Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Кавказ таудағаны (Celtis саuсаsіcа) – , таудаған туысына жататын көп жылдық ағаш. Орта Азия, Иран және Кавказдың таулы аймақтарында кездеседі. Қазақстанда Жетісу (Жоңғар Алатауының оңтүстік сілемінен Батыс Тянь-Шаньға дейінгі (Жамбыл, Түркістан облыстары) төменгі және орта белдеудегі құрғақ тау беткейлері мен шатқалдарында өседі. Биіктігі 4 – 8 метрдей, тегіс, сұр қабықты, жас бұтақтары қызғылт қоңыр түсті, ұшар басы шоқтанып тұрады. Өте қатты, қысқа , талшықтанған торы айқын көрінетін жапырақтары өркенге кезектесе орналасқан. Жапырақ тақташалары ұзынша тәрізді, жиектері үшкір тісті болып келеді. Гүлдері қос жынысты, олар ұзындығы 2 см-дей болатын жапырақтың қуысында орналасқан. Гүлсерігі қарапайым ұсак төрт бөліктен тұрады, аталығы төртеу, жатыны бір ұялы. Тұқымынан және жолмен көбейеді. Жапырақ жара бастаған кезде жел арқылы тозаңданады. Сәуір – мамыр айларында гүлдеп, қыркүйекте жемістенеді. Жемісі – тәтті, жұмсақ, шар тәрізді сүйекше. Құрғақшылыққа төзімді ағаш. Жетіліп піскен кезінде (қыркүйек) жемісі қызғылт сары түсті әрі көкшіл қатпарлы рең алады. Кавказ таудағаның сүрегі ауыр және мықты болады, балтамен жарудың өзі қиынға соғады, сондықтан да оны көбіне «тас» немесе «темір» ағаш деп атайды. Қабығын тері, жүн және жібек бұйымдарын сарғыш қоңыр түске бояу үшін қолданады. жапырағы мен жемісін асқынған асқазан, ішектің жұқпалы ауруларын емдеуде және терлеу үшін қолданылады. Ал құрамында 48%-ға дейін қою майы бар жемісін тағамға пайдаланады. Жемісі шикі күйінде де жеуге жарамды. Кавказ таудағаны шірнелік және сәндік өсімдік. Табиғи ортада тік беткейлер мен шөгінділерді орнықтырып, топырақты шайылып, тастарды жылжып кетуден сақтайды. Кавказ таудағаны өзінің таралу аймағы бойынша солтүстік-шығыста ең сирек кездесетін түр болғандықтан қорғауға алынып, Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген.
| Кавказ таудағаны | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Кавказ таудағаны | ||||||||||||||||
 () | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Celtis caucasica Willd. |
Сілтемелер
- Қазақстан Энциклопедиясы
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Kavkaz taudagany Celtis sausasica taudagan tuysyna zhatatyn kop zhyldyk agash Orta Aziya Iran zhәne Kavkazdyn tauly ajmaktarynda kezdesedi Қazakstanda Zhetisu Zhongar Alatauynyn ontүstik sileminen Batys Tyan Shanga dejingi Zhambyl Tүrkistan oblystary tomengi zhәne orta beldeudegi kurgak tau betkejleri men shatkaldarynda osedi Biiktigi 4 8 metrdej tegis sur kabykty zhas butaktary kyzgylt konyr tүsti ushar basy shoktanyp turady Өte katty kyska talshyktangan tory ajkyn korinetin zhapyraktary orkenge kezektese ornalaskan Zhapyrak taktashalary uzynsha tәrizdi zhiekteri үshkir tisti bolyp keledi Gүlderi kos zhynysty olar uzyndygy 2 sm dej bolatyn zhapyraktyn kuysynda ornalaskan Gүlserigi karapajym usak tort bolikten turady atalygy torteu zhatyny bir uyaly Tukymynan zhәne zholmen kobejedi Zhapyrak zhara bastagan kezde zhel arkyly tozandanady Sәuir mamyr ajlarynda gүldep kyrkүjekte zhemistenedi Zhemisi tәtti zhumsak shar tәrizdi sүjekshe Қurgakshylykka tozimdi agash Zhetilip pisken kezinde kyrkүjek zhemisi kyzgylt sary tүsti әri kokshil katparly ren alady Kavkaz taudaganyn sүregi auyr zhәne mykty bolady baltamen zharudyn ozi kiynga sogady sondyktan da ony kobine tas nemese temir agash dep atajdy Қabygyn teri zhүn zhәne zhibek bujymdaryn sargysh konyr tүske boyau үshin koldanady zhapyragy men zhemisin askyngan askazan ishektin zhukpaly aurularyn emdeude zhәne terleu үshin koldanylady Al kuramynda 48 ga dejin koyu majy bar zhemisin tagamga pajdalanady Zhemisi shiki kүjinde de zheuge zharamdy Kavkaz taudagany shirnelik zhәne sәndik osimdik Tabigi ortada tik betkejler men shogindilerdi ornyktyryp topyrakty shajylyp tastardy zhylzhyp ketuden saktajdy Kavkaz taudagany ozinin taralu ajmagy bojynsha soltүstik shygysta en sirek kezdesetin tүr bolgandyktan korgauga alynyp Қazakstannyn Қyzyl kitabyna engizilgen Kavkaz taudaganyKavkaz taudagany Dүniesi ӨsimdikterBolimi Gүldi osimdikterTaby Қos zharnaktylar unranked Saby Tukymdasy Tegi CeltisTүri C caucasicaCeltis caucasica Willd SiltemelerҚazakstan EnciklopediyasyBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet