Қыраат

Қыраат (араб.: قراءة‎) деп Құран оқу тәсілдерін айтады. Оқу тәсілі (қыраат) және оқылу (харф) деген терминдердің арасында айырмашылық бар — қыраат деген бір-бірінен айырмашылығы аз Осман ибн Аффан жинаған Құран нұсқасының оқу тәсілі, ал «харф» дегеніміз әуелгіде түсірілген Құранның арабтардың жеті диалектісіне негізделген оқылулары (бірақ бұл туралы басқа пікірлер де бар).

Құран туралы мақалалар
Құран Кәрім
Құран Порталы
Бөлімдері Аят • Сүре • Джуз • Хизб • Рубғ Құран ғылымдары Құран тарихы • Тафсир • Тауил • Құранды жазу • Тартил • Тәджуид • Асбаб ән-Нузуль • Насих пен мансух аяттар • • • • • Мәтіні Басмала • Тағауз • Муфассал • Мәсәни • Жеті ұзын сүре Құран ғажайыптары • Мухкам • Муташабиһ • Меккелік сүрелер • Мединелік сүрелер • Муқаттаға әріптері • Құран әдебі • • Құранда аталған пұттар • Аудармалар Құранды басқа тілге аудару • Құран аудармаларының тізімі Қырааттар • Қырааттар тізімі • Құран оқылуы (харф) •
Құран порталы
Бұл үлгіні: көру •  • өңдеу

айтқан:

«Бүгін қолданылып жүрген және бізге атақты ғалымдардан жеткен оқу тәсілдері Құран түсірілген жеті оқылудың (харф) біреуіне қатысы бар... Ал кім де кім Нафиғтің, Асымның және т.б. оқу тәсілдері хадисте айтылған Құранның жеті оқылуы деп ойласа, ол үлкен қате жіберуде»

— «Фатх әл-Бари» (9/39)

Қырааттар тізімі

Құран оқу тәсілдерінің бірнеше түрі бар, олардың ең таралғандары мыналар:

• Ибн Амир Әбу Имран Абдуллаһ әл-Йасриби (һижри 118 жылы қайтыс болған). Құранға Шам өлкесінде үйреткен. Оның оқу тәсілінің ең таралған үлгілері Һишам мен Ибн Закуандыкі.
• Абдуллаһ Ибн Касир әл-Мәкки (һижри 120 жылы қайтыс болған). Құранға Мекке қаласында үйреткен. Оның оқу тәсілінің ең таралған үлгілері әл-Баззи мен Кунбулдыкі.
• Әбу Бәкр Асым ибн Әбу ән-Нуджуд әл-Куфи (һижри 127 жылы қайтыс болған). Құранға Куфа қаласында үйреткен. Оның оқу тәсілінің ең таралған үлгілері Әбу Бәкр мен Хафстыкі.
• Нафиғ ибн Абдуррахман ибн Әбу Нуғайм әл-Ләйси (һижри 169 жылы қайтыс болған). Құранға Медине қаласында үйреткен. Оның оқу тәсілінің ең таралған үлгілері Қалун мен Уарштыкі.
• Әбу Амр ибн әл-Алә әл-Мәзини әл-Басри (һижри 154 жылы қайтыс болған). Құранға Басра қаласында үйреткен. Оның оқу тәсілінің ең таралған үлгілері әд-Дури мен әс-Сусидікі.
• Хамза ибн Хабиб ибн аммара әл-Куфи (һижри 156 жылы қайтыс болған). Құранға Куфа қаласында үйреткен. Оның оқу тәсілінің ең таралған үлгілері Халәф пен Халладтыкі.
• Әл-Кисаи Әбул-Хасан Әли ибн Хамза ибн Абдуллаһ әл-Куфи (һижри 189 жылы қайтыс болған). Құранға Куфа қаласында үйреткен. Оның оқу тәсілінің ең таралған үлгілері әл-Ләйс пен әд-Дуридікі.

Шын мәнінде аталған Құран ғалымдары өз кезеңінің ең танымал әлі білгір Құран зерттеушілері болмаған, бірақ бастапқыда Құран оқу тәсілдері көбейіп кеткесін сол кездің атақты мұсылман ғалымдары халифаттың басты қалаларындағы оқу тәсілдерінің бірін таңдап, соны эталон ретінде қабылдаған.

Қырааттардың пайда болу себептері

Бұл қырааттардың пайда болу себебі айтуынша бастапқыда Осман ибн Аффанның кезінде жинақталған Құран нұсқалары мұсылмандар мемлекетінің аймақтарына жіберілген ол жақтағы адамдар Құран оқуды сахабалардан үйренген және соның себебінен айырмашылығы аз бірнеше Құран оқу тәсілі пайда болды. Бірақ бұл оқылулар Құран мағынасын өзгертпей, Осман жинаған және барлық сахабалар растаған Құран нұсқасына негізделген.

Қазіргі кезде Құран оқу тәсілдерінің ішінен Хафстың Асымнан жеткізген қырааты ең танымалы саналады және Құран мусхафтарының көбісі осы оқылуға сай жазылған. Мысырдан басқа Африка елдерінде Уарштың Нафиғтан жеткізген қырааты танымал. Ал Әбу Амрдың қырааты тек Суданның кей аудандарында қолданылады. Айта кетерлігі Құранның барлық қырааттары қабылдана бермейді және олардың жету санатын білмейінше Құранды оларға сәйкес оқуға болмайды. Сонымен қатар кей қырааттар тек бір жолмен ғана жеткесін қабылданбай, «шазз» (ақауы бар) саналады.

Қыраттардың айырмашылығы

رواية ورش عن نافع	رواية حفص عن عاصم	Хафс қырааты	Уарш қырааты	Сүре
يَعْمَلُونَ	تَعْمَلُونَ	сендер амал етесіңдер	олар амал етеді	әл-Бақара сүресі 2:85
مَا تَنَزِّلُ	مَا نُنَزِّلُ	Біз түсірмейміз	Сен түсірмейсің	әл-Хиджр сүресі 15:8
قُل	قَالَ	ол айтты	айт!	әл-Әнбия сүресі 21:4
كَثِيرًا	كَبِيرًا	үлкен	көп	әл-Ахзаб сүресі 33:68
بِمَا	فَبِمَا	—	—	әш-Шура сүресі 42:30
نُدْخِلْهُ	يُدْخِلْهُ	ол оны кіргізеді	Біз оны кіргіземіз	әл-Фатх сүресі 48:17

Дереккөздер

1. «На пути к Корану» (233)
2. «На пути к Корану» (236)
3. «Фатх әл-Бари» (9/39)
4. «На пути к Корану» (237)
5. رواية ورش عن نافع - دار المعرفة - دمشق Warsh Reading, Dar Al Maarifah Damascus
6. رواية حفص عن عاصم - مجمع الملك فهد - المدينة Hafs Reading, King Fahd Complex Madinah

Тағы қараңыз

• Құран