Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Телпек сүйсін (лат. Orchis militaris) – сүйсіндер тұқымдасының сүйсін туысына жататын көп жылдық шөп тектес өсімдік.
| Телпек сүйсін | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| Orchis militaris L. | ||||||||||||||||||||
|
Сипаты
- Сабағы қуыс.
- Тамыры жұмыртқаға ұқсас
- Жапырақтары көп. Төменгі жағындағы жапырақтары ұзын, эллипс тәрізді, ал жоғарлаған сайын жіңішкере береді.
- Гүлдерінің иісі бар, ішкі жапырақшалары ашық қызыл, "ерні" көк түсті болады.
- Мамыр-маусым айларында гүлдейді. Өзендердің жағаларында, шабындықтарда, ормандардың шеттерінде, батпақты жерлерде өседі.
Емдік қасиеті
- Дәрі жасау үшін сүйсіннің тамыр түйнегін маусым-шілде айларында сабағы сақталып тұрған кезде қазып, жинап алады. Сүйсіннің тек жас тамыр түйнектерін ғана жинайды. Оларды топырақтан жуып тазартып, қабығын аршиды да, бірнеше минут қайнап тұрған суға батырып алады. Тамыр түйнектер сонда ғана көктеп өсіп кетпейтін болады. Бұдан соң тамыр түйнектерді жіпке тізіп, іліп қойып кептіреді.
- Құрамында 50%-ке жуық кілегей, 27% крахмал және 1% қант бар.
- Сүйсіннен жасалған дәрілер асқазан, тоқ ішек, аш ішектер, қуық, бүйрек қабынғанда қолданады. Сонымен қатар іш өткенді, дизентерияны емдеу үшін де пайдаланады.
- Бұл өсімдіктен жасалған дәрілердің жыныстық әлсіздікті қалпына келтіретін қасиеті халық медицинасында өте жоғары бағаланады.
Дәрін дайындау және қолдану тәсілі
- Кептірілген тамыр түйнекті ұнтақтап әуелі салқын суға араластырады, сонан соң үстіне қайнап тұрған ыстық су немесе ыстық сүт құяды да, қаймақ сықылды қоймалжың ерітінді жасап алып пайдаланады. Ол жасы ұлғайып, қартайған кісілердің, туберкулезбен ауырған адамдардың әл-қуатын тез қалпына келтіруге көмектеседі.
- Тұнбасы: 10 грамм тамыр түйнекті 1 стақан суға салып 15 минут қайнатады да, 2 ас қасықтан күніне 3 рет ішеді.
Дереккөздер
- Қазақстанның дәрілік өсімдіктері. Іскендіров Әбіш. Алматы "Қазақстан" 1982, 188 бет.
Тағы қараңыз
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Telpek sүjsin lat Orchis militaris sүjsinder tukymdasynyn sүjsin tuysyna zhatatyn kop zhyldyk shop tektes osimdik Telpek sүjsinDүniesi ӨsimdikterBolimi Gүldi osimdikterTaby Dara zharnaktylarSaby Tukymdasy OrchidaceaeKishi tukymdasy Tajpasy Kishi tajpasy Tegi OrchisTүri O militarisOrchis militaris L Strateuma militaris L Orchis rivinii Orchis cinerea Orchis brachiata Orchis galeata Orchis mimusops Zoophora atropurpurea Zoophora rubella Orchis nervata Orchis stevenii Orchis raddeanaSipatySabagy kuys Tamyry zhumyrtkaga uksas Zhapyraktary kop Tomengi zhagyndagy zhapyraktary uzyn ellips tәrizdi al zhogarlagan sajyn zhinishkere beredi Gүlderinin iisi bar ishki zhapyrakshalary ashyk kyzyl erni kok tүsti bolady Mamyr mausym ajlarynda gүldejdi Өzenderdin zhagalarynda shabyndyktarda ormandardyn shetterinde batpakty zherlerde osedi Emdik kasietiDәri zhasau үshin sүjsinnin tamyr tүjnegin mausym shilde ajlarynda sabagy saktalyp turgan kezde kazyp zhinap alady Sүjsinnin tek zhas tamyr tүjnekterin gana zhinajdy Olardy topyraktan zhuyp tazartyp kabygyn arshidy da birneshe minut kajnap turgan suga batyryp alady Tamyr tүjnekter sonda gana koktep osip ketpejtin bolady Budan son tamyr tүjnekterdi zhipke tizip ilip kojyp keptiredi Қuramynda 50 ke zhuyk kilegej 27 krahmal zhәne 1 kant bar Sүjsinnen zhasalgan dәriler askazan tok ishek ash ishekter kuyk bүjrek kabynganda koldanady Sonymen katar ish otkendi dizenteriyany emdeu үshin de pajdalanady Bul osimdikten zhasalgan dәrilerdin zhynystyk әlsizdikti kalpyna keltiretin kasieti halyk medicinasynda ote zhogary bagalanady Dәrin dajyndau zhәne koldanu tәsiliKeptirilgen tamyr tүjnekti untaktap әueli salkyn suga aralastyrady sonan son үstine kajnap turgan ystyk su nemese ystyk sүt kuyady da kajmak sykyldy kojmalzhyn eritindi zhasap alyp pajdalanady Ol zhasy ulgajyp kartajgan kisilerdin tuberkulezben auyrgan adamdardyn әl kuatyn tez kalpyna keltiruge komektesedi Tunbasy 10 gramm tamyr tүjnekti 1 stakan suga salyp 15 minut kajnatady da 2 as kasyktan kүnine 3 ret ishedi DerekkozderҚazakstannyn dәrilik osimdikteri Iskendirov Әbish Almaty Қazakstan 1982 188 bet Tagy karanyzDәrilik osimdikter