Бізді қоршаған орта: жан-жануарлар мен өсімдіктер, Жер мен Ай, Күн мен алыстағы жұлдыздар — осылардың барлығы да табиғат деген ауқымды ұғымды білдіреді.
Адам - табиғаттың ажырамас бөлігі. Сондықтан халқымызда «Жер-Ана» деген егіз ұғым қалыптасқан. Жерді өз Анасындай, Анасын Күндей қастерлеу Ата қостаған салтымыз. «Жер шоқтығы - Көкшетау», «Жер жаннаты - Жетісу» деп, бабаларымыз туған жерге, табиғатқа деген ыстық махаббатын білдірген.
Сондықтан орман-тоғайларды сақтап, қоршаған ортаның, өзен мен көлдердің ластанбауына ерекше мән берген.
- «Су ішкен құдығыңа түкірме»
- «Бұлақ көрсең, көзін аш»
деп, жас ұрпақтың бойына табиғатты қорғаудың тәрбиесін сіңірген.
Табиғатта үздіксіз өзгерістер болып жатады. Мысалға, жанартаудың атқылауы , найзағайдың жарқылы, судың мұзға айналуы сияқты құбылыстар табиғаттағы өзгерістерді келеді.
Аспан денелерінің қозғалысы, гүлдердің шешек атуы, ағаштың жайқалып өсуі, өзеннің тасуы немесе көлдердің тартылып суалуы - осылардың барлығы да қоршаған ортадағы өзгерістер.
Әлемде орын алатын сан алуан өзгерістер табиғат құбылыстары деп аталады.
Табиғат құбылыстары бір-бірімен тығыз байланысты. Оларды физика, астрономия, география, геология, биология, химия сияқты ғылымдар зерттейді. Әр ғылымның табиғатты зерттеуде өз мақсаты мен міндеті бар. Мысалы, физика негізінен механикалық қозғалысты, жылу, электр, жарық құбылыстарын зерттейді. Физика ғылымы зерттейтін табиғат құбылыстары физикалық құбылыстар деп аталады.
Физика басқа да жаратылыстану ғылымдарымен өзара тығыз байланыста болады. Мәселен, географияда физика заңдарын өзендердің қалай ағатынын, желдің қалай пайда болатынын түсіндіру үшін қолданады. Сол сияқты биологияда физика заңдарын пайдаланып, хайуанаттардың қалай қозғалатынын және көру мүшелерінің қалай жұмыс жасайтынын түсіндіреді.
Сондықтан физика заңдары мен құбылыстарын инженерлер, конструкторлар, дәрігерлер, агрономдар, көлік жүргізушілер және т.б. көптеген мамандар оқып пайдаланады.
Астрономия ғылымы физика заңдарына сүйеніп, бақылайтын аспан денелері мен құбылыстарының табиғатын түсіндіреді. Олардың қасиеттері мен көрінісін ұғындыруға, құбылыстардың себеп-салдарын ашуға тырысады.
Мысалы, физика мен астрономияға ортақ құбылыстар - күн мен түннің ауысуын және Күннің тұтылуын қарастыратын болсақ. Жарық күн мен қараңғы түннің алма-кезек ауысуының себебі Жердің өз осінің төңірегінде үздіксіз айналуы болып табылады.
Жер өз осін бір тәулікте (24 сағатта) толық бір айналып шығады. Жердің айналуы барысында оның Күн сәулесі түскен беті жарық болады да, ал қарсы көлеңке бетін түн басады. Сөйтіп күн мен түн үнемі алмасып отырады.
Ертеде адамдар күн мен түннің алмасуын Жерді төңіректеп Күннің айналуынан деп қате түсіндірген. Шындығында, Жер бір жылда (365 тәулікте) Күнді бір рет айналады. Жыл мезгілдерінің ауысуы Жердің Күн төңірегіндегі қозғалысына байланысты туындайды.
Күннің тұтылуы да табиғат құбылыстарының бірі болып табылады. Ал табиғатпен адам қатар ұғым. Табиғатсыз адам, адамсыз табиғат өмір сүруі мүмкін емес. Себебі адам өз керектісін, қажеттісін табиғаттан табиғи күйінде немесе өндіріп алады. Адам табиғаттың бір бөлшегі болып табылады. Табиғатты қорғау, табиғатты сақтау болашақ жастар біздің қолда.
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Тағы қараңыз
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Bizdi korshagan orta zhan zhanuarlar men osimdikter Zher men Aj Kүn men alystagy zhuldyzdar osylardyn barlygy da tabigat degen aukymdy ugymdy bildiredi Adam tabigattyn azhyramas boligi Sondyktan halkymyzda Zher Ana degen egiz ugym kalyptaskan Zherdi oz Anasyndaj Anasyn Kүndej kasterleu Ata kostagan saltymyz Zher shoktygy Kokshetau Zher zhannaty Zhetisu dep babalarymyz tugan zherge tabigatka degen ystyk mahabbatyn bildirgen Sondyktan orman togajlardy saktap korshagan ortanyn ozen men kolderdin lastanbauyna erekshe mәn bergen Su ishken kudygyna tүkirme Bulak korsen kozin ash dep zhas urpaktyn bojyna tabigatty korgaudyn tәrbiesin sinirgen Tabigatta үzdiksiz ozgerister bolyp zhatady Mysalga zhanartaudyn atkylauy najzagajdyn zharkyly sudyn muzga ajnaluy siyakty kubylystar tabigattagy ozgeristerdi keledi Aspan denelerinin kozgalysy gүlderdin sheshek atuy agashtyn zhajkalyp osui ozennin tasuy nemese kolderdin tartylyp sualuy osylardyn barlygy da korshagan ortadagy ozgerister Әlemde oryn alatyn san aluan ozgerister tabigat kubylystary dep atalady Tabigat kubylystary bir birimen tygyz bajlanysty Olardy fizika astronomiya geografiya geologiya biologiya himiya siyakty gylymdar zerttejdi Әr gylymnyn tabigatty zertteude oz maksaty men mindeti bar Mysaly fizika negizinen mehanikalyk kozgalysty zhylu elektr zharyk kubylystaryn zerttejdi Fizika gylymy zerttejtin tabigat kubylystary fizikalyk kubylystar dep atalady Fizika baska da zharatylystanu gylymdarymen ozara tygyz bajlanysta bolady Mәselen geografiyada fizika zandaryn ozenderdin kalaj agatynyn zheldin kalaj pajda bolatynyn tүsindiru үshin koldanady Sol siyakty biologiyada fizika zandaryn pajdalanyp hajuanattardyn kalaj kozgalatynyn zhәne koru mүshelerinin kalaj zhumys zhasajtynyn tүsindiredi Sondyktan fizika zandary men kubylystaryn inzhenerler konstruktorlar dәrigerler agronomdar kolik zhүrgizushiler zhәne t b koptegen mamandar okyp pajdalanady Astronomiya gylymy fizika zandaryna sүjenip bakylajtyn aspan deneleri men kubylystarynyn tabigatyn tүsindiredi Olardyn kasietteri men korinisin ugyndyruga kubylystardyn sebep saldaryn ashuga tyrysady Mysaly fizika men astronomiyaga ortak kubylystar kүn men tүnnin auysuyn zhәne Kүnnin tutyluyn karastyratyn bolsak Zharyk kүn men karangy tүnnin alma kezek auysuynyn sebebi Zherdin oz osinin tonireginde үzdiksiz ajnaluy bolyp tabylady Zher oz osin bir tәulikte 24 sagatta tolyk bir ajnalyp shygady Zherdin ajnaluy barysynda onyn Kүn sәulesi tүsken beti zharyk bolady da al karsy kolenke betin tүn basady Sojtip kүn men tүn үnemi almasyp otyrady Ertede adamdar kүn men tүnnin almasuyn Zherdi tonirektep Kүnnin ajnaluynan dep kate tүsindirgen Shyndygynda Zher bir zhylda 365 tәulikte Kүndi bir ret ajnalady Zhyl mezgilderinin auysuy Zherdin Kүn toniregindegi kozgalysyna bajlanysty tuyndajdy Kүnnin tutyluy da tabigat kubylystarynyn biri bolyp tabylady Al tabigatpen adam katar ugym Tabigatsyz adam adamsyz tabigat omir sүrui mүmkin emes Sebebi adam oz kerektisin kazhettisin tabigattan tabigi kүjinde nemese ondirip alady Adam tabigattyn bir bolshegi bolyp tabylady Tabigatty korgau tabigatty saktau bolashak zhastar bizdin kolda Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Tagy karanyzҚazakstannyn tabigaty