Сфалерит грек sphaleros алдамшы мырыш алдамшысы сульфидтер класына жататын минерал Химиялық формуласы ZnS құрамында Zn 6

Сфалерит (грек. sphaleros – алдамшы), мырыш алдамшысы – сульфидтер класына жататын минерал. Химиялық формуласы: ZnS, құрамында Zn – 67,1%, S – 32,9%. Изоморфты қоспалары: Fe, Cd, Қn, Mn, т.б. Түрөзгерістері:

түсі ақ, қоспасыз сфалерит – клейофан;
қара, темірі көп сфалерит – марматит;
сұр, кадмийлі сфалерит – пршибрамит;
ұнтақ, 2%-дай кадмийі бар сфалерит – брункит.

Sphalerite
Сфалерит
Негізі
Санаты	Минерал
Химиялық формуласы	(Zn,Fe)S
	02.CB.05a
Dana classification	02.08.02.01
Ерекшеліктері
Түсі	Brown, yellow, red, green, black.
	Euhedral crystals – occurs as well-formed crystals showing good external form. Granular – generally occurs as anhedral to subhedral crystals in matrix.
	Isometric hextetrahedral (4 3m)
	Simple contact twins or complex lamellar forms, twin axis [111]
	[110] perfect
	Uneven to conchoidal
бойынша минерал қаттылығы	3.5-4
	brownish white, pale yellow
	Transparent to translucent, opaque when iron-rich
	3.9–4.2
Оптикалық сипаты	Isotropic
	n_α = 2.369
Басқа сипаттамалары	non-radioactive, non-magnetic, fluorescent and triboluminescent.
Дереккөздер

Кубтық сингонияда кристалданып, тетраэдр, кубоктаэдр, пішінді кристалдар түзеді. Агрегаттары түйірлі, қабыршақ, ұнтақ, колломорфты масса құрайды. Сфалерит – түссіз, ақ, қоспаларына байланысты қара, қызыл қоңыр, жасыл, қызғылт, сарғылт түске өзгереді. Алмастай жылтыр, жымдастығы жетілген; қаттығы 3,5 – 4,0, морт, тығыздығы 3,9 – 4,1 г/см³. Пьезо- және пироэлектрлік қасиеттері бар. Жаратылысы гидротермалдық, кейде пневматолиттік және шөгінділік. Тұтас түйір масса түрінде кварц, галенит, пирит, халькопириттермен бірге кездеседі. Тотыққанда смитсонитке айналады. Қазақстанда Кенді Алтай, Сарыарқа, Қаратау, Жетісу Алатауының полиметалл, мыс кендерінде кездеседі. Сфалерит кентасынан негізінен мырыш, кадмий, индий, галий өндіріледі. Ақ бояу, флюросценциялық экран жасауға қолданылады.

Дереккөздер

«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том

Sphalerite. Webmineral. Retrieved on 2011-06-20.
Sphalerite. Mindat.org. Retrieved on 2011-06-20.
Handbook of Mineralogy

Бұл — мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

[1] Sphalerite. Webmineral. Retrieved on 2011-06-20.

[Mindat-2] Sphalerite. Mindat.org. Retrieved on 2011-06-20.

[Handbook-3] Handbook of Mineralogy