Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Атырау елінің өнер дәстүрлері ертеде қалыптаскан, ол уақыт өткен сайын шыңдалып, ұрпақтан-ұрпаққа жетіп отырған. Мұнда арттарына өлместей сөз, әділдікке, адамгершілікке баулитын өнегелі өсиет қалдырған ақындар, әншілер, күйшілер, бишілер, дана билер, шешендер өмір сүрген.
Әдебиеті
Ұрпақтан-ұрпаққа әулие ретінде, аңызға айналған Асан Қайғы асқан ақындықпен қатар үлкен ойшыл, дарынды саяси қайраткер болды, сондықтан оны Керей, Жәнібек хандар азуы алты қарыс би етіп үнемі жанында ұстады. Еділ мен Жайықты барша қазақтың бір шетіндегі қос қанаты санайтын халқымыз сынды атыраулықтар Еділ топырағында жаралып, -Ұлытауда жерленген Асан Қайғыны бөліп-жармай өз бабасы, ақыны, өз алыбы санайды.
Қазтуған Сүйінішұлы - Нарын құмында туған, 15 ғ-да өмір сүрген жырау. Шалкиіз Тіленшіұлы (1465-1560), Есет би, Махамбет, Шернияз Жарылғасұлы, Қашқынбай Қожамбетұлы (1830-1870), Нұрым Шыршығұлұлы (1831—1908), Мұрат Мөңкеұлы (1843-1906) т. б. - Еділ мен Жайық, Ойыл мен Қиыл, Жем мен Сағыз атырабының ақындары.
Ығылман Шөрекұлы 19 ғ-дағы Исатай Тайманұлы бастаған шаруалар көтерілісінің тарихынан «Исатай— Махамбет» атты дастан жазды. Бұл ақындардың дәстүрлерін жалғастырған Бала Ораз Өтебайұлы (1837-1937), Хиса Көбжанұлы, Сәттіғұл Жанғабылұлы (1876- 1966), Сұраубай Үттібайұлы (1887—1970), Құмар Жүсіпов (1905-1980) болды. Бұл ақындардың ерекшеліктері — бәрі де суырып салма, сөз тапқырлығы, бірқатарының (Бала Ораз, Хиса т. б.) ақындығы мен сазгерлігінің әншілігімен бірдей болуында. Олардың барлығы дерлік дәстүрлі өнер айтысына белсене қатысқан, шығармашылықтарының басым көпшілігін айтыс үстінде шығарған ақындар.
Атыраудың түлектері Әбу Сәрсенбаевтың, Хамит Ерғалиевтың, Ғабдол Слановтың, Зейнолла Қабдоловтың туындыларын ерекше айтуға болады. Олардың ізін ала халық ілтипатына ие болған жазушыларӘбіш Кекілбаев, Фариза Оңғарсынова, Жұмекен Нәжімеденов, , Қабиболла Сыдиықұлы, Зейнолла Серікқалиев, Мағзом Сүндетов, Есенжол Домбаев, Әнес Сараев, Нәбиден Әбуталиев, Дүйсеңбек Қанатбаев, Марат Отарәлиев, Меңдекеш Сатыбалдиев, Нұралы Әжіғалиевтар болды.
Бұлармен қатар драматург-жазушы Берік Корқытов, ақындар Жәрдем Тоғашев, Аманқос Ершуов, Қадыр Жүсіпов, Сансызбай Охасов, Өтепберген Әлімгереевті атаған жөн. Айтыс өнерінің бел ортасында Жанаш Нұрмұханов, Сембай Бердімұратов, Дүйсенғали Ғұмаров, Қисым Ғұмаров, Тұрар Құрманғалиев, Жәниба Қарасаева, Күләш Нәбиева, Қабижан Сағиев, Тементай Әділханов, Жолдығали Бақытов, Уәлидолла Ізекенов, Сансызбай Базарбаев, Ибраһим Жақиев, Мәжит Мұхтаров т. б. бар. Соңғы жылдары көптеген айтыс ақындары: К. Жолаев, Ж. Өтеуғалиев, М. Саркенжиев, Қ. Дәулетов, А. Есенғалиев, С. Исахаев, Ш. Қабиев, А. Отаралиев, Р. Ақниязова. Р. Бекқалиева көпшілікке белгілі бола бастады.
Отан соғысы аяқталысымен майдангер ақын Әбу Сәрсенбаев «Ақша бұлттар» атты әйгілі өлең кітабын ұсынды. Ол 40-жылдар межесі үшін әдебиеттегі ерекше құбылыс болып бағаланды. Мұнымен бірге ақын «Ұлым туралы ой», «Аяқталмаған дастан» атты поэмаларын, 50-жылдары «Толқында туғаңдар» атты романын ұсынды. Ақын Хамит Ерғалиев бұл жылдары ерекше шығармашылық танытты. Ол «Әке сыры», «Жас ана», «Біздің ауылдың қызы», «Сенің өзенің», «Үлкен жолдың үстінде», «Құрманғазы» поэмалары сияқты туындыларын жазды. Жазушы Ғабдол Сланов Гурьев мұнайшыларының еңбегін суреттейтін «Жанартау» романын, соғыстан кейінгі ауыл өмірінің тыныс-тіршілігін көрсететін «Кең өріс» повесін қайтадан толықтырып, «Шалқар» романына айналдырды. Сонымен бірге «Домбыра күйі — Ақиық», «Қызбел» повестері жарық көрді.
Кейінен Зейнолла Қабдолов қосылды. Ол университетте оқып жүріпақ алғашқы туындылары — өлендері мен очеркгерін жариялады. Оның «Серт» атты алғашқы әңгімесі 1947 ж. жарық көрген болатын. Қазір халық арасына кең тараған Әбілахат Еспаевтың «Жайық қызы» әйгілі әнінің өлеңін жазды. «Өмір ұшқыны» повесін жариялады. Қазір Зейнолла Қабдолов -«Жанр сыры», «Арна», «Жебе», «Көзқарас», «Сөз өнері» т. б. кітаптармен бірге «Жалын», «Менің Әуезовім» секілді күрделі романдардың авторы.
50-жылдары Берік Қорқытов, Түмен Балтасов, Есенғали Бөкенбаев, Сәттіғұл Жанғабылов, Құмар Жүсіпов, Сәду Қайырлапов, Диар Жолаев, Мұрат Өскенбаев, Сұраубай Үттібаев, Мақсұт Неталиев, Уәйіс Қайырлапов, Жұмаш Нақбаев, Жәрдем Тоғашев, Сембай Бердімұратов, Жанаш Нұрмұханов, Рахмет Иманғалиев, Марат Ысқақов т. б. өздерінің шығармаларымен көріне бастады. Бұрынырақта «Қырымның қырық батырын» толғаған Сеңгірбекұлы Мұрын жырау үлгісімен көне жырларды өз орындауына енгізіп, халық арасында насихаттаған ақындардың қатарына Сүгір Бегендіков, Сәттіғұл Жанғабылов, Құмар Жүсіпов, Сәду Қайырлапов, Мұрат Өскенбаев, Сұраубай Үтгібаевтарды жатқызуға болады. Ел ақындарының ірі туындысы Уәйіс Қайырлаповтың «Ақбөбек» атты тарихи дастаны. Бұл дастан болған оқиға негізінде Қайып пен Ақбөбек атты ғашықтардың талайлы-тағдырын жырға арқау еткен. Кейіннен автор драматург Берік Қорқытовпен біріге отырып, «Ақбөбекті» пьесаға айналдырып, оған екінші өмір берді.
Өнері
Атырау өлкесі ежелден ән мен жырдың, күйдің өлкесі. Құрманғазының, Түркештің, Динаның, Дәулеткерейдің, Сейтектің күйлері атадан балаға мұра. 1937 жылдың қыркүйек айы күйші Дина Нұрпейісова Құрманғазының «Қайран шешем» күйімен есте қалды. Содан кейін «Әсем қоңыр», «Бұлбұл», «Төремұрат», «Ақжелең» күйлері орындалды. Сөйтіп, Құрманғазы шәкірті Дина 76-ға қараған жасында бүкіл қазақ халқына әйгілі болып, оның сүйіктісіне айналды. Ол халық аспаптарында орындаушылардың Мәскеуде өткен Бүкілодақтық I конкурсына қатысты. Д. Нұрпейісова қазақ халқының домбырашылық өнерін насихаттауда көп еңбек етті. 1938 ж. үкімет «Қазақ өнеріне еңбек сінірген қайраткер» деген атақ берді. Ол екі мәрте Еңбек Қызыл Ту орденімен, медальдармен, Құрмет грамоталарымен марапатталды. Сазгер Қазақстанның 20 жылдығына арнап, «Той бастар», «Ана бұйрығы» туындыларын дүниеге келтірді.
Өлке өнерінде ерекше орны бар адам — Смағұл Көшекбаев (1904-1945). Смағұл - Динаның сазгерлік және күйшілік өнерін танытудағы бірден-бір себепкер болған адам. Ол Ұлы Отан соғысына қатысып, 1945 ж. майданда қаза тапты. Аз өмірінде артына музыкалық елеулі мұра қалдырды. Оның «Ботагөз», «Жаз», «Май гүлі», «Біздің ән», «Жазғы кеш», «Партия туралы ән», «Дауыл», «Сағыныш», «Бригада жыры», «Біз келеміз» және тағы басқа ән-романстары бар. Сонымен бірге оның «Сейтек» атты либреттосы 30-жылдардың аяғында сахнаға шығарылды.
1934 ж. қазақтың ұлт-аспаптар оркестрі ұйымдасқаннан кейін халық арасындағы өнерпаздарды және халық күйлері мен әндерін жинау қолға алынды. Бұған Ерғали Ещанов, Мұрат Өскенбаев, Бақтияр Құбайжанов үлес қосты. Олар Құрманғазының, Дәулеткерейдің, Абылдың, Өскенбайдың, Сейтектің, Құлшардың, Түркештің және т. б. күйшілердің классикалық күйлерін насихаттады.
Қазақстан Республикасының халық артистері, киноактер Нұрмұхан Жантөрин, биші Гүлжан Талпақова, күйшілер Бақыт Қарабалина, Қаршыға Ахмедяров, Әзидолла Есқалиев, әнші Ғафиз Есімов, Құрманғазы оркестрінің бас дирижері Айтқали Жайымов, күйші Айгүл Үлкенбаева — Атыраудан шыққан таланттар.
Мәдени клубтар
1920-30 ж. облыс өнері мен мәдениетінің тарихы клуб жұмысының жолға қойылуынан басталды. Бұл істің құлаш жаюы 20-жылдары қолға алынды. Атыраудағы клубтардың ең үлкені 1923 ж. 1 желтоқсанда құрылған балықшылардың «Ерік» атты клубы болды. Сонымен бірге мұнайшылар, кәсіподақ саяси, ағарту бөлімі жанынан да клубтар ұйымдасты. 1924 ж. клуб саны 8-ге, оған қатысушылар 589 адамға жетті. Клубтар жанында драмалық, саяси ғылыми-техникалық, музыкалық, спорттық, дауыстап газет оқу сияқты үйірмелер жұмыс істеді. Осылардың ішінде драма үйірмесінің жұмысы жақсы жолға қойылды. 1923 жылдың қараша айынан 1924 жылдың маусымына дейін мұнайшылар мен балықшылар клубы жанындағы үйірме 62 спектакль, 9 концерт қойды. 1934 ж. драмалық үйірме саны қалада жетеуге жетті. Атырауда жылдан-жылға мәдениет орындары көбейе түсті. Олардың ішіндегі ең үлкені қаладағы Орджоникидзе атындағы мәдениет сарайы болды. Онда 1 музыкалық, 2 драмалық және басқа үйірмелер жұмыс істеді. 1936 ж. шілде, тамыз айларында мәдениет сарайында 50 спектакль, 22 кеш өткізілді. Сондай-ақ балық құты комбинаты жанындағы клуб жұмысы да жақсы жолға қойылды. Жергілікті драма үйірмесі мүшелерінің тәжірибе жинақтауы үшін, Қазақ КСР-інің халық артисі Жұмат Шанин бастаған Оралдың музыкалық драма театрын шақыртты. Өнерпаздар жергілікті көрермендерге «Айман-Шолпан», «Амангелді», «Платон Кречет» спектакльдерін көрсетті.
Театрлар
Қазіргі облысаралық Махамбет Өтемісұлы атындағы Атырау облыстық академиялық драма театрының өзіндік тарихы бар. Алғашқы драма үйірмесінің құрамы әр түрлі клубтардағы талантты деген үйірме мүшелерінен құрастырылды. Оның алғаш ұйымдастырушысы Қапар Қожахметов болды. Үйірменің ең бірінші белсенді мүшелері Қуат Төлеков пен Құрманғали Доғалақов. Репертуары шағын пьесалар мен ән-күй орындаудан басталған топтың тұңғыш ірі еңбегі Бейімбет Майлиннің «Талтаңбайдың тәртібі» пьесасы болды. Үйірмеге қыздардан ең бірінші мүше болған Шаштықыз Жұмабаева. Ал 1937 ж. бір жылдық театр студиясы ашылды. Студияға басшылық ету Мәскеудегі театр институтының режиссерлік факультетінің студенті Шафхат Гатаулинге тапсырылды. Осы жылы Мәскеудің «Нефтяник» театры ұзақ мерзімге келуі студияның болашағына жол ашты. Театрдың режиссері Троцкий бастаған тәжірибелі актерлері студияға дәріс беріп, жас актерлер М. Әуезовтің «Түнгі сарын», Д. Фурмановтың «Бүліншілік» пьесаларын сахнаға шығарды. Студияны Қуат Төлеков, Шаштықыз Жұмабаева, Оңай Жақсыбаев, Құрманғали Доғалақов, Әбіл Қизатов, Айтжан Есенбаев, Балым Есенбаева, Марияш Төралиева, Қайыржан Имашев, Меңдеш Есенбаев, Ғабдолла Өтеулиев және басқалар, барлығы 20 адам бітіріп шығады.
Қазақ КСР Халық ағарту комиссариатының 1938 жылғы 5 наурыздағы қаулысы бойынша Гурьев қаласында қазақ драма театры ашылды. Сол қаулыға сәйкес Петропавл театрының ұжымы осы театрға келіп қосылды. Театрдың көркемдік жағын басқарған режиссер А. И. Сусанов-Саянский, суретшісі И. Непряхин, артистер Жәмила Ибрагимова, Хамит Болатов, Зәмзәм Нұрмағанбетова тағы басқалар келді. 1938 жылғы 9 мамырда М. Әуезовтің «Түнгі сарын» пьесасымен Гурьев театры өзінің тұңғыш сахнасын ашты. 30-жылдардың аяғына дейін Б. Майлин мен Ғ. Мүсіреповтің «Амангелді», Н. Гогольдің «Ревизор», К. Гольдонидің «Екі мырзаға бір қызметші» деген пьесаларын қойды.
Қазақ КСР Мәдениет министрлігі 1957 ж. республика өмірінде тұңғыш рет облыс театрларының байқауын өткізді. Байқау қорытындысында Гурьев театры республика бойынша бірінші жүлделі орынға ие болып, басты рөлдерде ойнаған актерлер Қазақ КСР-інің еңбек сіңірген артисі Зарифа Сүлейменова, Қуат Төлеков, Күнипа Иманғалиева «театр көктемінің» лауреаты деген құрметті атқа ие болды.
Атырау облыстық театр ұжымы Атырау, Маңғыстау, Орал, Ақтөбе облыстарының жұртшылығына қазақ жазушыларының, орыс және Батыс Еуропа классиктерінің шығармаларын сахнада көрсетті. Облыстық қазақ драма театрының ұжымы - республика театрларының ішінде өзіндік жақсы дәстүрлері бар ұжымдардың бірі. Қазақстан Республикасының халық артистері Қуат Төлеков, Зарифа Сүлейменова, Алма Ахметова, Жұпар Манапова, Қарақалпақстанның халық артисі Әдемі Ділханованың, Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген артистері Қайырбек Құсманов, Күнипа Иманғалиева, Оңай Жақсыбаев, Жәмила Ибрагимова, Зухра Дүйсеновалардың жасаған образдары қазақ сахна өнерінде көрнекті орын алады.
Театр 1963 ж. өткізілген «Театр және замандас» фестивалінің лауреаты атағын жеңіп алды. 1980 ж. Қазақ КСР Жоғарғы Ке ңесінің Құрмет Грамотасымен марапатталды. 1984 ж. театр ұжымдарының республикалық байқауында екінші рет лауреат атанды.
Қазіргі Нұрмұхан Жантөрин атындағы филармония м 1966 ж. ұйымдастырылды. Филармонияның құрамында 3 эстрадалық ансамбль, 2 қуыршақ театры және музыкалық лекторий жұмыс істейді. Олардың қатарынан «Атырау-Жайық» эстрада ансамблін ерекше атауға болады. Филармония ұжымы облыс халқына мәдени қызмет көрсету ісіне белсене қатысады. Филармония КСРО Мәдениет министрлігінің, Ауыл шаруашылығы және мәдениет қызметкерлерінің кәсіподағы орталық комитетінің дипломымен марапатталған. Филармонияның «Атырау- Жайық» ансамблі 1968 ж. ұйымдастырылған. Кейін 1980 ж. «Нарын» ансамблі құрылды. Содан бергі уақыт ішінде ансамбль мүшелерінің құрамы толыға түсіп, концерттік репертуарынан ұлттық әндер мен билер де орын алды. Ансамбль республикамыздың түкпір-түпкірлерінде болып, жүздеген концерттер қойды. Сонымен бірге Өзбекстан, Түрікменстан, Қарақалпақстанда, Астрахан облысында болды. 1992 ж. «Нарын» Монғолияға барып қайтты. Олардың құрамы жылма-жыл эстрада студияларын бітірген жастармен толықтырылуда. Әншілер Мекес Төрешов, Асқар Харесов, Балжан Жүсіпбеков, Тельман Мұсағалиев, Ұлмекен Қарағұлова, биші Светлана Нысанова, акробат этюдші Нина Севостьянова, көркем сөз шебері Қайыржан Махмұдовтар кезінде ансамбль беделін көтеруге үлкен үлес қосқан өнерпаздар. Қазір филармонияның өз үйі мен залы бар.
Дина Нұрпейісова атындағы халық ұлт-аспаптар оркестрі 1957 ж. ұйымдастырылған. 1959 ж. ұжымға халық оркестрі атағы берілді. Алғаш Қазакстан Республикасының еңбек сіңірген мәдениет қызметкері, сазгер С.Құсайынов ұйымдастырып, оған дирижерлік етті. Бұдан кейін оркестрдің көркемдік жағын әр жылдары дирижер Б. Рзаханов пен О. Жауыров, Р. Ғабдиев басқарды. 1970 ж. ол Қазақ КСР-і құрылуының 50 жылдығымен байланысты Мәскеуде Одақтар үйінің колонна залының сахнасында өнер көрсетті. Бүкілодақтық (1978) және республикалық (1960, 1967) көркемөнерпаздардың халық шығармашылығы байқауларының лауреаты. Оркестр 1990 жылдың желтоқсанынан бастап, кәсіби оркестр болып қайта ұйымдасты.
Орджоникидзе атындағы мұнайщылар мәдениет үйінің драма және бишілер ұжымдарын, Теңіз ауданы орталығы Ганюшкин мәдениет үйінің драмашылары, Маңғыстау ауданының (ол кезде Атырау облысы құрамында) драма үйірмесі және басқа көптеген үйірмелер жемісті жұмыс істеді. Осылардың ішінде жемісті еңбек етудің нәтижесінде 50-жылдардың аяғына дейін мұнайшылар мәдениет үйінің драмашылары, Теңіз аудандық драма ұжымы «Халық театры» деген атаққа ие болды.
Халық театрлары, отбасылық ансамбльдер
60—80-жылдарда халық арасынан шыққан өнерпаздар: Ембі халық театры (1960), Аққыстау халық театры (1967), Алға халық театры (1967), Маңғыстау халық театры (1967), Өрлік халық театры (1968), Данко халық театры (Ақтау, 1974), Горы халық театры (1983), Қызылқоға халық театры (1983), Шайыр халық театры (1981), Амангелді халық театры, «Жайық қызы» (1970), «Жастар» (1975), «Атырау» фольклорлық (1980), «Маңғыстау маржандары» ансамбльдері - халық ансамбльдері.
Калинин халық аспаптар оркестрі, (Теңіз ауданы, 1972), Мақат халық аспаптар оркестрі (Мақат ауданы, 1974) халық оркестрі қатарына қосылды. Облыстық мұнайшылардың мәдениет үйі жанындағы жасөспірімдер театры (1971), Киров атындағы кеңшар театры (Теңіз ауданы, 1967), Ленин атындағы клубының халық аспаптар оркестрі (Қызылқоға ауданы, 1982), № 99 құрылыс басқармасының әйелдер хоры (1979), мұнайшылар мәдениет үйінің «Мұнайшы» ән-би ансамблі (1963) Халықтық атақтар алды. Облыстың жоғарыдағы көрсетілген көптеген өнерпаз ұжымдарының ішінде кемелденгендерінің бірі «Жайық қызы» ән-би ансамблі. Ансамбльдің көркемдік жетекшісі -Кененбай Өтегенов, жетекшісі және балетмейстрі — Дмитрий Арсентьев, музыка жетекшісі — Вячеслав Тюрин. Ұжым облыста, республикада өткен фестивальдардың лауреаты атанды. 1971 ж. қазан айында «Жайық қызы» ансамблі Югославияда болып қайтты.
70-жылдары дүниеге келген өнер жаңалықтарының қатарына отбасылық ансамбльдерді жатқызуға болады. Облыста өнерпаз отбасылар көптеп саналады. Бұған шаңырақ иесінен бастап, үйдегі өнерпаздарға еліктеген кішкене сәбилерге дейін қатысты. Атырауда тұңғыш рет Түсекеновтер, Есенғалиевтер, Құлғалиевтердің отбасылық ансамбльдері ұйымдастырылды. Бұлардың ішінде Махамбет ауданынан құрылған Түсекеновтер ансамблін ерекше атау керек. Ансамбль талай республикалық жарыстарға қатысып, жүлделі орындарға ие болды, лауреат атанды. Олар 1978 ж. республикалық теледидардан көрсетілсе, 1979 ж. Мәскеудегі Бүкілодақтық Халық шаруашылығы жетістіктерінің көрмесінде бірнеше рет концерт койып, лауреат атанды. Отызға тарта отбасылық ансамбльдер бар.
Әуесқой сазгерлер
50-жылдарда күйші-әншілер және әуесқой сазгерлер жарыққа шыға бастады. Күйшілер: Фазыл Сұлтанов, Рысбай Ғабдиев, Тоқсанбай Құлтумиев, Шамшиден Шәріпов, Орын Құлсариев, Зәмзәм Ещанова, Серік Дәулетияров, Сеңбек Есенғалиев, әншілер: Қуанғали Жұмалиев, Алдаберген Хамзин, Хаттар Дүйсемалиев, Ұлдай Аманғалиева, Зиға Қамалова, Нариман Үлкенбаев, музыканттар: Т. Мұсағалиев, Б. Маханов, Б. Рзаханов облыс өнеріне мол үлес қосты. Әуесқой сазгерлер: Сейілхан Құсайынов, Жәкулә Нұрғалиев, Тоқсанбай Құлтумиев, Жалғас Назаров, Зәмзәм Ещанова, Абдолла Мұсағалиев, Рональд Топчевскийлер үлкен еңбек етті. Олардың туындыларының ішінде тіпті республика көлеміне әйгілі болып кеткендері бар. Мысалы, Сейілхан Құсайыновтың «Мереке», Тоқсанбай Құлтумиевтің «Комсомол», Жалғас Назаровтың «Бейбітшілік», Зәмзәм Ещанованың «Каспий толқыны», Абдолла Мұсағалиевтің «Есбол жастарының маршы» т.б.
Республикаға танымал күйші Зәмзәм Ещанованың «Ақ ілме», «Каспий толқыны», «Ақ Жайық», «Шашу», «Шаттық» атты күйлері халық арасына кең тарады. Музыка шебері — Абдолла Мұсағалиев. Абдолла ән де, күй де шығарды, оның «Көгершін», «Жігіт сыры», «Есбол жастарының маршы», «Ақ Жайық» әндерімен бірге «Салтанат» атты күйі бар. Кәсіби музыкант Р. Топчевскийдің әндері көптеп саналады. Мысалы: «Казахстан — Республика моя», «Уходили мальчики в тайгу», «Гурьевская лирическая», «Урал» т. б. Талантты әуесқой сазгер Самат Мәдениетұлының «Мұнайшылар маршы», «Балыкшы әні», «Қаһармандар» деген әндері, «Жарыс», «Бейбітшілік», «Жастар мерекесі» сияқты күйлері бар. 60-жылдардан кейінгі сазгерлер: Ж. Назаров, 3. Дәуітов, Ж. Нұрғалиев, Ш. Құспанов, Т. Абдуллаев, М. Ғаббасов және басқалар.
Табылды Досымов - қазақтың тұңғыш бард ақыны. «Жайықтың толқындары», «Табылдының әні» атты өлеңдер мен ән мәтіндері жинақтарының авторы. Өлеңдері кітап болып басылып, оқырмандар арасында қолдан қолға өтті. Әндері кең байтақ елінің рухын көтерді.
Өнер туындылары
Суретшілер мен қолөнер шеберлерінің көрмелері әрдайым ұйымдастырылып отырады. Бұл көрмелердің экспонаттары, 60-жылдардан бастап, негізінен әуесқой өнерпаздардың туындыларынан кұралды (В. Фарберов , Петр Ли, И. Никель, Тосунов, Б. Кабанкин, Жұмағалиев және басқалар). Бірақ соған қарамастан олардың туындылары көрермендердің назарын аударады. Б. Кабанкиннің «Ескі көпір», «Ақ Жайық», «Су стансасы», «Гурьев құрылысы», И. Петрушевтің «Даладағы жол», «Тұзды көл», «Социалистік Еңбек Ері Б. Шағированың портреті», А. Губенконың «Маңғыстау бүгіні» тағы басқа Атырау елі еңбекшілерінің өмірін бейнелейді. 70-80- жылдарда қылқалам шеберлерінің туындылары қатары Қазақстан және Ресей өнер оқу орындарын бітірген мамандармен толықтырылды. Олардың қатарына Ж. Аралбаевты, Қ. Амановты, С. Шәриповты, А. Кувишновты, X. Мусинді, М. Шеруеновты, М. Ермекқалиевті жаткызуға болады. Атырау, жалпы Батыс Қазақстан өңірінің тынысына қылқалам құдіретімен айрықша үлес қосқан, осы топырақ түлегі профессор Мұхит Қалимовтың еңбегі зор. Оның «Кіші жүз шаруаларының көтерілісі», «Сырым», «Махамбет», «Мұрат ақын» полотнолары -тарихи ауқымы өте кең туындылар.
Шығармашылық және мәдени ұйымдар
Облыстық халық шығармашылығы үйі жанынан талантты жастардың басын біріктіретін «Жас дәурен» атты бірлестікті 1965 ж. марқұм ақын Меңдекеш Сатыбалдиев ұйымдастырған болатын. Бірлестік өз жұмысын жемісті атқарды.
Облыста көркемөнерпаздарға басшылық беретін шығармашылық орталық бар. Соған қарамастан халық театрларына облыстық театр көмек береді. 1980 жылдан бері облыста халық шығармашылығы мен мәдени-ағарту жұмыстарының ғылыми әдістемелік орталығы құрылып, жұмыс істеуде. Жергілікті халық дарындары шеберлігінің өсуі үшін жарыстар, конкурстар, фестивальдар, көрмелер ұйымдастырған. Шығармашылық топтар қызметкерлерінің білімін жетілдіру мақсатында мерзімдік курстар мен семинарлар өткізілуде. 1978 жылдан бері облыстық көркемөнерпаздар үйі жұмыс істеп келді. Көркемөнерпаздық пен репертуарлық-библиографиялық бөлімдері халық өнерпаздары мен өнер әуесқойларына, мәдени-ағарту орындарына әдістемелік кеңестер беріп, жетекшілік жасауда. Көрмелер, байқаулар, конкурстар, фестивальдар т. б. ұйымдастырылуда.
Қазір облыстық мәдениет мекемелері жанында 594 әр түрлі үйірме жұмыс істейді. Олар 8669 әр түрлі сазгер, әнші, биші, қолөнер мен көркемөнер шеберлерінің, суретшілердің басын біріктіруде, сондай-ақ 95 халық аспаптар оркестрі, 70 хор ұжымы, 70 би және фольклорлық ансамбльдері бар, 30 өнер ұжымы халықтық атақ алған (1993). Мақат халық ұлт-аспаптар оркестрі (дир. С.Мұханбетов), Теңіз ауданы Калинин атындағы кеңшардын халық оркестрі (дир. Т.Ахметжанов), Еркінкала халық оркестрі (дир. С.Қабдешев) жүйелі жұмыс істейді. Балықшылық «Атырау», Исатайлық «Ауыл шаттығы» ансамбльдері республикаға танымал. Дина Нұрпейісова атындағы халық ұлт- аспаптар оркестрінің құрамы 40 адамнан тұратын сәндік шеберханасы ашылды. 1992 ж. қолөнері шеберлері мұражайы ашылды. 1992 ж. «Ақтабан аттың ізімен» телефильм түсірілді. 1991 ж. облыстық мәдениет басқармасы жанынан Мұхит мектебі, облыстық филармония жанында Т.Досымовтың «Желтоқсан жебесі» тобы жұмыс істейді.
Мәдениет ұйымдары
- Атырау облыстық мәдениет және тілдерді дамыту басқармасы
- Облыстық Махамбет атындағы академиялық қазақ драма театры
- Н. Жантөрин атындағы облыстық филармония
- Облыстық ғылыми-әдістемелік халық шығармашылығы мен мәдени демалыс қызметтерін ұйымдастыру орталығы
- Д. Нұрпейісова атындағы Академиялық қазақ халық аспаптар оркестрі
- Атырау жастар театры
| Басқарушы мекеме | Құрылымы |
|---|---|
| «Құрманғазы атындағы мәдениет сарайы» МКҚК | Құрманғазы атындағы мәдениет сарайы Ақжар, Дамбы, Еркінқала, Жаңаталап, Жұмыскер, Құрманғазы, Томарлы мәдениет үйлері Ақсай, Атырау, Бесікті, Геолог, Кеңөзек, Ракуша, Талғайран ауылдық клубтары |
| «Алмалы» КМҚК | Алмалы, Береке мәдениет үйлері |
| Басқарушы мекеме | Құрылымы |
|---|---|
| «Кең Жылыой» Жылыой аудандық мәдениет үйі» КМҚК | Аудандық «Кең Жылыой» мәдениет үйі |
| «Қосшағыл» мәдениет үйі» КМҚК | «Қосшағыл» мәдениет үйі |
| «Майкөмген мәдениет үйі» КМҚК | Майкөмген мәдениет үйі |
| Тұрғызба мәдениет үйі | |
| «Шоқпартоғай мәдениет үйі» КМҚК | Шоқпартоғай мәдениет үйі |
| Басқарушы мекеме | Құрылымы |
|---|---|
| «Индер-Мәдениет» МКҚК | Аудандық мәдениет үйі |
| «Бөдене-Мәдениет» МКҚК | Бөдене мәдениет үйі |
| «Елтай-Мәдениет» МКҚК | Елтай, Аққала мәдениет үйлері |
| «Есбол-Мәдениет» МКҚК | Есбол мәдениет үйі, Ынтымақ ауылдық клубы |
| «Жарсуат-Мәдениет» МКҚК | Жарсуат, Құрылыс мәдениет үйлері |
| «Көктоғай-Мәдениет» МКҚК | Көктоғай мәдениет үйі |
| «Өрлік-Мәдениет» МКҚК | Өрлік мәдениет үйі |
| Басқарушы мекеме | Құрылымы |
|---|---|
| «Исатай аудандық «Жалын» мәдениет үйі» МКҚК | Аудандық «Жалын» мәдениет үйі, Томан ауылдық клубы |
| «Жанбай ауылдық мәдениет үйі» МКҚК | Жанбай мәдениет үйі |
| «Зинеден ауылдық клубы» МКҚК | Зинеден ауылдық клубы |
| «Исатай ауылдық клубы» МКҚК | Исатай ауылдық клубы |
| «Қамысқала ауылдық мәдениет үйі» МКҚК | Қамысқала мәдениет үйі |
| «Нариман Үлкенбайұлы атындағы мәдениет үйі» МКҚК | Н. Үлкенбайұлы атындағы мәдениет үйі, Қызылүй ауылдық клубы |
| «Нарын ауылдық клубы» МКҚК | Нарын ауылдық клубы |
| Басқарушы мекеме | Құрылымы |
|---|---|
| «Смағұл Көшекбаев атындағы аудандық мәдениет үйі» МКҚК | С. Көшекбаев атындағы аудандық мәдениет үйі |
| «Ақкөл ауылдық мәдениет үйі» МКҚК | Ақкөл мәдениет үйі |
| «Асан ауылдық клубы» МКҚК | Асан ауылдық клубы |
| «Байда ауылдық клубы» МКҚК | Байда ауылдық клубы |
| «Балқұдық ауылдық клубы» МКҚК | Балқұдық ауылдық клубы |
| «Бірлік ауылдық клубы» МКҚК | Бірлік ауылдық клубы |
| «Дыңғызыл ауылдық мәдениет үйі» МКҚК | Дыңғызыл мәдениет үйі |
| «Еңбекші ауылдық клубы» МКҚК | Еңбекші ауылдық клубы |
| «Жаңаталап ауылдық клубы» МКҚК | Жаңаталап ауылдық клубы |
| «Көптоғай ауылдық клубы» КММ | Көптоғай ауылдық клубы |
| «Кудряшов ауылдық клубы» МКҚК | Кудряшов ауылдық клубы |
| «Қиғаш ауылдық клубы» МКҚК | Қиғаш ауылдық клубы |
| «Лабай ауылдық клубы» МКҚК | Лабай ауылдық клубы |
| «Нұржау ауылдық мәдениет үйі» МКҚК | Нұржау мәдениет үйі |
| «Өнерпаз ауылдық мәдениет үйі» МКҚК | Өнерпаз мәдениет үйі |
| «Приморье ауылдық клубы» МКҚК | Приморье ауылдық клубы |
| «Сафон ауылдық мәдениет үйі» МКҚК | Сафон мәдениет үйі |
| «Сүйіндік ауылдық мәдениет үйі» МКҚК | Сүйіндік мәдениет үйі |
| «Үштаған ауылдық клубы» МКҚК | Үштаған ауылдық клубы |
| «Шабыт ауылдық мәдениет үйі» МКҚК | Шабыт мәдениет үйі |
| «Шортанбай ауылдық мәдениет үйі» МКҚК | Шортанбай мәдениет үйі |
| Басқарушы мекеме | Құрылымы |
|---|---|
| «Аудандық «Арман» мәдениет үйі» МҚКК | Аудандық «Арман» мәдениет үйі |
| «Еспай» мәдениет үйі» МҚКК | «Еспай» мәдениет үйі |
| «Жангелдин» мәдениет үйі» МҚКК | «Жангелдин» мәдениет үйі |
| «Қаракөл» мәдениет үйі» МҚКК | «Қаракөл» мәдениет үйі, Айдын ауылдық клубы |
| «Мұқыр ауылдық клубы» МҚКК | Мұқыр, Жантерек, Қайнар, Соркөл ауылдық клубтары |
| «Самал» мәдениет үйі» МҚКК | «Самал» мәдениет үйі, Бүйрек, Қосқұлақ ауылдық клубтары |
| «Тайсойған ауылдық клубы» МҚКК | Тайсойған ауылдық клубы |
| «Тасшағыл ауылдық клубы» МҚКК | Тасшағыл, Қоғам, Қоныстану ауылдық клубтары |
| «Шалқыма» мәдениет үйі» МҚКК | «Шалқыма» мәдениет үйі |
| «Шұғыла» мәдениет үйі» МҚКК | «Шұғыла» мәдениет үйі, Былқылдақты, Кенбай, Қоңыраулы ауылдық клубтары |
| Басқарушы мекеме | Құрылымы |
|---|---|
| «Мақат аудандық мәдениет үйі» КМҚК | Аудандық мәдениет үйі |
| «Доссор мәдениет үйі» КМҚК | Доссор мәдениет үйі |
| Басқарушы мекеме | Құрылымы |
|---|---|
| «Өнерпаз аудандық мәдениет үйі» КМҚК | Аудандық «Өнерпаз» мәдениет үйі |
| «Ақжайық» ауылдық мәдениет үйі» КМҚК | «Ақжайық» мәдениет үйі |
| «Ақтоғай» ауылдық мәдениет үйі» КМҚК | «Ақтоғай» мәдениет үйі |
| «Алға» ауылдық мәдениет үйі» КМҚК | «Алға» ауылдық мәдениет үйі |
| «Бақсай» ауылдық мәдениет үйі» КМҚК | «Бақсай» мәдениет үйі |
| «Бейбарыс ауылдық «Жас Дәурен» мәдениет үйі» КМҚК | «Жас Дәурен» мәдениет үйі |
| «Есбол» ауылдық клубы» КМҚК | «Есбол» ауылдық клубы |
| «Жалғансай ауылдық «Шалқыма» мәдениет үйі» КМҚК | «Шалқыма» мәдениет үйі |
| «Ортақшыл ауылдық «Самал» мәдениет үйі» КМҚК | «Самал» мәдениет үйі |
| «Сарайшық» ауылдық мәдениет үйі» КМҚК | «Сарайшық» мәдениет үйі |
| «Сарытоғай» ауылдық мәдениет үйі» КМҚК | «Сарытоғай» мәдениет үйі |
| «Талдыкөл» ауылдық мәдениет үйі» КМҚК | «Талдыкөл» мәдениет үйі |
Кітапханалары
- Атырау облыстық мәдениет және тілдерді дамыту басқармасы
- Ғ. Сланов атындағы Атырау облыстық ғылыми әмбебап кітапхана
- Атырау облыстық балалар кітапханасы
- Атырау қалалық мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімі
«Атырау қалалық орталықтандырылған кітапханалар жүйесі» КММ
- Қалалық орталық кітапхана
- №2 қалалық кітапхана, №4 жылжымалы кітапхана, №5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 қалалық кітапханалар
- Қалалық орталық балалар кітапханасы
- №2, 3, 4, 5, 6 қалалық балалар кітапханалары
- Ақжар, Алмалы, Береке, Бесікті, Дамбы, Еркінқала, Жаңаталап, Құрманғазы, Қызылбалық, Ракуша, Тасқала, Томарлы ауылдық кітапханалары
- Жылыой аудандық мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімі (11)
«Жылыой аудандық орталық кітапхана» КММ
- Аудандық орталық кітапхана
- Аудандық балалар кітапханасы
- №1, 2, 3 қалалық кітапханалар, №4 кенттік кітапхана, №5, 6, 7, 8, 9 ауылдық кітапханалар
- Индер аудандық мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімі (13)
«Индер аудандық орталықтандырылған кітапханалар жүйесі» ММ
- Аудандық орталық кітапхана
- Аудандық балалар кітапханасы
- Арыс, Барлаушы, Бөдене, Жарсуат, Құрылыс, Аққала, Елтай, Ынтымақ, Есбол, Өрлік, Көктоғай, ауылдық кітапханалары
- Исатай аудандық мәдениет, дене шынықтыру және спорт бөлімі (18)
- Аудандық орталық кітапхана
- Аудандық балалар кітапханасы
- Айбас, Амангелді, Ақкөл, Аққыстау, Жанбай, Жасқайрат, Зинеден, Исатай, Қамысқала, Қызылүй, Мыңтөбе, Нарын, Новобогат, Өркен, Томан, Тұщықұдық ауылдық кітапханалары
- Құрманғазы аудандық ішкі саясат, мәдениет, тілдерді дамыту және спорт бөлімі (28)
«Құрманғазы аудандық орталықтандырылған кітапхана жүйесі» ММ
- Аудандық орталық кітапхана
- Аудандық балалар кітапханасы
- Азғыр, Ақкөл, Асан, Байда, Балқұдық, Бірлік, Дыңғызыл, Еңбекші, Жасталап, Жаңаталап, Калинин, Кудряшов, Көптоғай, Қиғаш, Қошалақ, Қоңыртерек, Қызылоба, Лабай, Морской, Нұржау, Приморье, РТС, Сафон, Сүйіндік, Үштаған, Шортанбай ауылдық кітапханалары
- Қызылқоға аудандық мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімі
«Қызылқоға аудандық орталықтандырылған кітапхана жүйесі» КММ
- Аудандық орталық кітапхана
- Аудандық балалар кітапханасы
- Сағыз балалар кітапханасы
- Айдын, Аққора, Былқылдақты, Бүйрек, Жамбыл, Жангелдин, Жамансор, Жантерек, Кенбай, Көздіғара, Қайнар, Қарабау, Қаттыкөл, Қоныстану, Қосқұлақ, Қоңыраулы, Мұқыр, Ойыл, Сарықұмақ, Сағыз, Соркөл, Тайсойған, Тасқұдық ауылдық кітапханалары
- Мақат аудандық мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімі (9)
«Мақат аудандық орталық кітапханасы» КММ
- Аудандық орталық кітапхана
- №2 аудандық балалар кітапханасы
- №3 Доссор кітапханасы, №4, 5 Доссор балалар кітапханалары
- №6 Мақат кітапханасы, №7 Бәйгетөбе кітапханасы, №8 Мақат балалар кітапханасы, №9 Мақат кітапханасы
- Махамбет аудандық мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімі (12)
«Махамбет аудандық орталық кітапханасы» ММ
- Аудандық орталық кітапхана
- Аудандық балалар кітапханасы
- Алға, Ақжайық, Ақтоғай, Бейбарыс, Есбол, Жалғансай, Ортақшыл, Сарайшық, Сарытоғай, Таңдай ауылдық кітапханалары
Музейлер мен архивтер
- Мәдениет және ақпарат министрлігінің Мәдениет комитеті
- «Сарайшық» мемлекеттік тарихи-мәдени музей-қорығы (Сарайшық а.)
- Атырау облыстық мәдениет және тілдерді дамыту басқармасы
- Атырау облыстық тарихи-өлкетану музейі
- Палеонтология музейі (Атырау қ.)
- Индер аудандық музейі (Индербор к.)
- Исатай аудандық музейі (Аққыстау а.)
- Құрманғазы аудандық музейі (Құрманғазы а.)
- Х. Ерғалиев атындағы музейі (Хамит Ерғалиев а.)
- Елтай ауылдық музейі (Елтай а.)
- Б. Нысанбаев атындағы «Әскери даңқ» музейі (Көктоғай а.)
- М. Өтемісұлы атындағы әдеби-мемориалдық музейі (Жарсуат а.)
- М. Өтемісұлы тарихи қорығы (Индер ауданы аумағы)
- Атырау облыстық Ш. Сариев атындағы көркемсурет және қолданбалы сәндік өнер музейі (Атырау қ.)
- «Атамұра» тарихи-өлкетану музейі (Құлсары қ.)
- Қызылқоға тарихи-өлкетану музейі (Миялы а.)
- Мақат тарихи-өлкетану музейі (Доссор к.)
- Махамбет тарихи-өлкетану музейі (Махамбет а.)
- Атырау облыстық цифрландыру және архивтер басқармасы
- Атырау облыстық мемлекеттік архиві
- Жылыой, Индер, Исатай, Құрманғазы, Қызылқоға, Мақат, Махамбет аудандық филиалдары
Дереккөздер
- Атырау: Энциклопедия. -Алматы: Атамұра, 2000 ISBN 5-7667-9129-1
- Қазақ театрының тарихы 1-2 т, А,. 1975-78;
- http://juldyz.kz/2017/04/07/tabyldy-dosymov/ Табылды Досымов (1965-2010)
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Atyrau elinin oner dәstүrleri ertede kalyptaskan ol uakyt otken sajyn shyndalyp urpaktan urpakka zhetip otyrgan Munda arttaryna olmestej soz әdildikke adamgershilikke baulityn onegeli osiet kaldyrgan akyndar әnshiler kүjshiler bishiler dana biler sheshender omir sүrgen ӘdebietiҰrpaktan urpakka әulie retinde anyzga ajnalgan Asan Қajgy askan akyndykpen katar үlken ojshyl daryndy sayasi kajratker boldy sondyktan ony Kerej Zhәnibek handar azuy alty karys bi etip үnemi zhanynda ustady Edil men Zhajykty barsha kazaktyn bir shetindegi kos kanaty sanajtyn halkymyz syndy atyraulyktar Edil topyragynda zharalyp Ұlytauda zherlengen Asan Қajgyny bolip zharmaj oz babasy akyny oz alyby sanajdy Қaztugan Sүjinishuly Naryn kumynda tugan 15 g da omir sүrgen zhyrau Shalkiiz Tilenshiuly 1465 1560 Eset bi Mahambet Sherniyaz Zharylgasuly Қashkynbaj Қozhambetuly 1830 1870 Nurym Shyrshygululy 1831 1908 Murat Monkeuly 1843 1906 t b Edil men Zhajyk Ojyl men Қiyl Zhem men Sagyz atyrabynyn akyndary Ygylman Shorekuly 19 g dagy Isataj Tajmanuly bastagan sharualar koterilisinin tarihynan Isataj Mahambet atty dastan zhazdy Bul akyndardyn dәstүrlerin zhalgastyrgan Bala Oraz Өtebajuly 1837 1937 Hisa Kobzhanuly Sәttigul Zhangabyluly 1876 1966 Suraubaj Үttibajuly 1887 1970 Қumar Zhүsipov 1905 1980 boldy Bul akyndardyn erekshelikteri bәri de suyryp salma soz tapkyrlygy birkatarynyn Bala Oraz Hisa t b akyndygy men sazgerliginin әnshiligimen birdej boluynda Olardyn barlygy derlik dәstүrli oner ajtysyna belsene katyskan shygarmashylyktarynyn basym kopshiligin ajtys үstinde shygargan akyndar Atyraudyn tүlekteri Әbu Sәrsenbaevtyn Hamit Ergalievtyn Ғabdol Slanovtyn Zejnolla Қabdolovtyn tuyndylaryn erekshe ajtuga bolady Olardyn izin ala halyk iltipatyna ie bolgan zhazushylarӘbish Kekilbaev Fariza Ongarsynova Zhumeken Nәzhimedenov Қabibolla Sydiykuly Zejnolla Serikkaliev Magzom Sүndetov Esenzhol Dombaev Әnes Saraev Nәbiden Әbutaliev Dүjsenbek Қanatbaev Marat Otarәliev Mendekesh Satybaldiev Nuraly Әzhigalievtar boldy Bularmen katar dramaturg zhazushy Berik Korkytov akyndar Zhәrdem Togashev Amankos Ershuov Қadyr Zhүsipov Sansyzbaj Ohasov Өtepbergen Әlimgereevti atagan zhon Ajtys onerinin bel ortasynda Zhanash Nurmuhanov Sembaj Berdimuratov Dүjsengali Ғumarov Қisym Ғumarov Turar Қurmangaliev Zhәniba Қarasaeva Kүlәsh Nәbieva Қabizhan Sagiev Tementaj Әdilhanov Zholdygali Bakytov Uәlidolla Izekenov Sansyzbaj Bazarbaev Ibraһim Zhakiev Mәzhit Muhtarov t b bar Songy zhyldary koptegen ajtys akyndary K Zholaev Zh Өteugaliev M Sarkenzhiev Қ Dәuletov A Esengaliev S Isahaev Sh Қabiev A Otaraliev R Akniyazova R Bekkalieva kopshilikke belgili bola bastady Otan sogysy ayaktalysymen majdanger akyn Әbu Sәrsenbaev Aksha bulttar atty әjgili olen kitabyn usyndy Ol 40 zhyldar mezhesi үshin әdebiettegi erekshe kubylys bolyp bagalandy Munymen birge akyn Ұlym turaly oj Ayaktalmagan dastan atty poemalaryn 50 zhyldary Tolkynda tugandar atty romanyn usyndy Akyn Hamit Ergaliev bul zhyldary erekshe shygarmashylyk tanytty Ol Әke syry Zhas ana Bizdin auyldyn kyzy Senin ozenin Үlken zholdyn үstinde Қurmangazy poemalary siyakty tuyndylaryn zhazdy Zhazushy Ғabdol Slanov Gurev munajshylarynyn enbegin surettejtin Zhanartau romanyn sogystan kejingi auyl omirinin tynys tirshiligin korsetetin Ken oris povesin kajtadan tolyktyryp Shalkar romanyna ajnaldyrdy Sonymen birge Dombyra kүji Akiyk Қyzbel povesteri zharyk kordi Kejinen Zejnolla Қabdolov kosyldy Ol universitette okyp zhүripak algashky tuyndylary olenderi men ocherkgerin zhariyalady Onyn Sert atty algashky әngimesi 1947 zh zharyk korgen bolatyn Қazir halyk arasyna ken taragan Әbilahat Espaevtyn Zhajyk kyzy әjgili әninin olenin zhazdy Өmir ushkyny povesin zhariyalady Қazir Zejnolla Қabdolov Zhanr syry Arna Zhebe Kozkaras Soz oneri t b kitaptarmen birge Zhalyn Menin Әuezovim sekildi kүrdeli romandardyn avtory 50 zhyldary Berik Қorkytov Tүmen Baltasov Esengali Bokenbaev Sәttigul Zhangabylov Қumar Zhүsipov Sәdu Қajyrlapov Diar Zholaev Murat Өskenbaev Suraubaj Үttibaev Maksut Netaliev Uәjis Қajyrlapov Zhumash Nakbaev Zhәrdem Togashev Sembaj Berdimuratov Zhanash Nurmuhanov Rahmet Imangaliev Marat Yskakov t b ozderinin shygarmalarymen korine bastady Burynyrakta Қyrymnyn kyryk batyryn tolgagan Sengirbekuly Muryn zhyrau үlgisimen kone zhyrlardy oz oryndauyna engizip halyk arasynda nasihattagan akyndardyn kataryna Sүgir Begendikov Sәttigul Zhangabylov Қumar Zhүsipov Sәdu Қajyrlapov Murat Өskenbaev Suraubaj Үtgibaevtardy zhatkyzuga bolady El akyndarynyn iri tuyndysy Uәjis Қajyrlapovtyn Akbobek atty tarihi dastany Bul dastan bolgan okiga negizinde Қajyp pen Akbobek atty gashyktardyn talajly tagdyryn zhyrga arkau etken Kejinnen avtor dramaturg Berik Қorkytovpen birige otyryp Akbobekti pesaga ajnaldyryp ogan ekinshi omir berdi ӨneriAtyrau olkesi ezhelden әn men zhyrdyn kүjdin olkesi Қurmangazynyn Tүrkeshtin Dinanyn Dәuletkerejdin Sejtektin kүjleri atadan balaga mura 1937 zhyldyn kyrkүjek ajy kүjshi Dina Nurpejisova Қurmangazynyn Қajran sheshem kүjimen este kaldy Sodan kejin Әsem konyr Bulbul Toremurat Akzhelen kүjleri oryndaldy Sojtip Қurmangazy shәkirti Dina 76 ga karagan zhasynda bүkil kazak halkyna әjgili bolyp onyn sүjiktisine ajnaldy Ol halyk aspaptarynda oryndaushylardyn Mәskeude otken Bүkilodaktyk I konkursyna katysty D Nurpejisova kazak halkynyn dombyrashylyk onerin nasihattauda kop enbek etti 1938 zh үkimet Қazak onerine enbek sinirgen kajratker degen atak berdi Ol eki mәrte Enbek Қyzyl Tu ordenimen medaldarmen Қurmet gramotalarymen marapattaldy Sazger Қazakstannyn 20 zhyldygyna arnap Toj bastar Ana bujrygy tuyndylaryn dүniege keltirdi Өlke onerinde erekshe orny bar adam Smagul Koshekbaev 1904 1945 Smagul Dinanyn sazgerlik zhәne kүjshilik onerin tanytudagy birden bir sebepker bolgan adam Ol Ұly Otan sogysyna katysyp 1945 zh majdanda kaza tapty Az omirinde artyna muzykalyk eleuli mura kaldyrdy Onyn Botagoz Zhaz Maj gүli Bizdin әn Zhazgy kesh Partiya turaly әn Dauyl Sagynysh Brigada zhyry Biz kelemiz zhәne tagy baska әn romanstary bar Sonymen birge onyn Sejtek atty librettosy 30 zhyldardyn ayagynda sahnaga shygaryldy 1934 zh kazaktyn ult aspaptar orkestri ujymdaskannan kejin halyk arasyndagy onerpazdardy zhәne halyk kүjleri men әnderin zhinau kolga alyndy Bugan Ergali Eshanov Murat Өskenbaev Baktiyar Қubajzhanov үles kosty Olar Қurmangazynyn Dәuletkerejdin Abyldyn Өskenbajdyn Sejtektin Қulshardyn Tүrkeshtin zhәne t b kүjshilerdin klassikalyk kүjlerin nasihattady Қazakstan Respublikasynyn halyk artisteri kinoakter Nurmuhan Zhantorin bishi Gүlzhan Talpakova kүjshiler Bakyt Қarabalina Қarshyga Ahmedyarov Әzidolla Eskaliev әnshi Ғafiz Esimov Қurmangazy orkestrinin bas dirizheri Ajtkali Zhajymov kүjshi Ajgүl Үlkenbaeva Atyraudan shykkan talanttar Mәdeni klubtar Atyrau oblysy Amangeldi aulyndagy selolyk mәdeniet үji 1975 zh 1920 30 zh oblys oneri men mәdenietinin tarihy klub zhumysynyn zholga kojyluynan bastaldy Bul istin kulash zhayuy 20 zhyldary