Барокко италяндық barocco әлеміш 17 ғасырдың аяғы мен 18 ғасырдың 1 жартысында Батыс Еуропада дамыған архитектуралық сти

Барокко (италяндық barocco — әлеміш). — 17 ғасырдың аяғы мен 18 ғасырдың 1-жартысында Батыс Еуропада дамыған архитектуралық стиль.

Барокко Қайта өркендеу дәуірінен кейін пайда болып, Еуропа архитектурасы ауқымынан асқан бірінші әлемдік стиль. Оның негізгі ерекшелігі — көрнекі салтанат, еңселілік, құрылыс жобасы мен қасбетіндегі күрделі формалар, мүсін мен архит. өрнектерді шамадан артық қолдану. Бароккода аумақты мүсін мен кескіндеменің ерекше дамығаны сонша, тіпті негізгі архитектуралық құрылыстың өзімен “тайталасып” қалатын кездері болған. Жалпы стильдік бағыт сақталғанымен, әр елдегі Барокконың өзіндік ерекшелігі болды. Мысалы, Италия архитектурасында Барокконың стильдік ерекшеліктері ғимараттың іші-сыртына бірдей сіңіп кеткен.

Барокко стиль ретінде, алдымен, Италияда қалыптасты. Өйткені, 17 ғасырдағы ірі шеберлер: архитектор әрі мүсінші, Италияның ең үлкен архитектор ансамблі — соборының алдындағы алаңның авторы Л.Бернини, Сан-Карло шіркеуінің авторы Ф.Бароминни, Римдегі Санта Мария шіркеуінің авторы К. Райнальди, күрделі композициялық шешімге әуес, Туриндегі Кариньяно палаццосының авторы Г. Гваринилер осы стильде жұмыс істеді. Ал Францияда құрылыстың сырты классикалық қалпынан көп өзгермеді, бірақ ішкі әрлеуінде ерекше байлық, салтанат (Во Ле Виконт қорғаны, Версаль сарайының cоғыс және бейбітшілік залы) көз тұндыратын. Бұл кезеңдегі француз архитектурасына классикалық сыртқы түр мен Барокколық ішкі мазмұнды қарама-қарсы қою тән болды.

Тұтастай алғанда, Франция архитектурасы абсолютизм идеясын (Версаль сарайы мен паркінің жобасы) ашық білдірді. Испанияның сол кездегі әлеміш формаларға жақын тұрған архитектурасы Италия Бароккосын қабылдауға жайлы жағдай жасады. Мұндағы Барокко жетістіктері Х. Чурригердің және оның шәкірттерінің (чурригереск мәнері, яғни Чурригер енгізген ерекше әлемнің безендіру бөліктері) еңбектерімен тікелей байланысты. Бельгияда Барокконың дамуына Италия мен Испанияны көп аралаған атақты суретші П.П. Рубенстің үлкен ықпалы болды. Германияда бұл бағыттағы құрылыс 18 ғасырдың басында ғана өрістеді және оны осы елдердегі Барокконың жиынтығы деуге болады. Өйткені, елдің батысы мен Баварияға француз құрылысшылары, солтүстік аймағына нидерландтар, оңтүстігіне италиянлықтар қатты әсер етті. Барокко стиліндегі айтарлықтай сарайлар мен шіркеулер 17—18 ғасырда Чехияда да (Черн графтарының сарайы, Прагадағы Әулие Николай шіркеуі) тұрғызылды. 17 ғасырдағы төңкерістің әсері тиген Англияның классикалық архитектурасында да сол кезеңнен бастап Барокко белгілері қылаң берді. Барокконың әлемдік архитектуралық қазынасына қосылуына мемлекеттер арасындағы мәдени байланыстар мен отарлық үстемдік те (Америкада) әсер етті.

Интерьердегі барокко

Барокко стилі үшін көрнекі сән-салтанат тән болып келеді, алайда ол өз бойында симметрия сияқты классикалық стильдің маңызды қасиетін сақтайды. Қабырғадағы өрнек (монументтік кескіндеме түрлерінің бірі) ерте христиан дәуірінің еуропалық интерьерлері әшекейінде пайдаланылып келді. Барокко дәуірінде ол барынша кең таралды. Интерьерлерде көптеген түстер және ірі, керемет сәнделген бөлшектер пайдаланылды: фрескалармен әшекейленген төбе, мәрмәр қабырғалар және декор, жалатылған алтына. Контраст түстер тән болып келді — мысалы, шахмат тәртібінде плиткалармен рәсімделген мәрмәр еден. Көп алтын жалатылған әшекейлер осы стильге тән қасиет болып келді. Жиһаз өнер туындысы болды және тек интерьерді безендіруге ғана арналды. Үстелдер, дивандар мен креслолар қымбат бағалы, сән-салтанатты матамен қапталды. Далда шымылдықтары және төменге төгілген жамылғылары бар орасан үлкен кереуеттер, алып шкафтар кең таралды. Айналар мүсіндермен және өсімдік ою-өрнектері салынған жапсырма әшекейлермен сәнделді. Жиһазға арналған материал ретінде көбіне оңтүстік жаңғағы мен цейлон қара ағашы пайдаланылды Барокко стилі кішігірім үй-жайларға жарамайды, өйткені шомбал жиһаз бен әшекейлер кеңістікте көп орынды иеленеді. Қазіргі таңда стильдеу және барокконың мынадай бөлшектерін пайдалану арқылы барокко стилінің атмосферасы жаңғыра түсуі мүмкін:

мүсіндер және өсімдік об-өрнегі салынған вазалар;
қабырғалардағы гобелендер;
жапсырма әшекейлі алтын жалатылған рамадағы айна;
арқабеті ойық үстелдер және т.б.

Пайдаланылатын бөлшектер көркем-эстетикалық жоспарда өзара үйлесуі тиіс.

Дереккөздер

Қазақ Энциклопедиясы
This is a strange baroque. Characteristic features of baroque architecture. crazylike.ru. Тексерілді, 28 мамыр 2023.
Wall Painting in Europe. oxfordbibliographies.com. Тексерілді, 28 мамыр 2023.
Стиль барокко в интерьере квартиры и дома. egrp.ru. Тексерілді, 28 мамыр 2023.
Стиль Барокко В Архитектуре И Интерьере. olgadmitrieva.com. Тексерілді, 28 мамыр 2023.
Baroque art and architecture. britannica.com. Тексерілді, 28 мамыр 2023.

Сыртқы сілтемелер

Барокко туралы

[1] Қазақ Энциклопедиясы

[2] This is a strange baroque. Characteristic features of baroque architecture. crazylike.ru. Тексерілді, 28 мамыр 2023.

[3] Wall Painting in Europe. oxfordbibliographies.com. Тексерілді, 28 мамыр 2023.

[4] Стиль барокко в интерьере квартиры и дома. egrp.ru. Тексерілді, 28 мамыр 2023.

[5] Стиль Барокко В Архитектуре И Интерьере. olgadmitrieva.com. Тексерілді, 28 мамыр 2023.

[6] Baroque art and architecture. britannica.com. Тексерілді, 28 мамыр 2023.