Тараз — Қазақстандағы қала, Жамбыл облысының әкімшілік орталығы. XVIII ғасырда бұл қала Әулие-Ата деп аталған. 1936–1937 жылдар аралығында Мирзоян деп аталған. 1937–1997 жылдары Жамбыл, 1997 жылғы 8 қаңтарда тарихи атауы — Тараз атауы қайтарылды.
Қала | |||
Тараз | |||
| |||
Әкімшілігі | |||
---|---|---|---|
Ел | |||
Статусы | Облыс орталығы | ||
Облысы | |||
Әкімі |
| ||
Тарихы мен географиясы | |||
Координаттары | 42°53′ с. е. 71°22′ ш. б. / 42.883° с. е. 71.367° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 42°53′ с. е. 71°22′ ш. б. / 42.883° с. е. 71.367° ш. б. (G) (O) (Я) | ||
Алғашқы дерек | |||
Бұрынғы атаулары | Жамбыл, Мирзоян, Әулие-Ата | ||
Жер аумағы | 139 км² | ||
Уақыт белдеуі | UTC+5:00 | ||
Тұрғындары | |||
Тұрғыны | 427,256 адам (2023) | ||
Ұлттық құрамы | қазақтар (68,47 %) | ||
Сандық идентификаторлары | |||
Телефон коды | +7 7262 | ||
Пошта индексі | 080000 | ||
Автомобиль коды | 08 | ||
Тараз қаласының әкімдігі | |||
Тараз шекарасы | |||
Ортаққордағы санаты: Тараз |
Тарихы
Орта ғасырларда Тараз деген атауымен әйгілі болды. Қалаға ең бірінші келгендер Ферғана алқабының соғдылары болған. 1997 жыл бастап қалаға тарихи атауы қайтарылды. 2002 жылы Тараз өзінің 2000 жылғы мерейтойын атап өтті. Орта ғасырларда Тараз Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан қалаларының бірі еді. Әсіресе Қарахан дәулеті кезінде гүлденген. XIX ғасырда Әулие Ата Қоқан қамалы еді. ХІХ ғасырының 60-жылдарында Ресей империясының құрамына кірген. Кеңес Одағы кезінде Жамбыл облысының орталығы болды да, Қазақстан тәуелсіздігін алған соң, облыс әкімшілік орталығы болғанын жалғастыра берді.
Тараз қаласында Айша Бибі, Бабажы-қатын, Қарахан, Тектұрмас кесенелері, Нәметбай мешіті және орта ғасырлық монша орналасқан. Қалаға көп деген өзіміздің және шетел туристері осы кесенелерді көруге асығады.
Географиясы
Климаты
Тараз ауа райы | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Көрсеткіш | Қаң | Ақп | Нау | Сәу | Мам | Мау | Шіл | Там | Қыр | Қаз | Қар | Жел | |
Абсолюттық максимум, °C | 22,1 | 24,6 | 30,3 | 33,2 | 38,6 | 42,3 | 44,5 | 43,5 | 40,6 | 34,6 | 29,0 | 22,7 | |
Орташа максимум, °C | 2,2 | 3,7 | 10,4 | 18,7 | 24,6 | 30,6 | 33,0 | 31,7 | 25,8 | 17,6 | 9,9 | 4,1 | |
Орташа температура, °C | −3,1 | −1,7 | 4,7 | 12,1 | 17,4 | 22,8 | 25,0 | 23,5 | 17,8 | 10,9 | 4,3 | −1,2 | |
Орташа минимум, °C | −8,4 | −7,1 | −1 | 5,4 | 10,3 | 14,9 | 17,0 | 15,2 | 9,9 | 4,1 | −1,4 | −6,5 | |
Абсолюттық минимум, °C | −26,2 | −28,2 | −23,3 | −8,2 | −5,2 | 4,4 | 9,0 | 1,2 | −0,8 | −14,3 | −29,9 | −31 | |
Дерекнама: Тараз ауа райы мен климаты |
Халық саны
Қаланың халық саны: 357 663 адам (2019 жылғы).
Тараз қаласының халық санының 70% қазақтар. Қалада орыстар, өзбектер, корейлер, татарлар, түріктер, немістер, күрдтер, дүнгендер, қырғыздар, гректер, әзербайжандар, ұйғырлар, шешендер тұрады. Қалада «Достық үйі» бар.
Этникалық құрамдар | Халық саны 1989 жылы | % |
---|---|---|
Қазақтар | 722 627 | 69,23 % |
Орыстар | 141 829 | 13,59 % |
Өзбектер | 24 986 | 2,39 % |
Татарлар | 10 651 | 1,02 % |
Немістер | 6 695 | 0,64 % |
Басқалар | 137 055 | 13,13 % |
Тараз қаласы халқының әр жылдардағы саны:
1897 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 1991 | 1999 | 2004 | 2005 | 2006 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
11 722 | 113 346 | 187 164 | 263 793 | 306 715 | 312 300 | 330 125 | 327 911 | 332 204 | 336 057 |
2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
338 454 | 342 483 | 320 634 | 325 211 | 327 411 | 326 113 | 343 275 | 351 353 | 356 983 |
2009 | 2021 | 2021 2009-ға пайызбен | Ерлер 2009 | Ерлер 2021 | 2021 2009-ға пайызбен | Әйелдер 2009 | Әйелдер 2021 | 2021 2009-ға пайызбен |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
331925 | ▲418368 | 126 | 154616 | ▲200661 | 129,8 | 177309 | ▲217707 | 122,8 |
Әкімшілік бөлінісі
Тараз қаласы 26 шағын ауданнан тұрады: Ақбұлақ, Қаратау, Жайлау, Салтанат, Талас, Самал, Алатау, Мыңбұлақ, Аса, Жансая, Астана, Бәйтерек, Қарасу, Арай, Кектем, Жасыл кілем, Тонкуруш, Барыскан, Бурыл және т.б.
Тараз басшыларының тізімі
- Жамбыл (Тараз) қалалық партия комитетінің бірінші хатшылары
- Федотов А. П. (қаңтар 1939 — наурыз 1940)
- Әбділдин А. (сәуір 1940 — наурыз 1941)
- Царев А. А. (сәуір 1941 — наурыз 1943)
- Санников А. М. (сәуір 1943 — маусым 1946)
- Федотов А. П. (қаңтар 1947 — мамыр 1951)
- Прохоров Н. И. (маусым 1951 — наурыз 1955)
- Кондратьев С. И. (қыркүйек 1955 — сәуір 1963)
- Бобир Н. М. (мамыр 1963 — мамыр 1972)
- Коротков В. Г. (маусым 1972 — сәуір 1975)
- Банников В. Г. (сәуір 1975 — қазан 1983)
- Додонов Ю. Е. (қазан 1983 — ақпан 1987)
- Макаров С. Н. (наурыз 1987 — наурыз 1990)
- Ахметова Л. А. (сәуір 1991 — тамыз 1991)
- Жамбыл (Тараз) қалалық атқару комитетінің төрағалары
- Бученко П. В. (тамыз 1939 — қаңтар 1940)
- Глухов В. Ф. (қаңтар 1940 — қыркүйек 1940)
- Синицин В. В. (қыркүйек 1940 — қыркүйек 1941)
- Бученко П. В. (мамыр 1942 — наурыз 1943)
- Бармашев К. А. (наурыз 1943 — тамыз 1946)
- Бабинцев Ф. А. (тамыз 1946 — наурыз 1950)
- Галямин А. И. (наурыз 1950 — қаңтар 1952)
- Ескелдиев С. (сәуір1952 — қазан 1952)
- Құсайынов Т. (қазан 1952 — наурыз 1957)
- Комратов А. (наурыз 1957 — қаңтар 1965)
