Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Арабтар Ислам діні келгенге дейін де жазумен жақсы таныс болған. VII ғасырда араб жазуы тек негізгі белгілерден құралып, олар тек бір әріпті емес, әріптер тобын білдіретін болған. Мысалға арабтың «ب, ت, ث» әріптерін қазіргі заманда асты-үстіндегі нүктелер арқылы оп-оңай айыруға болатын болса, Мұхаммед пайғамбар ﷺ заманында олар түртіктерсіз, бірқалыпты жазылған. Бұл әліппенің негізі Солтүстік Арабияда Ислам келмей тұрып мың жыл бұрын қолдана басталған набатей жазуынан алынған, ал ол кезегінде ежелгісириялық жазу әсер еткен.
 Ислам мақалалар тізбегінің бөлігі |
|---|
| Архитектура |
| · |
| Өнер |
| Каллиграфия · Миниатюра · Кілемдер |
| Киім әдебі |
| Абайя ·Иқал ·Боубоу |
| Мейрамдар |
| Әдебиет |
| Араб ·Әзірбайжандық · |
|
|
Одан кейін бұл жазу үлгісі араб жазуының екі қаріпіне: куфалық және хиджаздық жазу үлгісіне дамыды. Куфалық жазу қатаң геометриялық тәртіпті ұстанған, шағын емес жазу болды. Ал хиджаздық жазу куфалыққа қарағанда шағын болды және жазғанда оң жаққа қисайтылып жазылатын болды. Қай жазу үлгісінің ертерек шыққаны туралы зерттеушілер арасында келіспеушіліктер бар, алайда хиджаздық қаріптің куфалыққа қарағанда ресми деңгейі төмен болды.
Құран жазу үлгісінің қазіргі қалыпқа келуі бірнеше кезеңнен тұрды:
- Бірінші кезеңде Құрандағы әріптердің үстіне дыбысталуы (харакаттар) қойылды. Бұны сахабалардың атқты шәкірті Әбул-Асуад әд-Дуали болды. Бастапқыда харакаттарды білдіру үшін қалың нүктелер қолданды: әріптің үстінде болса — (фатха), астында болса — (кәсра), әріптен кейін болса — (дамма). Фатха белгісі «ا» (әлиф) әрпінен, кәсра белгісі «ي» (йә) әрпінен, әл дамма белгісі «و» (уәу) әрпінен шыққан деп есептелінелі.
- Екінші кезеңде әріптердің үсті-астындағы диакритикалық нүктелер (иғджам) қойылды. Бұған дейін араб жазуы нүктелерсіз, тек сызықтар арқылы жазылатын, сондықтан Құран кітапты оқу тек оны жатқа білетін адамдардың қолынан келетін еді. Арабтар бұл диакритикалық нүктелерді Исламға дейін де қолданған, бірақ бұл өте сирек кездесетін еді. Умәйя әулетінің халифасы кезінде жүздеген мың мұсылмандар Құранды оқуға мұқтаж болғасын ол Құрандағы әріптердің нүктесін қоюды Ирак әмірі жүктейді. Әл-Хәджадждың әмірімен бұл жұмысты Наср ибн Асым мен Хәй ибн Яғмур орындайды.
- Үшінші кезең Құранның қазіргі замандағы басылымдары. Алғашқы кезеңдердегі Құран нұсқаларында харакаттар мен диакритикалық нүктелер болмай, оларды көрнекті мұсылман ғалымдары Құранға орнықтырғанмен, сол кездегі Құрандағы жазу қазіргі таңда қабылданған араб жазуынан өзгеше болды — әлиф әрпі көбінесе алдыңғы әріптен кейін емес, оның үстіне жазылды, кейде «йә» мен «әлиф» әріптері жәй ғана жазылмай кететін (الرحمان — الرحمن), кей жерлерде «әлифтің» орнына «уәу» әрпі қолданылды (الصلاة — الصلوة).
Дереккөздер
- «На пути к Корану» (117-119) — Эльмир Кулиев
Тағы қараңыз
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Arabtar Islam dini kelgenge dejin de zhazumen zhaksy tanys bolgan VII gasyrda arab zhazuy tek negizgi belgilerden kuralyp olar tek bir әripti emes әripter tobyn bildiretin bolgan Mysalga arabtyn ب ت ث әripterin kazirgi zamanda asty үstindegi nүkteler arkyly op onaj ajyruga bolatyn bolsa Muhammed pajgambar ﷺ zamanynda olar tүrtiktersiz birkalypty zhazylgan Bul әlippenin negizi Soltүstik Arabiyada Islam kelmej turyp myn zhyl buryn koldana bastalgan nabatej zhazuynan alyngan al ol kezeginde ezhelgisiriyalyk zhazu әser etken Hidzhazdyk zhazumen zhazylgan Қuran beti Һud sүresiIslam makalalar tizbeginin boligi Islam mәdenietiArhitektura Ajuandar Razi stili Қazak ӨnerKalligrafiya Miniatyura Kilemder Orta Aziyalyk miniatyura mektebi Tebriz miniatyura mektebi Үndistandagy erte islam oneri Ұly mogoldar kezeninin oneriKiim әdebiAbajya Ikal Boubou Burka Chadra Dzhalәbiya Nikab Shalbar kamis Songkok Takiya Kufiya Sәub Dzhilbab Hidzhab FeskaMejramdarAshura Oraza ajt Қurban ajt Қadir tүni Mәulid RamazanӘdebietArab Әzirbajzhandyk Yavalyk Parsy Қazak Islam portaly k o Odan kejin bul zhazu үlgisi arab zhazuynyn eki karipine kufalyk zhәne hidzhazdyk zhazu үlgisine damydy Kufalyk zhazu katan geometriyalyk tәrtipti ustangan shagyn emes zhazu boldy Al hidzhazdyk zhazu kufalykka karaganda shagyn boldy zhәne zhazganda on zhakka kisajtylyp zhazylatyn boldy Қaj zhazu үlgisinin erterek shykkany turaly zertteushiler arasynda kelispeushilikter bar alajda hidzhazdyk kariptin kufalykka karaganda resmi dengeji tomen boldy Қuran zhazu үlgisinin kazirgi kalypka kelui birneshe kezennen turdy Birinshi kezende Қurandagy әripterdin үstine dybystaluy harakattar kojyldy Buny sahabalardyn atkty shәkirti Әbul Asuad әd Duali boldy Bastapkyda harakattardy bildiru үshin kalyn nүkteler koldandy әriptin үstinde bolsa fatha astynda bolsa kәsra әripten kejin bolsa damma Fatha belgisi ا әlif әrpinen kәsra belgisi ي jә әrpinen әl damma belgisi و uәu әrpinen shykkan dep eseptelineli Ekinshi kezende әripterdin үsti astyndagy diakritikalyk nүkteler igdzham kojyldy Bugan dejin arab zhazuy nүktelersiz tek syzyktar arkyly zhazylatyn sondyktan Қuran kitapty oku tek ony zhatka biletin adamdardyn kolynan keletin edi Arabtar bul diakritikalyk nүktelerdi Islamga dejin de koldangan birak bul ote sirek kezdesetin edi Umәjya әuletinin halifasy kezinde zhүzdegen myn musylmandar Қurandy okuga muktazh bolgasyn ol Қurandagy әripterdin nүktesin koyudy Irak әmiri zhүktejdi Әl Hәdzhadzhdyn әmirimen bul zhumysty Nasr ibn Asym men Hәj ibn Yagmur oryndajdy Үshinshi kezen Қurannyn kazirgi zamandagy basylymdary Algashky kezenderdegi Қuran nuskalarynda harakattar men diakritikalyk nүkteler bolmaj olardy kornekti musylman galymdary Қuranga ornyktyrganmen sol kezdegi Қurandagy zhazu kazirgi tanda kabyldangan arab zhazuynan ozgeshe boldy әlif әrpi kobinese aldyngy әripten kejin emes onyn үstine zhazyldy kejde jә men әlif әripteri zhәj gana zhazylmaj ketetin الرحمان الرحمن kej zherlerde әliftin ornyna uәu әrpi koldanyldy الصلاة الصلوة Derekkozder Na puti k Koranu 117 119 Elmir KulievTagy karanyzҚuran Arab kalligrafiyasy Arab zhazuy