Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Турин ( Turin [tyˈɾiŋ]), Торино (итал. Torino [toˈriːno]) — Италиядағы қала, маңызды іскерлік және мәдени орталығы. Пьемонт облысы және сол аттас Турин провинциясының . Халқының саны бойынша шамамен 847 мың адам (2021), қала маңымен бірге 1,7 млн адам тұратын Италиядағы Рим, Милан және Неапольдан кейінгі төртінші қала.
| Турин | |||||
| итал. Torino | |||||
 Монте-де-Капуччиниден Туриннің көрінісі | |||||
| |||||
| Әкімшілігі | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ел |
| ||||
| Провинция |
| ||||
| Коммуна | |||||
| Мэр |
| ||||
| Тарихы мен географиясы | |||||
| Координаттары | 45°04′00″ с. е. 07°04′00″ ш. б. / 45.06667° с. е. 7.06667° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 45°04′00″ с. е. 07°04′00″ ш. б. / 45.06667° с. е. 7.06667° ш. б. (G) (O) (Я) | ||||
| Жер аумағы | 130,17 км² | ||||
| Орталығының биiктігі | 240 м | ||||
| Климаты | қоңыржайдан субтропикке ауысу | ||||
| Уақыт белдеуі | UTC+1, жазда UTC+2 | ||||
| Тұрғындары | |||||
| Тұрғыны | 878 735 адам (31-07-2018) | ||||
| Тығыздығы | 6 750,67 адам/км² | ||||
| Этнохороним | туриндік, туриндіктер | ||||
| Ресми тілі | |||||
| Сандық идентификаторлары | |||||
| Пошта индексі | 10121-10156 | ||||
| ISTAT | 001272 | ||||
| Басқалары | |||||
| Коммуна күні | |||||
| comune.torino.it | |||||
Турин шекарасы | |||||
Ол өзенінің По өзеніме құятын жерінде, етегіндегі Падан жазығында, Альпі асуларының шетінде орналасқан.
аяқталғаннан кейін (1861), Турин төрт жыл бойы біртұтас Италияның астанасы болып қала берді. Бұл кезде мұнда Еуропаның оңтүстігіндегі ең ірі құрылыс жобалары жүзеге асырылды.
Қала әлемде Христиан жәдігері — Турин шапанымен, сондай-ақ "Ювентус" және "Торино" футбол командаларымен танымал. Турин — 2006 жылғы Қысқы Олимпиада ойындарының астанасы.
Қала қамқоршысы киелі Шомылдыру рәсімін жасаушы Иоанн (итал. San Giovanni Battista). Қала мерекесі — 24 маусым.
Тарих
 58–27 BC
 Италия Республикасы 1946–қазіргі уақытқа дейін |
Рим империясы кезінде Castra Taurinorum әскери лагері (б.з.д. 28 жылы құрылған) император Августтың құрметіне Augusta Taurinorum колониясы болып өзгертілді.
940-шы жылдары Турин Турин Маркасы деп аталатын феодты басқарған Ардинуичидің марграфтарының резиденциясы болды. XI ғасырдан бастап — Савойя графтары мен жергілікті князь-епископтардың бірлескен иелігі.
1563 жылы Туринді қуатты Савойя әулетінің астанасы етті. Ол жаңа сарай резиденцияларын тұрғызды және 1404 жылы құрылған, бірақ кейіннен таратылған Турин университетін қайта бастады.
Испандық мұрагерлік соғыстың басты оқиғаларының бірі — француздардың 117 күндік Туринді қоршауы болды (1706). Француздарды жеңіп, Савойя билеушілері король титулын қабылдап, қаланы Еуропаның басқа корольдік астаналары деңгейіне көтеруді тапсырды.
