Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Шал ақын ауданы — Солтүстік Қазақстан облысының батыс бөлігіне таман орналасқан әкімшілік бөлінісі. Аудан аймағы 4,84 мың шаршы км. Орталығы — Сергеев қаласы.
| Қазақстан ауданы | |
| Шал ақын ауданы | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Облысы | |
| Аудан орталығы | |
| Ауылдық округтер саны | 10 |
| Қалалық әкімдіктер саны | 1 |
| Ауыл саны | 41 |
| Қала саны | 1 |
| Әкімі | Қайрат Қайроллаұлы Омаров |
| Аудан әкімдігінің мекенжайы | Сергеев қаласы, Победа көшесі, №35 |
| Тарихы мен географиясы | |
| Координаттары | 53°47′24″ с. е. 67°26′24″ ш. б. / 53.79000° с. е. 67.44000° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 53°47′24″ с. е. 67°26′24″ ш. б. / 53.79000° с. е. 67.44000° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Құрылған уақыты | |
| Жер аумағы | 4 841 км² |
| Уақыт белдеуі | UTC+5:00 |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны | 17 916 адам (2023) |
| Тығыздығы | 4,6 адам/км² |
| Ұлттық құрамы | орыстар (44,62%) |
| Сандық идентификаторлары | |
| Телефон коды | +7 71534 xxxxx |
| Автомобиль коды | 15 |
| Шал ақын ауданының әкімдігі | |
|
| |
Географиялық орны
Аудан солтүстігінде Жамбыл, батысында Тимирязев, шығысында, оңтүстік-шығысында Есіл және Айыртау, оңтүстiгiнде Ғ. Мүсiрепов аудандарымен шектеседі. Аумағы арқылы өзенi ағып өтедi, оның бойында Сергеев бөгені орналасқан. Аудан орманды дала зонасында орналасқан, жердiң үстiңгi қабаты қара топырақты болып келедi және шалғынды қара топырақты қабат та кеңiнен орын алады.
Тарихы
1928 жылы Шал ақын ауданының қазiргi аумағында Рыков және Төңкерей аудандары құрылды. 1930 жылы Төңкерiс ауданына таратылған Рыков ауданы қосылды. 1940 жылы аудан аты Октябрь болып ауыстырылды.
1954 жылы Дос, Ақсуат, Северный, Целинный, Москворецк, Комсомол, Октябрь ауылдық кеңестері құрылды. Кеңес ауылдық кеңесі таратылды.
1956 жылы Ишим, Кривощеков ауылдық кеңестері құрылды.
1957 жылы Балуан ауылдық кеңесі Семиполь, Крещен ауылдық кеңесі Октябрь, Жалтыр ауылдық кеңесі Марьев, Городец ауылдық кеңесі Коновалов, Дмитриев ауылдық кеңесі Дос ауылдық кеңесіне қосылды. Есіл, Ленин, Төменгі Бұрлық ауылдық кеңестері таратылды. Степной ауылдық кеңесі Афанасьев, Тораңғыл ауылдық кеңесі Новопокров болып өзгертілді. Северный ауылдық кеңесі Преснов ауданына берілді.
1958 жылы Интернациональный ауылдық кеңесі құрылып, Коновалов ауылдық кеңесі таратылды.
1962 жылы Сергеев, Городец ауылдық кеңестері құрылды.
1963 жылы Октябрь ауданы Сергеев ауданы болып өзгертіліп, аудан орталығы Сергеевка ауылына көшірілді. Ақсуат, Дос, Интернациональный, Ишим, Комсомол, Москворецк, Целинный ауылдық кеңестері жаңадан құрылған Тимирязев ауданына берілді. Тереңсай ауылдық кеңесі құрылды.
1968 жылы Марьев ауылдық кеңесі орталығының Сергеевка ауылына көшірілуіне орай Сергеев ауылдық кеңесі, ал Сергеев ауылдық кеңесі орталығының Марьев кеңшарының бөлімшесіне көшірілуіне орай, Марьев ауылдық кеңесі болып өзгертілді.
1969 жылы Сергеевка ауылына қала мәртебесі берілді.
1970 жылы Ступин, Юбилейный ауылдық кеңестері, 1972 жылы Жаңажол ауылдық кеңесі құрылды.
1975 жылы Ольгин ауылдық кеңесі құрылды. Бұрыннан болған Ольгин ауылдық кеңесі Сухорабов ауылдық кеңесі болып өзгертілді.
1979 жылы Еңбек ауылдық кеңесі құрылды.
1980 жылы Юбилейный ауылдық кеңесі Целинный ауданына берілді.
1988 жылы Целинный ауданы таратылып, Городец, Октябрь, Юбилейный, Интернациональный ауылдық кеңестері Сергеев ауданына қосылды.
1989 жылы Еңбек ауылдық кеңесі Жаңасу болып өзгертілді.
1994 жылы бұрынғы ауылдық кеңестер аумағында ауылдық округтер құрылды.
1997 жылы Жаңасу, Жаңажол, Ольгин ауылдық округтері таратылды. Бұрынғы Марьев, Тереңсай ауылдық округтері негізінде Аютас ауылдық округі (орталығы Сергеев қ.) құрылды.
1999 жылы 14 желтоқсанда Сергеев ауданы Шал ақын ауданы болып қайта аталды.
2003 жылы Аютас ауылдық округінің орталығы Қаратал ауылына көшірілді.
2005 жылы Жаңажол ауылдық округі қайта құрылды.
Халқы
| 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 1999 | 2009 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 26417 | ▲43142 | ▲45743 | ▼43144 | ▼42361 | ▼32375 | ▼23095 | ▼17674 |
Тұрғындары 18 577 адам (2019). Ұлттық құрамы: қазақтар (45,36%), орыстар (43,75%), украиндар (3,86%), немістер (3,79%), татарлар (0,94%), беларустар (0,74%), (0,25%), басқа ұлт өкілдері (1,31%).
Әкімшілік бөлінісі
42 елді мекен 1 қалалық әкімдік пен 10 ауылдық округке біріктірілген:
| Әкімшілік бірлік | Орталығы | Елді мекендері | Халқы (2009) |
|---|---|---|---|
| Арай ауылдық округі | Арай ауылы | 4 | 1671 |
| Афанасьев ауылдық округі | Афанасьевка ауылы | 4 | 1159 |
| Аютас ауылдық округі | Ысқақ Ыбыраев ауылы | 5 | 2681 |
| Городец ауылдық округі | Городецкое ауылы | 4 | 1148 |
| Жаңажол ауылдық округі | Жаңажол ауылы | 3 | 930 |
| Новопокров ауылдық округі | Новопокровка ауылы | 5 | 1749 |
| Приишим ауылдық округі | Повозочное ауылы | 4 | 1376 |
| Семиполь ауылдық округі | Семиполка ауылы | 4 | 1769 |
| Сергеев қалалық әкімдігі | Сергеев қаласы | 1 | 7661 |
| Сухорабов ауылдық округі | Сухорабовка ауылы | 2 | 1244 |
| Юбилейный ауылдық округі | Крещенка ауылы | 6 | 1707 |
Аудан экономикасы (2009 жылдың қорытындылары)
Ауданда 2010 жылғы 1 қаңтарға 261 кәсiпорын тiркелген, оның iшiнде 2 - iрi, 16 - орта, 243 - шағын кәсiпорындар. Олардан 120 заңды тұлға мемлекеттiк меншiк нысанына, 139 - жеке меншiк, 2 - заңды тұлға шетел меншiгi нысанына жатады.Ауданда облыстың ауыл шаруашылығының жалпы өнiмiнiң 5,3%-ы өндiрiлген (12 637,9 млн.теңге). Өнеркәсiп кәсiпорындарымен (қаржылық емес корпорация секторы) 963,5 млн.теңгенiң өнiмi өндiрiлген, облыстағы үлесi 1,4%. Өнеркәсiп өнiмiнiң физикалық көлемiнiң индексi 106,6% құрайды. Бөлшек тауарайналымының көлемi (қоғамдық тамақтандырусыз) 341,9 млн.теңге сомасын құрайды. Тауарайналымның физикалық көлемiнiң индексi 82,4% құрады. 2009 жылдың басына аудан кәсiпорындарының негiзгi құрал-жабдықтары 5 217,4 млн.теңге сомасын құрап, тозу деңгейi 37,9% болды. Негiзгi капиталға салынған инвестиция көлемi 1 185,7 млн.теңге құрады. Пайдалануға 5,3 мың шаршы метр тұрғын үй берiлдi. Ауданның экономикасында 16,5 мың адам жұмыс iстейдi. Орташа айлық жалақы (кәсiпкерлiк қызметпен айналысатын шағын кәсiпорындарсыз) өткен жылмен салыстырғанда 19,4% өсiп, 39 373 теңгенi құрады. Нақты жалақы 11,6% өстi. Орташа жан басына шағып есептегенде атаулы ақшалай табыс 27 836 теңге құрады. Орташа жан басына шаққандағы күн көрiстiң ең төменгi деңгейiнiң шамасы жыл аяғына 11 673 теңге құрады.
Дереккөздер
- Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
- Солтүстік Қазақстан облысының әкімшілік-аумақтық бөлінісінің тарихы бойынша анықтамалық (29 шілде 1936 ж. - 1 қаңтар 2007 ж.)
- Ресей империясы, КСРО халық санақтары
- ҚР халық санақтары
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Shal akyn audany Soltүstik Қazakstan oblysynyn batys boligine taman ornalaskan әkimshilik bolinisi Audan ajmagy 4 84 myn sharshy km Ortalygy Sergeev kalasy Қazakstan audanyShal akyn audanyӘkimshiligiOblysySoltүstik Қazakstan oblysyAudan ortalygySergeevAuyldyk okrugter sany10Қalalyk әkimdikter sany1Auyl sany41Қala sany1ӘkimiҚajrat Қajrollauly OmarovAudan әkimdiginin mekenzhajySergeev kalasy Pobeda koshesi 35Tarihy men geografiyasyKoordinattary53 47 24 s e 67 26 24 sh b 53 79000 s e 67 44000 sh b 53 79000 67 44000 G O Ya Koordinattar 53 47 24 s e 67 26 24 sh b 53 79000 s e 67 44000 sh b 53 79000 67 44000 G O Ya Қurylgan uakyty3 kyrkүjek 1928 zhylZher aumagy4 841 km Uakyt beldeuiUTC 5 00TurgyndaryTurgyny17 916 adam 2023 Tygyzdygy4 6 adam km Ұlttyk kuramyorystar 44 62 kazaktar 44 6 nemister 4 01 ukraindar 3 47 tatarlar 0 96 belarustar 0 74 0 27 baska ult okilderi 1 33 Sandyk identifikatorlaryTelefon kody 7 71534 xxxxxAvtomobil kody15Shal akyn audanynyn әkimdigiGeografiyalyk ornyAudan soltүstiginde Zhambyl batysynda Timiryazev shygysynda ontүstik shygysynda Esil zhәne Ajyrtau ontүstiginde Ғ Mүsirepov audandarymen shektesedi Aumagy arkyly ozeni agyp otedi onyn bojynda Sergeev bogeni ornalaskan Audan ormandy dala zonasynda ornalaskan zherdin үstingi kabaty kara topyrakty bolyp keledi zhәne shalgyndy kara topyrakty kabat ta keninen oryn alady Tarihy1928 zhyly Shal akyn audanynyn kazirgi aumagynda Rykov zhәne Tonkerej audandary kuryldy 1930 zhyly Tonkeris audanyna taratylgan Rykov audany kosyldy 1940 zhyly audan aty Oktyabr bolyp auystyryldy 1954 zhyly Dos Aksuat Severnyj Celinnyj Moskvoreck Komsomol Oktyabr auyldyk kenesteri kuryldy Kenes auyldyk kenesi taratyldy 1956 zhyly Ishim Krivoshekov auyldyk kenesteri kuryldy 1957 zhyly Baluan auyldyk kenesi Semipol Kreshen auyldyk kenesi Oktyabr Zhaltyr auyldyk kenesi Marev Gorodec auyldyk kenesi Konovalov Dmitriev auyldyk kenesi Dos auyldyk kenesine kosyldy Esil Lenin Tomengi Burlyk auyldyk kenesteri taratyldy Stepnoj auyldyk kenesi Afanasev Torangyl auyldyk kenesi Novopokrov bolyp ozgertildi Severnyj auyldyk kenesi Presnov audanyna berildi 1958 zhyly Internacionalnyj auyldyk kenesi kurylyp Konovalov auyldyk kenesi taratyldy 1962 zhyly Sergeev Gorodec auyldyk kenesteri kuryldy 1963 zhyly Oktyabr audany Sergeev audany bolyp ozgertilip audan ortalygy Sergeevka auylyna koshirildi Aksuat Dos Internacionalnyj Ishim Komsomol Moskvoreck Celinnyj auyldyk kenesteri zhanadan kurylgan Timiryazev audanyna berildi Terensaj auyldyk kenesi kuryldy 1968 zhyly Marev auyldyk kenesi ortalygynyn Sergeevka auylyna koshiriluine oraj Sergeev auyldyk kenesi al Sergeev auyldyk kenesi ortalygynyn Marev kensharynyn bolimshesine koshiriluine oraj Marev auyldyk kenesi bolyp ozgertildi 1969 zhyly Sergeevka auylyna kala mәrtebesi berildi 1970 zhyly Stupin Yubilejnyj auyldyk kenesteri 1972 zhyly Zhanazhol auyldyk kenesi kuryldy 1975 zhyly Olgin auyldyk kenesi kuryldy Burynnan bolgan Olgin auyldyk kenesi Suhorabov auyldyk kenesi bolyp ozgertildi 1979 zhyly Enbek auyldyk kenesi kuryldy 1980 zhyly Yubilejnyj auyldyk kenesi Celinnyj audanyna berildi 1988 zhyly Celinnyj audany taratylyp Gorodec Oktyabr Yubilejnyj Internacionalnyj auyldyk kenesteri Sergeev audanyna kosyldy 1989 zhyly Enbek auyldyk kenesi Zhanasu bolyp ozgertildi 1994 zhyly buryngy auyldyk kenester aumagynda auyldyk okrugter kuryldy 1997 zhyly Zhanasu Zhanazhol Olgin auyldyk okrugteri taratyldy Buryngy Marev Terensaj auyldyk okrugteri negizinde Ayutas auyldyk okrugi ortalygy Sergeev k kuryldy 1999 zhyly 14 zheltoksanda Sergeev audany Shal akyn audany bolyp kajta ataldy 2003 zhyly Ayutas auyldyk okruginin ortalygy Қaratal auylyna koshirildi 2005 zhyly Zhanazhol auyldyk okrugi kajta kuryldy Halky1939 1959 1970 1979 1989 1999 2009 2021 26417 43142 45743 43144 42361 32375 23095 17674 Turgyndary 18 577 adam 2019 Ұlttyk kuramy kazaktar 45 36 orystar 43 75 ukraindar 3 86 nemister 3 79 tatarlar 0 94 belarustar 0 74 0 25 baska ult okilderi 1 31 Әkimshilik bolinisi42 eldi meken 1 kalalyk әkimdik pen 10 auyldyk okrugke biriktirilgen Әkimshilik birlik Ortalygy Eldi mekenderi Halky 2009 Araj auyldyk okrugi Araj auyly 4 1671Afanasev auyldyk okrugi Afanasevka auyly 4 1159Ayutas auyldyk okrugi Yskak Ybyraev auyly 5 2681Gorodec auyldyk okrugi Gorodeckoe auyly 4 1148Zhanazhol auyldyk okrugi Zhanazhol auyly 3 930Novopokrov auyldyk okrugi Novopokrovka auyly 5 1749Priishim auyldyk okrugi Povozochnoe auyly 4 1376Semipol auyldyk okrugi Semipolka auyly 4 1769Sergeev kalalyk әkimdigi Sergeev kalasy 1 7661Suhorabov auyldyk okrugi Suhorabovka auyly 2 1244Yubilejnyj auyldyk okrugi Kreshenka auyly 6 1707Audan ekonomikasy 2009 zhyldyn korytyndylary Audanda 2010 zhylgy 1 kantarga 261 kәsiporyn tirkelgen onyn ishinde 2 iri 16 orta 243 shagyn kәsiporyndar Olardan 120 zandy tulga memlekettik menshik nysanyna 139 zheke menshik 2 zandy tulga shetel menshigi nysanyna zhatady Audanda oblystyn auyl sharuashylygynyn zhalpy oniminin 5 3 y ondirilgen 12 637 9 mln tenge Өnerkәsip kәsiporyndarymen karzhylyk emes korporaciya sektory 963 5 mln tengenin onimi ondirilgen oblystagy үlesi 1 4 Өnerkәsip oniminin fizikalyk koleminin indeksi 106 6 kurajdy Bolshek tauarajnalymynyn kolemi kogamdyk tamaktandyrusyz 341 9 mln tenge somasyn kurajdy Tauarajnalymnyn fizikalyk koleminin indeksi 82 4 kurady 2009 zhyldyn basyna audan kәsiporyndarynyn negizgi kural zhabdyktary 5 217 4 mln tenge somasyn kurap tozu dengeji 37 9 boldy Negizgi kapitalga salyngan investiciya kolemi 1 185 7 mln tenge kurady Pajdalanuga 5 3 myn sharshy metr turgyn үj berildi Audannyn ekonomikasynda 16 5 myn adam zhumys istejdi Ortasha ajlyk zhalaky kәsipkerlik kyzmetpen ajnalysatyn shagyn kәsiporyndarsyz otken zhylmen salystyrganda 19 4 osip 39 373 tengeni kurady Nakty zhalaky 11 6 osti Ortasha zhan basyna shagyp eseptegende atauly akshalaj tabys 27 836 tenge kurady Ortasha zhan basyna shakkandagy kүn koristin en tomengi dengejinin shamasy zhyl ayagyna 11 673 tenge kurady DerekkozderҚazakstan Respublikasy halkynyn zhynysy zhәne zhergilikti zherdin tipine karaj sany 2023 zhylgy 1 kantarga Қazakstan Respublikasy halkynyn zhekelegen etnostary bojynsha sany 2022 zhyl basyna Soltүstik Қazakstan oblysynyn әkimshilik aumaktyk bolinisinin tarihy bojynsha anyktamalyk 29 shilde 1936 zh 1 kantar 2007 zh Resej imperiyasy KSRO halyk sanaktary ҚR halyk sanaktary