Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ақжайық ауданы — Батыс Қазақстан облысының орталық бөлігіндегі әкімшілік бірлік. 1997 жылға дейін "Чапаев ауданы" деп аталып, Тайпақ ауданымен біріккен кезде қазіргі атауы берілді. Жерінің аумағы 25,7 мың км2. Орталығы — Чапаев ауылы.
| Қазақстан ауданы | |
| Ақжайық ауданы | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Облысы | |
| Аудан орталығы | |
| Ауылдық округтер саны | 18 |
| Ауыл саны | 45 |
| Әкімі | Мұрат Амангелдіұлы Сердалин |
| Аудан әкімдігінің мекенжайы | Чапаев ауылы, Қонаев көшесі, №70 |
| Тарихы мен географиясы | |
| Координаттары | 49°42′50″ с. е. 51°39′43″ ш. б. / 49.71389° с. е. 51.66194° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 49°42′50″ с. е. 51°39′43″ ш. б. / 49.71389° с. е. 51.66194° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Құрылған уақыты | 1928 |
| Жер аумағы | 25 716 км² |
| Уақыт белдеуі | UTC+5:00 |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны | ▼ 36 037 адам (2023) |
| Тығыздығы | 1,8 адам/км² |
| Ұлттық құрамы | қазақтар (95,93%), орыстар (3,31%), татарлар (0,28%), басқалары (0,48%) |
| Сандық идентификаторлары | |
| Пошта индексі | 090100- 090120 |
| Автомобиль коды | 07 |
| Ақжайық ауданының әкімдігі | |
|
| |
|
| |
Географиялық орны, климаты
Аудан батысында облыстың Жаңақала, Казталов, солтүстігінде Тасқала, Бәйтерек, Теректі, шығысында Сырым, Қаратөбе және Атырау облысының Қызылқоға аудандарымен, оңтүстігінде Атырау облысының Индер ауданымен шектеседі.
Аудан Каспий маңы ойпатының солтүстік бөлігін алып жатыр. Климаты аса құбылмалы. Орташа ауа температурасы қаңтарда — 13-14°С, шілдеде 23-24°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 200-250 мм. Ақжайық ауданының жерін Жайық өзені жарып ағады.
Тарихы
Ақжайық ауданы 1928 жылы Ілбішін ауданы болып құрылды. 1939 жылы Чапаев ауданы болып өзгертілді. 1997 жылы 7 мамырда таратылған Тайпақ ауданының аумағы қосылып, Ақжайық ауданы болып қайта аталды.
Ақжайық ауданы (1977-1997)
Ақжайық ауданы 1977 жылы 15 ақпанда Чапаев, Тайпақ аудандарының бір бөлігінен құрылды. Орталығы Ақжайық ауылы болды. Халқы — 21868 адам (1979). 1986 жылғы мәлімет бойынша ауданның 9 ауылдық кеңесі болды (Ақжайық, Аңқаты, Восход, Еңбек, Есенсай, Қурайлысай, Октябрь, Фурманов, Шағатай). 1988 жылы Ақжайық ауданы таратылып, ауылдық кеңестері Чапаев және Тайпақ аудандарына қосылды. 1992 жылы 6 шілдеде Чапаев ауданының шығыс бөлігінен қайтадан құрылды. 1997 жылы 7 мамырда қайта таратылып, аумағы түгелдей Теректі ауданына қосылды.
Өсімдігі мен жануарлар дүниесі
Ақжайық ауданының жері шөлейтті белдемге жатады. Топырағы негізінен қызғылт қоңыр, сортаң болып келеді. Өсімдіктерден: селеу, бетеге, еркек шөп, көкпек, жусан т.б. өседі. Жануарлардан: негізінен қасқыр, шиебөрі, түлкі, суыр, бөкен, елік, жабайы шошқа, құстан: қаршыға, құр, үкі, қаз, үйрек, тырна т.б. мекендейді.
Шаруашылығы
Ауданда май және нан зауыттары, тұрмыс қажетін өтеу комбинаты, жол жөндеу учаскесі, астық қабылдау пункті, тамақ комбинаты, орман шаруашылық кәсіпорны жұмыс істейді. Ауыл шаруашылық жерінің ауданы 12,8 мың га (1997), оның ішінде егістік — 14%, шабындық — 11%, жайылым — 72%. Суармалы дәнді дақылдар, картоп, көкөніс және бақша дақылдарын өсіру дамыған. Аудан тұрғындары мүйізді ірі қара, қой, ешкі, шошқа, жылқы, түйе өсірумен айналысады. Аудан жері арқылы Орал — Атырау, Чапаев — Жаңақала, Чапаев — Фурманов автомобиль жолы өтеді. Музыка, спорт мектебі, кәсіптік-техника учильище, кітапханалар, мәдениет үйлері, кинотеатрлар, аурухана т.б. бар. 1931 жылдан қазақ, орыс тілдерінде аудандық “Еңбек”, “Труд” газеттері шығады.
Халқы
| 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 1999 | 2009 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 33445 | ▼29464 | ▲39424 | ▼26079 | ▲43731 | ▲49364 | ▼41777 | ▼36199 |
Тұрғыны 40574 адам (2019). Ұлттық құрамы: қазақтар (95,76%), орыстар (3,42%), басқалары (0,82%). Тұрғындарының орташа тығыздығы 1 км2-ге 1,8 адамнан келеді.
2023 жылдың қаңтарында тұрғындар саны 36073 адамды (18390 ер адам және 17647 әйел адам) құрады.
Әкімшілік бөлінісі
Аудандағы 45 елді мекен 18 ауылдық округке біріктірілген:
| Әкімшілік бірлік | Орталығы | Елді мекендері | Халқы (2021) |
|---|---|---|---|
| Ақжол ауылдық округі | Ілбішін ауылы | 4 | ▼2139 |
| Ақсуат ауылдық округі | Ақсуат ауылы | 2 | ▼763 |
| Алғабас ауылдық округі | Алғабас ауылы | 5 | ▼1756 |
| Алмалы ауылдық округі | Алмалы ауылы | 2 | ▼1847 |
| Базартөбе ауылдық округі | Базартөбе ауылы | 3 | ▼1303 |
| Базаршолан ауылдық округі | Базаршолан ауылы | 3 | ▼1354 |
| Бударин ауылдық округі | Бударин ауылы | 3 | ▼1545 |
| Есенсай ауылдық округі | Есенсай ауылы | 3 | ▼1563 |
| Жамбыл ауылдық округі | Жамбыл ауылы | 3 | ▼744 |
| Жаңабұлақ ауылдық округі | Жаңабұлақ ауылы | 1 | ▼1075 |
| Көнеккеткен ауылдық округі | Көнеккеткен ауылы | 2 | ▼953 |
| Қабыршақты ауылдық округі | Қабыршақты ауылы | 1 | ▼918 |
| Қарауылтөбе ауылдық округі | Қарауылтөбе ауылы | 1 | ▼1376 |
| Қурайлысай ауылдық округі | Жұбан Молдағалиев ауылы | 2 | ▼1366 |
| Мерген ауылдық округі | Мерген ауылы | 3 | ▼1224 |
| Сарытоғай ауылдық округі | Жанама ауылы | 2 | ▼941 |
| Тайпақ ауылдық округі | Тайпақ ауылы | 3 | ▼5131 |
| Чапаев ауылдық округі | Чапаев ауылы | 2 | ▲10201 |
Ірі елді мекендері
| Атауы | Статусы | Халқы (2021) |
|---|---|---|
| Чапаев | ауыл | ▲ 9642 |
| Тайпақ (Калмыково) | ауыл | ▼ 4243 |
| Қарауылтөбе | ауыл | ▼ 1376 |
| Ілбішін | ауыл | ▼ 1356 |
| Алмалы (Котельниково) | ауыл | ▼ 1272 |
| Бударин | ауыл | ▼ 1240 |
| Базаршолан | ауыл | ▼ 1197 |
| Жаңабұлақ (Кожехарово) | ауыл | ▼ 1075 |
