Мавритания

Координаттар: 20°40′00″ с. е. 10°41′00″ б. б. / 20.66667° с. е. 10.68333° б. б. / 20.66667; -10.68333 ^{(G) (O) (Я)}

Мавритания (араб.: موريتانيا‎ – «әл-Муритания» ), толық атауы Мавритания Ислам Республикасы (араб.: الجمهورية الإسلامية الموريتانية‎ – «әл-Джумхурия әл-Исламия әл-Муритания») — Батыс Африкадағы мемлекет. Жер аумағы 1,03 млн км². Халқы - 3 359 185 адам (2012 ж.). Негізгі тұрғындары маврлар (80%), оған қоса волоф, , , т.б. халықтар тұрады. Астанасы — Нуакшот қаласы. Ресми тілі — араб тілі. Діни сенімдері бойынша ислам сүнниттері. Конституциясы бойынша елді президент басқарады (1997 жылдан Мауйя Ульд Сид Ахмед Тайя). Заң шығарушы органы — екі палаталы парламент — Сенат пен ұлттық жиналыс. Ұлттық мерекесі — 28 қараша — Тәуелсіздік күні (1960). Ақша өлшемі — .

Мавритания Исламдық Республикасы араб.: الجمهورية الإسلامية الموريتانية‎ (әл-Джумхурия әл-Исламия әл-Муритания) фр. République Islamique de Mauritanie
Ұран: «Honneur, Fraternité, Justice»
Тарихы
Тәуелсіздік күні	28 қараша 1960 жыл (Франциядан)
Мемлекеттік құрылымы
Ресми тілі	араб тілі
Елорда	Нуакшот
Ірі қаласы	Нуакшот
Үкімет түрі	Президенттік республика
Мемлекеттік діні	ислам
Географиясы
Жер аумағы • Барлығы • % су беті	Әлем бойынша 28-ші орын 1 030 000 км² 0,03
Жұрты • Сарап (2016) • Санақ (2013) • Тығыздығы	▲ 4 301 018 адам 3 537 368 адам 3,4 адам/км²
Экономикасы
ЖІӨ (АҚТ)  • Қорытынды (2018)  • Жан басына шаққанда	18,117 млрд. $ (134-ші) 4,563 $ (140-шы)
ЖІӨ (номинал)  • Қорытынды (2018)  • Жан басына шаққанда	5,200 млрд. $ (154-ші) 1,309 $ (149-шы)
АДИ (2017)	▲ 0,520 (төмен) (159-шы)
Валютасы
Қосымша мәліметтер
Интернет үйшігі
ISO коды	MR
ХОК коды	MTN
Телефон коды	+222
Уақыт белдеулері	UTC±00:00 және Africa/Nouakchott

Әкімш. жағынан 12 ауданға бөлінеді. 1961 жылдан БҰҰ-на, 1963 жылдан Африка Бірлігі ұйымына (АБө) мүше.

Географиясы

Мавританияның жерінің көпшілігін Батыс Сахараның құмды және тастақты шөлі алып жатыр. Батыс жағынан Атлант мұхитымен жуылады. Солтүстік-батысында , оңтүстік-батыста Сенегалмен, солтүстік-шығыста Алжирмен, оңтүстігінде және шығысынла Малимен шекараласады. Елдің солтүстігінде Адрар қыраты (биік жері Амоззага тауы, 732 м), оңтүстігінде Тагант, Асаба құмды үстірттері (орташа биікт. 300 — 400 м) бар. Қыраттар мен үстірттер айнала шөлге жалғасады. Басты өзені — Сенегал (оңт. шекарасымен өтеді).

Климаты

Климаты тропиктік шөлді, қаңтардағы орташа температура 16 — 20°С, шілдеде 30 — 32°С. Батыс жағалауының климаты мұхит әсерінен ылғалды, тұманды келеді. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлш. 100 — 400 мм, солт.-шығысында 50 мм.

Табиғаты

Шөл және шөлейт далаға тән өсімдіктер ғана өседі.

Тарихы

Мавританиянің ежелгі замандағы және орта ғасырлардағы тарихы жете зерттелмеген.

• 7 — 11 ғ-ларда М-нің оңтүстік бөлігі Батыс Африканың орта ғасырлардағы мемлекеттерінің (Гана, Текрур) құрамына кірді, ал Солтүстік Мавритания жерінде санхаджа-берберлердің мемлекет бірлестігі өмір сүрді.
• 11 ғ-дың орта шенінде Мавритания жерінде әулеті билеген күшті мемлекет құрылды, бұған Мавританиямен бірге Марокко және Батыс Алжир аумағы да қарады.
• 14 — 15 ғ-ларда елге арабтардың макиль тайпасы басып кірді, бұл Мавритания халқының ислам дінін қабылдауын жеделдетті.
• 15 ғ-да Мавританияға еуропалықтар да біртіндеп келе бастады.
• 1788 ж. Мавритания жағалауы Францияға мүдделі болды.
• 19 ғ-дың орта шенінде Франция Мавританияны отарлауға белсене кірісті.
• 2-дүниежүзілік соғыстан кейін Мавританияны азат ету жолындағы күрес жаңа қарқынмен бүкіл елді қамтыды.
• Франция үкіметі 1958 ж. Мавританияға автономия беруге мәжбүр болды.
• 1958 ж. Мавритания қайта топтасу партиясы құрылды.
• 1960 ж. 28 қарашада ел тәуелсіздігі жарияланды.
• Мавритания Араб мемлекеттері лигасының мүшесі.
• 1960 — 80 ж. халықтың тұрмыс деңгейі төмендеп, елде толқулар, 1978 — 84 ж. бірнеше рет әскери төңкерістер болды.
• 1991 ж. сыртқы күштердің қысымымен елде демократия өзгерістер жүзеге асырылды.
• Саяси тұтқындар босатылып, жаңа конституция қабылданды.

Экономикасы

Мавритания — аграрлы ел. Солтүстік және Орталық Мавританияда көшпелі мал шаруашылығы, ал Сенегал өзен аңғарында егін шаруашылығы басым дамыған. Басты дақылдары: африка тарысы, , құрма ағашы, жүгері, бұршақ, жер жаңғағы.

Өнеркәсібінде темір кенін өндіру басты орын алады. Балық шаруашылығы жақсы дамыған. Экспортқа балық өнімдерін, темір кенін, алтын шығарады. Шеттен мұнай, машина, құрал-жабдықтар әкеледі. Негізгі сауда серіктестері: Франция, Германия, Жапония, Италия, Испания, Бельгия, араб елдері.

Дереккөздер

1. Mauritania. International Monetary Fund.
2. 2018 Human Development Report. United Nations Development Programme (2018). Тексерілді, 14 қыркүйек 2018.