Харакат (араб.: الحركة — қозғалыс) — араб жазуындағы қысқа дауыстыларды білдіретін дәйекше белгілер. Араб тілінде үш қысқа дауысты бар, ал әліпбиінде оларды белгілейтін әріптердің орнына Харакаттар пайдаланылады. Қысқа а — фатха, ал қысқа у — дамма деп аталып алдындағы дауыссыздың үстіне, ал қысқа и — кәсрә деп алдындағы дауыссыздың астына белгіленеді. Араб жазуының дамып, жетілуіне және мәтінді дұрыс оқуға қажетті әр түрлі диакритикалық белгілердің қолданылуына Құранның әсері ерекше болды. Шамамен 702 жылы Ирактың әмірі нұсқауымен алғашқы дәйекше белгілер қойыла бастаған. Бастапқы белгілер бірдей әріптерді ажыратуға қажетті ноқаттар немесе сызықшалар түрінде болды. Кейінірек Харакаттар, хамза, мадда, уасла, ташдид, сукун белгілері пайда болды. Араб тілінде түбір сөз дауыссыздарға негізделген болса, сөздің әр түрлі формалары, туынды түбірлері дауыстылардың орын ауыстыруы, созылыңқы дауыстылардың қатысуы арқылы жасалады. Яғни, бірдей түбірлер әр түрлі мағынаны білдіреді. Қазіргі араб елдерінде баспасөзде, кітаптарда жазуға харакаттар қолданылмайды.
Ташкил
Харакаттар
Араб тіліндегі харакат сөзінің мәні қазақ тілінде "қозғалыс" деген мағынаны береді, бұлар әріптерді қысқа дауысты дыбыстар.
Фатха
Кәсра
Дамма
Мадда
Әлиф ханджария
Уасл һамзасы
Сукун
Араб жазуы | |||||
---|---|---|---|---|---|
ا ب ت ث ج ح | |||||
خ د ذ ر ز س | |||||
ش ص ض ط ظ ع | |||||
غ ف ق ك ل | |||||
م ن هـ و ي | |||||
Тарихы · Транскрипция Әлиф мақсура · Харакат · Араб сандары · Нөмірлеу |
Дереккөздер
- Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл — Ислам туралы мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Harakat arab الحركة kozgalys arab zhazuyndagy kyska dauystylardy bildiretin dәjekshe belgiler Arab tilinde үsh kyska dauysty bar al әlipbiinde olardy belgilejtin әripterdin ornyna Harakattar pajdalanylady Қyska a fatha al kyska u damma dep atalyp aldyndagy dauyssyzdyn үstine al kyska i kәsrә dep aldyndagy dauyssyzdyn astyna belgilenedi Arab zhazuynyn damyp zhetiluine zhәne mәtindi durys okuga kazhetti әr tүrli diakritikalyk belgilerdin koldanyluyna Қurannyn әseri erekshe boldy Shamamen 702 zhyly Iraktyn әmiri nuskauymen algashky dәjekshe belgiler kojyla bastagan Bastapky belgiler birdej әripterdi azhyratuga kazhetti nokattar nemese syzykshalar tүrinde boldy Kejinirek Harakattar hamza madda uasla tashdid sukun belgileri pajda boldy Arab tilinde tүbir soz dauyssyzdarga negizdelgen bolsa sozdin әr tүrli formalary tuyndy tүbirleri dauystylardyn oryn auystyruy sozylynky dauystylardyn katysuy arkyly zhasalady Yagni birdej tүbirler әr tүrli magynany bildiredi Қazirgi arab elderinde baspasozde kitaptarda zhazuga harakattar koldanylmajdy Harakatty mәtinTashkilHarakattar Arab tilindegi harakat sozinin mәni kazak tilinde kozgalys degen magynany beredi bular әripterdi kyska dauysty dybystar Fatha ـ Kәsra ـ Damma ـ Madda آ Әlif handzhariya ــ Uasl һamzasy ٱ Sukun ـ ـ Arab zhazuyا ب ت ث ج حخ د ذ ر ز سش ص ض ط ظ عغ ف ق ك لم ن هـ و يTarihy Transkripciya Әlif maksura Harakat Arab sandary Nomirleu k oDerekkozderIslam Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2010 ISBN 9965 26 322 1Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul Islam turaly makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz