Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Жантөрин Нұрмұхан Сейітахметұлы (22 сәуір 1928 жыл Атырау облысы, Махамбет ауданы - 2 мамыр, 1990 Алматы) — актер, режиссер. Қазақ КСРнің Халық артисі (1966). Қазақ КСРның Мемлекеттік сыйлығының иегері.
| Нұрмұхан Сейітахметұлы Жантөрин | ||||||
| Жалпы мағлұмат | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Туған күні | ||||||
| Туған жері | ||||||
| Қайтыс болған күні | ||||||
| Қайтыс болған жері | ||||||
| Азаматтығы | ||||||
| Мамандығы | ||||||
| Белсенді жылдары | ||||||
| Марапаттары |
| |||||
Толығырақ
- Мектепті бітіріп Алматыға жол тартқан Н.Жантөрин киномеханиктер дайындайтын мектепке түскен, осы кезде тағдырдың өзі оның бойындағы әртістік қасиетін көре білген ұстаздарға жолықтырып, Алматының актерлер дайындайтын мектебінің студенті болады.
- Кешікпей Ташкент театр өнері институтының актерлік факультетінің 3-ші курсына қабылданып, 1952 ж. бітіріп шығады.
- 1952—1967 жж. және 1988 ж. өмірінің соңына дейін қазақ драма театрының сахнасында өнер көрсетті.
- 1967—1988 жж. "Қазақфильм" киностудиясында актер болды.
Рольдері
Осы жылдар аралығында театр мен экранда сомдаған ондаған рөлдері, айшықты актерлік шеберлігі оны Қазақстан мәдениетіндегі аңызға айналдырды. Оның тұлға бойындағы жұмсақтық пен қызбалық, қайсарлық, баладай аңғалдық, жәбірленгіш мінезі оның қайталанбас рөлдеріндегі кейіпкерлерінің бойынан да көрініс тауып тұратын. Алғашқы рөлі "Аласталған Алитет" фильміндегі чукча жігіт Туматуге бейнесі. Тағдырдың сыйы шығар, ол ұмытылмас рөлдерді: Қодар, Кебек, Керім, Сырым, Яго, Мольер, Сальери, Барон және Дон Жуанды ойнап, үздік актерлік шеберлігін танытты. Ол эрудициясы кең суреткер, әсіресе "Еңлік—Кебектегі" Абыздың Н.Жантөрин жасаған философиялық бейнесі — сахнада сирек кездесетін құбылыс. Ол қандай рөлді ойнаса да ой мен әрекет тұтастығын таба білді, кейіпкерінің бойына өзінше жан бітіруге талпынды. М. Бегалиннің "Оның уақыты келеді" (1957 ж.) фильмінде Шоқан Уәлиханов образымен өнер күмбезіне жүлдыздай жарқырап шықты. В. Мажурин қойған "Мольер" қойылымы Жантөриннің асқан шеберлікпен ойнауы арқасында Мәскеу театр сүйер қауымын дүр сілкіндірді, — деп еске алады актриса Лейло Бекназар-Ханинга.
Режиссер Б.Мансұров қойған "Сұлтан Бейбарыс" (1989 ж.) фильміндегі Бейбарыс бейнесі — тек Жантөриннің емес, қазақ киносының ірі табысы болды. Бұл образ актер шеберлігінің шырқау шыңына айналды. Ол осы рөлі үшін кеңес киносы актерлерінің бүкілодақтық "Созвездие — 90" фестивалінде "Актер мамандығына қосқан аса зор үлесі үшін" сыйлығын жеңіп алып, арнайы дипломмен марапатталды. Бүкілодақтық фестиваль күндері Тверь қаласы көшелерінде Нұрмұхан Жантөринді халық "Сұл-тан Бей-барс!.. Сұл-тан Бей-барс!.." деп қошеметтеп, қолпаштап тұрып алған. Фильмнің дыбысын жазу сәтінде атақты режиссер : "Не деген актер, не деген керемет тұлға! Оның үнін жазудың өзі бір ғанибет қой!" — деп тамсанған екен.
Режиссерлігі
Режиссер ретінде Цой Гук Инмен бірлесіп “Орман балладасы” (1972), Н.Жайнақовпен бірге “Медальдың үшінші жағы” (1976) фильмдерін қойды.
Есте қалдыру
Нүрмұхан Жантөриннің артында оны ұмытпайтын туыстары, достары, шәкірттері, өнеріне төнті болған көрермендері бар. Атырау облыстық филормониясына және Атырау қаласының бір көшесіне Н. Жантөриннің есімі берілген. Алматы қаласында да Жантөрин атындағы көше бар.
Манғыстау облысының орталығы Ақтау қаласында Н.Жантөрин атындағы облыстық музыкалық драма театр бар.
Марапаттары
- 1959 жылы Қазақ КСРнің Еңбек сіңірген артисі (құрметті атағы);
- 1959 жылы КСРОның Еңбек Қызыл Ту орденімен марапатталды.
- 1966 жылы Қазақ КСРнің Халық артисі (құрметті атағы);
- 1970 жылы «Қажырлы еңбегі үшін Лениннің туғанына 100 жыл» құрмет белгісі (медалі);
- 1978 жылы Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Құрмет грамотасы.
- 1988 жылы КСРОның Халықтар Достығы Орденінің иегері атанды.
- КСРОның Еңбек Қызыл Ту орденін екінші мәрте алған.
- КСРО және Қазақ КСР Жоғарғы кеңесінің құрмет грамотасымен марапатталған.
Дереккөздер
- Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN 978-601-01-0268-2
 | Бұл — тұлға туралы мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Zhantorin Nurmuhan Sejitahmetuly 22 sәuir 1928 zhyl Atyrau oblysy Mahambet audany 2 mamyr 1990 Almaty akter rezhisser Қazak KSRnin Halyk artisi 1966 Қazak KSRnyn Memlekettik syjlygynyn iegeri Nurmuhan Sejitahmetuly ZhantorinZhalpy maglumatTugan kүni22 sәuir 1928 1928 04 22 Tugan zheriAtyrau oblysy Mahambet audanyҚajtys bolgan kүni2 mamyr 1990 1990 05 02 62 zhas Қajtys bolgan zheriAlmatyAzamattygy KSRO Қazak KSRMamandygyakter rezhissyorBelsendi zhyldary1948 1990MarapattaryTolygyrakMektepti bitirip Almatyga zhol tartkan N Zhantorin kinomehanikter dajyndajtyn mektepke tүsken osy kezde tagdyrdyn ozi onyn bojyndagy әrtistik kasietin kore bilgen ustazdarga zholyktyryp Almatynyn akterler dajyndajtyn mektebinin studenti bolady Keshikpej Tashkent teatr oneri institutynyn akterlik fakultetinin 3 shi kursyna kabyldanyp 1952 zh bitirip shygady 1952 1967 zhzh zhәne 1988 zh omirinin sonyna dejin kazak drama teatrynyn sahnasynda oner korsetti 1967 1988 zhzh Қazakfilm kinostudiyasynda akter boldy RolderiOsy zhyldar aralygynda teatr men ekranda somdagan ondagan rolderi ajshykty akterlik sheberligi ony Қazakstan mәdenietindegi anyzga ajnaldyrdy Onyn tulga bojyndagy zhumsaktyk pen kyzbalyk kajsarlyk baladaj angaldyk zhәbirlengish minezi onyn kajtalanbas rolderindegi kejipkerlerinin bojynan da korinis tauyp turatyn Algashky roli Alastalgan Alitet filmindegi chukcha zhigit Tumatuge bejnesi Tagdyrdyn syjy shygar ol umytylmas rolderdi Қodar Kebek Kerim Syrym Yago Moler Saleri Baron zhәne Don Zhuandy ojnap үzdik akterlik sheberligin tanytty Ol erudiciyasy ken suretker әsirese Enlik Kebektegi Abyzdyn N Zhantorin zhasagan filosofiyalyk bejnesi sahnada sirek kezdesetin kubylys Ol kandaj roldi ojnasa da oj men әreket tutastygyn taba bildi kejipkerinin bojyna ozinshe zhan bitiruge talpyndy M Begalinnin Onyn uakyty keledi 1957 zh filminde Shokan Uәlihanov obrazymen oner kүmbezine zhүldyzdaj zharkyrap shykty V Mazhurin kojgan Moler kojylymy Zhantorinnin askan sheberlikpen ojnauy arkasynda Mәskeu teatr sүjer kauymyn dүr silkindirdi dep eske alady aktrisa Lejlo Beknazar Haninga Rezhisser B Mansurov kojgan Sultan Bejbarys 1989 zh filmindegi Bejbarys bejnesi tek Zhantorinnin emes kazak kinosynyn iri tabysy boldy Bul obraz akter sheberliginin shyrkau shynyna ajnaldy Ol osy roli үshin kenes kinosy akterlerinin bүkilodaktyk Sozvezdie 90 festivalinde Akter mamandygyna koskan asa zor үlesi үshin syjlygyn zhenip alyp arnajy diplommen marapattaldy Bүkilodaktyk festival kүnderi Tver kalasy koshelerinde Nurmuhan Zhantorindi halyk Sul tan Bej bars Sul tan Bej bars dep koshemettep kolpashtap turyp algan Filmnin dybysyn zhazu sәtinde atakty rezhisser Ne degen akter ne degen keremet tulga Onyn үnin zhazudyn ozi bir ganibet koj dep tamsangan eken RezhisserligiRezhisser retinde Coj Guk Inmen birlesip Orman balladasy 1972 N Zhajnakovpen birge Medaldyn үshinshi zhagy 1976 filmderin kojdy Este kaldyruAtyrau kalasyndagy Zhantorin atyndagy filarmoniya Nүrmuhan Zhantorinnin artynda ony umytpajtyn tuystary dostary shәkirtteri onerine tonti bolgan korermenderi bar Atyrau oblystyk filormoniyasyna zhәne Atyrau kalasynyn bir koshesine N Zhantorinnin esimi berilgen Almaty kalasynda da Zhantorin atyndagy koshe bar Mangystau oblysynyn ortalygy Aktau kalasynda N Zhantorin atyndagy oblystyk muzykalyk drama teatr bar Marapattary1959 zhyly Қazak KSRnin Enbek sinirgen artisi kurmetti atagy 1959 zhyly KSROnyn Enbek Қyzyl Tu ordenimen marapattaldy 1966 zhyly Қazak KSRnin Halyk artisi kurmetti atagy 1970 zhyly Қazhyrly enbegi үshin Leninnin tuganyna 100 zhyl kurmet belgisi medali 1978 zhyly Қazak KSR Zhogargy Kenesinin Қurmet gramotasy 1988 zhyly KSROnyn Halyktar Dostygy Ordeninin iegeri atandy KSROnyn Enbek Қyzyl Tu ordenin ekinshi mәrte algan KSRO zhәne Қazak KSR Zhogargy kenesinin kurmet gramotasymen marapattalgan DerekkozderTarihi tulgalar Tanymdyk kopshilik basylym Mektep zhasyndagy okushylar men kopshilikke arnalgan Қurastyrushy Togysbaev B Suzhikova A Almaty Almatykitap baspasy 2009 ISBN 978 601 01 0268 2 Bul tulga turaly makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi auystyru kazhet