Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қуаңшылық - ауа температурасының күрт көтерілуі мен ылғалдың шұғыл азаюы әсерінен туатын күрделі метеорологиялық құбылыс. Ұзақтығы әр түрлі табиғи зонада түрліше болады.
Қуаңшылық тудыратын факторлар
- Табиғи факторлар:
- жергілікті жердің географиялық орны (көл, теңіз, мұхиттардан алшақтығы), жер бедері
- климаты
- топырағы
- өсімдік жамылғысы
- құрғақ атмосфералық ауа
- жауын-шашын мөлшерінің аздығы немесе болмауы
- желдің үнемі соғуы ().
- Адамдардың шаруашылық іс-әрекеті (антропогендік фактор).
Қуаңшылық зардабы
- , жайылым және шабындықтың өнімі күрт кемиді;
- Өзен, бөгендер деңгейі төмендейді;
- СЭС қуаты кемиді;
- Өрт қаупі күшейеді;
- Топырақтың құрғап кетуінен эррозия құбылысы дамиды;
- Малдың өсуіне зор нұқсан келтіреді;
- Қуаңшылық аймақ тұрғындарын экономикалық күйзеліске ұшыратады.
Қазақстандағы қуаңшылықтар
дейін қуаңшылыққа қарсы қолданылатын агротехникалық шаралар кешені болмағандықтан, қуаңшылық аяғының жұтқа айналған кезеңдері (әйгілі Қоян, Мешін, Жылан, 1880, 1892, т.б. жылдар) болды, мал өсіруге зор нұқсан келтіріп, елді қатты күйзелтті.
Қазақстанда 1950, 1957, 1961, 1965, 1967, 1968, 1974, 1977 жылдары және 1952, 1953, 1969 жылдары тамыз, 1977 жылы маусым, 1956, 1962, 1974 жылдары шілде, 1980 жылы мамыр айларында қуаңшылық болды. Кейбір жылдары қатарынан бірнеше айға созылды. 1955 жылы - 2 ай (мамыр, маусым), 1975 жылы - 3 ай (маусым, шілде, тамыз).
Қазақстандағы қуаңшылық себебі
Қазақстанға Иран, Ауғанстан аймақтарында қалыптасатын, қысымы өте жоғары, құрғақ және ыстық антициклон өтіп, жаз бойы сақталады. Сібірден келетін ылғалды салқын ауа жоғары қысымды антициклонды бұзып өте алмай тоқтап қалады. Осылардың салдарынан Қазақстан даласында қуаңшылық болып тұрады.
Қуаңшылықпен күрес
Қуаңшылық әсерін кеміту үшін атмосфераның жер бетіне жақын қабатындағы мен жылу балансын реттеу мақсатында жерді арнайы жырту, егістікті суару, қар тоқтату, , астық тұқымын қолайлы уақытқа сияқты шаралар жүргізіледі. Қуаңшылық табиғаттың күрделі құбылысы, сондықтан көрсетілген шаралар кешенін қолдану қуаңшылықтың зиянды зардабын бәсеңдетуге септігін тигізеді.
Дереккөздер
- ҚазССР. Қысқаша энциклопедия, 2-том. Алматы - 1987.
- Қазақстан табиғаты:Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы:" Қазақ энциклопедиясы" ЖШС, 2011. Т.З. - 304 бет. ISBN 9965-893-64-0 (Т.З.), ISBN 9965-893-19-5
Дереккөздер
- Агрономия негіздері (авторлар: Жаңабаев Қ., Арыстанғұлов С.) Астана - 2010. 352бет. ISBN 978-601-292-059-8
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қuanshylyk aua temperaturasynyn kүrt koterilui men ylgaldyn shugyl azayuy әserinen tuatyn kүrdeli meteorologiyalyk kubylys Ұzaktygy әr tүrli tabigi zonada tүrlishe bolady Қuanshylyktan tilimdelgen zherҚuanshylyk tudyratyn faktorlarTabigi faktorlar zhergilikti zherdin geografiyalyk orny kol teniz muhittardan alshaktygy zher bederi klimaty topyragy osimdik zhamylgysy kurgak atmosferalyk aua zhauyn shashyn molsherinin azdygy nemese bolmauy zheldin үnemi soguy Adamdardyn sharuashylyk is әreketi antropogendik faktor Қuanshylyk zardaby zhajylym zhәne shabyndyktyn onimi kүrt kemidi Өzen bogender dengeji tomendejdi SES kuaty kemidi Өrt kaupi kүshejedi Tolyk makalasy Orman orti Topyraktyn kurgap ketuinen erroziya kubylysy damidy Tolyk makalasy Topyrak eroziyasy Maldyn osuine zor nuksan keltiredi Қuanshylyk ajmak turgyndaryn ekonomikalyk kүjzeliske ushyratady Қazakstandagy kuanshylyktar dejin kuanshylykka karsy koldanylatyn agrotehnikalyk sharalar kesheni bolmagandyktan kuanshylyk ayagynyn zhutka ajnalgan kezenderi әjgili Қoyan Meshin Zhylan 1880 1892 t b zhyldar boldy mal osiruge zor nuksan keltirip eldi katty kүjzeltti Tolyk makalasy Zhut Қazakstanda 1950 1957 1961 1965 1967 1968 1974 1977 zhyldary zhәne 1952 1953 1969 zhyldary tamyz 1977 zhyly mausym 1956 1962 1974 zhyldary shilde 1980 zhyly mamyr ajlarynda kuanshylyk boldy Kejbir zhyldary katarynan birneshe ajga sozyldy 1955 zhyly 2 aj mamyr mausym 1975 zhyly 3 aj mausym shilde tamyz Қazakstandagy kuanshylyk sebebi Қazakstanga Iran Auganstan ajmaktarynda kalyptasatyn kysymy ote zhogary kurgak zhәne ystyk anticiklon otip zhaz bojy saktalady Sibirden keletin ylgaldy salkyn aua zhogary kysymdy anticiklondy buzyp ote almaj toktap kalady Osylardyn saldarynan Қazakstan dalasynda kuanshylyk bolyp turady Қazakstannyn atmosferalyk kuanshylyk kartasy Қuanshylykpen kүresҚuanshylyk әserin kemitu үshin atmosferanyn zher betine zhakyn kabatyndagy men zhylu balansyn retteu maksatynda zherdi arnajy zhyrtu egistikti suaru kar toktatu astyk tukymyn kolajly uakytka siyakty sharalar zhүrgiziledi Қuanshylyk tabigattyn kүrdeli kubylysy sondyktan korsetilgen sharalar keshenin koldanu kuanshylyktyn ziyandy zardabyn bәsendetuge septigin tigizedi DerekkozderҚazSSR Қyskasha enciklopediya 2 tom Almaty 1987 Қazakstan tabigaty Enciklopediya Bas red B Ө Zhakyp Almaty Қazak enciklopediyasy ZhShS 2011 T Z 304 bet ISBN 9965 893 64 0 T Z ISBN 9965 893 19 5DerekkozderAgronomiya negizderi avtorlar Zhanabaev Қ Arystangulov S Astana 2010 352bet ISBN 978 601 292 059 8