Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Сорпа — көкөніс, балық, етті қайнату ортасы. Оның қоюлығы ондағы өнім мен судың мөлшеріне және қанша рет қайнатылғанына байланысты болады. Түссіздендірілген немесе боялған сорпа жеке тағам ретінде қолданылады. Сорпаның қоректілігін арттыру үшін (пирожки, бөлке, кепкен нан түйіршіктері, макарон өнімдері, жармалар, жүгері, бидай) салынады. Сорпа, негізінен, неміс және француз асханасының тағамы. Егер олар ұзақ мерзім сақталынса ондағы органикалық заттар ыдырауы мүмкін. Соңғы кезде сорпалар орнына көптеген ұлттық көжелер кең тарала бастады. Олардың қоректік қасиеті жоғары әрі дәмді және хош иісті болады.
Сорпа, шорпа немесе шурпа (араб.: شوربة – шорба) — түркітілдес халықтардың асханасындағы ет сорпасы.
Мұндай сорпалар дайындау үшін өнімді, алдымен, қазандағы майға толық немесе жартылай дайын болғанша қуырып алады. Кейде сорпаға қосылатын көкөністерді де осы майға қуырады. Көне өзбек ұғымында жерден алынатын көкөністер таза емес болғандықтан отқа өндеу керек, ал жер бетінде өсетін көкеністерді тағамға қуырмай-ақ қосуға болады. Шурпаға жармалар салынбайды, бірақ кепкен жемістер салуға болады.
Ет сорпасы.
4—5 адамға ет сорпасын әзірлеу үшін 400—500 г ет немесе 1 кг сүйек (ірі қараның) қажет. Ұсақталып туралған етті не сүйекті салқын сумен жуып, кастрөлге салады, оған 2.5—3 л-дей салқын су құйын, отқа қояды. Сорпа қайнаған кезде, кепсермен қанды көбігін сүзіп алады да, 2—3 сағаттай баяу қайнатады; қайнағаннан кейін 1 — 1,5 сағаттап соң тұз салады. Еті иіскен соң түсіріп, сорпаны елекпен не дәкемен сүзіп алады. Сорпа майлы болуы үшін етті қайнатар алдында салқын суға салады. Ал сорпа мөлдір болуы үшін, етті жуып, әуелі оны сарқылдатып қатты қайнатады. Сорпа қайнасымен көбігін алып, еті піскенше оттық қызуын төмендетеді. Сорпаға тұзды еттің пісуіне жарты сағат қалғанда салады. 4—5 адамға жетерлік мөлдір сорпа алу үшін 600—700 г ірі қара малдың еті, бір тал сәбіз, петрушка, пияз қажет. Мұны да кәдімгі ет сорпасы секілді әзірлейді, бірақ біраз қайнағаннан кейін (1—11 /2 сағаттан соң) тазартылып жуылған сәбіз, петрушка, пияз салады (пиязды әуелі қақ бөліп табаға салып, күреңітіп қабыршақтанғанша май қоспай қуырады). Осылай әзірленген пияз сорпаны мөлдірлендіріп, жақсы дәм береді. Дайын болған сорпаны сүзеді. Егер сорпа онша мөлдір болмаса, онда былай істеуге болады: 1 л сорпаға 1 жұмыртқаның ақ уызын алып, жақсылан араластырады да, ыстық сорпаға құяды. Сорпа қайнаған кезде көбігін алып, сүзеді. Сорпаны тез әзірлеу қажет болғанда етті (400—500 г) сүйегінен ажыратып, ет турағыштан өткізеді де, туралған етке салқын су (2 л) құйыл, 20—30 минуттей қояды, сонан кейін 30—40 минут қайнатады. Сәбіз, петрушка, пиязды және тұзды сорпалық көбігін алғаннан кейін қосады. Ет сорпасын (басқа тағамға қоспаған және мұқият үзілген жағдайда) салқын жерде 2—3 күндей сақтауға болады.
Тауық сорпасы
4—5 адамға арнай сорпа әзірлеу үшін 1 тампық еті (орташа салмағы 1 кг), бір тал сәбіз, петрушка, пияз қажет. Тауықты үйітіп, ішек-қарнын бөлек шығарыл, бас-сирағын кесіп (мойнымен қоса), ұшасы мен ішек-қарның тазалап, бауырын алып тастайды да, кастрөлге салады. Тауық ұш асын тұтастай пісіруді оңайлату үшін төсінің астынан 2 жерден тесіп, сирақтарын сол жерге тығыл қояды. Содан кейін оған салқын су құйып (2,5—3 л) отқа қояды. Сорпа қайнаған кезде көбігін алып, отын басып, жайлап қайнатады (1—2 сағаттай, тауық еті былбырап піскенше), 40—60 минут қайнағаннан кейін сәбіз, петрушка, тұз салады. Дайын болған тауықтың еті мен ішек-қарнын алып, сорпасын сүзеді. Басқа да үй құстарының сорпасын осылай пісіреді. Мал мен үй құстары етінің сорпасын сүзіл, майын қалқып алғаннан кейін кеселерге құйып, пісірілген жұмыртқа не сәбіз, петрушка (дөңгелектеп, ұсақтан не жіңішкелеп кесілген күйінде) қосып дастарқанға қояды. Гарнирін сорпадан бөлек пісіріп, табақшаға салып қояды.
Балық сорпасы.
4—5 адамға арнай балық сорпасын әзірлеу үшін 500—600 г балық, бір-бірден сәбіз, петрушка, пияз қажет. Балықтың қабыршағын, іш құрылысын тазалап, желбезегін алады да жақсылап жуады. Осыдан кейін балықты бірнеше бөлікке бөліп кастрөлге салады, оған балықтың басы мен құйрығын да, кесілген сәбіз бен пиязды да қосып, салқын су құйып (2—2, 5 л), тұз салып, 25—30 минуттай қайнатады. Осыдан кейін балықты алып, басы мең құйрығын тағы да 15—20 минуттай қайнатады. Балық сорпасын табақшаларға құйып, дастарханға қояр алдында балықтың етінің бір кесегін қоса салады не бөлек қояды. Балықтың пайдаланылмаған қалдықтарынан да, немесе басынан да сорпа әзірлеуге болады. Мұны 45—60 минут, ал балық шеміршектерін 2 сағаттап астам қайнатады. Егер сорпа балық қалдықтары мен басынан қайнатылған болса, онда, сүйегін жақсылан тазартып, сорпаны сүзіп алады.
Саңырауқұлақ сорпасы
4—5 тәрелкелік сорпа әзірлеу үшін 50—80 г кептірілген саңырауқұлақ қажет. Саңырауқұлақты бірнеше қайтара жылы сумен жуғаннан кейін салқын су (2—3 л) құйып, 1,5—2 сағаттай жайлап қайнатады. Саңырауқұлақ пісуге таяған кезде тұз салады. Оны тез пісіру үшін әуелі 1—1,2 сағаттай салқын суда сақтап, сонан соң сол сумен қайнатады.
Қазақша сорпа
Қойдың, сиырдың т. б. етін 35—45 грамдай етіп кесіп (сүйегі болса шабады) қазанға салады да, үстіне су құйыл, 35—45 минут қайнатады. Бұдан кейін оған жуылған күріш салып, тағыда жарты сағаттап астам қайнатады. Сорпа дәмді болуы үшін татымына қарай тұз, ұсақтал туралған пияз, қара бұрыш салады. Сонымен бірге ет піскен соң сорпасына езілген құрт немесе қатык-сүзбе құяды. Қазақша сорпаны етті жеп болған соң береді. Қазақша сорпаға: 600 г қой еті, 1 бас пияз, 100 г құйрық майы, 4 ас қасық қатық немесе езілген құрт, жарты стакан күріш, 2 ас қасық ұсақталған көк, жарты шай қасық тұз, бірнеше лавр жапырағы қажет.
Чорба
Чорба — сұйығының жартысына жуығы квас болатын болгар, румын және молдаван халықтарының ыстық ұлттық сорпасы. Түркі халықтарынан алынған ат (шурпа, шурбо, щорба, шурьба, шюръпе, шорпа, шурва). Аты бір болғанымен әр халыққа тән ұлттық өзгешеліктері бар.
Дереккөздер
- Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: К54 Қоғамдық тамақтандыру.— Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 232 бет.ISBN 9965-36-414-1
- Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: К54 Қоғамдық тамақтандыру.— Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 232 бет.ISBN 9965-36-414-1
- Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990 ISBN 5-89800-008-9
- Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: К54 Қоғамдық тамақтандыру.— Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 232 бет.ISBN 9965-36-414-1
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Sorpa kokonis balyk etti kajnatu ortasy Onyn koyulygy ondagy onim men sudyn molsherine zhәne kansha ret kajnatylganyna bajlanysty bolady Tүssizdendirilgen nemese boyalgan sorpa zheke tagam retinde koldanylady Sorpanyn korektiligin arttyru үshin pirozhki bolke kepken nan tүjirshikteri makaron onimderi zharmalar zhүgeri bidaj salynady Sorpa negizinen nemis zhәne francuz ashanasynyn tagamy Eger olar uzak merzim saktalynsa ondagy organikalyk zattar ydyrauy mүmkin Songy kezde sorpalar ornyna koptegen ulttyk kozheler ken tarala bastady Olardyn korektik kasieti zhogary әri dәmdi zhәne hosh iisti bolady Kyrgyz et shorposy Sorpa shorpa nemese shurpa arab شوربة shorba tүrkitildes halyktardyn ashanasyndagy et sorpasy Mundaj sorpalar dajyndau үshin onimdi aldymen kazandagy majga tolyk nemese zhartylaj dajyn bolgansha kuyryp alady Kejde sorpaga kosylatyn kokonisterdi de osy majga kuyrady Kone ozbek ugymynda zherden alynatyn kokonister taza emes bolgandyktan otka ondeu kerek al zher betinde osetin kokenisterdi tagamga kuyrmaj ak kosuga bolady Shurpaga zharmalar salynbajdy birak kepken zhemister saluga bolady Et sorpasy 4 5 adamga et sorpasyn әzirleu үshin 400 500 g et nemese 1 kg sүjek iri karanyn kazhet Ұsaktalyp turalgan etti ne sүjekti salkyn sumen zhuyp kastrolge salady ogan 2 5 3 l dej salkyn su kujyn otka koyady Sorpa kajnagan kezde kepsermen kandy kobigin sүzip alady da 2 3 sagattaj bayau kajnatady kajnagannan kejin 1 1 5 sagattap son tuz salady Eti iisken son tүsirip sorpany elekpen ne dәkemen sүzip alady Sorpa majly boluy үshin etti kajnatar aldynda salkyn suga salady Al sorpa moldir boluy үshin etti zhuyp әueli ony sarkyldatyp katty kajnatady Sorpa kajnasymen kobigin alyp eti piskenshe ottyk kyzuyn tomendetedi Sorpaga tuzdy ettin pisuine zharty sagat kalganda salady 4 5 adamga zheterlik moldir sorpa alu үshin 600 700 g iri kara maldyn eti bir tal sәbiz petrushka piyaz kazhet Muny da kәdimgi et sorpasy sekildi әzirlejdi birak biraz kajnagannan kejin 1 11 2 sagattan son tazartylyp zhuylgan sәbiz petrushka piyaz salady piyazdy әueli kak bolip tabaga salyp kүrenitip kabyrshaktangansha maj kospaj kuyrady Osylaj әzirlengen piyaz sorpany moldirlendirip zhaksy dәm beredi Dajyn bolgan sorpany sүzedi Eger sorpa onsha moldir bolmasa onda bylaj isteuge bolady 1 l sorpaga 1 zhumyrtkanyn ak uyzyn alyp zhaksylan aralastyrady da ystyk sorpaga kuyady Sorpa kajnagan kezde kobigin alyp sүzedi Sorpany tez әzirleu kazhet bolganda etti 400 500 g sүjeginen azhyratyp et turagyshtan otkizedi de turalgan etke salkyn su 2 l kujyl 20 30 minuttej koyady sonan kejin 30 40 minut kajnatady Sәbiz petrushka piyazdy zhәne tuzdy sorpalyk kobigin algannan kejin kosady Et sorpasyn baska tagamga kospagan zhәne mukiyat үzilgen zhagdajda salkyn zherde 2 3 kүndej saktauga bolady Tauyk sorpasy4 5 adamga arnaj sorpa әzirleu үshin 1 tampyk eti ortasha salmagy 1 kg bir tal sәbiz petrushka piyaz kazhet Tauykty үjitip ishek karnyn bolek shygaryl bas siragyn kesip mojnymen kosa ushasy men ishek karnyn tazalap bauyryn alyp tastajdy da kastrolge salady Tauyk ush asyn tutastaj pisirudi onajlatu үshin tosinin astynan 2 zherden tesip siraktaryn sol zherge tygyl koyady Sodan kejin ogan salkyn su kujyp 2 5 3 l otka koyady Sorpa kajnagan kezde kobigin alyp otyn basyp zhajlap kajnatady 1 2 sagattaj tauyk eti bylbyrap piskenshe 40 60 minut kajnagannan kejin sәbiz petrushka tuz salady Dajyn bolgan tauyktyn eti men ishek karnyn alyp sorpasyn sүzedi Baska da үj kustarynyn sorpasyn osylaj pisiredi Mal men үj kustary etinin sorpasyn sүzil majyn kalkyp algannan kejin keselerge kujyp pisirilgen zhumyrtka ne sәbiz petrushka dongelektep usaktan ne zhinishkelep kesilgen kүjinde kosyp dastarkanga koyady Garnirin sorpadan bolek pisirip tabakshaga salyp koyady Balyk sorpasy 4 5 adamga arnaj balyk sorpasyn әzirleu үshin 500 600 g balyk bir birden sәbiz petrushka piyaz kazhet Balyktyn kabyrshagyn ish kurylysyn tazalap zhelbezegin alady da zhaksylap zhuady Osydan kejin balykty birneshe bolikke bolip kastrolge salady ogan balyktyn basy men kujrygyn da kesilgen sәbiz ben piyazdy da kosyp salkyn su kujyp 2 2 5 l tuz salyp 25 30 minuttaj kajnatady Osydan kejin balykty alyp basy men kujrygyn tagy da 15 20 minuttaj kajnatady Balyk sorpasyn tabakshalarga kujyp dastarhanga koyar aldynda balyktyn etinin bir kesegin kosa salady ne bolek koyady Balyktyn pajdalanylmagan kaldyktarynan da nemese basynan da sorpa әzirleuge bolady Muny 45 60 minut al balyk shemirshekterin 2 sagattap astam kajnatady Eger sorpa balyk kaldyktary men basynan kajnatylgan bolsa onda sүjegin zhaksylan tazartyp sorpany sүzip alady Sanyraukulak sorpasy4 5 tәrelkelik sorpa әzirleu үshin 50 80 g keptirilgen sanyraukulak kazhet Sanyraukulakty birneshe kajtara zhyly sumen zhugannan kejin salkyn su 2 3 l kujyp 1 5 2 sagattaj zhajlap kajnatady Sanyraukulak pisuge tayagan kezde tuz salady Ony tez pisiru үshin әueli 1 1 2 sagattaj salkyn suda saktap sonan son sol sumen kajnatady Қazaksha sorpaҚojdyn siyrdyn t b etin 35 45 gramdaj etip kesip sүjegi bolsa shabady kazanga salady da үstine su kujyl 35 45 minut kajnatady Budan kejin ogan zhuylgan kүrish salyp tagyda zharty sagattap astam kajnatady Sorpa dәmdi boluy үshin tatymyna karaj tuz usaktal turalgan piyaz kara burysh salady Sonymen birge et pisken son sorpasyna ezilgen kurt nemese katyk sүzbe kuyady Қazaksha sorpany etti zhep bolgan son beredi Қazaksha sorpaga 600 g koj eti 1 bas piyaz 100 g kujryk majy 4 as kasyk katyk nemese ezilgen kurt zharty stakan kүrish 2 as kasyk usaktalgan kok zharty shaj kasyk tuz birneshe lavr zhapyragy kazhet ChorbaChorba sujygynyn zhartysyna zhuygy kvas bolatyn bolgar rumyn zhәne moldavan halyktarynyn ystyk ulttyk sorpasy Tүrki halyktarynan alyngan at shurpa shurbo shorba shurba shyurpe shorpa shurva Aty bir bolganymen әr halykka tәn ulttyk ozgeshelikteri bar DerekkozderҚazak tili terminderinin salalyk gylymi tүsindirme sozdigi K54 Қogamdyk tamaktandyru Almaty Mektep baspasy 2007 232 bet ISBN 9965 36 414 1 Қazak tili terminderinin salalyk gylymi tүsindirme sozdigi K54 Қogamdyk tamaktandyru Almaty Mektep baspasy 2007 232 bet ISBN 9965 36 414 1 Shanyrak Үj turmystyk enciklopediyasy Almaty Қaz Sov encikl Bas red 1990 ISBN 5 89800 008 9 Қazak tili terminderinin salalyk gylymi tүsindirme sozdigi K54 Қogamdyk tamaktandyru Almaty Mektep baspasy 2007 232 bet ISBN 9965 36 414 1 Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet