Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Есiл ауданы — Солтүстік Қазақстан облысының оңтүстік-батыс бөлігіндегі әкімшілік аудан. 1997 жылдың 17 сәуіріне дейін Ленин ауданы аталып келді. Жерінің аумағы 5,14 мың км². Орталығы — Явленка ауылы.
| Қазақстан ауданы | |
| Есіл ауданы | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Облысы | |
| Аудан орталығы | |
| Ауылдық округтер саны | 16 |
| Ауыл саны | 53 |
| Әкімі | Мереке Тілеужанұлы Мұхамедияров |
| Аудан әкімдігінің мекенжайы | Явлен ауылы, Ленин көшесі, №10 |
| Тарихы мен географиясы | |
| Координаттары | 54°21′ с. е. 68°27′ ш. б. / 54.350° с. е. 68.450° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 54°21′ с. е. 68°27′ ш. б. / 54.350° с. е. 68.450° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Құрылған уақыты | |
| Жер аумағы | 5,14 мың км² |
| Уақыт белдеуі | UTC+5:00 |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны | 21 279 адам (2023) |
| Тығыздығы | 6,4 адам/км² |
| Ұлттық құрамы | орыстар (54,86 %) |
| Сандық идентификаторлары | |
| Пошта индексі | 150500-150520 |
| Автомобиль коды | 15 |
| Есіл ауданының әкімдігі | |
|
| |
Басқа мағыналар үшін Есіл ауданы деген бетті қараңыз.Географиялық орны
Солтүстігінде Мамлют, Қызылжар, шығысында Аққайың, Тайынша, батысында Жамбыл, Шал ақын, оңтүстігінде Айыртау аудандарымен шектеседі.
Тарихы
Есіл ауданы 1928 жылы 3 қыркүйекте Ленин ауданы болып құрылды. Орталығы Явленка ауылы болып, құрамына 23 ауылдық кеңес кірді.
1932 жылы Қарағанды, 1936 жылдан бастап Солтүстік Қазақстан облысының құрамына енді.
1952 жылы Бесқұдық ауылдық кеңесі құрылды.
1954 жылы Ново-Узен ауылдық кеңесі Леонидов ауылдық кеңесіне қосылып, Бірлік ауылдық кеңесі таратылды.
1957 жылы Қараағаш ауылдық кеңесі Тораңғыл ауылдық кеңесіне, Малинов, Тұңғиық ауылдық кеңестері Заградов ауылдық кеңесіне, Яснов ауылдық кеңесі Бесқұдық ауылдық кеңесіне қосылды. Преснов ауданынан Николаев ауылдық кеңесі берілді.
1958 жылы Петров ауылдық кеңесі таратылды.
1962 жылы Қараағаш, Петров ауылдық кеңестері құрылып, Арал, Леонидов ауылдық кеңестері таратылды. Совет ауылдық кеңесі Корнеев, Ивано-Павлов ауылдық кеңесі Волошин болып өзгертілді.
1963 жылы таратылған Приишим ауданының 3 ауылдық кеңесі қосылды. Бұлақ ауылдық кеңесі құрылды.
1967 жылы Ново-Никольск, Заречный ауылдық кеңестері жаңадан құрылған Бескөл ауданына берілді.
1968 жылы Заречный ауылдық кеңесі ауданға қайтарылды.
1970 жылы Яснов ауылдық кеңесі құрылды.
1972 жылы Мәскеу ауданы құрылып, оған 7 ауылдық кеңес берілді.
1973 жылы Дружба, 1978 жылы Мереке, Алматы ауылдық кеңестері құрылды.
1994 жылы бұрынғы ауылдық кеңестер аумағында ауылдық округтер құрылды.
1997 жылы 12 ақпанда Александров, Дружба, Қараағаш, Мереке ауылдық округтері таратылды. Сол жылы 18 сәуірде таратылған Мәскеу ауданының аумағы еніп, Ленин ауданы Есіл ауданы болып өзгертілді.
2005 жылы Спасов ауылдық округі құрылды.
Жер бедері, климаты
Ауданының жері түгелдей жазық және оңтүстіктен солтүстікке қарай еңістеу келеді, теңіз деңгейінен 150 — 200 м жоғары жатыр. Климаты тым континенттік: қаңтарда ауаның орташа температурасы –19ºС, шілдеде 20ºС. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 300 — 350 мм. Жер беті суларын аудан жерінің оңтүстік-батысынан солтүстік-шығысына қарай ағып өтетін Есіл өзенінің орта бөлігі мен сирек кездесетін көлдер құрайды. Ірі көлдері: Есілдің сол жағындағы Алба, Кіндікті, Қамысты, оң жағындағы Жалтыркөл, Таранкөл, , Жыланды, Балықты. Есіл жайылмасында көптеген ескі арналар да кездеседі.
Топырағы, өсімдігі мен жануарлар дүниесі
Ауданның жері орманды-дала белдеуінде орналасқандықтан, жері, негізінен, қара топырақты болып келеді. Көларалық жазықтарда карбонатты қара топырақ, далалық өңірде сортаң қара топырақ, орманды жерлерде күлгін қара топырақ тараған. Есілдің жағалауында, негізінен, әр түрлі шөп аралас боз, бетеге, жағалаудан алшақтау жерінде терек пен қарағай аралас қайың шоқтары, көл жағалай шалғынды-батпақты өсімдіктер, өзен жайылымында дәнді-дақылды өсімдіктер өседі. Жануарлар дүниесінен қасқыр, түлкі, қарсақ, қоян, сарышұнақ, суыр, қосаяқ, дала тышқандары, көлдер мен өзендерде ондатра, құстардан: бүркіт, кезқұйрық, тұрымтай, қырғи, қаз, үйрек, аққу, балықшы, қызғыш, тауқұдірет, бөдене, тырна, балықтардан: шортан, шабақ, алабұға, табан, т.б. бар.
Халқы
| 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 1999 | 2009 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 34586 | ▲40917 | ▲49968 | ▼29534 | ▼29200 | ▲38236 | ▼28552 | ▼21376 |
Тұрғындары 22 356 адам (2019). Ұлттық құрамы: орыстар (54,16%), қазақтар (38,71%), немістер (2,84%), украиндар (1,66%), поляктар (0,57%), татарлар (0,49%), беларустар (0,27%), армяндар (0,21%), чуваштар (0,19%), басқа ұлт өкілдері (0,91%).
Әкімшілік бөлінісі
53 елді мекен 16 ауылдық округке біріктірілген:
| Әкімшілік бірлік | Орталығы | Елді мекендері | Халқы (2009) |
|---|---|---|---|
| Алматы ауылдық округі | Өрнек ауылы | 3 | 796 |
| Амангелді ауылдық округі | Амангелді ауылы | 4 | 1000 |
| Бесқұдық ауылдық округі | Бесқұдық ауылы | 4 | 1278 |
| Бұлақ ауылдық округі | Бұлақ ауылы | 3 | 1131 |
| Волошин ауылдық округі | Волошинка ауылы | 3 | 1263 |
| Заградов ауылдық округі | Заградовка ауылы | 5 | 1892 |
| Заречный ауылдық округі | Чириковка ауылы | 5 | 1793 |
| Ильин ауылдық округі | Ильинка ауылы | 3 | 1978 |
| Корнеев ауылдық округі | Корнеевка ауылы | 4 | 2812 |
| Николаев ауылдық округі | Николаевка ауылы | 2 | 1741 |
| Петров ауылдық округі | Петровка ауылы | 5 | 1891 |
| Покров ауылдық округі | Покровка ауылы | 4 | 2442 |
| Спасов ауылдық округі | Спасовка ауылы | 3 | 984 |
| Тораңғыл ауылдық округі | Тораңғыл ауылы | 2 | 881 |
| Явлен ауылдық округі | Явленка ауылы | 1 | 5630 |
| Яснов ауылдық округі | Ясновка ауылы | 2 | 1040 |
Аудан негізінен, ауыл шаруашылығымен айналысады. Ауыл шаруашылығына пайдаланылатын жерінің аумағы 454,9 мың га. Егіс аумағының 70%-ке жуығын дәнді дақылдар құрайды. Мал шаруашылығы сиыр, жылқы, қой және шошқа өсіруге маманданған. Ауданда өндірістік және тұрмыстық қызмет көрсету комбинаты, 2 май зауыты, ет-сүйек зауыты, нан комбинаты, баспахана, 1 кәсіптік-техникалық мектеп, 1 ауыл шаруашылық колледжі, 54 орта мектеп, 56 дәрігерлік пункт, 3 аурухана, 10 дәрігерлік амбулатория, 43 фельдшерлік-акушерлік пункт жұмыс істейді.
Дереккөздер
- Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
- Солтүстік Қазақстан облысының әкімшілік-аумақтық бөлінісінің тарихы бойынша анықтамалық (29 шілде 1936 ж. - 1 қаңтар 2007 ж.)
- Ресей империясы, КСРО халық санақтары
- ҚР халық санақтары
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Esil audany Soltүstik Қazakstan oblysynyn ontүstik batys boligindegi әkimshilik audan 1997 zhyldyn 17 sәuirine dejin Lenin audany atalyp keldi Zherinin aumagy 5 14 myn km Ortalygy Yavlenka auyly Қazakstan audanyEsil audanyӘkimshiligiOblysySoltүstik Қazakstan oblysyAudan ortalygyYavlenkaAuyldyk okrugter sany16Auyl sany53ӘkimiMereke Tileuzhanuly MuhamediyarovAudan әkimdiginin mekenzhajyYavlen auyly Lenin koshesi 10Tarihy men geografiyasyKoordinattary54 21 s e 68 27 sh b 54 350 s e 68 450 sh b 54 350 68 450 G O Ya Koordinattar 54 21 s e 68 27 sh b 54 350 s e 68 450 sh b 54 350 68 450 G O Ya Қurylgan uakyty1928 zhylZher aumagy5 14 myn km Uakyt beldeuiUTC 5 00TurgyndaryTurgyny21 279 adam 2023 Tygyzdygy6 4 adam km Ұlttyk kuramyorystar 54 86 kazaktar 38 07 nemister 2 91 ukraindar 1 5 polyaktar 0 62 tatarlar 0 49 baska ult okilderi 1 55 Sandyk identifikatorlaryPoshta indeksi150500 150520Avtomobil kody15Esil audanynyn әkimdigi Baska magynalar үshin Esil audany degen betti karanyz Geografiyalyk ornySoltүstiginde Mamlyut Қyzylzhar shygysynda Akkajyn Tajynsha batysynda Zhambyl Shal akyn ontүstiginde Ajyrtau audandarymen shektesedi TarihyEsil audany 1928 zhyly 3 kyrkүjekte Lenin audany bolyp kuryldy Ortalygy Yavlenka auyly bolyp kuramyna 23 auyldyk kenes kirdi 1932 zhyly Қaragandy 1936 zhyldan bastap Soltүstik Қazakstan oblysynyn kuramyna endi 1952 zhyly Beskudyk auyldyk kenesi kuryldy 1954 zhyly Novo Uzen auyldyk kenesi Leonidov auyldyk kenesine kosylyp Birlik auyldyk kenesi taratyldy 1957 zhyly Қaraagash auyldyk kenesi Torangyl auyldyk kenesine Malinov Tungiyk auyldyk kenesteri Zagradov auyldyk kenesine Yasnov auyldyk kenesi Beskudyk auyldyk kenesine kosyldy Presnov audanynan Nikolaev auyldyk kenesi berildi 1958 zhyly Petrov auyldyk kenesi taratyldy 1962 zhyly Қaraagash Petrov auyldyk kenesteri kurylyp Aral Leonidov auyldyk kenesteri taratyldy Sovet auyldyk kenesi Korneev Ivano Pavlov auyldyk kenesi Voloshin bolyp ozgertildi 1963 zhyly taratylgan Priishim audanynyn 3 auyldyk kenesi kosyldy Bulak auyldyk kenesi kuryldy 1967 zhyly Novo Nikolsk Zarechnyj auyldyk kenesteri zhanadan kurylgan Beskol audanyna berildi 1968 zhyly Zarechnyj auyldyk kenesi audanga kajtaryldy 1970 zhyly Yasnov auyldyk kenesi kuryldy 1972 zhyly Mәskeu audany kurylyp ogan 7 auyldyk kenes berildi 1973 zhyly Druzhba 1978 zhyly Mereke Almaty auyldyk kenesteri kuryldy 1994 zhyly buryngy auyldyk kenester aumagynda auyldyk okrugter kuryldy 1997 zhyly 12 akpanda Aleksandrov Druzhba Қaraagash Mereke auyldyk okrugteri taratyldy Sol zhyly 18 sәuirde taratylgan Mәskeu audanynyn aumagy enip Lenin audany Esil audany bolyp ozgertildi 2005 zhyly Spasov auyldyk okrugi kuryldy Zher bederi klimatyAudanynyn zheri tүgeldej zhazyk zhәne ontүstikten soltүstikke karaj enisteu keledi teniz dengejinen 150 200 m zhogary zhatyr Klimaty tym kontinenttik kantarda auanyn ortasha temperaturasy 19ºS shildede 20ºS Zhauyn shashynnyn zhyldyk ortasha molsheri 300 350 mm Zher beti sularyn audan zherinin ontүstik batysynan soltүstik shygysyna karaj agyp otetin Esil ozeninin orta boligi men sirek kezdesetin kolder kurajdy Iri kolderi Esildin sol zhagyndagy Alba Kindikti Қamysty on zhagyndagy Zhaltyrkol Tarankol Zhylandy Balykty Esil zhajylmasynda koptegen eski arnalar da kezdesedi Topyragy osimdigi men zhanuarlar dүniesiAudannyn zheri ormandy dala beldeuinde ornalaskandyktan zheri negizinen kara topyrakty bolyp keledi Kolaralyk zhazyktarda karbonatty kara topyrak dalalyk onirde sortan kara topyrak ormandy zherlerde kүlgin kara topyrak taragan Esildin zhagalauynda negizinen әr tүrli shop aralas boz betege zhagalaudan alshaktau zherinde terek pen karagaj aralas kajyn shoktary kol zhagalaj shalgyndy batpakty osimdikter ozen zhajylymynda dәndi dakyldy osimdikter osedi Zhanuarlar dүniesinen kaskyr tүlki karsak koyan saryshunak suyr kosayak dala tyshkandary kolder men ozenderde ondatra kustardan bүrkit kezkujryk turymtaj kyrgi kaz үjrek akku balykshy kyzgysh taukudiret bodene tyrna balyktardan shortan shabak alabuga taban t b bar Halky1939 1959 1970 1979 1989 1999 2009 2021 34586 40917 49968 29534 29200 38236 28552 21376 Turgyndary 22 356 adam 2019 Ұlttyk kuramy orystar 54 16 kazaktar 38 71 nemister 2 84 ukraindar 1 66 polyaktar 0 57 tatarlar 0 49 belarustar 0 27 armyandar 0 21 chuvashtar 0 19 baska ult okilderi 0 91 Әkimshilik bolinisi53 eldi meken 16 auyldyk okrugke biriktirilgen Әkimshilik birlik Ortalygy Eldi mekenderi Halky 2009 Almaty auyldyk okrugi Өrnek auyly 3 796Amangeldi auyldyk okrugi Amangeldi auyly 4 1000Beskudyk auyldyk okrugi Beskudyk auyly 4 1278Bulak auyldyk okrugi Bulak auyly 3 1131Voloshin auyldyk okrugi Voloshinka auyly 3 1263Zagradov auyldyk okrugi Zagradovka auyly 5 1892Zarechnyj auyldyk okrugi Chirikovka auyly 5 1793Ilin auyldyk okrugi Ilinka auyly 3 1978Korneev auyldyk okrugi Korneevka auyly 4 2812Nikolaev auyldyk okrugi Nikolaevka auyly 2 1741Petrov auyldyk okrugi Petrovka auyly 5 1891Pokrov auyldyk okrugi Pokrovka auyly 4 2442Spasov auyldyk okrugi Spasovka auyly 3 984Torangyl auyldyk okrugi Torangyl auyly 2 881Yavlen auyldyk okrugi Yavlenka auyly 1 5630Yasnov auyldyk okrugi Yasnovka auyly 2 1040 Audan negizinen auyl sharuashylygymen ajnalysady Auyl sharuashylygyna pajdalanylatyn zherinin aumagy 454 9 myn ga Egis aumagynyn 70 ke zhuygyn dәndi dakyldar kurajdy Mal sharuashylygy siyr zhylky koj zhәne shoshka osiruge mamandangan Audanda ondiristik zhәne turmystyk kyzmet korsetu kombinaty 2 maj zauyty et sүjek zauyty nan kombinaty baspahana 1 kәsiptik tehnikalyk mektep 1 auyl sharuashylyk kolledzhi 54 orta mektep 56 dәrigerlik punkt 3 auruhana 10 dәrigerlik ambulatoriya 43 feldsherlik akusherlik punkt zhumys istejdi DerekkozderҚazakstan Respublikasy halkynyn zhynysy zhәne zhergilikti zherdin tipine karaj sany 2023 zhylgy 1 kantarga Қazakstan Respublikasy halkynyn zhekelegen etnostary bojynsha sany 2022 zhyl basyna Soltүstik Қazakstan oblysynyn әkimshilik aumaktyk bolinisinin tarihy bojynsha anyktamalyk 29 shilde 1936 zh 1 kantar 2007 zh Resej imperiyasy KSRO halyk sanaktary ҚR halyk sanaktary