Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Жалайыр сұлтандығы — Жалайыр әулеті Ирак пен батыс Иранда құрған патшалық болып, ол 1330 жылдары Моңғол билігі Иранда құлаған соң орнайды. Жалайыр сұлтандығы өз тұсында жаңадан күшейген Әмір Темір әулетінің шапқыншылығы мен Қара-Қоюнлу (Қара қойлылар) оғыздарының бүлігінен шайқалады. 1405 жылы Ақсақ Темір өлген соң Жалайырлар тағы да Оңтүстік Ирақ пен Сұлтанатты күшейтуге тырысады, бірақ 1432 жылы Жалайыр сұлтандығы Қара-Қоюнлулар жағынан жеңіледі.
| Жалайыр Сұлтанаты Jalayirid Sultanate Монархиялы империя | |||||||
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| Астанасы | |||||||
| Тіл(дер)і | Түркі тілі, парсы тілі, моңғол тілі | ||||||
| Басқару формасы | Монархиялы империя | ||||||
| Тарихы | |||||||
| - | Орта ғасырлар | ||||||
Үкіметі
Жалайырлар әкімшілігі мен уәзірлігі Илхандық нұсқаны қолданды, әрі түркі, моңғол тілдерін парсы тілімен үйлестірді. Олардың дипломатиялық хат-хабарлары да Илхан мемлекетінің үлгісін қолданды, араб тіліндегі сөз тіркестері бар қызыл сияя төртбұрышты мөр қолданды.
Атақты Жалайыр өкілдері
- Мұхали (1170-1223) - "Джат" тармағынан - Шыңғыс ханның ең жақын серіктестерінің бірі, го-ван, әскердің сол қанатының қолбасшысы.
- Жошы-Дармала - Шыңғыс ханның әріптесі. Оның ұрпағы Жалайыр әулетінің негізін қалаушы болды.
- Бала Ноян - Хорезмшах қуып жетуге жіберген Шыңғыс ханның мыңбасы. Үндістанда соғысқан.
- Илюке, Қаданның ұлы - Огедейдің тәрбиешісі.
- Джат тармағындағы Мункасар-нойон - Мунке кезіндегі төрелердің ең үлкені (яргучи). Манчестің билікке көтерілуіне наразы болған Шыңғыс әулетінің бір бөлігіне қарсы сот ісін жүргізеді.
Әміршілері
| Атағы/Аты | Жеке есімі | Тақтағы уақыты |
|---|---|---|
| Таж-Уд-Дин (Taj-ud-Din) تاج الدین | (Hasan Buzurg) | 1336–1356 |
| Мұиз-уд-Дұния уа ал-Дин (Mu'izz-ud-duniya wa al-Din) معزالدنیا والدین Бахадур хан (Bahadur Khan) بهادرخان | (Shaikh Awais Jalayir) | 1356–1374 |
| Жалал-уд-Дин (Jalal-ud-Din) جلال الدین | (Shaikh Hasan Jalayir) | 1374 |
| Қияс-уд-Дин (Ghiyas-ud-Din) غیاث الدین | (Shaikh Hussain Jalayir) | 1374–1382 |
| (Shaikh Bayazid Jalayir) Солтаниех (Soltaniyeh) қаласындағы Парсы Ирак билеушісі әрі таққа үміткер болған | 1382-1384 | |
| Сұлтан (Sultan) سلطان | (Sultan Ahmed Jalayir) Бағдат билеушісі және таққа үміткер болған | 1382–1410 |
| (Shah Walad Jalayir) Шах Али Жалайырдың () ұлы | 1410–1411 | |
| Сұлтан (Sultan) سلطان | (Sultan Muhammad Jalayir) (Tandu Khatun) ырқында | 1411 (1-ші билеу мезгілі) |
| Сұлтан (Sultan) سلطان | (Sultan Awais Jalayir) | 1411-1421 |
| Сұлтан (Sultan) سلطان | (Muhammad bin Shah Walad Jalayir) | 1421 |
| Сұлтан (Sultan) سلطان | (Sultan Muhammad Jalayir) | 1421-1425 (2-ші билеу мезгілі) |
| Hussain bin Ala-ud-Daulah Jalayir | 1425-1432 |
Әулет ағашы
| Хұсейн Гүрхан | Арғұн (Arghun) қызы | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1336–1356 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1356–1374 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Алишах | Хұсайын Жалайыр I 1374–1382 | 1383–1410 | 1374 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Шах Валад 1410–1411 | Тандура Қатұн | Ал'а од-Доулех | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Махмұд 1411–1415 | 1415–1421 | Мохамед 1421–1422 | Хұсайын II 1424–1432 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Дереккөздер
- Bayne Fisher, William. The Cambridge History of Iran, p.3: "From then until Timur's invasion of the country, Iran was under the rule of various rival petty princes of whom henceforth only the Jalairids could claim Mongol lineage"
- The History Files Rulers of Persia
- The Cambridge History of Iran, Volume 6: The Timurid and Safavid periods — Repr. — Cambridge: New York. — P. 978. — ISBN 0521200946.
- Broadbridge, Anne F. Kingship and Ideology in the Islamic and Mongol Worlds, (Cambridge University Press, 2008), 157.
- Bosworth, Clifford Edmund. The new Islamic dynasties: a chronological and genealogical manual. New Edinburgh Islamic Surveys Series; ISBN 0-7486-2137-7, 978-0-7486-2137-8
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Zhalajyr sultandygy Zhalajyr әuleti Irak pen batys Iranda kurgan patshalyk bolyp ol 1330 zhyldary Mongol biligi Iranda kulagan son ornajdy Zhalajyr sultandygy oz tusynda zhanadan kүshejgen Әmir Temir әuletinin shapkynshylygy men Қara Қoyunlu Қara kojlylar ogyzdarynyn bүliginen shajkalady 1405 zhyly Aksak Temir olgen son Zhalajyrlar tagy da Ontүstik Irak pen Sultanatty kүshejtuge tyrysady birak 1432 zhyly Zhalajyr sultandygy Қara Қoyunlular zhagynan zheniledi Zhalajyr Sultanaty Jalayirid Sultanate Monarhiyaly imperiya1335 1432Zhalajyr tengesi Bagdat 1382 1387 zhzh Astanasy Bagdat 1358 dejin zhәne 1388 1411 Tebriz 1358 1388 Basra 1411 1432 Til der i Tүrki tili parsy tili mongol tiliBaskaru formasy Monarhiyaly imperiyaTarihy Orta gasyrlarҮkimetiZhalajyrlar әkimshiligi men uәzirligi Ilhandyk nuskany koldandy әri tүrki mongol tilderin parsy tilimen үjlestirdi Olardyn diplomatiyalyk hat habarlary da Ilhan memleketinin үlgisin koldandy arab tilindegi soz tirkesteri bar kyzyl siyaya tortburyshty mor koldandy Atakty Zhalajyr okilderiMuhali 1170 1223 Dzhat tarmagynan Shyngys hannyn en zhakyn seriktesterinin biri go van әskerdin sol kanatynyn kolbasshysy Zhoshy Darmala Shyngys hannyn әriptesi Onyn urpagy Zhalajyr әuletinin negizin kalaushy boldy Bala Noyan Horezmshah kuyp zhetuge zhibergen Shyngys hannyn mynbasy Үndistanda sogyskan Ilyuke Қadannyn uly Ogedejdin tәrbieshisi Dzhat tarmagyndagy Munkasar nojon Munke kezindegi torelerdin en үlkeni yarguchi Manchestin bilikke koteriluine narazy bolgan Shyngys әuletinin bir boligine karsy sot isin zhүrgizedi ӘmirshileriAtagy Aty Zheke esimi Taktagy uakytyTazh Ud Din Taj ud Din تاج الدین Hasan Buzurg 1336 1356Muiz ud Duniya ua al Din Mu izz ud duniya wa al Din معزالدنیا والدین Bahadur han Bahadur Khan بهادرخان Shaikh Awais Jalayir 1356 1374Zhalal ud Din Jalal ud Din جلال الدین Shaikh Hasan Jalayir 1374Қiyas ud Din Ghiyas ud Din غیاث الدین Shaikh Hussain Jalayir 1374 1382 Shaikh Bayazid Jalayir Soltanieh Soltaniyeh kalasyndagy Parsy Irak bileushisi әri takka үmitker bolgan 1382 1384Sultan Sultan سلطان Sultan Ahmed Jalayir Bagdat bileushisi zhәne takka үmitker bolgan 1382 1410 Shah Walad Jalayir Shah Ali Zhalajyrdyn uly 1410 1411Sultan Sultan سلطان Sultan Muhammad Jalayir Tandu Khatun yrkynda 1411 1 shi bileu mezgili Sultan Sultan سلطان Sultan Awais Jalayir 1411 1421Sultan Sultan سلطان Muhammad bin Shah Walad Jalayir 1421Sultan Sultan سلطان Sultan Muhammad Jalayir 1421 1425 2 shi bileu mezgili Hussain bin Ala ud Daulah Jalayir 1425 1432Әulet agashy Husejn Gүrhan Argun Arghun kyzy 1336 1356 1356 1374 Alishah Husajyn Zhalajyr I 1374 1382 1383 1410 1374 Shah Valad 1410 1411 Tandura Қatun Al a od Douleh Mahmud 1411 1415 1415 1421 Mohamed 1421 1422 Husajyn II 1424 1432 DerekkozderBayne Fisher William The Cambridge History of Iran p 3 From then until Timur s invasion of the country Iran was under the rule of various rival petty princes of whom henceforth only the Jalairids could claim Mongol lineage The History Files Rulers of Persia The Cambridge History of Iran Volume 6 The Timurid and Safavid periods Repr Cambridge New York P 978 ISBN 0521200946 Broadbridge Anne F Kingship and Ideology in the Islamic and Mongol Worlds Cambridge University Press 2008 157 Bosworth Clifford Edmund The new Islamic dynasties a chronological and genealogical manual New Edinburgh Islamic Surveys Series ISBN 0 7486 2137 7 978 0 7486 2137 8