Туринді кейде «итальяндық бостандықтың бесігі» деп те атайды, өйткені бұл Камилло Бенсо ди Кавура сияқты үлкен үлес қосқан көрнекті саясаткерлер мен адамдардың туған қаласы. Қалада көптеген университеттер, колледждер, академиялар, лицейлер мен гимназиялар орналасқан. Олардың арасында 15 ғасырда құрылған Турин университеті бар. Туриндегі ең танымал бағдарлар — Египет мұражайы және қаланың символы Моль Антонеллиана. Осы және басқа да көрнекті орындар қаланы әлемнің түкпір-түкпірінен келетін туристер үшін тартымды етеді және Туринді Италиядағы ең көп баратын он қаланың қатарына қосады.
19 ғасырдағы қала Еуропаның маңызды саяси орталығы болды. 1861 жылы Турин біріккен Италияның алғашқы астанасы болды және сонымен бірге билеуші әулеті Савойя үйінің астанасы болды. Италияда монархия жойылғаннан кейін Туриннің саяси маңызы едәуір жоғалғанына қарамастан, қала Еуропа мен Италияның маңызды өндірістік, экономикалық және сауда орталығы болып қала береді.
1911 жылы Туринде Дүниежүзілік көрме өтті.
Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін ауыр жағдайлар ереуілдер мен жұмысшылардың наразылықтарын тудырды. 1920 жылы Lingotto Fiat фабрикасы алынды. Фашистік режим әлеуметтік толқуларды тоқтатты, кәсіподақтарға тыйым салып, социалистік лидерлерді, әсіресе Антонио Грамшиді түрмеге жапты. Екінші жағынан, Бенито Муссолини армияны көлік құралдарымен қамтамасыз ету үшін автомобиль индустриясын субсидиялады.
Содан кейін Турин Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде одақтастардың стратегиялық бомбалауының нысаны болды, оның өнеркәсіптік аудандары мен қала орталығы әуе шабуылынан қатты зақымданды. Милан, Генуя және қатар Турин Италияның аумағында әуе күштерінен бомбалауды бастан өткерген төрт қаласының бірі болды; ең ауыр рейд 1943 жылы 13 шілдеде болды, 295 бомбалаушы 763 тонна бомба тастап, 792 адамды өлтірді. Жалпы алғанда, бұл рейдтер Туриннің 2069 тұрғындарын өлтіріп, қаладағы барлық ғимараттардың 54% -ын қиратты немесе бүлдірді.
Одақтастардың Италиядағы жорығы басталып, келесі екі жылда баяу солтүстікке қарай жылжып, бірнеше жыл бойы солтүстік аймақтарды немістер мен бірлескен күштер басып алды. 1945 жылдың көктемгі шабуылының соңына дейін Туринді одақтастар басып алмады. Бразилия экспедициялық күшінің броньды барлау бөлімшелерінің авангарды қалаға жеткен кезде , оны 1945 жылы 25 сәуірде немістерге қарсы көтеріліс бастаған итальяндық партизандар босатып алды. Бірнеше күннен кейін бразилиялықтардың орнына АҚШ армиясының 1-ші бронды және 92-ші жаяу әскер дивизиясының әскерлері келді.
Турин — экономикалық көрсеткіштері бойынша елдегі Милан мен Римнен кейінгі үшінші қала. Сонымен қатар Турин - Италиядағы автомобиль индустриясының өзіндік астанасы. 2007 жылдан бастап қалада , , компанияларының штаб-пәтерлері орналасқан.
Соғыстан кейінгі жылдары Турин тез қалпына келтірілді. Қаланың автомобиль өнеркәсібі 1950-1960 жылдардағы итальяндық экономикалық ғажайыпта шешуші рөл атқарды, қалаға жүз мыңдаған иммигранттарды, әсіресе Италияның оңтүстік ауылдық аймақтарынан қоныс аударды. Иммигранттар санының көп болғаны соншалық, Турин «Италияның Неаполь мен Палермодан кейінгі үшінші оңтүстік қаласы» деп айтылды. Халық көп ұзамай 1960 жылы 1 миллионға жетіп, ал 1971 жылы шамамен 1,2 миллионға жетті. Қаланың ерекше өсуі оған Италияның автомобиль астанасы деген лақап ат берді. 1970-80 ж.ж. мұнай мен автомобиль өнеркәсібіндегі дағдарыс қаланы қатты соққыға жықты, ал оның халқы күрт төмендей бастады, 30 жылдағы жалпы санының төрттен бірінен көбін жоғалтты. Қаланың ұзақ уақытқа созылған азаюы тек соңғы жылдары ғана қалпына келе бастады, өйткені халықтың саны ғасырдың аяғында 865 000-нан 900 000-ға сәл өсті.
2006 жылы Турин Қысқы Олимпиада ойындарын өткізді.
Экономикасы
Туриннің географиялық жағдайы оның экономикалық дамуына ықпал етті. Турин — маңызды көлік торабы, елдің Миланнан кейінгі екінші өнеркәсіп орталығы, кеңінен дамыған сауда-қаржылық функциялары бар.
Қаланың өзінде және оның жақын маңындағы аудандарда (мысалы, Мирафиориде және т.б.) ауыр өнеркәсіп жетекші орынға ие, жетекші орын FIAT концернінің өндірістік кешеніне жатады. Қаланың өнеркәсіп саласында жұмыс істейтіндердің жартысына жуығы осы кәсіпорындарда жұмыс істейді. Бүкіл кешеннің өзегі - автомобиль зауыттары, олар итальяндық автомобиль өндірісінің 80% құрайды. FIAT сонымен қатар металлургия, авиация, автомобиль жасау, трактор зауыттары, кеме қозғалтқыштары өндірісі және т.б. иеленеді. Туриндегі екінші қуатты өнеркәсіп кешені - бұл RIV компаниясының кәсіпорындары (шарикті мойынтіректер мен оларды жасауға арналған станоктар өндірісі).
Сонымен қатар, Туринде басқа да фирмалардың көптеген машина жасау зауыттары, резеңке, кабель, химия (күкірт қышқылы, бояғыштар, химиялық талшықтар және т.б.), фармацевтика өнеркәсібі кәсіпорындары бар. Турин өнеркәсібінің ескі салалары — тоқыма, тігін, баспа, тамақ (оның ішінде шарап жасау, кондитерлік өнімдер және т.б.) маңыздылығын сақтайды.
Климаты
Турин Италияның солтүстік-батысында орналасқан. Ол батысында және солтүстігінде Альпімен, ал шығыста Монферрато шоқыларының табиғи жалғасы болып табылатын биік шоқымен қоршалған. Қаладан төрт ірі өзен өтеді: По және оның үш саласы: Дора Рипария, Стура ди Ланцо және Сангоне.
Туриннің климаты Жерорта теңізіне жақын, дегенмен, бұл типтік климаттан айырмашылығы, қалада жыл бойы жауын-шашын түседі, ал максимумдары көктем мен күз айларында болады. Қаладағы қыс суық, тұрақты түнгі аяздар мен қар жауады. Тұман күзде және қыста жазық жерлерде жиі кездеседі.
| Турин ауа райы | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Көрсеткіш | Қаң | Ақп | Нау | Сәу | Мам | Мау | Шіл | Там | Қыр | Қаз | Қар | Жел | Жыл |
| Орташа максимум, °C | 5,8 | 8,4 | 12,7 | 16,6 | 20,7 | 24,7 | 27,6 | 26,5 | 23,1 | 17,3 | 10,8 | 6,9 | 16,8 |
| Орташа минимум, °C | −3,3 | −1,1 | 2,1 | 5,6 | 9,9 | 13,8 | 16,3 | 15,7 | 12,6 | 7,2 | 1,8 | −2,3 | 6,5 |
| Жауын-шашын нормасы, мм | 40,5 | 52,5 | 76,9 | 104,1 | 120,3 | 97,6 | 66,6 | 79,8 | 70,1 | 88,9 | 75,5 | 41,6 | 914,4 |
| Дерекнама: MeteoAM | |||||||||||||
Демографиясы
2009 жылы қала халқының саны шамамен 910 000 адамды құрады, бұл 2001 жылғы санаққа қарағанда едәуір артты. Бұл нәтиже оңтүстік Италиядан және шетелден көшіп келудің өсуіне байланысты. Халықтың шамамен 13,5% (122,946) шетелдіктер құрайды, олардың көпшілігі Румыниядан (51,017), Мароккодан (22,511), Албаниядан (9,165), Қытайдан (5483) және Молдовадан (3417). Италияның көптеген солтүстік қалаларындандағыдай, Туринде де зейнеткерлердің көп бөлігі бар. Халықтың 18 пайызға жуығы 20-ға толмаған, ал 22 пайызы 65-тен асқан. Турин қалалық агломерациясының халқы 1,7 миллион тұрғын, Италияда төртінші орында, ал Турин муниципалды аймағында 2,2 миллион адам тұрады. Орташа жасы - 43,7 жас.
Көрікті жерлері
Бекіністердің, сарайлардың көп бөлігі (атап айтқанда Палазцо Мадама), бақтар мен алаңдар - ғасырларда (кейінірек Сардиния корольдігі) астанасын (қазіргі Франция) Туринге ауыстыру барысында салынған.
Туриннің тікбұрышты қалалық құрылымы ежелгі Рим әскери лагерінің орналасуына негізделген. Қаланың көрікті жерлеріне мыналар жатады:
- Шомылдыру рәсімін жасаушы Иоанн соборы Иса Мәсіхтің кебінін сақтайды. Исаның денесі айқышқа шегеленгеннен кейін оның денесі дәл осы төсенішпен жабылған деп есептеледі.
- Туриннің басты рәміздерінің бірі — қазіргі уақытта Италияның Ұлттық кинематография мұражайы орналасқан Моле Антонеллиана мұнарасы.
- Египет Турин мұражайы — ежелгі Египет өркениетіне арналған Еуропадағы алғашқы мамандандырылған мұражай.
- Автокөлік мұражайы
- Ежелгі сәулет ескерткіштерінің ішінде ежелгі Рим театры мен Палатина қақпасы (Палатина порты) ішінара сақталған.
- монастыры бүкіл қаланың төбесінен билік етеді. Бұл сәулетші барокко шедеврі және Савойя үйінің дәстүрлі жерленген орны.
1997 жылы ЮНЕСКО Дүниежүзілік мұралар тізіміне Туриндегі және оның айналасындағы тұрғын үйлерді енгізу туралы шешім қабылдады, олардың ішіндегі ең маңыздылары:
- өнер галереясымен
- — Туриннің сыртында
- — Туриннің сыртында.
 |  |  |  |  |
| Қаланың Палатин қақпасын ежелгі римдіктер салған | XVI-XVII ғасырлардағы Валентино сарайы — Савойя үйінің резиденцияларының бірі | Piazza Castello | Барокко Суперга базиликасы қаланың үстінде |
Дереккөздер
- Statistiche demografiche ISTAT.
- Statistiche demografiche ISTAT.
- CENSIS
- Encyclopædia Britannica Turin (Italy) – Britannica Online Encyclopedia. Britannica.com. Тексерілді, 26 желтоқсан 2009.
- Torino Turistica – Servizio Telematico Pubblico – Città di Torino. Comune.torino.it. Басты дереккөзінен мұрағатталған 29 сәуір 2009.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 6 мамыр 2009.
- Statistiche demografiche ISTAT. Demo.istat.it. Тексерілді, 30 сәуір 2009.
- Statistiche demografiche ISTAT. Demo.istat.it. Тексерілді, 30 сәуір 2009.
- Competitive Cities in the Global Economy. Басты дереккөзінен мұрағатталған 1 қазан 2008.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 30 сәуір 2009.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Turin Turin tyˈɾiŋ Torino ital Torino toˈriːno Italiyadagy kala manyzdy iskerlik zhәne mәdeni ortalygy Pemont oblysy zhәne sol attas Turin provinciyasynyn Halkynyn sany bojynsha shamamen 847 myn adam 2021 kala manymen birge 1 7 mln adam turatyn Italiyadagy Rim Milan zhәne Neapoldan kejingi tortinshi kala Turinital TorinoMonte de Kapuchchiniden Turinnin korinisiTu EltanbasyӘkimshiligiEl Italiya ItaliyaPemontProvinciyaKommunaTurinMerTarihy men geografiyasyKoordinattary45 04 00 s e 07 04 00 sh b 45 06667 s e 7 06667 sh b 45 06667 7 06667 G O Ya Koordinattar 45 04 00 s e 07 04 00 sh b 45 06667 s e 7 06667 sh b 45 06667 7 06667 G O Ya Zher aumagy130 17 km Ortalygynyn biiktigi240 mKlimatykonyrzhajdan subtropikke auysuUakyt beldeuiUTC 1 zhazda UTC 2TurgyndaryTurgyny878 735 adam 31 07 2018 Tygyzdygy6 750 67 adam km Etnohoronimturindik turindikterResmi tiliItalyanSandyk identifikatorlaryPoshta indeksi10121 10156ISTAT001272BaskalaryKommuna kүni24 mausymcomune torino it ital agyl fran isp Turin TurinTurin shekarasy Ol ozeninin Po ozenime kuyatyn zherinde etegindegi Padan zhazygynda Alpi asularynyn shetinde ornalaskan ayaktalgannan kejin 1861 Turin tort zhyl bojy birtutas Italiyanyn astanasy bolyp kala berdi Bul kezde munda Europanyn ontүstigindegi en iri kurylys zhobalary zhүzege asyryldy Қala әlemde Hristian zhәdigeri Turin shapanymen sondaj ak Yuventus zhәne Torino futbol komandalarymen tanymal Turin 2006 zhylgy Қysky Olimpiada ojyndarynyn astanasy Қala kamkorshysy kieli Shomyldyru rәsimin zhasaushy Ioann ital San Giovanni Battista Қala merekesi 24 mausym Tarih58 27 BC Rim imperiyasy 27 BC 285 AD 285 476 Odoaker koroldigi 476 493 493 553 Shygys Rim imperiyasy 553 569 569 773 773 888 888 941 941 1046 1046 1416 1416 1792 1792 1804 1804 1814 Sardiniya koroldigi 1814 1861 1861 1943 1943 1945 1945 1946 Italiya Respublikasy 1946 kazirgi uakytka dejin Rim imperiyasy kezinde Castra Taurinorum әskeri lageri b z d 28 zhyly kurylgan imperator Avgusttyn kurmetine Augusta Taurinorum koloniyasy bolyp ozgertildi Gumbert I Savojya grafy 940 shy zhyldary Turin Turin Markasy dep atalatyn feodty baskargan Ardinuichidin margraftarynyn rezidenciyasy boldy XI gasyrdan bastap Savojya graftary men zhergilikti knyaz episkoptardyn birlesken ieligi 1563 zhyly Turindi kuatty Savojya әuletinin astanasy etti Ol zhana saraj rezidenciyalaryn turgyzdy zhәne 1404 zhyly kurylgan birak kejinnen taratylgan Turin universitetin kajta bastady Turin 1701 zh Ispandyk muragerlik sogystyn basty okigalarynyn biri francuzdardyn 117 kүndik Turindi korshauy boldy 1706 Francuzdardy zhenip Savojya bileushileri korol titulyn kabyldap kalany Europanyn baska koroldik astanalary dengejine koterudi tapsyrdy Turindi kejde italyandyk bostandyktyn besigi dep te atajdy ojtkeni bul Kamillo Benso di Kavura siyakty үlken үles koskan kornekti sayasatkerler men adamdardyn tugan kalasy Қalada koptegen universitetter kolledzhder akademiyalar licejler men gimnaziyalar ornalaskan Olardyn arasynda 15 gasyrda kurylgan Turin universiteti bar Turindegi en tanymal bagdarlar Egipet murazhajy zhәne kalanyn simvoly Mol Antonelliana Osy zhәne baska da kornekti oryndar kalany әlemnin tүkpir tүkpirinen keletin turister үshin tartymdy etedi zhәne Turindi Italiyadagy en kop baratyn on kalanyn kataryna kosady 19 gasyrdyn ayagyndagy Turinnin korinisi Artky zhagynda Mole Antonelliana salynuda 19 gasyrdagy kala Europanyn manyzdy sayasi ortalygy boldy 1861 zhyly Turin birikken Italiyanyn algashky astanasy boldy zhәne sonymen birge bileushi әuleti Savojya үjinin astanasy boldy Italiyada monarhiya zhojylgannan kejin Turinnin sayasi manyzy edәuir zhogalganyna karamastan kala Europa men Italiyanyn manyzdy ondiristik ekonomikalyk zhәne sauda ortalygy bolyp kala beredi 1911 zhyly Turinde Dүniezhүzilik korme otti Birinshi dүniezhүzilik sogystan kejin auyr zhagdajlar ereuilder men zhumysshylardyn narazylyktaryn tudyrdy 1920 zhyly Lingotto Fiat fabrikasy alyndy Fashistik rezhim әleumettik tolkulardy toktatty kәsipodaktarga tyjym salyp socialistik liderlerdi әsirese Antonio Gramshidi tүrmege zhapty Ekinshi zhagynan Benito Mussolini armiyany kolik kuraldarymen kamtamasyz etu үshin avtomobil industriyasyn subsidiyalady Fiat Lingotto fabrikasy 1928 zh Sodan kejin Turin Ekinshi dүniezhүzilik sogys kezinde odaktastardyn strategiyalyk bombalauynyn nysany boldy onyn onerkәsiptik audandary men kala ortalygy әue shabuylynan katty zakymdandy Milan Genuya zhәne katar Turin Italiyanyn aumagynda әue kүshterinen bombalaudy bastan otkergen tort kalasynyn biri boldy en auyr rejd 1943 zhyly 13 shildede boldy 295 bombalaushy 763 tonna bomba tastap 792 adamdy oltirdi Zhalpy alganda bul rejdter Turinnin 2069 turgyndaryn oltirip kaladagy barlyk gimarattardyn 54 yn kiratty nemese bүldirdi Turindegi azattyk parady 6 mamyr 1945 zhyl Odaktastardyn Italiyadagy zhorygy bastalyp kelesi eki zhylda bayau soltүstikke karaj zhylzhyp birneshe zhyl bojy soltүstik ajmaktardy nemister men birlesken kүshter basyp aldy 1945 zhyldyn koktemgi shabuylynyn sonyna dejin Turindi odaktastar basyp almady Braziliya ekspediciyalyk kүshinin brondy barlau bolimshelerinin avangardy kalaga zhetken kezde ony 1945 zhyly 25 sәuirde nemisterge karsy koterilis bastagan italyandyk partizandar bosatyp aldy Birneshe kүnnen kejin braziliyalyktardyn ornyna AҚSh armiyasynyn 1 shi brondy zhәne 92 shi zhayau әsker diviziyasynyn әskerleri keldi Turin ekonomikalyk korsetkishteri bojynsha eldegi Milan men Rimnen kejingi үshinshi kala Sonymen katar Turin Italiyadagy avtomobil industriyasynyn ozindik astanasy 2007 zhyldan bastap kalada kompaniyalarynyn shtab