Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қазанақ (лат. Rhododendron subsect. Ledum) – көкбұта тұқымдасына жататын мәңгі жасыл, ащы иісі бар бұта. Сол түстік жарты шардың салқын және қоңыржай белдемдерінде кездесетін 10 түрі белгілі. Жалпы, ол жылдың төрт мезгілінде де көкпеңбек болып тұратын, биіктігі бір метрге жететін, күшті иісті, көп жылдық, версен тұқымдас өсімдік. Жапырақтары кезектесіп орналасқан, сопақша, ұш жағы сүйір, беті жылтыр, күндіз күнге шағылысып тұрады. Гүлдері – ақ, кейбіреулері қызғылт түсті, олар ірілеу болады.
| Қазанақ | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Rhododendron neoglandulosum (Ledum glandulosum) | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| 8 түрі белгілі |
Табиғатта таралуы.
Бұлар шымтезекті батпақтарда, ылғалы мол орманды жерлерде өседі.Негізінен Қазақстанның солтүстік облыстарының батпақты ормандарында, далалы аймақтарында, тау етектерінде, өзен жағалауларында, батпақты саздарда өседі. Дәрілік шикізат ретінде тамыз – қыркүйек айларында өсімдіктің жапырақтары мен жас, майда бұтақшалары жиналып, көлеңкеде аса құрғатылмай кептіріледі. Дайындалған шикізат қағаздан, фанерден жасалған ыдыстарға салынады да, беті жақсылап жабылып, құрғақ орындарды сақталады Ал, Қазақстанда тек Алтай тауларының мүкті-батпақты жерлерінде, ылғалы мол қылқанды ормандарда өсетін – саз Қазанақы ([Ledum palustre) бар. Оның биіктігі 40 – 100 см (кейде 125), қоңыр көк қабықты. Жас бұтақшаларын қалың безді түк басқан. Ұзынша келген жапырақтары сабаққа кезектесе орналасады. Ұсақ гүлдері ақ, кейде қызғылт түсті болады, олар бұтақтарының ұшына шоқталып, шоғырланып өседі. Мамыр – шілде айларында гүлдеп, шілде – тамызда жемісі піседі. – сопақша келген қауашақ, оның сыртын безді түк басқан. Тұқымы ұсақ келеді.
Химиялық құрамы.
Өсімдіктің дәрілік шикізатының құрамында 0,3 – 1,5 пайыз шамасында эфир майлары бар, ал осы эфир майларының өзі ледол терпенінен, көмірсудан құралады. Өсімдіктің құрамында арбутин глюкозиді, илік заттар бар. Өткір иісі, дәмінің ащылығы осы эфир майларының болуына байланысты.
Қолданылуы
Қазанақтың шөбінен жасалған препаратты басқа да дәрілік өсімдіктермен қосып, (қолқа) демікпесін, көкжөтелді, шеменді және емдеуге қолданады. Қазанақ жапырақтарының ұнтағын немесе бұтақтарын киім арасына салып қойса, күйе түспейді.
Мал дәрігерлігі пратикасында бұл өсімдік өкпе туберкулезін емдеуге, өңештің қабынған кезінде қақырық түсір үшін, демікпені ( астама ) емдеу үшін, тыныс алуды жақсарту үшін қолданылады.
Дәрілік шикізаттың 40 грамы қайнап тұрған бір литр суға салынып, 15 – 20 минут тұндыралыда. Онан кейін салқындатылып, дәкемен сүзіледі.Ірі қараға – 100 – 150 мл, бұзау мен құлынға – 50 -100 мл, қойға – 30 – 70 мл, қозыға – 5 -15 мл мөлшерінде күніне 2 – 3 рет ішкізіледі. Малды емдеу барысында оның жалпы күйін, жүріс – тұрысын, азық жеуін қадағалау керек. Себебі өсімдік улы болып саналады. Сондықтан дәріні беру мөлшерін анықтаған кезде малдың жасын, тірілей салмағын, қоңдылығын, жалпы күйін ескеру қажет.
Сілтемелер
- Қазақстан Энциклопедиясы
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Шәріпбаев Н. Малдың тыныс алу мүшелерінің ауруларын емдеу үшін қолданылатын дәрілік өсімдіктер // Дәрілік жалбыз тікен — "Қайнар", 1988. — Б. 149-150. — (Пайдалы өсімдіктерді мал дәрігерлігінде қолдану). — 5700 таралым. — ISBN 5 - 629 -00074 - 5.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қazanak lat Rhododendron subsect Ledum kokbuta tukymdasyna zhatatyn mәngi zhasyl ashy iisi bar buta Sol tүstik zharty shardyn salkyn zhәne konyrzhaj beldemderinde kezdesetin 10 tүri belgili Zhalpy ol zhyldyn tort mezgilinde de kokpenbek bolyp turatyn biiktigi bir metrge zhetetin kүshti iisti kop zhyldyk versen tukymdas osimdik Zhapyraktary kezektesip ornalaskan sopaksha ush zhagy sүjir beti zhyltyr kүndiz kүnge shagylysyp turady Gүlderi ak kejbireuleri kyzgylt tүsti olar irileu bolady ҚazanakRhododendron neoglandulosum Ledum glandulosum Dүniesi ӨsimdikterBolimi Gүldi osimdikterTaby Қos zharnaktylar unranked AsteridsSaby Tukymdasy EricaceaeTegi RhododendronKishi tegi RhododendronTarauy Rhododendron8 tүri belgiliTabigatta taraluy Bular shymtezekti batpaktarda ylgaly mol ormandy zherlerde osedi Negizinen Қazakstannyn soltүstik oblystarynyn batpakty ormandarynda dalaly ajmaktarynda tau etekterinde ozen zhagalaularynda batpakty sazdarda osedi Dәrilik shikizat retinde tamyz kyrkүjek ajlarynda osimdiktin zhapyraktary men zhas majda butakshalary zhinalyp kolenkede asa kurgatylmaj keptiriledi Dajyndalgan shikizat kagazdan fanerden zhasalgan ydystarga salynady da beti zhaksylap zhabylyp kurgak oryndardy saktalady Al Қazakstanda tek Altaj taularynyn mүkti batpakty zherlerinde ylgaly mol kylkandy ormandarda osetin saz Қazanaky Ledum palustre bar Onyn biiktigi 40 100 sm kejde 125 konyr kok kabykty Zhas butakshalaryn kalyn bezdi tүk baskan Ұzynsha kelgen zhapyraktary sabakka kezektese ornalasady Ұsak gүlderi ak kejde kyzgylt tүsti bolady olar butaktarynyn ushyna shoktalyp shogyrlanyp osedi Mamyr shilde ajlarynda gүldep shilde tamyzda zhemisi pisedi sopaksha kelgen kauashak onyn syrtyn bezdi tүk baskan Tukymy usak keledi Himiyalyk kuramy Өsimdiktin dәrilik shikizatynyn kuramynda 0 3 1 5 pajyz shamasynda efir majlary bar al osy efir majlarynyn ozi ledol terpeninen komirsudan kuralady Өsimdiktin kuramynda arbutin glyukozidi ilik zattar bar Өtkir iisi dәminin ashylygy osy efir majlarynyn boluyna bajlanysty ҚoldanyluyҚazanaktyn shobinen zhasalgan preparatty baska da dәrilik osimdiktermen kosyp kolka demikpesin kokzhoteldi shemendi zhәne emdeuge koldanady Қazanak zhapyraktarynyn untagyn nemese butaktaryn kiim arasyna salyp kojsa kүje tүspejdi Mal dәrigerligi pratikasynda bul osimdik okpe tuberkulezin emdeuge oneshtin kabyngan kezinde kakyryk tүsir үshin demikpeni astama emdeu үshin tynys aludy zhaksartu үshin koldanylady Dәrilik shikizattyn 40 gramy kajnap turgan bir litr suga salynyp 15 20 minut tundyralyda Onan kejin salkyndatylyp dәkemen sүziledi Iri karaga 100 150 ml buzau men kulynga 50 100 ml kojga 30 70 ml kozyga 5 15 ml molsherinde kүnine 2 3 ret ishkiziledi Maldy emdeu barysynda onyn zhalpy kүjin zhүris turysyn azyk zheuin kadagalau kerek Sebebi osimdik uly bolyp sanalady Sondyktan dәrini beru molsherin anyktagan kezde maldyn zhasyn tirilej salmagyn kondylygyn zhalpy kүjin eskeru kazhet SiltemelerҚazakstan Enciklopediyasy Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Shәripbaev N Maldyn tynys alu mүshelerinin aurularyn emdeu үshin koldanylatyn dәrilik osimdikter Dәrilik zhalbyz tiken Қajnar 1988 B 149 150 Pajdaly osimdikterdi mal dәrigerliginde koldanu 5700 taralym ISBN 5 629 00074 5