kolga alyndy Atyraudagy klubtardyn en үlkeni 1923 zh 1 zheltoksanda kurylgan balykshylardyn Erik atty kluby boldy Sonymen birge munajshylar kәsipodak sayasi agartu bolimi zhanynan da klubtar ujymdasty 1924 zh klub sany 8 ge ogan katysushylar 589 adamga zhetti Klubtar zhanynda dramalyk sayasi gylymi tehnikalyk muzykalyk sporttyk dauystap gazet oku siyakty үjirmeler zhumys istedi Osylardyn ishinde drama үjirmesinin zhumysy zhaksy zholga kojyldy 1923 zhyldyn karasha ajynan 1924 zhyldyn mausymyna dejin munajshylar men balykshylar kluby zhanyndagy үjirme 62 spektakl 9 koncert kojdy 1934 zh dramalyk үjirme sany kalada zheteuge zhetti Atyrauda zhyldan zhylga mәdeniet oryndary kobeje tүsti Olardyn ishindegi en үlkeni kaladagy Ordzhonikidze atyndagy mәdeniet sarajy boldy Onda 1 muzykalyk 2 dramalyk zhәne baska үjirmeler zhumys istedi 1936 zh shilde tamyz ajlarynda mәdeniet sarajynda 50 spektakl 22 kesh otkizildi Sondaj ak balyk kuty kombinaty zhanyndagy klub zhumysy da zhaksy zholga kojyldy Zhergilikti drama үjirmesi mүshelerinin tәzhiribe zhinaktauy үshin Қazak KSR inin halyk artisi Zhumat Shanin bastagan Oraldyn muzykalyk drama teatryn shakyrtty Өnerpazdar zhergilikti korermenderge Ajman Sholpan Amangeldi Platon Krechet spektaklderin korsetti Teatrlar Қazirgi oblysaralyk Mahambet Өtemisuly atyndagy Atyrau oblystyk akademiyalyk drama teatrynyn ozindik tarihy bar Algashky drama үjirmesinin kuramy әr tүrli klubtardagy talantty degen үjirme mүshelerinen kurastyryldy Onyn algash ujymdastyrushysy Қapar Қozhahmetov boldy Үjirmenin en birinshi belsendi mүsheleri Қuat Tolekov pen Қurmangali Dogalakov Repertuary shagyn pesalar men әn kүj oryndaudan bastalgan toptyn tungysh iri enbegi Bejimbet Majlinnin Taltanbajdyn tәrtibi pesasy boldy Үjirmege kyzdardan en birinshi mүshe bolgan Shashtykyz Zhumabaeva Al 1937 zh bir zhyldyk teatr studiyasy ashyldy Studiyaga basshylyk etu Mәskeudegi teatr institutynyn rezhisserlik fakultetinin studenti Shafhat Gataulinge tapsyryldy Osy zhyly Mәskeudin Neftyanik teatry uzak merzimge kelui studiyanyn bolashagyna zhol ashty Teatrdyn rezhisseri Trockij bastagan tәzhiribeli akterleri studiyaga dәris berip zhas akterler M Әuezovtin Tүngi saryn D Furmanovtyn Bүlinshilik pesalaryn sahnaga shygardy Studiyany Қuat Tolekov Shashtykyz Zhumabaeva Onaj Zhaksybaev Қurmangali Dogalakov Әbil Қizatov Ajtzhan Esenbaev Balym Esenbaeva Mariyash Toralieva Қajyrzhan Imashev Mendesh Esenbaev Ғabdolla Өteuliev zhәne baskalar barlygy 20 adam bitirip shygady Mahambet Өtemisov atyndagy Atyrau oblysaralyk drama teatry Қazak KSR Halyk agartu komissariatynyn 1938 zhylgy 5 nauryzdagy kaulysy bojynsha Gurev kalasynda kazak drama teatry ashyldy Sol kaulyga sәjkes Petropavl teatrynyn uzhymy osy teatrga kelip kosyldy Teatrdyn korkemdik zhagyn baskargan rezhisser A I Susanov Sayanskij suretshisi I Nepryahin artister Zhәmila Ibragimova Hamit Bolatov Zәmzәm Nurmaganbetova tagy baskalar keldi 1938 zhylgy 9 mamyrda M Әuezovtin Tүngi saryn pesasymen Gurev teatry ozinin tungysh sahnasyn ashty 30 zhyldardyn ayagyna dejin B Majlin men Ғ Mүsirepovtin Amangeldi N Gogoldin Revizor K Goldonidin Eki myrzaga bir kyzmetshi degen pesalaryn kojdy Қazak KSR Mәdeniet ministrligi 1957 zh respublika omirinde tungysh ret oblys teatrlarynyn bajkauyn otkizdi Bajkau korytyndysynda Gurev teatry respublika bojynsha birinshi zhүldeli orynga ie bolyp basty rolderde ojnagan akterler Қazak KSR inin enbek sinirgen artisi Zarifa Sүlejmenova Қuat Tolekov Kүnipa Imangalieva teatr kokteminin laureaty degen kurmetti atka ie boldy Atyrau oblystyk teatr uzhymy Atyrau Mangystau Oral Aktobe oblystarynyn zhurtshylygyna kazak zhazushylarynyn orys zhәne Batys Europa klassikterinin shygarmalaryn sahnada korsetti Oblystyk kazak drama teatrynyn uzhymy respublika teatrlarynyn ishinde ozindik zhaksy dәstүrleri bar uzhymdardyn biri Қazakstan Respublikasynyn halyk artisteri Қuat Tolekov Zarifa Sүlejmenova Alma Ahmetova Zhupar Manapova Қarakalpakstannyn halyk artisi Әdemi Dilhanovanyn Қazakstan Respublikasynyn enbek sinirgen artisteri Қajyrbek Қusmanov Kүnipa Imangalieva Onaj Zhaksybaev Zhәmila Ibragimova Zuhra Dүjsenovalardyn zhasagan obrazdary kazak sahna onerinde kornekti oryn alady Teatr 1963 zh otkizilgen Teatr zhәne zamandas festivalinin laureaty atagyn zhenip aldy 1980 zh Қazak KSR Zhogargy Ke nesinin Қurmet Gramotasymen marapattaldy 1984 zh teatr uzhymdarynyn respublikalyk bajkauynda ekinshi ret laureat atandy Nurmuhan Zhantorin atyndagy filarmoniya Қazirgi Nurmuhan Zhantorin atyndagy filarmoniya m 1966 zh ujymdastyryldy Filarmoniyanyn kuramynda 3 estradalyk ansambl 2 kuyrshak teatry zhәne muzykalyk lektorij zhumys istejdi Olardyn katarynan Atyrau Zhajyk estrada ansamblin erekshe atauga bolady Filarmoniya uzhymy oblys halkyna mәdeni kyzmet korsetu isine belsene katysady Filarmoniya KSRO Mәdeniet ministrliginin Auyl sharuashylygy zhәne mәdeniet kyzmetkerlerinin kәsipodagy ortalyk komitetinin diplomymen marapattalgan Filarmoniyanyn Atyrau Zhajyk ansambli 1968 zh ujymdastyrylgan Kejin 1980 zh Naryn ansambli kuryldy Sodan bergi uakyt ishinde ansambl mүshelerinin kuramy tolyga tүsip koncerttik repertuarynan ulttyk әnder men biler de oryn aldy Ansambl respublikamyzdyn tүkpir tүpkirlerinde bolyp zhүzdegen koncertter kojdy Sonymen birge Өzbekstan Tүrikmenstan Қarakalpakstanda Astrahan oblysynda boldy 1992 zh Naryn Mongoliyaga baryp kajtty Olardyn kuramy zhylma zhyl estrada studiyalaryn bitirgen zhastarmen tolyktyryluda Әnshiler Mekes Toreshov Askar Haresov Balzhan Zhүsipbekov Telman Musagaliev Ұlmeken Қaragulova bishi Svetlana Nysanova akrobat etyudshi Nina Sevostyanova korkem soz sheberi Қajyrzhan Mahmudovtar kezinde ansambl bedelin koteruge үlken үles koskan onerpazdar Қazir filarmoniyanyn oz үji men zaly bar Dina Nurpejisova atyndagy Atyrau oblystyk Akademiyalyk kazak halyk aspaptar orkestri Tәuelsizdik kүnine arnap Parizhde oner korsetude Dina Nurpejisova atyndagy halyk ult aspaptar orkestri 1957 zh ujymdastyrylgan 1959 zh uzhymga halyk orkestri atagy berildi Algash Қazakstan Respublikasynyn enbek sinirgen mәdeniet kyzmetkeri sazger S Қusajynov ujymdastyryp ogan dirizherlik etti Budan kejin orkestrdin korkemdik zhagyn әr zhyldary dirizher B Rzahanov pen O Zhauyrov R Ғabdiev baskardy 1970 zh ol Қazak KSR i kuryluynyn 50 zhyldygymen bajlanysty Mәskeude Odaktar үjinin kolonna zalynyn sahnasynda oner korsetti Bүkilodaktyk 1978 zhәne respublikalyk 1960 1967 korkemonerpazdardyn halyk shygarmashylygy bajkaularynyn laureaty Orkestr 1990 zhyldyn zheltoksanynan bastap kәsibi orkestr bolyp kajta ujymdasty Ordzhonikidze atyndagy munajshylar mәdeniet үjinin drama zhәne bishiler uzhymdaryn Teniz audany ortalygy Ganyushkin mәdeniet үjinin dramashylary Mangystau audanynyn ol kezde Atyrau oblysy kuramynda drama үjirmesi zhәne baska koptegen үjirmeler zhemisti zhumys istedi Osylardyn ishinde zhemisti enbek etudin nәtizhesinde 50 zhyldardyn ayagyna dejin munajshylar mәdeniet үjinin dramashylary Teniz audandyk drama uzhymy Halyk teatry degen atakka ie boldy Halyk teatrlary otbasylyk ansamblder 60 80 zhyldarda halyk arasynan shykkan onerpazdar Embi halyk teatry 1960 Akkystau halyk teatry 1967 Alga halyk teatry 1967 Mangystau halyk teatry 1967 Өrlik halyk teatry 1968 Danko halyk teatry Aktau 1974 Gory halyk teatry 1983 Қyzylkoga halyk teatry 1983 Shajyr halyk teatry 1981 Amangeldi halyk teatry Zhajyk kyzy 1970 Zhastar 1975 Atyrau folklorlyk 1980 Mangystau marzhandary ansamblderi halyk ansamblderi Akkystau halyk teatry Kalinin halyk aspaptar orkestri Teniz audany 1972 Makat halyk aspaptar orkestri Makat audany 1974 halyk orkestri kataryna kosyldy Oblystyk munajshylardyn mәdeniet үji zhanyndagy zhasospirimder teatry 1971 Kirov atyndagy kenshar teatry Teniz audany 1967 Lenin atyndagy klubynyn halyk aspaptar orkestri Қyzylkoga audany 1982 99 kurylys baskarmasynyn әjelder hory 1979 munajshylar mәdeniet үjinin Munajshy әn bi ansambli 1963 Halyktyk ataktar aldy Oblystyn zhogarydagy korsetilgen koptegen onerpaz uzhymdarynyn ishinde kemeldengenderinin biri Zhajyk kyzy әn bi ansambli Ansambldin korkemdik zhetekshisi Kenenbaj Өtegenov zhetekshisi zhәne baletmejstri Dmitrij Arsentev muzyka zhetekshisi Vyacheslav Tyurin Ұzhym oblysta respublikada otken festivaldardyn laureaty atandy 1971 zh kazan ajynda Zhajyk kyzy ansambli Yugoslaviyada bolyp kajtty 70 zhyldary dүniege kelgen oner zhanalyktarynyn kataryna otbasylyk ansamblderdi zhatkyzuga bolady Oblysta onerpaz otbasylar koptep sanalady Bugan shanyrak iesinen bastap үjdegi onerpazdarga eliktegen kishkene sәbilerge dejin katysty Atyrauda tungysh ret Tүsekenovter Esengalievter Қulgalievterdin otbasylyk ansamblderi ujymdastyryldy Bulardyn ishinde Mahambet audanynan kurylgan Tүsekenovter ansamblin erekshe atau kerek Ansambl talaj respublikalyk zharystarga katysyp zhүldeli oryndarga ie boldy laureat atandy Olar 1978 zh respublikalyk teledidardan korsetilse 1979 zh Mәskeudegi Bүkilodaktyk Halyk sharuashylygy zhetistikterinin kormesinde birneshe ret koncert kojyp laureat atandy Otyzga tarta otbasylyk ansamblder bar Әueskoj sazgerler 50 zhyldarda kүjshi әnshiler zhәne әueskoj sazgerler zharykka shyga bastady Kүjshiler Fazyl Sultanov Rysbaj Ғabdiev Toksanbaj Қultumiev Shamshiden Shәripov Oryn Қulsariev Zәmzәm Eshanova Serik Dәuletiyarov Senbek Esengaliev әnshiler Қuangali Zhumaliev Aldabergen Hamzin Hattar Dүjsemaliev Ұldaj Amangalieva Ziga Қamalova Nariman Үlkenbaev muzykanttar T Musagaliev B Mahanov B Rzahanov oblys onerine mol үles kosty Әueskoj sazgerler Sejilhan Қusajynov Zhәkulә Nurgaliev Toksanbaj Қultumiev Zhalgas Nazarov Zәmzәm Eshanova Abdolla Musagaliev Ronald Topchevskijler үlken enbek etti Olardyn tuyndylarynyn ishinde tipti respublika kolemine әjgili bolyp ketkenderi bar Mysaly Sejilhan Қusajynovtyn Mereke Toksanbaj Қultumievtin Komsomol Zhalgas Nazarovtyn Bejbitshilik Zәmzәm Eshanovanyn Kaspij tolkyny Abdolla Musagalievtin Esbol zhastarynyn marshy t b VIA Қyzgaldak Balykshy audany 1970 zhyldar Respublikaga tanymal kүjshi Zәmzәm Eshanovanyn Ak ilme Kaspij tolkyny Ak Zhajyk Shashu Shattyk atty kүjleri halyk arasyna ken tarady Muzyka sheberi Abdolla Musagaliev Abdolla әn de kүj de shygardy onyn Kogershin Zhigit syry Esbol zhastarynyn marshy Ak Zhajyk әnderimen birge Saltanat atty kүji bar Kәsibi muzykant R Topchevskijdin әnderi koptep sanalady Mysaly Kazahstan Respublika moya Uhodili malchiki v tajgu Gurevskaya liricheskaya Ural t b Talantty әueskoj sazger Samat Mәdenietulynyn Munajshylar marshy Balykshy әni Қaһarmandar degen әnderi Zharys Bejbitshilik Zhastar merekesi siyakty kүjleri bar 60 zhyldardan kejingi sazgerler Zh Nazarov 3 Dәuitov Zh Nurgaliev Sh Қuspanov T Abdullaev M Ғabbasov zhәne baskalar Tabyldy Dosymov kazaktyn tungysh bard akyny Zhajyktyn tolkyndary Tabyldynyn әni atty olender men әn mәtinderi zhinaktarynyn avtory Өlenderi kitap bolyp basylyp okyrmandar arasynda koldan kolga otti Әnderi ken bajtak elinin ruhyn koterdi Өner tuyndylary Suretshiler men koloner sheberlerinin kormeleri әrdajym ujymdastyrylyp otyrady Bul kormelerdin eksponattary 60 zhyldardan bastap negizinen әueskoj onerpazdardyn tuyndylarynan kuraldy V Farberov Petr Li I Nikel Tosunov B Kabankin Zhumagaliev zhәne baskalar Birak sogan karamastan olardyn tuyndylary korermenderdin nazaryn audarady B Kabankinnin Eski kopir Ak Zhajyk Su stansasy Gurev kurylysy I Petrushevtin Daladagy zhol Tuzdy kol Socialistik Enbek Eri B Shagirovanyn portreti A Gubenkonyn Mangystau bүgini tagy baska Atyrau eli enbekshilerinin omirin bejnelejdi 70 80 zhyldarda kylkalam sheberlerinin tuyndylary katary Қazakstan zhәne Resej oner oku oryndaryn bitirgen mamandarmen tolyktyryldy Olardyn kataryna Zh Aralbaevty Қ Amanovty S Shәripovty A Kuvishnovty X Musindi M Sheruenovty M Ermekkalievti zhatkyzuga bolady Atyrau zhalpy Batys Қazakstan onirinin tynysyna kylkalam kudiretimen ajryksha үles koskan osy topyrak tүlegi professor Muhit Қalimovtyn enbegi zor Onyn Kishi zhүz sharualarynyn koterilisi Syrym Mahambet Murat akyn polotnolary tarihi aukymy ote ken tuyndylar Shygarmashylyk zhәne mәdeni ujymdar Oblystyk halyk shygarmashylygy үji zhanynan talantty zhastardyn basyn biriktiretin Zhas dәuren atty birlestikti 1965 zh markum akyn Mendekesh Satybaldiev ujymdastyrgan bolatyn Birlestik oz zhumysyn zhemisti atkardy Oblysta korkemonerpazdarga basshylyk beretin shygarmashylyk ortalyk bar Sogan karamastan halyk teatrlaryna oblystyk teatr komek beredi 1980 zhyldan beri oblysta halyk shygarmashylygy men mәdeni agartu zhumystarynyn gylymi әdistemelik ortalygy kurylyp zhumys isteude Zhergilikti halyk daryndary sheberliginin osui үshin zharystar konkurstar festivaldar kormeler ujymdastyrgan Shygarmashylyk toptar kyzmetkerlerinin bilimin zhetildiru maksatynda merzimdik kurstar men seminarlar otkizilude 1978 zhyldan beri oblystyk korkemonerpazdar үji zhumys istep keldi Korkemonerpazdyk pen repertuarlyk bibliografiyalyk bolimderi halyk onerpazdary men oner әueskojlaryna mәdeni agartu oryndaryna әdistemelik kenester berip zhetekshilik zhasauda Kormeler bajkaular konkurstar festivaldar t b ujymdastyryluda Қazir oblystyk mәdeniet mekemeleri zhanynda 594 әr tүrli үjirme zhumys istejdi Olar 8669 әr tүrli sazger әnshi bishi koloner men korkemoner sheberlerinin suretshilerdin basyn biriktirude sondaj ak 95 halyk aspaptar orkestri 70 hor uzhymy 70 bi zhәne folklorlyk ansamblderi bar 30 oner uzhymy halyktyk atak algan 1993 Makat halyk ult aspaptar orkestri dir S Muhanbetov Teniz audany Kalinin atyndagy kenshardyn halyk orkestri dir T Ahmetzhanov Erkinkala halyk orkestri dir S Қabdeshev zhүjeli zhumys istejdi Balykshylyk Atyrau Isatajlyk Auyl shattygy ansamblderi respublikaga tanymal Dina Nurpejisova atyndagy halyk ult aspaptar orkestrinin kuramy 40 adamnan turatyn sәndik sheberhanasy ashyldy 1992 zh koloneri sheberleri murazhajy ashyldy 1992 zh Aktaban attyn izimen telefilm tүsirildi 1991 zh oblystyk mәdeniet baskarmasy zhanynan Muhit mektebi oblystyk filarmoniya zhanynda T Dosymovtyn Zheltoksan zhebesi toby zhumys istejdi Mәdeniet ujymdaryAtyrau oblystyk mәdeniet zhәne tilderdi damytu baskarmasyOblystyk Mahambet atyndagy akademiyalyk kazak drama teatry N Zhantorin atyndagy oblystyk filarmoniya Oblystyk gylymi әdistemelik halyk shygarmashylygy men mәdeni demalys kyzmetterin ujymdastyru ortalygy D Nurpejisova atyndagy Akademiyalyk kazak halyk aspaptar orkestri Atyrau zhastar teatryAtyrau kalasy 17 Baskarushy mekeme Қurylymy Қurmangazy atyndagy mәdeniet sarajy MKҚK Қurmangazy atyndagy mәdeniet sarajy Akzhar Damby Erkinkala Zhanatalap Zhumysker Қurmangazy Tomarly mәdeniet үjleri Aksaj Atyrau Besikti Geolog Kenozek Rakusha Talgajran auyldyk klubtary Almaly KMҚK Almaly Bereke mәdeniet үjleriZhylyoj audany 5 Baskarushy mekeme Қurylymy Ken Zhylyoj Zhylyoj audandyk mәdeniet үji KMҚK Audandyk Ken Zhylyoj mәdeniet үji Қosshagyl mәdeniet үji KMҚK Қosshagyl mәdeniet үji Majkomgen mәdeniet үji KMҚK Majkomgen mәdeniet үjiTurgyzba mәdeniet үji Shokpartogaj mәdeniet үji KMҚK Shokpartogaj mәdeniet үjiInder audany 10 Baskarushy mekeme Қurylymy Inder Mәdeniet MKҚK Audandyk mәdeniet үji Bodene Mәdeniet MKҚK Bodene mәdeniet үji Eltaj Mәdeniet MKҚK Eltaj Akkala mәdeniet үjleri Esbol Mәdeniet MKҚK Esbol mәdeniet үji Yntymak auyldyk kluby Zharsuat Mәdeniet MKҚK Zharsuat Қurylys mәdeniet үjleri Koktogaj Mәdeniet MKҚK Koktogaj mәdeniet үji Өrlik Mәdeniet MKҚK Өrlik mәdeniet үjiIsataj audany 9 Baskarushy mekeme Қurylymy Isataj audandyk Zhalyn mәdeniet үji MKҚK Audandyk Zhalyn mәdeniet үji Toman auyldyk kluby Zhanbaj auyldyk mәdeniet үji MKҚK Zhanbaj mәdeniet үji Zineden auyldyk kluby MKҚK Zineden auyldyk kluby Isataj auyldyk kluby MKҚK Isataj auyldyk kluby Қamyskala auyldyk mәdeniet үji MKҚK Қamyskala mәdeniet үji Nariman Үlkenbajuly atyndagy mәdeniet үji MKҚK N Үlkenbajuly atyndagy mәdeniet үji Қyzylүj auyldyk kluby Naryn auyldyk kluby MKҚK Naryn auyldyk klubyҚurmangazy audany 20 Baskarushy mekeme Қurylymy Smagul Koshekbaev atyndagy audandyk mәdeniet үji MKҚK S Koshekbaev atyndagy audandyk mәdeniet үji Akkol auyldyk mәdeniet үji MKҚK Akkol mәdeniet үji Asan auyldyk kluby MKҚK Asan auyldyk kluby Bajda auyldyk kluby MKҚK Bajda auyldyk kluby Balkudyk auyldyk kluby MKҚK Balkudyk auyldyk kluby Birlik auyldyk kluby MKҚK Birlik auyldyk kluby Dyngyzyl auyldyk mәdeniet үji MKҚK Dyngyzyl mәdeniet үji Enbekshi auyldyk kluby MKҚK Enbekshi auyldyk kluby Zhanatalap auyldyk kluby MKҚK Zhanatalap auyldyk kluby Koptogaj auyldyk kluby KMM Koptogaj auyldyk kluby Kudryashov auyldyk kluby MKҚK Kudryashov auyldyk kluby Қigash auyldyk kluby MKҚK Қigash auyldyk kluby Labaj auyldyk kluby MKҚK Labaj auyldyk kluby Nurzhau auyldyk mәdeniet үji MKҚK Nurzhau mәdeniet үji Өnerpaz auyldyk mәdeniet үji MKҚK Өnerpaz mәdeniet үji Primore auyldyk kluby MKҚK Primore auyldyk kluby Safon auyldyk mәdeniet үji MKҚK Safon mәdeniet үji Sүjindik auyldyk mәdeniet үji MKҚK Sүjindik mәdeniet үji Үshtagan auyldyk kluby MKҚK Үshtagan auyldyk kluby Shabyt auyldyk mәdeniet үji MKҚK Shabyt mәdeniet үji Shortanbaj auyldyk mәdeniet үji MKҚK Shortanbaj mәdeniet үjiҚyzylkoga audany 21 Baskarushy mekeme Қurylymy Audandyk Arman mәdeniet үji MҚKK Audandyk Arman mәdeniet үji Espaj mәdeniet үji MҚKK Espaj mәdeniet үji Zhangeldin mәdeniet үji MҚKK Zhangeldin mәdeniet үji Қarakol mәdeniet үji MҚKK Қarakol mәdeniet үji Ajdyn auyldyk kluby Mukyr auyldyk kluby MҚKK Mukyr Zhanterek Қajnar Sorkol auyldyk klubtary Samal mәdeniet үji MҚKK Samal mәdeniet үji Bүjrek Қoskulak auyldyk klubtary Tajsojgan auyldyk kluby MҚKK Tajsojgan auyldyk kluby Tasshagyl auyldyk kluby MҚKK Tasshagyl Қogam Қonystanu auyldyk klubtary Shalkyma mәdeniet үji MҚKK Shalkyma mәdeniet үji Shugyla mәdeniet үji MҚKK Shugyla mәdeniet үji Bylkyldakty Kenbaj Қonyrauly auyldyk klubtaryMakat audany 2 Baskarushy mekeme Қurylymy Makat audandyk mәdeniet үji KMҚK Audandyk mәdeniet үji Dossor mәdeniet үji KMҚK Dossor mәdeniet үjiMahambet audany 12 Baskarushy mekeme Қurylymy Өnerpaz audandyk mәdeniet үji KMҚK Audandyk Өnerpaz mәdeniet үji Akzhajyk auyldyk mәdeniet үji KMҚK Akzhajyk mәdeniet үji Aktogaj auyldyk mәdeniet үji KMҚK Aktogaj mәdeniet үji Alga auyldyk mәdeniet үji KMҚK Alga auyldyk mәdeniet үji Baksaj auyldyk mәdeniet үji KMҚK Baksaj mәdeniet үji Bejbarys auyldyk Zhas Dәuren mәdeniet үji KMҚK Zhas Dәuren mәdeniet үji Esbol auyldyk kluby KMҚK Esbol auyldyk kluby Zhalgansaj auyldyk Shalkyma mәdeniet үji KMҚK Shalkyma mәdeniet үji Ortakshyl auyldyk Samal mәdeniet үji KMҚK Samal mәdeniet үji Sarajshyk auyldyk mәdeniet үji KMҚK Sarajshyk mәdeniet үji Sarytogaj auyldyk mәdeniet үji KMҚK Sarytogaj mәdeniet үji Taldykol auyldyk mәdeniet үji KMҚK Taldykol mәdeniet үjiKitaphanalaryAtyrau oblystyk mәdeniet zhәne tilderdi damytu baskarmasyҒ Slanov atyndagy Atyrau oblystyk gylymi әmbebap kitaphana Atyrau oblystyk balalar kitaphanasyAtyrau kalalyk mәdeniet tilderdi damytu dene shynyktyru zhәne sport bolimi Atyrau kalalyk ortalyktandyrylgan kitaphanalar zhүjesi KMM Қalalyk ortalyk kitaphana 2 kalalyk kitaphana 4 zhylzhymaly kitaphana 5 6 7 8 9 10 11 12 kalalyk kitaphanalar Қalalyk ortalyk balalar kitaphanasy 2 3 4 5 6 kalalyk balalar kitaphanalary Akzhar Almaly Bereke Besikti Damby Erkinkala Zhanatalap Қurmangazy Қyzylbalyk Rakusha Taskala Tomarly auyldyk kitaphanalaryZhylyoj audandyk mәdeniet tilderdi damytu dene shynyktyru zhәne sport bolimi 11 Zhylyoj audandyk ortalyk kitaphana KMM Audandyk ortalyk kitaphana Audandyk balalar kitaphanasy 1 2 3 kalalyk kitaphanalar 4 kenttik kitaphana 5 6 7 8 9 auyldyk kitaphanalarInder audandyk mәdeniet tilderdi damytu dene shynyktyru zhәne sport bolimi 13 Inder audandyk ortalyktandyrylgan kitaphanalar zhүjesi MM Audandyk ortalyk kitaphana Audandyk balalar kitaphanasy Arys Barlaushy Bodene Zharsuat Қurylys Akkala Eltaj Yntymak Esbol Өrlik Koktogaj auyldyk kitaphanalaryIsataj audandyk mәdeniet dene shynyktyru zhәne sport bolimi 18 Audandyk ortalyk kitaphana Audandyk balalar kitaphanasy Ajbas Amangeldi Akkol Akkystau Zhanbaj Zhaskajrat Zineden Isataj Қamyskala Қyzylүj Myntobe Naryn Novobogat Өrken Toman Tushykudyk auyldyk kitaphanalaryҚurmangazy audandyk ishki sayasat mәdeniet tilderdi damytu zhәne sport bolimi 28 Қurmangazy audandyk ortalyktandyrylgan kitaphana zhүjesi MM Audandyk ortalyk kitaphana Audandyk balalar kitaphanasy Azgyr Akkol Asan Bajda Balkudyk Birlik Dyngyzyl Enbekshi Zhastalap Zhanatalap Kalinin Kudryashov Koptogaj Қigash Қoshalak Қonyrterek Қyzyloba Labaj Morskoj Nurzhau Primore RTS Safon Sүjindik Үshtagan Shortanbaj auyldyk kitaphanalaryҚyzylkoga audandyk mәdeniet tilderdi damytu dene shynyktyru zhәne sport bolimi Қyzylkoga audandyk ortalyktandyrylgan kitaphana zhүjesi KMM Audandyk ortalyk kitaphana Audandyk balalar kitaphanasy Sagyz balalar kitaphanasy Ajdyn Akkora Bylkyldakty Bүjrek Zhambyl Zhangeldin Zhamansor Zhanterek Kenbaj Kozdigara Қajnar Қarabau Қattykol Қonystanu Қoskulak Қonyrauly Mukyr Ojyl Sarykumak Sagyz Sorkol Tajsojgan Taskudyk auyldyk kitaphanalaryMakat audandyk mәdeniet tilderdi damytu dene shynyktyru zhәne sport bolimi 9 Makat audandyk ortalyk kitaphanasy KMM Audandyk ortalyk kitaphana 2 audandyk balalar kitaphanasy 3 Dossor kitaphanasy 4 5 Dossor balalar kitaphanalary 6 Makat kitaphanasy 7 Bәjgetobe kitaphanasy 8 Makat balalar kitaphanasy 9 Makat kitaphanasyMahambet audandyk mәdeniet tilderdi damytu dene shynyktyru zhәne sport bolimi 12 Mahambet audandyk ortalyk kitaphanasy MM Audandyk ortalyk kitaphana Audandyk balalar kitaphanasy Alga Akzhajyk Aktogaj Bejbarys Esbol Zhalgansaj Ortakshyl Sarajshyk Sarytogaj Tandaj auyldyk kitaphanalaryMuzejler men arhivterMәdeniet zhәne akparat ministrliginin Mәdeniet komiteti Sarajshyk memlekettik tarihi mәdeni muzej korygy Sarajshyk a Atyrau oblystyk mәdeniet zhәne tilderdi damytu baskarmasyAtyrau oblystyk tarihi olketanu muzeji Paleontologiya muzeji Atyrau k Inder audandyk muzeji Inderbor k Isataj audandyk muzeji Akkystau a Қurmangazy audandyk muzeji Қurmangazy a H Ergaliev atyndagy muzeji Hamit Ergaliev a Eltaj auyldyk muzeji Eltaj a B Nysanbaev atyndagy Әskeri dank muzeji Koktogaj a M Өtemisuly atyndagy әdebi memorialdyk muzeji Zharsuat a M Өtemisuly tarihi korygy Inder audany aumagy Atyrau oblystyk Sh Sariev atyndagy korkemsuret zhәne koldanbaly sәndik oner muzeji Atyrau k Atamura tarihi olketanu muzeji Қulsary k Қyzylkoga tarihi olketanu muzeji Miyaly a Makat tarihi olketanu muzeji Dossor k Mahambet tarihi olketanu muzeji Mahambet a Atyrau oblystyk cifrlandyru zhәne arhivter baskarmasyAtyrau oblystyk memlekettik arhivi Zhylyoj Inder Isataj Қurmangazy Қyzylkoga Makat Mahambet audandyk filialdaryDerekkozderAtyrau Enciklopediya Almaty Atamura 2000 ISBN 5 7667 9129 1 Қazak teatrynyn tarihy 1 2 t A 1975 78 http juldyz kz 2017 04 07 tabyldy dosymov Tabyldy Dosymov 1965 2010