Тіл бірлігі (тіл единицасы орыс единица языка — тіл жүйесінін кызметі, мағынасы әр түрлі элементтері. Тіл бірлігі жиынтығы тіл жүйесінін денгейлерін жасайды. Мысалы, фонемалар Тіл бірлігі фонемалык денгейді, морфемалар Тіл бірлігі,— морфемалык деңгейді күрайды. Тіл бірлігі үғымы сонымен бірге тіл білімінің әртектес күбылысын кең көлемде карастыратын объектісін білдіреді. Тіл бірлігі карапайым немесе күрделі болуы, материалдык түрғыда көптеген варианттык-инварианттык күрылымда кезде- суі мүмкін. Тіл бірлігінің номинативтік түрі — сөз, коммуникативтік түрі — сөйлем, күрылымдык (материалдык) түрі — фонема, морфема болып табылады. Тіл бірлігі түрлері жөнінде эр түрлі көзкарас бар. Олардын ең көп таралғаны — күрылымдык және функционалдык көзкарастар. Кұрылымдык Тіл бірлігіне ( бойынша (Дания) әрі карай жіктелмейтін фонема, морфема, семема жатады. Ал функционалдык Тіл бірлігіне ( бойынша (Ресей) номинативтік, коммуникативтік бірліктер жатады. Тіл бірлігі карапайым және күрделі болуы мүмкін. Карапайым түріне өз ішінде жіктелмейтін фонема, морфема, ал күрделі түріне күрделі және туынды сөздер жатады. Тіл бірлігі неғүрлым жалпы түрде үш түрлі катынаста парадигматикалык, синтагм ат икал ы к және иерархиялык катынастарды жасайды.Тіл бірлігі сөйлеу үстінде бір-бірімен киыстырылып, сөйлеу (сөз) бірлігін жасайды. Бірак фонема мен морфема сөйлеу бірлігіне кіре алмайды, ал сөздер Тіл бірлігінің де, сөйлеу бірлігінін де кұрамына кіреді. Тіл бірлігінін кұрамды бөліктері болып табылатын: лексикалык бірлік — негізгі мазмұнының сипаты материалдык, заттык (грамматикалык емес) жеке сөздерден; сөз түрінде көрінетін тіл бірлігінен;фонологиялык бірлік фонемалардан; морфологиялык бірлік — морфемалардан; ритмикалы к бірлік — сөйлеудің (сөздің) ритмикалык мүшелену бірлігінен; фразеологиялык бірлік — идиомалар, лексикаланған сөз тіркестері, тұракты орамдар мен тіркестер- ден Тіл бірлігі ; синтаксистік бірлік — сөйлем мен сөз тіркесінен көрінеді. Негізгі коммуникативтік бірлік — сөйлем болып табылады.
Тіл бірліктері |
Деңгейлер бойынша |
Дереккөздер
- Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы. «Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Til birligi til edinicasy orys edinica yazyka til zhүjesinin kyzmeti magynasy әr tүrli elementteri Til birligi zhiyntygy til zhүjesinin dengejlerin zhasajdy Mysaly fonemalar Til birligi fonemalyk dengejdi morfemalar Til birligi morfemalyk dengejdi kүrajdy Til birligi үgymy sonymen birge til biliminin әrtektes kүbylysyn ken kolemde karastyratyn obektisin bildiredi Til birligi karapajym nemese kүrdeli boluy materialdyk tүrgyda koptegen varianttyk invarianttyk kүrylymda kezde sui mүmkin Til birliginin nominativtik tүri soz kommunikativtik tүri sojlem kүrylymdyk materialdyk tүri fonema morfema bolyp tabylady Til birligi tүrleri zhoninde er tүrli kozkaras bar Olardyn en kop taralgany kүrylymdyk zhәne funkcionaldyk kozkarastar Kurylymdyk Til birligine bojynsha Daniya әri karaj zhiktelmejtin fonema morfema semema zhatady Al funkcionaldyk Til birligine bojynsha Resej nominativtik kommunikativtik birlikter zhatady Til birligi karapajym zhәne kүrdeli boluy mүmkin Karapajym tүrine oz ishinde zhiktelmejtin fonema morfema al kүrdeli tүrine kүrdeli zhәne tuyndy sozder zhatady Til birligi negүrlym zhalpy tүrde үsh tүrli katynasta paradigmatikalyk sintagm at ikal y k zhәne ierarhiyalyk katynastardy zhasajdy Til birligi sojleu үstinde bir birimen kiystyrylyp sojleu soz birligin zhasajdy Birak fonema men morfema sojleu birligine kire almajdy al sozder Til birliginin de sojleu birliginin de kuramyna kiredi Til birliginin kuramdy bolikteri bolyp tabylatyn leksikalyk birlik negizgi mazmunynyn sipaty materialdyk zattyk grammatikalyk emes zheke sozderden soz tүrinde korinetin til birliginen fonologiyalyk birlik fonemalardan morfologiyalyk birlik morfemalardan ritmikaly k birlik sojleudin sozdin ritmikalyk mүshelenu birliginen frazeologiyalyk birlik idiomalar leksikalangan soz tirkesteri turakty oramdar men tirkester den Til birligi sintaksistik birlik sojlem men soz tirkesinen korinedi Negizgi kommunikativtik birlik sojlem bolyp tabylady Til birlikteriDengejler bojynshaSintaksistikLeksikalyk Leksema Alloleksa Morfemdi Morfema Allomorfa MorfMorfonologiyalyk MorfonemaFonologiyalyk Fonema Allofon k oDerekkozderTil bilimi terminderinin tүsindirme sozdigi Almaty Sozdik Slovar 2005 zhyl ISBN 9965 409 88 9Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet