Есіл ауданы Ақмола облысының батысындағы әкімшілік аудан 1930 жылы құрылған Жерінің аумағы 8 0 мың км Әкімшілік орталығы

Есіл ауданы – Ақмола облысының батысындағы әкімшілік аудан. 1930 жылы құрылған. Жерінің аумағы 8,0 мың км². Әкімшілік орталығы — Есіл қаласы.

Қазақстан ауданы

Есіл ауданы

Елтаңбасы

Әкімшілігі

Облысы

Ақмола облысы

Аудан орталығы

Есіл

Ауылдық округтер саны

13

Кенттік әкімдіктер саны

1

Қалалық әкімдіктер саны

1

Ауыл саны

30

Қала саны

1

Әкімі

Серік Мырзасейітұлы Балжанов

Аудан әкімдігінің мекенжайы

Есіл қаласы, Қонаев көшесі, №15

Тарихы мен географиясы

Координаттары

51°49′29″ с. е. 67°05′42″ ш. б. / 51.82472° с. е. 67.09500° ш. б. / 51.82472; 67.09500 ^(G) ^(O) ^(Я)Координаттар: 51°49′29″ с. е. 67°05′42″ ш. б. / 51.82472° с. е. 67.09500° ш. б. / 51.82472; 67.09500 ^(G) ^(O) ^(Я)

Құрылған уақыты

1930

Жер аумағы

8000 км²

Уақыт белдеуі

UTC+5:00

Тұрғындары

Тұрғыны

20 859 адам (2023)

Тығыздығы

2,6 адам/км²

Ұлттық құрамы

орыстар (39,88%), қазақтар (30,19%), украиндар (12,44%), немістер (5,32%), беларустар (3,11%), татарлар (2,88%), башқұрттар (1,27%), молдовандар (0,77%), поляктар (0,65%), әзербайжандар (0,6%), мордвалар (0,45%), басқалары (2,44%)

Сандық идентификаторлары

Пошта индексі

020900-020920

Автомобиль коды

03

Есіл ауданының әкімдігі

Басқа мағыналар үшін Есіл ауданы деген бетті қараңыз.

Географиялық орны

Аудан солтүстігінде СҚО-ның Ғабит Мүсірепов ауданымен, шығысында Жақсы ауданымен, батысында Қостанай облысының Қарасу ауданымен, оңтүстігінде Жарқайың ауданымен шектеседі.

Аудан Есіл өзенінің екі жағын (Көке және Қоңырау өзендерінің аралығында) алып жатқан дала белдемінде орналасқан. Аудан аумағында құрылыстық материалдар (тас, құм, керамзит, саз, т.б.) кен орындары кездеседі.

Тарихы

Есіл ауданы 1930 жылы Пролетар ауданы мен жартылай Атбасар ауданының аумағынан құрылды.

1935 жылы аудан орталығы Қима ауылы болып бекітілді.

1932 жылы Қарағанды облысының, 1936 жылы Солтүстік Қазақстан облысының, 1939 жылдан бастап Ақмола облысының құрамына енді.

1955 жылы 22 қазанда Есіл ауданынан Баранкөл және Қима аудандары бөлініп шығып, аудан орталығы Есіл станциясына көшірілді. Есіл станциясы 1958 жылы кент мәртебесін алып, 1963 жылы қалаға айналды. 1970-1988 және 1990-1997 жылдары аудан Торғай облысының құрамында болды.

Климаты

Климаты тым континенттік: қысы суық, қары жұқа (20 см), жазы ыстық әрі құрғақ. Ауаның жылдық орташа температурасы қаңтарда –17 — 18ºС, шілдеде 20 — 21ºС. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 300 — 350 мм.

Су жүйесі

Аудан жерінен Есіл өзені ағып өтеді, оған сол жағынан Қарақол, оң жағынан Қызылсу салалары құяды. Үлкен көлдері: Обалыкөл, Жыландыкөл (тұщы).

Топырағы, өсімдігі мен жануарлар дүниесі

Солтүстігінде, негізінен, карбонатты қара топырақ, оңтүстік бөлігінде карбонатты күңгірт қызыл қоңыр топырақ тараған. Тың және тыңайған жерлерді игерген жылдары аудан жерінің 75%-і жыртылған. Ауданның солтүстігінде түрлі шөп, қызғылт селеу, қылқан селеу, оңтүстігінде бетеге, қылқан селеу, қараған, сұлыбас өседі. Өзен аңғарларында түрлі астық тұқымдасты шалғын, тал, бұта тараған. Жануарлардан қасқыр, түлкі, қарсақ, суыр, қоян, сарышұнақ, қосаяқ, т.б. мекендейді.

Халқы

1939	1959	1970	1979	1989	1999	2009	2021
19796	▲36423	▲43329	▼41880	▲44466	▼37309	▼27697	▼21319

1999 жылы тұрғындар саны 37309 адам (18428 ер адам және 18881 әйел адам) болса, 2009 жылы 27697 адамды (13379 ер адам және 14318 әйел адам) құрады.

Тұрғындарының орташа тығыздығы 1 км²-ге 3,8 адамнан келеді.

Әкімшілік бөлінісі

Аудандағы 31 елді мекен 1 қалалық, 1 кенттік, 1 ауылдық әкімдік пен 12 ауылдық округке біріктірілген:

Халқының саны (2009, 2021)
Ауылдық округтері	2009	2021	2021 2009-ға пайызбен	Ерлер 2009	Ерлер 2021	2021 2009-ға пайызбен	Әйелдер 2009	Әйелдер 2021	2021 2009-ға пайызбен
Ақсай ауылдық округі	972	▼672	69,1	505	▼349	69,1	467	▼323	69,2
Бұзылық ауылдық округі	1051	▼732	69,6	523	▼377	72,1	528	▼355	67,2
Двуречный ауылдық округі	2085	▼1405	67,4	1014	▼690	68	1071	▼715	66,8
Есіл қалалық әкімдігі	11551	▼11484	99,4	5490	▲5515	100,5	6061	▼5969	98,5
Жаныспай ауылдық округі	988	▼623	63,1	476	▼320	67,2	512	▼303	59,2
Заречный ауылдық округі	1220	▼757	62	617	▼367	59,5	603	▼390	64,7
Знаменка ауылдық әкімдігі	553	▼280	50,6	275	▼141	51,3	278	▼139	50
Интернациональный ауылдық округі	898	▼480	53,5	450	▼232	51,6	448	▼248	55,4
Красивое ауылдық округі	2169	▼1466	67,6	1065	▼745	70	1104	▼721	65,3
Красногор кенттік әкімдігі	1467	▼579	39,5	697	▼303	43,5	770	▼276	35,8
Қаракөл ауылдық округі	759	▼431	56,8	368	▼201	54,6	391	▼230	58,8
Мәскеу ауылдық округі	711	▼504	70,9	323	▼243	75,2	388	▼261	67,3
Орлов ауылдық округі	547	▼369	67,5	263	▼173	65,8	284	▼196	69
Свободный ауылдық округі	1738	▼1003	57,7	832	▼488	58,7	906	▼515	56,8
Юбилейный ауылдық округі	988	▼534	54	481	▼278	57,8	507	▼256	50,5
ЖАЛПЫ САНЫ	27697	▼21319	77	13379	▼10422	77,9	14318	▼10897	76,1

Шаруашылығы

Бұрынғы 2 ұжымшар, 18 кеңшар және ауданаралық арнаулы шаруашылық бірлестігі негізінде ауыл шаруашылық мекемелер, жеке шаруа қожалықтары, өндірістік кооперативтер мен серіктестіктер жұмыс істейді. Ауыл шаруашылығына пайдаланылатын жерінің аумағы 768,6 мың га, оның ішінде егістігі 579,9 мың га, шабындығы 20 мың га, жайылымы 186,7 мың га, орман алқабы 12,5 мың га жерді қамтиды. Аудан тұрғындары, негізінен, егін шаруашылығымен айналысады. Дәнді дақылдар мен жемшөп, картоп, көкөніс, техникалық дақылдар өсіріледі. Мал шаруашылығынан сиыр, шошқа, жылқы өсіріледі. Ауданда 3 элеватор, 3 астық қабылдау пункті, май, нан зауыттары, ауылдық құрылыс материалдары комбинаттар, тұрмыстық қызмет көрсету комбинаттары, локомотив депосы, баспахана, т.б. бар.

Инфрақұрылымы

Есіл ауданында жалпы білім беретін 31 мектеп, музыка, спорт мектептері, 3 кәсіптік-техникалық мектеп, клубтар мен мәдениет үйлері, қонақ үйі, емдеу-сауықтыру мекемелері, санитарлық-эпидемиологиялық станция, 14 фельдшерлік-акушерлік, 9 дәрігерлік пункттер бар. Аудан жері арқылы Нұр-Сұлтан — Есіл — Қараталды, Есіл — Арқалық темір жолдары, Есіл — Атбасар — Көкшетау, Есіл — Атбасар — Астана, Есіл — Жақсы — Чистополье, Арқалық — Ломоносовка автомобиль жолдары өтеді.

Дереккөздер

Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
Қазақстан почталық индекстері
Ведомости Верховного Совета СССР. № 22 (840), 1955 г.
Ведомости Верховного Совета СССР. № 20 (838), 1955 г.
Есіл ауданы
Ресей империясы, КСРО халық санақтары
ҚР халық санақтары
2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том Мұрағатталған 8 желтоқсанның 2019 жылы.
2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары

[1] Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)

[2] Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)

[kazindex.ru-3] Қазақстан почталық индекстері

[4] Ведомости Верховного Совета СССР. № 22 (840), 1955 г.

[5] Ведомости Верховного Совета СССР. № 20 (838), 1955 г.

[6] Есіл ауданы

[7] Ресей империясы, КСРО халық санақтары

[8] ҚР халық санақтары

[source122-9] 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том Мұрағатталған 8 желтоқсанның 2019 жылы.

[10] 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары