Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Орал облысы — 1868-1920 жылдары болған Ресей империясындағы облыс.
| Ресей империясының облысы | |||
| Орал облысы | |||
| |||
| Әкімшілігі | |||
|---|---|---|---|
| Ел | |||
| Әкімшілік орталығы | |||
| Тарихы мен географиясы | |||
| Құрылған уақыты | |||
| Таратылған уақыты | |||
| Жер аумағы | 323 700 км² | ||
| Тұрғындары | |||
| Тұрғыны | 645 121 адам (1897) | ||
|
| |||
 Орал облысы Ортаққорда | |||
Тарихы
Орал облысы император II Александрдың 1868 жылғы 2 қарашадағы жарлығымен құрылды. Оған Орал казак әскерінің жерлері (1917 бастап Жайық казак әскері) мен бір бөлігі кірді. Гурьев, Қалмақ, Ембі, Орал уездеріне бөлінді. (1868–1881) және Дала генерал-губернаторлықтарының (1882–1917) құрамына кірді.
1891 жылы Ақмола, Семей, Жетісу, Орал және Торғай облыстарын басқару туралы Ережемен Ембі уезін Темір уезі деп өзгертті. 1899 жылы Қалмақ уезі Ілбішін уезі болып өзгертілді.
1918 жылы 29 наурызға қараған түні Оралда әскери үкіметі «Алаш» партиясының өкілдерімен одақтасып, төңкеріс ұйымдастырды. Облыс орталығы ақ әскерлердің қарамағына өтті. Орал әскери үкіметі құрылды. 1919 жылдың қаңтар-наурызында ЖШҚӘ бір бөлігі Орал облысының көп бөлігін басып алды. 1919 - 1920 жылдары оның аумағында ЖШҚӘ бөлімдері мен генерал-лейтенант В.С.Толстовтың басқаруындағы Орал ақ әскерлері арасында ауыр шайқастар өтті.
1920 жылдың басында Орал облысының аумағы толығымен ЖШҚӘ қарамағына өтті. Қырғыз өлкесін басқару жөніндегі әскери-революциялық комитет пен Орынбор губерниялық атқару комитетінің 1920 жылғы 7 шілдедегі бірлескен шешімімен Темір уезі жаңадан құрылған Орынбор-Торғай губерниясына берілді.
БОАК мен РКФСР ХКК 1920 жылғы 26 тамыздағы жарлығымен Қазақ АСКР құрамына енгізілді. 1920 жылдың 12 қазанында Қырғыз АКСР Кеңестерінің І Құрылтай съезінің шешімімен Орал губерниясы болып өзгертілді.
Географиясы
Орал облысы Еуропалық Ресейдің оңтүстік -шығысында, 53° пен 45,5° с.е. және 49° пен 59° ш.б. аралығында орналасып, 323 700 км² (284 412 шаршы шақырым) аумақты алып жатыр, оның 70 640 км² (62 068 шаршы шақырым) бөлінбейтін қауымдық меншік ретінде Орал казак әскеріне тиесілі, ал 253 000 км² (222 344 шаршы шақырым) мемлекеттік меншікті құрай, қырғыз-қайсақтардың жалпыға ортақ пайдалануына берілді. Кеңістік бойынша бұл облыс Ресей империясының губерниялары мен облыстары арасында 19-орынды, Еуропалық Ресейде 4-орынды иеленді.
Шекарасы: солтүстікте — және губерниялары, батыста — , Ішкі немесе Бөкей Ордасының жерлері, оңтүстік-батысында — Каспий теңізінің бір бөлігі, оңтүстігінде — Күнгей Каспий облысы мен Каспий теңізінің жағалауы, шығыста — Торғай облысы мен Арал теңізінің бір бөлігі.
1932 жылдан бастап облыс аумағы РКФСР құрамындағы Қазақ АКСР Батыс Қазақстан облысының құрамына кіреді.
Әкімшілік бөлінісі
XX ғасырдың басында бұл облысқа 4 уез кірді:
| № | Уез | Уездік қала | Ауданы, шақырым² | Тұрғындары (1897), адам | Станица саны | Болыс саны |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Гурьев | Гурьев (9 322 адам) | 46 315,1 | 293 619 | 5 | 17 |
| 2 | Ілбішін | Ілбішін (3 400 адам) | 62 017,6 | 169 673 | 10 | 14 |
| 3 | Темір | Темір (616 адам) | 117 836,0 | 95 071 | 0 | 21 |
| 4 | Орал | Орал (36 466 адам) | 46 315,1 | 293 619 | 16 | 8 |
1920 жылы Темір уезі Торғай губерниясына берілді, ал облыс Қырғыз АКСР құрамында аттас губернияға айналды.
Тұрғындары
1897 жылғы ұлттық құрамы:
| уез | қазақтар | орыстар | татарлар |
|---|---|---|---|
| тұтас губерния | 71,3 % | 24,9 % | 2,8 % |
| Гурьев уезі | 81,7 % | 16,9 % | 1,1 % |
| Қалмақ уезі | 85,0 % | 12,8 % | 1,3 % |
| Темір уезі | 99,0 % | … | … |
| Орал уезі | 51,4 % | 42,3 % | 4,9 % |
Облыс жетекшілігі
Губернаторлар
| Т. А. Ә. | Атағы, шені, лауазымы | Лауазымды орындау уақыты |
|---|---|---|
| генерал-майор | ||
| кінәз, Ұлы Мәртебелі генерал-майор | ||
| генерал-майор | ||
| генерал-майор | ||
| генерал-лейтенант | ||
| генерал-лейтенант | ||
| генерал-лейтенант | ||
| генерал-лейтенант |
Вице-губернаторлар
| Т. А. Ә. | Атағы, шені, лауазымы | Лауазымды орындау уақыты |
|---|---|---|
| статтық кеңесші | ||
| полковник | ||
| церемониймейстер лауазымында, коллеждік асессор | ||
| полковник | ||
| полковник (нақты статтық кеңесші) | ||
| статтық кеңесші, л. а. (14.08.1901 бекітілді) | ||
| коллеждік кеңесші | ||
| сарай кеңесшісі (коллеждік кеңесші) | ||
| статтық кеңесші | ||
| коллеждік кеңесші | ||
| нақты статтық кеңесші |
Бейнелемесі
-
![image]()
Облыстың ресми елтаңбасы (ІІМ шығ., 1880) -
![image]()
Облыстың бейресми елтаңбасы (Сукачов шығ., 1878) -
![image]()
Таңғажайып балығы бар облыстың елтаңбасы (Штрехл, 1899) -
![image]()
Облыс елтаңбасының заманауи суреті (2000-жылдары) -
![image]()
Ресми сипаттамасы бар облыстың елтаңбасы (, 1899) -
![image]()
II Александр бекіткен ресми сипаттамасы бар облыстың елтаңбасы (1878)
Дереккөздер
- Орал облысы. Тексерілді, 15 мамыр 2018.
- 1899 жылға дейін Қалмақ деп аталды
- Демоскоп Weekly — Қосымша. Статистикалық көрсеткіштердің анықтамалығы
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Oral oblysy 1868 1920 zhyldary bolgan Resej imperiyasyndagy oblys Resej imperiyasynyn oblysyOral oblysyEltanbasyӘkimshiligiEl Resej imperiyasyӘkimshilik ortalygyOralTarihy men geografiyasyҚurylgan uakyty1868Taratylgan uakyty12 kazan 1920Zher aumagy323 700 km TurgyndaryTurgyny645 121 adam 1897 Oral oblysy OrtakkordaTarihyOral oblysy imperator II Aleksandrdyn 1868 zhylgy 2 karashadagy zharlygymen kuryldy Ogan Oral kazak әskerinin zherleri 1917 bastap Zhajyk kazak әskeri men bir boligi kirdi Gurev Қalmak Embi Oral uezderine bolindi 1868 1881 zhәne Dala general gubernatorlyktarynyn 1882 1917 kuramyna kirdi 1891 zhyly Akmola Semej Zhetisu Oral zhәne Torgaj oblystaryn baskaru turaly Erezhemen Embi uezin Temir uezi dep ozgertti 1899 zhyly Қalmak uezi Ilbishin uezi bolyp ozgertildi 1918 zhyly 29 nauryzga karagan tүni Oralda әskeri үkimeti Alash partiyasynyn okilderimen odaktasyp tonkeris ujymdastyrdy Oblys ortalygy ak әskerlerdin karamagyna otti Oral әskeri үkimeti kuryldy 1919 zhyldyn kantar nauryzynda ZhShҚӘ bir boligi Oral oblysynyn kop boligin basyp aldy 1919 1920 zhyldary onyn aumagynda ZhShҚӘ bolimderi men general lejtenant V S Tolstovtyn baskaruyndagy Oral ak әskerleri arasynda auyr shajkastar otti 1920 zhyldyn basynda Oral oblysynyn aumagy tolygymen ZhShҚӘ karamagyna otti Қyrgyz olkesin baskaru zhonindegi әskeri revolyuciyalyk komitet pen Orynbor guberniyalyk atkaru komitetinin 1920 zhylgy 7 shildedegi birlesken sheshimimen Temir uezi zhanadan kurylgan Orynbor Torgaj guberniyasyna berildi BOAK men RKFSR HKK 1920 zhylgy 26 tamyzdagy zharlygymen Қazak ASKR kuramyna engizildi 1920 zhyldyn 12 kazanynda Қyrgyz AKSR Kenesterinin I Қuryltaj sezinin sheshimimen Oral guberniyasy bolyp ozgertildi GeografiyasyOral oblysy Europalyk Resejdin ontүstik shygysynda 53 pen 45 5 s e zhәne 49 pen 59 sh b aralygynda ornalasyp 323 700 km 284 412 sharshy shakyrym aumakty alyp zhatyr onyn 70 640 km 62 068 sharshy shakyrym bolinbejtin kauymdyk menshik retinde Oral kazak әskerine tiesili al 253 000 km 222 344 sharshy shakyrym memlekettik menshikti kuraj kyrgyz kajsaktardyn zhalpyga ortak pajdalanuyna berildi Kenistik bojynsha bul oblys Resej imperiyasynyn guberniyalary men oblystary arasynda 19 oryndy Europalyk Resejde 4 oryndy ielendi Shekarasy soltүstikte zhәne guberniyalary batysta Ishki nemese Bokej Ordasynyn zherleri ontүstik batysynda Kaspij tenizinin bir boligi ontүstiginde Kүngej Kaspij oblysy men Kaspij tenizinin zhagalauy shygysta Torgaj oblysy men Aral tenizinin bir boligi 1932 zhyldan bastap oblys aumagy RKFSR kuramyndagy Қazak AKSR Batys Қazakstan oblysynyn kuramyna kiredi Әkimshilik bolinisiXX gasyrdyn basynda bul oblyska 4 uez kirdi Uez Uezdik kala Audany shakyrym Turgyndary 1897 adam Stanica sany Bolys sany1 Gurev Gurev 9 322 adam 46 315 1 293 619 5 172 Ilbishin Ilbishin 3 400 adam 62 017 6 169 673 10 143 Temir Temir 616 adam 117 836 0 95 071 0 214 Oral Oral 36 466 adam 46 315 1 293 619 16 8 1920 zhyly Temir uezi Torgaj guberniyasyna berildi al oblys Қyrgyz AKSR kuramynda attas guberniyaga ajnaldy Turgyndary1897 zhylgy ulttyk kuramy uez kazaktar orystar tatarlartutas guberniya 71 3 24 9 2 8 Gurev uezi 81 7 16 9 1 1 Қalmak uezi 85 0 12 8 1 3 Temir uezi 99 0 Oral uezi 51 4 42 3 4 9 Oblys zhetekshiligiGubernatorlar T A Ә Atagy sheni lauazymy Lauazymdy oryndau uakytygeneral major 02 01 1869 30 08 1876kinәz Ұly Mәrtebeli general major 30 08 1876 10 02 1885general major 16 02 1885 24 02 1893general major 24 02 1893 23 02 1899general lejtenant 04 04 1899 01 05 1905general lejtenant 15 05 1905 01 01 1910general lejtenant 01 01 1910 1913general lejtenant 1913 1916Vice gubernatorlar T A Ә Atagy sheni lauazymy Lauazymdy oryndau uakytystattyk kenesshi 10 01 1869 20 02 1881polkovnik 20 02 1881 06 02 1888ceremonijmejster lauazymynda kollezhdik asessor 28 04 1888 02 01 1892polkovnik 13 02 1892 11 08 1894polkovnik nakty stattyk kenesshi 30 10 1894 26 08 1900stattyk kenesshi l a 14 08 1901 bekitildi 22 01 1901 16 12 1902kollezhdik kenesshi 16 12 1902 24 04 1904saraj kenesshisi kollezhdik kenesshi 24 04 1904 02 06 1906stattyk kenesshi 02 06 1906 12 07 1909kollezhdik kenesshi 12 07 1909 31 12 1910nakty stattyk kenesshi 31 12 1910 1917BejnelemesiOblystyn resmi eltanbasy IIM shyg 1880 Oblystyn bejresmi eltanbasy Sukachov shyg 1878 Tangazhajyp balygy bar oblystyn eltanbasy Shtrehl 1899 Oblys eltanbasynyn zamanaui sureti 2000 zhyldary Resmi sipattamasy bar oblystyn eltanbasy 1899 II Aleksandr bekitken resmi sipattamasy bar oblystyn eltanbasy 1878 DerekkozderOral oblysy Tekserildi 15 mamyr 2018 1899 zhylga dejin Қalmak dep ataldy Demoskop Weekly Қosymsha Statistikalyk korsetkishterdin anyktamalygy