Көкжелек

Көкжидек (лат. Vaccínium uliginósum) — Көкбұта тұқымдасының Қаражидек тегінің бұтасы. Солтүстік жарты шардың қоңыржай және суық белдеуінде, әсіресе, Сібірде көп таралған. Негізінен шымтезекті жерлерде, қылқан жапырақты және жалпақ жапырақты орманда, тундрада өседі. Сондай-ақ Кавказ, Орал тауларында және Шығыста кездеседі.

Көкжидек
Leaves and fruit
Дүниесі: Өсімдіктер (unranked) (unranked) Asterids Сабы: Тұқымдасы: Көкбұта тұқымдасы Тегі: Қаражидек Түрі: V. uliginosum
Vaccinium uliginosum L. 1753
Synonymy Myrtillus grandis Bubani Myrtillus uliginosus (L.) Drejer Vaccinium gaultherioides Bigelow Vaccinium occidentale A. Gray Vaccinium pedris Holub Vaccinium pubescens Wormsk. ex Hornem. Vaccinium salicinum Cham. & Schltdl.

Жемісі шырынды, реңі көкшіл, бұршақ (асбұршақ, бұршақ), күрделігүлділер (салат), астық (қантты жүгері) тұқымдастары. Мұнымен қатар, ауыл тұрғындары үй маңында кресс-салат, ботташық, артишок, , балдыркөк, шашыратқы, эстрагон және т.б. өсіреді. Дәм-татымдық көкөністер — биден, , зире, жалбыз, майоран, фенхель, эстрагон, қияр шоп, оз алдында дербес топ құрады. Көкжидек құрамында витаминдер, белок, май, , минералдық тұздар, органикалық қышқылдар, хош иісті заттар және т.б. көп болады.

Көкжелек жидегінің пішіні алмұрт тәрізді, түсі көк. Көкжелек көбінесе бұрынғы КСРО-ның шымтезекті саздарында өседі. Ел арасында Қөкжелекті «маскүнем» деп атап кеткен, әрине, ол дұрыс емес, өйткені мұның құрамында адамды, жан-жануарларды мас етерліктей химиялық зат жоқ. Бұлай аталу себебі: көкжелек әрқашан қазанақ деген бұтамен бірге өседі, қазанақ гүлдеген кезінде езінің денесінен адамның басын мең-зең ететін химиялық зат бөліп шығарады. Осы зат көкжелек жидегінің қабығына сіңеді.

Дереккөздер

1. Қазақ тілі терминдер сөздігі I том
2. Т. Мұсақұлов, ОРЫСША-ҚАЗАҚША ТҮСІНДІРМЕЛІ БИОЛОГИЯЛЫҚ СӨЗДІК І-том ҚАЗАҚМЕМЛЕКЕТБАСПАСЫ, Алматы — 1959, Редакциясын басқарған: Биология ғылымының докторы профессор Т. Дарқанбаев

Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Category:Vaccinium uliginosum