pәterleri ornalaskan Sogystan kejingi zhyldary Turin tez kalpyna keltirildi Қalanyn avtomobil onerkәsibi 1950 1960 zhyldardagy italyandyk ekonomikalyk gazhajypta sheshushi rol atkardy kalaga zhүz myndagan immigranttardy әsirese Italiyanyn ontүstik auyldyk ajmaktarynan konys audardy Immigranttar sanynyn kop bolgany sonshalyk Turin Italiyanyn Neapol men Palermodan kejingi үshinshi ontүstik kalasy dep ajtyldy Halyk kop uzamaj 1960 zhyly 1 millionga zhetip al 1971 zhyly shamamen 1 2 millionga zhetti Қalanyn erekshe osui ogan Italiyanyn avtomobil astanasy degen lakap at berdi 1970 80 zh zh munaj men avtomobil onerkәsibindegi dagdarys kalany katty sokkyga zhykty al onyn halky kүrt tomendej bastady 30 zhyldagy zhalpy sanynyn tortten birinen kobin zhogaltty Қalanyn uzak uakytka sozylgan azayuy tek songy zhyldary gana kalpyna kele bastady ojtkeni halyktyn sany gasyrdyn ayagynda 865 000 nan 900 000 ga sәl osti 2006 zhyly Turin Қysky Olimpiada ojyndaryn otkizdi EkonomikasyTurinnin geografiyalyk zhagdajy onyn ekonomikalyk damuyna ykpal etti Turin manyzdy kolik toraby eldin Milannan kejingi ekinshi onerkәsip ortalygy keninen damygan sauda karzhylyk funkciyalary bar Қalanyn ozinde zhәne onyn zhakyn manyndagy audandarda mysaly Mirafioride zhәne t b auyr onerkәsip zhetekshi orynga ie zhetekshi oryn FIAT koncerninin ondiristik keshenine zhatady Қalanyn onerkәsip salasynda zhumys istejtinderdin zhartysyna zhuygy osy kәsiporyndarda zhumys istejdi Bүkil keshennin ozegi avtomobil zauyttary olar italyandyk avtomobil ondirisinin 80 kurajdy FIAT sonymen katar metallurgiya aviaciya avtomobil zhasau traktor zauyttary keme kozgaltkyshtary ondirisi zhәne t b ielenedi Turindegi ekinshi kuatty onerkәsip kesheni bul RIV kompaniyasynyn kәsiporyndary sharikti mojyntirekter men olardy zhasauga arnalgan stanoktar ondirisi Sonymen katar Turinde baska da firmalardyn koptegen mashina zhasau zauyttary rezenke kabel himiya kүkirt kyshkyly boyagyshtar himiyalyk talshyktar zhәne t b farmacevtika onerkәsibi kәsiporyndary bar Turin onerkәsibinin eski salalary tokyma tigin baspa tamak onyn ishinde sharap zhasau konditerlik onimder zhәne t b manyzdylygyn saktajdy KlimatyTurin Italiyanyn soltүstik batysynda ornalaskan Ol batysynda zhәne soltүstiginde Alpimen al shygysta Monferrato shokylarynyn tabigi zhalgasy bolyp tabylatyn biik shokymen korshalgan Қaladan tort iri ozen otedi Po zhәne onyn үsh salasy Dora Ripariya Stura di Lanco zhәne Sangone Turinnin klimaty Zherorta tenizine zhakyn degenmen bul tiptik klimattan ajyrmashylygy kalada zhyl bojy zhauyn shashyn tүsedi al maksimumdary koktem men kүz ajlarynda bolady Қaladagy kys suyk turakty tүngi ayazdar men kar zhauady Tuman kүzde zhәne kysta zhazyk zherlerde zhii kezdesedi Turin aua rajyKorsetkish Қan Akp Nau Sәu Mam Mau Shil Tam Қyr Қaz Қar Zhel ZhylOrtasha maksimum C 5 8 8 4 12 7 16 6 20 7 24 7 27 6 26 5 23 1 17 3 10 8 6 9 16 8Ortasha minimum C 3 3 1 1 2 1 5 6 9 9 13 8 16 3 15 7 12 6 7 2 1 8 2 3 6 5Zhauyn shashyn normasy mm 40 5 52 5 76 9 104 1 120 3 97 6 66 6 79 8 70 1 88 9 75 5 41 6 914 4Dereknama MeteoAMDemografiyasy2009 zhyly kala halkynyn sany shamamen 910 000 adamdy kurady bul 2001 zhylgy sanakka karaganda edәuir artty Bul nәtizhe ontүstik Italiyadan zhәne shetelden koship keludin osuine bajlanysty Halyktyn shamamen 13 5 122 946 sheteldikter kurajdy olardyn kopshiligi Rumyniyadan 51 017 Marokkodan 22 511 Albaniyadan 9 165 Қytajdan 5483 zhәne Moldovadan 3417 Italiyanyn koptegen soltүstik kalalaryndandagydaj Turinde de zejnetkerlerdin kop boligi bar Halyktyn 18 pajyzga zhuygy 20 ga tolmagan al 22 pajyzy 65 ten askan Turin kalalyk aglomeraciyasynyn halky 1 7 million turgyn Italiyada tortinshi orynda al Turin municipaldy ajmagynda 2 2 million adam turady Ortasha zhasy 43 7 zhas Korikti zherleriBekinisterdin sarajlardyn kop boligi atap ajtkanda Palazco Madama baktar men alandar gasyrlarda kejinirek Sardiniya koroldigi astanasyn kazirgi Franciya Turinge auystyru barysynda salyngan Turinnin tikburyshty kalalyk kurylymy ezhelgi Rim әskeri lagerinin ornalasuyna negizdelgen Қalanyn korikti zherlerine mynalar zhatady Shomyldyru rәsimin zhasaushy Ioann sobory Isa Mәsihtin kebinin saktajdy Isanyn denesi ajkyshka shegelengennen kejin onyn denesi dәl osy tosenishpen zhabylgan dep esepteledi Turinnin basty rәmizderinin biri kazirgi uakytta Italiyanyn Ұlttyk kinematografiya murazhajy ornalaskan Mole Antonelliana munarasy Egipet Turin murazhajy ezhelgi Egipet orkenietine arnalgan Europadagy algashky mamandandyrylgan murazhaj Avtokolik murazhajy Ezhelgi sәulet eskertkishterinin ishinde ezhelgi Rim teatry men Palatina kakpasy Palatina porty ishinara saktalgan monastyry bүkil kalanyn tobesinen bilik etedi Bul sәuletshi barokko shedevri zhәne Savojya үjinin dәstүrli zherlengen orny 1997 zhyly YuNESKO Dүniezhүzilik muralar tizimine Turindegi zhәne onyn ajnalasyndagy turgyn үjlerdi engizu turaly sheshim kabyldady olardyn ishindegi en manyzdylary oner galereyasymen Turinnin syrtynda Turinnin syrtynda Қalanyn Palatin kakpasyn ezhelgi rimdikter salgan XVI XVII gasyrlardagy Valentino sarajy Savojya үjinin rezidenciyalarynyn biri Piazza Castello Barokko Superga bazilikasy kalanyn үstindeDerekkozderStatistiche demografiche ISTAT Statistiche demografiche ISTAT CENSIS Encyclopaedia Britannica Turin Italy Britannica Online Encyclopedia Britannica com Tekserildi 26 zheltoksan 2009 Torino Turistica Servizio Telematico Pubblico Citta di Torino Comune torino it Basty derekkozinen muragattalgan 29 sәuir 2009 kolzhetpejtin silteme Tekserildi 6 mamyr 2009 Statistiche demografiche ISTAT Demo istat it Tekserildi 30 sәuir 2009 Statistiche demografiche ISTAT Demo istat it Tekserildi 30 sәuir 2009 Competitive Cities in the Global Economy Basty derekkozinen muragattalgan 1 kazan 2008 kolzhetpejtin silteme Tekserildi 30 sәuir 2009