Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Иосиф Виссарионович Сталин (шын тегі — Джугашвили, груз. იოსებ ბესარიონის ძე ჯუღაშვილი; 6(18) желтоқсан 1878 ж.(ресми түрде 9(21)желтоқсан 1879), Гори, , Ресей империясы — 5 наурыз 1953 ж., Кунцев ауданы, Мәскеу облысы, РКФСР, КСРО) — орыстың революциялық, кеңестік саяси, мемлекеттік, әскери және партия жетекшісі, 1922 жылдың 3 сәуірінен 1934 жылдың 10 ақпанына дейін бас хатшы болды, кейін — Бүкілодақтық коммунистік большевиктер партиясы Орталық Комитетінің хатшысы (1952 жылдан — КОКП), Кеңес Одағының Маршалы, Кеңес Одағының генералиссимосы. КСРО Қорғаныс халық комиссары (1941 ж. 19 шілдеден), КСРО Халық Комиссарлар Кеңесінің төрағасы және КСРО Мемлекеттік қорғаныс комитетінің төрағасы.
| Иосиф Виссарионович Сталин იოსებ ბესარიონის ძე ჯუღაშვილი | ||
 | ||
| Лауазымы | ||
|---|---|---|
| ||
| 3 сәуір 1922 жыл — 5 наурыз 1953 жыл | ||
| Ізашары | Жоқ (лауазымы 1922 ж. орнатылған) | |
| Ізбасары | Никита Хрущёв | |
| | ||
| 6 мамыр 1942 жыл — 5 наурыз 1953 жыл | ||
| Ізашары | Вячеслав Молотов | |
| Ізбасары | ||
| Өмірбаяны | ||
| Партиясы | Кеңес Одағы Коммунистік Партиясы Генералиссимус | |
| Мамандығы | оқуын бітірмеген ғибадатшы | |
| Азаматтығы |  КСРО | |
| Дүниеге келуі | 18 желтоқсан 1878  , (қазіргі Грузия), Ресей империясы | |
| Қайтыс болуы | 5 наурыз 1953 (74 жас) Мәскеу | |
| Әкесі | Виссарион Иванович Джугашвили | |
| Анасы | Екатерина Георгиевна Джугашвили | |
| Жұбайы | Сванидзе Екатерина Семёновна (1906—1907) Аллилуева Надежда Сергеевна (1919—1932) | |
өңдеу  | ||
Өмірбаяны
Балалық шағы
Иосиф Виссарионович Джугашвили грузияның Гори қаласында (1801 жылы Ресей қосқан аймақ) 1878 жылы 6 желтоқсанда Юлиан күнтізбесі бойынша дүниеге келді; Ол 1878 жылғы 18 желтоқсанға өзгертілетін қазіргі күнтізбені қолдана отырып, ол өзінің «ресми туған күнін» 1879 жылы 21 желтоқсан деп жариялады. Ол Екатерина Георгиевна Геадзе (Кеке) және Виссарион (Бесо) Джугашвили, төрт баланың үшінші ұлы болды, бірақ ол нәресте кезінен аман қалды.
1894 жылы Тбилисидегі православиялық діни семинарияға оқуға түскен. Онда оқи жүріп, құпия үйірменің жұмысына ат салысып, “Месамедаси” (үшінші топ) атты грузин социал-демокр. ұйымына мүше болып кірді.
Саясат жолында
1899 жылы саяси қызметі үшін семинариядан шығарылып, біржола төңкерісшілдік жолға түсті. 1901 жылы РСДЖП-ға мүшелікке өтті. “Коба” деген лақап атты иемденді. Астыртын қызмет барысында бірнеше рет тұтқынға алынып, Шығыс Сібірге жер аударылды. 1912 жылдан РСДЖП-ның ОК-не мүшелікке сайланды.
1906 жылы - "Анархизм немесе социализм?" атты мақалалар сериясы жарық көреді.
1912 – 13 жылы Санкт-Петербургте жұмыс істей жүріп, “Звезда” және “Правда” газеттерінің жұмысына белсенді ат салысты. Осы кезде “Марксизм және ұлт мәселесі” деген еңбегін жазды.
1913 жылы ақпанда тағы да тұтқындалып, Турухан өлкесіне жер аударылды. Айдаудан 1917 жылғы Ақпан революциянан кейін оралып, РСДЖП-ның ОК бюросының құрамына және “Правда” газеті редакциясына енді. Қазан төңкерісін әзірлеуге және оны жүзеге асыруға қатысты. Кеңестердің Бүкілресейлік 2-съезінде (8.11. 1917) Ұлт істері халкомы (1917 – 22) ретінде алғашқы кеңес өкіметінің құрамына сайланды.
1917 жылы - Орталық атақарушы комитетке мүше болып сайланады. 1919 – 22 жылы Мемлекеттік бақылау халкомы міндетін қоса атқарды. Азамат соғысы (1918 – 20) кезінде Оңт., Батыс және Оңтүстік-Батыс майдандарының революция әскери куаттінің мүшесі болды.
1922 жылы - Надежда Аллилуеваға үйленеді.
Билік
1922 жылы сәуірде РК(б)П ОК Пленумы Сталинді ОК-нің Бас хатшысы етіп сайлады. КСРО-ны құруға белсене қатысты. Алғашқы кезде “автономияландыру” (бүкіл республикалардың РКФСР-ге автономия құрастурықығында енуі) жобасын ұсынды. Ленин өмірінің соңғы жылдарында бар билікті қолына топтастыруға талпынған Сталиннің жеке басына сенімсіздік танытты. Ол Кеңестердің Бүкілодақтық 1-съезіне (1922 жылы желтоқсан) жолдаған хатында Сталинді орнынан ауыстыру жөнінде ойластыруды ұсынды. Алайда РК(б)П-ның 13-съезі (1924 жылы мамыр) Сталинді Бас хатшы етіп қалдыруды ұйғарды.
Сталиннің басшылығымен ауыл шаруашылығын коллективтендіру қолға алынып, байлар мен кулактарды тап ретінде жою саясаты жүзеге асырылды (қ. Кәмпескелеу). Бұл халық арасында жасанды ашаршылық пен босқыншылықты туғызып, ауыл шаруашылығын коллективтендіруге қарсы шаруалар қозғалысының өрістеуіне алып келді. Сталин елде қуғын-сүргін саясатын жүргізіп, тоталитарлық жүйені қалыптастырды. Ұлттық интеллигенция өкілдерін “халық жаулары” ретінде қуғындауды күшейтті. “Халық жаулары” жазасын өтейтін лагерлердің санын арттырды (қ. ГУЛАГ). Одақтас республикалар мен ұлттық автономияларды саяси және экономикалық биліктен айырып, Кремльге тәуелді етті. Ол гитлерлік Германияның КСРО-ға соғыс ашу мерзімін бағалауда қателік жіберді. 2-дүниежүзүлік соғыс жылдарында КСРО Қорғаныс халкомы, КСРО Қарулы Күштерінің Жоғарғы Бас қолбасшысы болып тағайындалды. Кеңес Одағының басшысы ретінде үш держава – КСРО, АҚШ, Ұлыбритания басшыларының Тегеран (1943), Қырым (1945) және Потсдам (1945) конференцияларына қатысты.
Соғыстан кейінгі кезеңде жеке басқа табыну қарқыны онан әрі өрістеді. Сыртқы саясат саласында Батыс елдерімен ымыраға келуден бас тартып, қырғи қабақ соғыстың басталуына ықпал етті. Оның жаппай қырып-жою қаруын жасау мақсатының нәтижесінде Семей полигоны дүниеге келді. КОКП-ның 1956 жылы өткен 20-съезі Сталиннің жеке басына табынушылықты сынға алды. Сталин 3 рет Ленин орденімен, 2 рет “Жеңіс” орденімен, Социалистік Еңбек Ері (1939) және Кеңес Одағының Батыры (1945) атағымен марапатталған. Мәскеудегі Қызыл алаңға жерленген.
Дереккөздер
- Қазақ энциклопедиясы
Сыртқы сілтемелер
- [1]
- Такер Р., Сталин, Путь к власти, М., 1997;
- Громов Е., Сталин, Искусство и власть, М., 2004;
- Карпов В., Генералиссимус. Кн. 1 – 2., Калининград, 2004;
- Жуков Ю., Сталин, Тайны власти, М., 2005;
- Жуков Ю., Иной Сталин, М., 2005.
| Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Joseph Stalin |
| Әскери қызметтері | ||
|---|---|---|
| Ізашары: Шені орнатылған | 1945–1953 | Ізбасары: Шені ыдыратылған |
| Ізашары: Лауазымы орнатылған (алдыңғы партия көсемі Владимир Ленин) | КОКП ОК бас хатшысы 1922–1953 | Ізбасары: Никита Хрущёв |
| Ізашары: | 1941–1953 | Ізбасары: |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Iosif Vissarionovich Stalin shyn tegi Dzhugashvili gruz იოსებ ბესარიონის ძე ჯუღაშვილი 6 18 zheltoksan 1878 zh resmi tүrde 9 21 zheltoksan 1879 Gori Resej imperiyasy 5 nauryz 1953 zh Kuncev audany Mәskeu oblysy RKFSR KSRO orystyn revolyuciyalyk kenestik sayasi memlekettik әskeri zhәne partiya zhetekshisi 1922 zhyldyn 3 sәuirinen 1934 zhyldyn 10 akpanyna dejin bas hatshy boldy kejin Bүkilodaktyk kommunistik bolshevikter partiyasy Ortalyk Komitetinin hatshysy 1952 zhyldan KOKP Kenes Odagynyn Marshaly Kenes Odagynyn generalissimosy KSRO Қorganys halyk komissary 1941 zh 19 shildeden KSRO Halyk Komissarlar Kenesinin toragasy zhәne KSRO Memlekettik korganys komitetinin toragasy Iosif Vissarionovich Stalin იოსებ ბესარიონის ძე ჯუღაშვილიLauazymyKOKP OK bas hatshysy birinshi hatshysy3 sәuir 1922 zhyl 5 nauryz 1953 zhylIzashary Zhok lauazymy 1922 zh ornatylgan Izbasary Nikita Hrushyov6 mamyr 1942 zhyl 5 nauryz 1953 zhylIzashary Vyacheslav MolotovIzbasaryӨmirbayanyPartiyasyKenes Odagy Kommunistik Partiyasy GeneralissimusMamandygyokuyn bitirmegen gibadatshyAzamattygy KSRODүniege kelui 18 zheltoksan 1878 1878 12 18 kazirgi Gruziya Resej imperiyasyҚajtys boluy 5 nauryz 1953 1953 03 05 74 zhas MәskeuӘkesi Vissarion Ivanovich DzhugashviliAnasy Ekaterina Georgievna DzhugashviliZhubajy Svanidze Ekaterina Semyonovna 1906 1907 Allilueva Nadezhda Sergeevna 1919 1932 ondeu ӨmirbayanyBalalyk shagy Zhasospirim Soso sodan kejin Koba Iosif Stalin degen lakyp at kojyp ozine kojgan 1893 zhyl Iosif Vissarionovich Dzhugashvili gruziyanyn Gori kalasynda 1801 zhyly Resej koskan ajmak 1878 zhyly 6 zheltoksanda Yulian kүntizbesi bojynsha dүniege keldi Ol 1878 zhylgy 18 zheltoksanga ozgertiletin kazirgi kүntizbeni koldana otyryp ol ozinin resmi tugan kүnin 1879 zhyly 21 zheltoksan dep zhariyalady Ol Ekaterina Georgievna Geadze Keke zhәne Vissarion Beso Dzhugashvili tort balanyn үshinshi uly boldy birak ol nәreste kezinen aman kaldy 1894 zhyly Tbilisidegi pravoslaviyalyk dini seminariyaga okuga tүsken Onda oki zhүrip kupiya үjirmenin zhumysyna at salysyp Mesamedasi үshinshi top atty gruzin social demokr ujymyna mүshe bolyp kirdi Sayasat zholynda Zhas Koba Dzhugazhvili 1902 god 1899 zhyly sayasi kyzmeti үshin seminariyadan shygarylyp birzhola tonkerisshildik zholga tүsti 1901 zhyly RSDZhP ga mүshelikke otti Koba degen lakap atty iemdendi Astyrtyn kyzmet barysynda birneshe ret tutkynga alynyp Shygys Sibirge zher audaryldy 1912 zhyldan RSDZhP nyn OK ne mүshelikke sajlandy 1906 zhyly Anarhizm nemese socializm atty makalalar seriyasy zharyk koredi 1912 13 zhyly Sankt Peterburgte zhumys istej zhүrip Zvezda zhәne Pravda gazetterinin zhumysyna belsendi at salysty Osy kezde Marksizm zhәne ult mәselesi degen enbegin zhazdy 1913 zhyly akpanda tagy da tutkyndalyp Turuhan olkesine zher audaryldy Ajdaudan 1917 zhylgy Akpan revolyuciyanan kejin oralyp RSDZhP nyn OK byurosynyn kuramyna zhәne Pravda gazeti redakciyasyna endi Қazan tonkerisin әzirleuge zhәne ony zhүzege asyruga katysty Kenesterdin Bүkilresejlik 2 sezinde 8 11 1917 Ұlt isteri halkomy 1917 22 retinde algashky kenes okimetinin kuramyna sajlandy 1917 zhyly Ortalyk atakarushy komitetke mүshe bolyp sajlanady 1919 22 zhyly Memlekettik bakylau halkomy mindetin kosa atkardy Azamat sogysy 1918 20 kezinde Ont Batys zhәne Ontүstik Batys majdandarynyn revolyuciya әskeri kuattinin mүshesi boldy Leninmen Gorkide 1922 zhyl Gorki 1922 zhyly Nadezhda Alliluevaga үjlenedi Bilik 1922 zhyly sәuirde RK b P OK Plenumy Stalindi OK nin Bas hatshysy etip sajlady KSRO ny kuruga belsene katysty Algashky kezde avtonomiyalandyru bүkil respublikalardyn RKFSR ge avtonomiya kurasturykygynda enui zhobasyn usyndy Lenin omirinin songy zhyldarynda bar bilikti kolyna toptastyruga talpyngan Stalinnin zheke basyna senimsizdik tanytty Ol Kenesterdin Bүkilodaktyk 1 sezine 1922 zhyly zheltoksan zholdagan hatynda Stalindi ornynan auystyru zhoninde ojlastyrudy usyndy Alajda RK b P nyn 13 sezi 1924 zhyly mamyr Stalindi Bas hatshy etip kaldyrudy ujgardy Stalinnin basshylygymen auyl sharuashylygyn kollektivtendiru kolga alynyp bajlar men kulaktardy tap retinde zhoyu sayasaty zhүzege asyryldy k Kәmpeskeleu Bul halyk arasynda zhasandy asharshylyk pen boskynshylykty tugyzyp auyl sharuashylygyn kollektivtendiruge karsy sharualar kozgalysynyn oristeuine alyp keldi Stalin elde kugyn sүrgin sayasatyn zhүrgizip totalitarlyk zhүjeni kalyptastyrdy Ұlttyk intelligenciya okilderin halyk zhaulary retinde kugyndaudy kүshejtti Halyk zhaulary zhazasyn otejtin lagerlerdin sanyn arttyrdy k GULAG Odaktas respublikalar men ulttyk avtonomiyalardy sayasi zhәne ekonomikalyk bilikten ajyryp Kremlge tәueldi etti Ol gitlerlik Germaniyanyn KSRO ga sogys ashu merzimin bagalauda katelik zhiberdi 2 dүniezhүzүlik sogys zhyldarynda KSRO Қorganys halkomy KSRO Қaruly Kүshterinin Zhogargy Bas kolbasshysy bolyp tagajyndaldy Kenes Odagynyn basshysy retinde үsh derzhava KSRO AҚSh Ұlybritaniya basshylarynyn Tegeran 1943 Қyrym 1945 zhәne Potsdam 1945 konferenciyalaryna katysty Sogystan kejingi kezende zheke baska tabynu karkyny onan әri oristedi Syrtky sayasat salasynda Batys elderimen ymyraga keluden bas tartyp kyrgi kabak sogystyn bastaluyna ykpal etti Onyn zhappaj kyryp zhoyu karuyn zhasau maksatynyn nәtizhesinde Semej poligony dүniege keldi KOKP nyn 1956 zhyly otken 20 sezi Stalinnin zheke basyna tabynushylykty synga aldy Stalin 3 ret Lenin ordenimen 2 ret Zhenis ordenimen Socialistik Enbek Eri 1939 zhәne Kenes Odagynyn Batyry 1945 atagymen marapattalgan Mәskeudegi Қyzyl alanga zherlengen DerekkozderҚazak enciklopediyasySyrtky siltemeler 1 Taker R Stalin Put k vlasti M 1997 Gromov E Stalin Iskusstvo i vlast M 2004 Karpov V Generalissimus Kn 1 2 Kaliningrad 2004 Zhukov Yu Stalin Tajny vlasti M 2005 Zhukov Yu Inoj Stalin M 2005 Ortakkorda bugan katysty media fajldar bar Joseph StalinӘskeri kyzmetteriIzashary Sheni ornatylgan 1945 1953 Izbasary Sheni ydyratylganIzashary Lauazymy ornatylgan aldyngy partiya kosemi Vladimir Lenin KOKP OK bas hatshysy 1922 1953 Izbasary Nikita HrushyovIzashary 1941 1953 Izbasary