Эквадор

Координаттар: 1°24′00″ о. е. 78°28′00″ б. б. / 1.40000° о. е. 78.46667° б. б. / -1.40000; -78.46667 ^{(G) (O) (Я)}

Эквадор (ис. Ecuador), ресми атауы Эквадор Республикасы (ис. República del Ecuador [reˈpuβlika ðel ekwaˈðor]) — мемлекет, Оңтүстік Американың солтүстік-батысында орналасқан. Испан тілінен аударғанда «экватор» деген мағынаны білдіреді.

Эквадор Республикасы República del Ecuador Ikwadur Republika
Ұран: «Dios, patria y libertad»
Әнұран:
Батыс полюс картасында
Тарихы
Тәуелсіздік күні	24 мамыр 1822 жыл (Испаниядан)
Мемлекеттік құрылымы
Ресми тілдері	испан тілі, ,
Елорда	Кито
Ірі қалалары	Кито,
Үкімет түрі	Президенттік республика
Вице-президенті	Альфредо Борреро
Мемлекеттік діні	Зайырлы мемлекет
Географиясы
Жер аумағы • Барлығы • % су беті	Әлем бойынша 73-ші орын 283 561 км² 5
Жұрты • Сарап (2016) • Санақ (2010) • Тығыздығы	16 385 068 адам (66-шы) 14 483 499 адам 58,95 адам/км² (151-ші)
Экономикасы
ЖІӨ (АҚТ)  • Қорытынды (2019)  • Жан басына шаққанда	202,043 млрд. $ 11,701 $
ЖІӨ (номинал)  • Қорытынды (2019)  • Жан басына шаққанда	106,289 млрд. $ 6,155 $
АДИ (2017)	▲ 0,752 (жоғары) (86-шы)
Валютасы	АҚШ доллары
Қосымша мәліметтер
ISO коды	EC
ХОК коды	ECU
Телефон коды	+593
Уақыт белдеулері	-5

Батысында Тынық мұхиты шайып тұр, солтүстігінде Колумбиямен, ал шығыс пен оңтүстігінде Перумен шекаралас. Эквадордың құрамына Галопогостық аралдар кіреді. Халққы 17,8 млн адам (2021).

Тарихы

Испандық отарлауға дейiн

Қазіргі Эквадордың аумағында әр түрлi үндiс тайпалары өмiр сүрдi - кара, киту, тумбе, каньяри және басқа. Оларлар жануарларды аулады, балықшылық және егiншiлiкпен айналысты.

Б.з. 1-шi мыңжылдық соңында жағалауда тұрған «кара» үндіс тайпасы, таулы аймақтарға шабуыл жасап, басып алды. Ондағы «киту» және т.б. тайпалардың көзін жойды. Кейіннен олар жаңа мемлекетті ашты, оны латынамерикалық әдебиетінде «Киту патшалығы» деп атайды. Біртіндеп ол нағыз мемлекетке айнала бастады.

XV ғасырда(1460 жылдар) «Киту патшалығы» Тауантинсуйу инктер тайпасымен жаулап алынды(жаулап алу 15 жыл созылды). Инктер мемлекетінің көп бөлігін кечуа үндіс тайпасы құрады. Жаулап алу нәтижесінде қазіргі Эквадор аймаіында кечуа тілі үндіс тілінде ең қатты тараған тіл болды.

Дереккөздер

1. Ecuador-Geography. United States Central Intelligence Agency. Тексерілді, 6 қазан 2017.
2. https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=26&pr.y=13&sy=2017&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=248&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=
3. https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=26&pr.y=13&sy=2017&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=248&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=
4. 2018 Human Development Report. United Nations Development Programme (2018). Тексерілді, 14 қыркүйек 2018.