- Әбсеметов А. А. (қаңтар 1965 — желтоқсан 1969)
- Төребеков Т. (наурыз 1970 — маусым 1983)
- Шарафутдинов Щ. К. (маусым 1983 — мамыр 1987)
- Сүлейменов К. К. (мамыр 1987 — қазан 1990)
- Темірбеков Т. (қазан 1990 — ақпан 1992)
- Тараз қаласының әкімдері
- (ақпан 1992 — қазан 1995)
- Болат Әбжаппарұлы Жылқышиев (қазан 1995 — қаңтар 1998)
- (қаңтар 1998 — ақпан 1999)
- Болат Оспанұлы Сауранбаев (ақпан 1999 — сәуір 2005)
- Ілияс Әлімұлы Тортаев (2005 — 2009)
- Ертарғын Кәкімбекұлы Астаев (8 желтоқсан 2009 — қазан 2010)
- (қазан 2010 — 31 желтоқсан 2013)
- (31 желтоқсан 2013 — 2 наурыз 2017)
- (2 наурыз 2017 — 23 сәуір 2018)
- (23 сәуір 2018 — 12 сәуір 2019)
- (24 сәуір 2019 — 22 қараша 2019)
- (3 желтоқсан 2019 — 19 наурыз 2021)
- (19 наурыз 2021 — 5 тамыз 2022)
- (5 қыркүйек 2022 жылдан бастап)
Табиғаты
Облыстың айтарлықтай аумағын Бетпақ-Дала және Мойынқұм алады, тек оңтүстік-батыс, оңтүстік және оңтүстік-шығыс шеті таулармен шектелген (Қаратау, Қырғыз және Шу-Іле Алатау таулары). Бедердің бұл ерекшелігі облыс климатына әртүрлілік ендіреді. Табиғи ландшафтардың флорасы мен фаунасы кең және әртүрлі. Облыста өсімдіктердің 3 мыңнан астам түрі бар. Аң аулайтын өңірдің жалпы алаңы 13,9 мың га құрайды, онда жануарлардың 40-тан астам түрі мекендейді. 27,8 мың га алаңды құрайтын балық шаруашылық қоры 74 су айдынынан тұрады, оның ішінде 73 су айдыны балық шаруашылығына жарамды. Ірі бөгендерден Тасөткел және Теріс-Ащыбұлақ бар. Балық аулау кәсібінде дөңмаңдай, ақмарқа, карп, сазан, көк серке, тыран балық, краль, торта балықтарын аулау кең таралған. Облыс аумағында 3 мемлекеттік табиғи (кешенді) қаумалы бар:
- мемлекеттік (кешенді) қаумал «Берікқара шатқалы» 17,5 мың га алаңды алады, онда қызыл кітапқа енгізілген аса бағалы ағаш бұтасының және шөп өсімдігінің 50-ден астам түрін, ал жануарлардан – арқарды, үнді жайрасын, жұмақ шыбыншыны кездестіруге болады;
- жалпы алаңы 3,07 мың га құрайтын мемлекеттік табиғи (кешенді) қаумал «Қарақоңыз шатқалы» (ботаникалық), Зайлы Алатаудың батыс сілемінде орналасқан. Алма, шие, алша, жүзім ағаштарының жемісті көшеттері үйеңкі орманның, боз қарағанның, тұт ағашының, түйе жаңғағының алаңдарымен ауыстырылады;
- жалпы алаңы 1 миллион га құрайтын Андасай мемлекеттік (кешенді) қаумал (зоологиялық) Мойынқұм ауылынан батысқа Шу өзенінің жағасының бойында орналасқан. Өсімдік қабатында селеу шөбі, бетеге, қара сексеуіл, талдың ну бұтасы басымды. Жануарлар әлемінде арқарлар, құландар, джейрандар, еліктер, қабандар, қояндар, қырғауылдар, құрлар басым.
Өндірісі
Таразда қаратау тауларының бөктерінде Қаратау фосфор зауыты жұмыс істеп тұр. Бұл зауыт фосфор шығарудаң әлемде беделді орындардың бірінде. Облыста 3 зауыт ашылған болатын, солардың бірі «Жамбыл фосфор зауыты», «Химпром», «Жаңа Жамбал фосфор зауыты». Қалада темір құрастырушы зауыты, автожөндеу зауыты, «Автобөлшектер» зауыты т.б. зауыттар жұмыс істеп тұр.
Бұқаралық ақпарат құралдары
Газеттері
- Жамбыл-Тараз — 1996 жылдан бері апта сайын шығатын саяси-қоғамдық газет.
- Магнолия — 1995 жылдан бері апта сайын шығатын облыстық газет.
- Новый регион — 1999 жылдан бері апта сайын шығатын ақпараттық-жарнамалық облыстық газет.
- Знамя труда — 1919 жылдан бері шығарылып келе жатқан орыс тілді газет.
Телевизия
- «Қазақстан-Тараз» — Жамбыл облысының өңірлік телеарнасы.
- «77 TV» телеарнасы.
Ақпарттық агенттіктері
- «Эк-Спорт» (экономика-спорт)
Суреттері
- Қаланың панорамасы
- «Һибатулла Тарази» атындағы Тараз қаласының орталық мешіті
-
-
- Көне Тараз демалыс орталығы
- Туған жерім-Қазақстан!
Бауырлас қалалар
Дереккөздер
- Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
- Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны (қаз.). Мұрағатталған 26 қыркүйектің 2020 жылы.
- City & town of Kazakhstan (ағыл.). pop-stat.mashke.org. Тексерілді, 29 наурыз 2016.
- 2014 жыл басына Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (қаз.). Мұрағатталған 28 сәуірдің 2015 жылы.
- 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары (қаз.).
- Все микрорайоны Тараза. // Flatfy.kz. Тексерілді, 23 сәуір 2018.
- Отырар. Энциклопедия. – Алматы. «Арыс» баспасы, 2005 ISBN 9965-17-272-2
Тараз қаласының сайттары
- Тараз қаласының сайты Мұрағатталған 11 қаңтардың 2016 жылы.
- Тараз қаласының ақпараттық сайты
- Тараз қаласының ақпараттық порталы
Тағы қараңыз
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Taraz Қazakstandagy kala Zhambyl oblysynyn әkimshilik ortalygy XVIII gasyrda bul kala Әulie Ata dep atalgan 1936 1937 zhyldar aralygynda Mirzoyan dep atalgan 1937 1997 zhyldary Zhambyl 1997 zhylgy 8 kantarda tarihi atauy Taraz atauy kajtaryldy ҚalaTarazEltanbasyӘkimshiligiEl Қazakstan ҚazakstanStatusyOblys ortalygyOblysyZhambyl oblysyӘkimiTarihy men geografiyasyKoordinattary42 53 s e 71 22 sh b 42 883 s e 71 367 sh b 42 883 71 367 G O Ya Koordinattar 42 53 s e 71 22 sh b 42 883 s e 71 367 sh b 42 883 71 367 G O Ya Algashky derek568Buryngy ataularyZhambyl Mirzoyan Әulie AtaZher aumagy139 km Uakyt beldeuiUTC 5 00TurgyndaryTurgyny427 256 adam 2023 Ұlttyk kuramykazaktar 68 47 orystar 15 65 ozbekter 6 51 korejler 1 82 tүrikter 1 41 tatarlar 1 39 kyrgyzdar 1 37 baskalary 3 38 2022 Sandyk identifikatorlaryTelefon kody 7 7262Poshta indeksi080000Avtomobil kody08Taraz kalasynyn әkimdigi kaz orys TarazTaraz shekarasyOrtakkordagy sanaty TarazTarihyOrta gasyrlarda Taraz degen atauymen әjgili boldy Қalaga en birinshi kelgender Fergana alkabynyn sogdylary bolgan 1997 zhyl bastap kalaga tarihi atauy kajtaryldy 2002 zhyly Taraz ozinin 2000 zhylgy merejtojyn atap otti Orta gasyrlarda Taraz Ұly Zhibek zholynyn bojynda ornalaskan kalalarynyn biri edi Әsirese Қarahan dәuleti kezinde gүldengen XIX gasyrda Әulie Ata Қokan kamaly edi HIH gasyrynyn 60 zhyldarynda Resej imperiyasynyn kuramyna kirgen Kenes Odagy kezinde Zhambyl oblysynyn ortalygy boldy da Қazakstan tәuelsizdigin algan son oblys әkimshilik ortalygy bolganyn zhalgastyra berdi Taraz kalasynda Ajsha Bibi Babazhy katyn Қarahan Tekturmas keseneleri Nәmetbaj meshiti zhәne orta gasyrlyk monsha ornalaskan Қalaga kop degen ozimizdin zhәne shetel turisteri osy kesenelerdi koruge asygady GeografiyasyKlimaty Taraz aua rajyKorsetkish Қan Akp Nau Sәu Mam Mau Shil Tam Қyr Қaz Қar ZhelAbsolyuttyk maksimum C 22 1 24 6 30 3 33 2 38 6 42 3 44 5 43 5 40 6 34 6 29 0 22 7Ortasha maksimum C 2 2 3 7 10 4 18 7 24 6 30 6 33 0 31 7 25 8 17 6 9 9 4 1Ortasha temperatura C 3 1 1 7 4 7 12 1 17 4 22 8 25 0 23 5 17 8 10 9 4 3 1 2Ortasha minimum C 8 4 7 1 1 5 4 10 3 14 9 17 0 15 2 9 9 4 1 1 4 6 5Absolyuttyk minimum C 26 2 28 2 23 3 8 2 5 2 4 4 9 0 1 2 0 8 14 3 29 9 31Dereknama Taraz aua rajy men klimatyHalyk sanyҚalanyn halyk sany 357 663 adam 2019 zhylgy Taraz kalasynyn halyk sanynyn 70 kazaktar Қalada orystar ozbekter korejler tatarlar tүrikter nemister kүrdter dүngender kyrgyzdar grekter әzerbajzhandar ujgyrlar sheshender turady Қalada Dostyk үji bar 2010 zhylgy 1 kantaryna turgyndary etnikalyk kuramy Etnikalyk kuramdar Halyk sany 1989 zhyly Қazaktar 722 627 69 23 Orystar 141 829 13 59 Өzbekter 24 986 2 39 Tatarlar 10 651 1 02 Nemister 6 695 0 64 Baskalar 137 055 13 13 Taraz kalasy halkynyn әr zhyldardagy sany 1897 1959 1970 1979 1989 1991 1999 2004 2005 200611 722 113 346 187 164 263 793 306 715 312 300 330 125 327 911 332 204 336 0572007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015338 454 342 483 320 634 325 211 327 411 326 113 343 275 351 353 356 9832021 zhylgy ulttyk halyk sanagynyn korytyndysy bojynsha halkynyn sany 2009 2021 2009 2021 2021 2009 ga pajyzben Erler 2009 Erler 2021 2021 2009 ga pajyzben Әjelder 2009 Әjelder 2021 2021 2009 ga pajyzben331925 418368 126 154616 200661 129 8 177309 217707 122 8Әkimshilik bolinisiTaraz kalasy 26 shagyn audannan turady Akbulak Қaratau Zhajlau Saltanat Talas Samal Alatau Mynbulak Asa Zhansaya Astana Bәjterek Қarasu Araj Kektem Zhasyl kilem Tonkurush Baryskan Buryl zhәne t b Taraz basshylarynyn tizimiZhambyl Taraz kalalyk partiya komitetinin birinshi hatshylaryFedotov A P kantar 1939 nauryz 1940 Әbdildin A sәuir 1940 nauryz 1941 Carev A A sәuir 1941 nauryz 1943 Sannikov A M sәuir 1943 mausym 1946 Fedotov A P kantar 1947 mamyr 1951 Prohorov N I mausym 1951 nauryz 1955 Kondratev S I kyrkүjek 1955 sәuir 1963 Bobir N M mamyr 1963 mamyr 1972 Korotkov V G mausym 1972 sәuir 1975 Bannikov V G sәuir 1975 kazan 1983 Dodonov Yu E kazan 1983 akpan 1987 Makarov S N nauryz 1987 nauryz 1990 Ahmetova L A sәuir 1991 tamyz 1991 Zhambyl Taraz kalalyk atkaru komitetinin toragalaryBuchenko P V tamyz 1939 kantar 1940 Gluhov V F kantar 1940 kyrkүjek 1940 Sinicin V V kyrkүjek 1940 kyrkүjek 1941 Buchenko P V mamyr 1942 nauryz 1943 Barmashev K A nauryz 1943 tamyz 1946 Babincev F A tamyz 1946 nauryz 1950 Galyamin A I nauryz 1950 kantar 1952 Eskeldiev S sәuir1952 kazan 1952 Қusajynov T kazan 1952 nauryz 1957 Komratov A nauryz 1957 kantar 1965 Әbsemetov A A kantar 1965 zheltoksan 1969 Torebekov T nauryz 1970 mausym 1983 Sharafutdinov Sh K mausym 1983 mamyr 1987 Sүlejmenov K K mamyr 1987 kazan 1990 Temirbekov T kazan 1990 akpan 1992 Taraz kalasynyn әkimderi akpan 1992 kazan 1995 Bolat Әbzhapparuly Zhylkyshiev kazan 1995 kantar 1998 kantar 1998 akpan 1999 Bolat Ospanuly Sauranbaev akpan 1999 sәuir 2005 Iliyas Әlimuly Tortaev 2005 2009 Ertargyn Kәkimbekuly Astaev 8 zheltoksan 2009 kazan 2010 kazan 2010 31 zheltoksan 2013 31 zheltoksan 2013 2 nauryz 2017 2 nauryz 2017 23 sәuir 2018 23 sәuir 2018 12 sәuir 2019 24 sәuir 2019 22 karasha 2019 3 zheltoksan 2019 19 nauryz 2021 19 nauryz 2021 5 tamyz 2022 5 kyrkүjek 2022 zhyldan bastap TabigatyOblystyn ajtarlyktaj aumagyn Betpak Dala zhәne Mojynkum alady tek ontүstik batys ontүstik zhәne ontүstik shygys sheti taularmen shektelgen Қaratau Қyrgyz zhәne Shu Ile Alatau taulary Bederdin bul ereksheligi oblys klimatyna әrtүrlilik endiredi Tabigi landshaftardyn florasy men faunasy ken zhәne әrtүrli Oblysta osimdikterdin 3 mynnan astam tүri bar An aulajtyn onirdin zhalpy alany 13 9 myn ga kurajdy onda zhanuarlardyn 40 tan astam tүri mekendejdi 27 8 myn ga alandy kurajtyn balyk sharuashylyk kory 74 su ajdynynan turady onyn ishinde 73 su ajdyny balyk sharuashylygyna zharamdy Iri bogenderden Tasotkel zhәne Teris Ashybulak bar Balyk aulau kәsibinde donmandaj akmarka karp sazan kok serke tyran balyk kral torta balyktaryn aulau ken taralgan Oblys aumagynda 3 memlekettik tabigi keshendi kaumaly bar memlekettik keshendi kaumal Berikkara shatkaly 17 5 myn ga alandy alady onda kyzyl kitapka engizilgen asa bagaly agash butasynyn zhәne shop osimdiginin 50 den astam tүrin al zhanuarlardan arkardy үndi zhajrasyn zhumak shybynshyny kezdestiruge bolady zhalpy alany 3 07 myn ga kurajtyn memlekettik tabigi keshendi kaumal Қarakonyz shatkaly botanikalyk Zajly Alataudyn batys sileminde ornalaskan Alma shie alsha zhүzim agashtarynyn zhemisti koshetteri үjenki ormannyn boz karagannyn tut agashynyn tүje zhangagynyn alandarymen auystyrylady zhalpy alany 1 million ga kurajtyn Andasaj memlekettik keshendi kaumal zoologiyalyk Mojynkum auylynan batyska Shu ozeninin zhagasynyn bojynda ornalaskan Өsimdik kabatynda seleu shobi betege kara sekseuil taldyn nu butasy basymdy Zhanuarlar әleminde arkarlar kulandar dzhejrandar elikter kabandar koyandar kyrgauyldar kurlar basym ӨndirisiTarazda karatau taularynyn bokterinde Қaratau fosfor zauyty zhumys istep tur Bul zauyt fosfor shygarudan әlemde bedeldi oryndardyn birinde Oblysta 3 zauyt ashylgan bolatyn solardyn biri Zhambyl fosfor zauyty Himprom Zhana Zhambal fosfor zauyty Қalada temir kurastyrushy zauyty avtozhondeu zauyty Avtobolshekter zauyty t b zauyttar zhumys istep tur Bukaralyk akparat kuraldaryGazetteri Zhambyl Taraz 1996 zhyldan beri apta sajyn shygatyn sayasi kogamdyk gazet Magnoliya 1995 zhyldan beri apta sajyn shygatyn oblystyk gazet Novyj region 1999 zhyldan beri apta sajyn shygatyn akparattyk zharnamalyk oblystyk gazet Znamya truda 1919 zhyldan beri shygarylyp kele zhatkan orys tildi gazet Televiziya Қazakstan Taraz Zhambyl oblysynyn onirlik telearnasy 77 TV telearnasy Akparttyk agenttikteri Ek Sport ekonomika sport SuretteriҚalanyn panoramasy Һibatulla Tarazi atyndagy Taraz kalasynyn ortalyk meshiti Ajsha bibi kesenesi Talas ozeni Kone Taraz demalys ortalygy Tugan zherim Қazakstan Bauyrlas kalalarFresno Kaliforniya AҚSh Sietl Vashington AҚSh Sian Қytaj Trevizo Italiya Kobdo Mongoliya Kechkemet Mazharstan Chelyabi Resej Samarkan Өzbekstan Talas Қyrgyzstan Osh ҚyrgyzstanDerekkozderҚazakstan Respublikasy halkynyn zhynysy zhәne zhergilikti zherdin tipine karaj sany 2023 zhylgy 1 kantarga Қazakstan Respublikasy halkynyn zhekelegen etnostary bojynsha sany 2022 zhyl basyna Қazakstan Respublikasy halkynyn oblystar zhәne astana kalalar audandar audan ortalyktary zhәne kentter bolinisindegi zhynysy bojynsha sany kaz Muragattalgan 26 kyrkүjektin 2020 zhyly City amp town of Kazakhstan agyl pop stat mashke org Tekserildi 29 nauryz 2016 2014 zhyl basyna Қazakstan Respublikasy halkynyn zhekelegen etnostary bojynsha sany kaz Muragattalgan 28 sәuirdin 2015 zhyly 2021 zhylgy ulttyk halyk sanagynyn korytyndylary kaz Vse mikrorajony Taraza Flatfy kz Tekserildi 23 sәuir 2018 Otyrar Enciklopediya Almaty Arys baspasy 2005 ISBN 9965 17 272 2Taraz kalasynyn sajttaryTaraz kalasynyn sajty Muragattalgan 11 kantardyn 2016 zhyly Taraz kalasynyn akparattyk sajty Taraz kalasynyn akparattyk portalyTagy karanyzTaraz kalasynyn kurmetti azamattary Taraz futbol kluby