| Есенсай | ауыл | ▼ 1048 |
| Алғабас (Верхневологино) | ауыл | ▼ 1030 |
| Қабыршақты (Первомай) | ауыл | ▼ 918 |
| Мерген | ауыл | ▼ 913 |
| Базартөбе | ауыл | ▼ 885 |
| Ж. Молдағалиев (Қурайлысай) | ауыл | ▼ 857 |
| Жанама | ауыл | ▼ 760 |
| Көнеккеткен | ауыл | ▼ 758 |
| Ақсуат (Батурино) | ауыл | ▼ 639 |
| Шабдаржап (Харькино) | ауыл | ▼ 623 |
| Атамекен (Антоново) | ауыл | ▼ 575 |
| Жайық (Феофаново) | ауыл | ▼ 559 |
| Сайқұдық | ауыл | ▼ 509 |
Дереккөздер
- Батыс Қазақстан облысының Ақжайық, Казталов, Теректі және Бәйтерек аудандарының шекараларын белгілеу туралы
- Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
- Қазақстан почталық индекстері
- Қазақ Энциклопедиясы
- Қазақ КСР. 1986 жылғы 1 қаңтарға әкімшілік-аумақтық бөлінісі
- Батыс Қазақстан облысының Ақжайық және Тайпақ аудандарын тарату, Чапаев ауданын қайта атау туралы
- Ресей империясы, КСРО халық санақтары
- ҚР халық санақтары
- Батыс Қазақстан облысының Статистика департаменті. 01.07.2019 Мұрағатталған 8 қазанның 2020 жылы.
- Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға) Мұрағатталған 5 наурыздың 2023 жылы.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Akzhajyk audany Batys Қazakstan oblysynyn ortalyk boligindegi әkimshilik birlik 1997 zhylga dejin Chapaev audany dep atalyp Tajpak audanymen birikken kezde kazirgi atauy berildi Zherinin aumagy 25 7 myn km2 Ortalygy Chapaev auyly Қazakstan audanyAkzhajyk audanyӘkimshiligiOblysyBatys Қazakstan oblysyAudan ortalygyChapaevAuyldyk okrugter sany18Auyl sany45ӘkimiMurat Amangeldiuly SerdalinAudan әkimdiginin mekenzhajyChapaev auyly Қonaev koshesi 70Tarihy men geografiyasyKoordinattary49 42 50 s e 51 39 43 sh b 49 71389 s e 51 66194 sh b 49 71389 51 66194 G O Ya Koordinattar 49 42 50 s e 51 39 43 sh b 49 71389 s e 51 66194 sh b 49 71389 51 66194 G O Ya Қurylgan uakyty1928Zher aumagy25 716 km Uakyt beldeuiUTC 5 00TurgyndaryTurgyny 36 037 adam 2023 Tygyzdygy1 8 adam km Ұlttyk kuramykazaktar 95 93 orystar 3 31 tatarlar 0 28 baskalary 0 48 Sandyk identifikatorlaryPoshta indeksi090100 090120Avtomobil kody07Akzhajyk audanynyn әkimdigiGeografiyalyk orny klimatyAudan batysynda oblystyn Zhanakala Kaztalov soltүstiginde Taskala Bәjterek Terekti shygysynda Syrym Қaratobe zhәne Atyrau oblysynyn Қyzylkoga audandarymen ontүstiginde Atyrau oblysynyn Inder audanymen shektesedi Audan Kaspij many ojpatynyn soltүstik boligin alyp zhatyr Klimaty asa kubylmaly Ortasha aua temperaturasy kantarda 13 14 S shildede 23 24 S Zhauyn shashynnyn zhyldyk ortasha molsheri 200 250 mm Akzhajyk audanynyn zherin Zhajyk ozeni zharyp agady TarihyAkzhajyk audany 1928 zhyly Ilbishin audany bolyp kuryldy 1939 zhyly Chapaev audany bolyp ozgertildi 1997 zhyly 7 mamyrda taratylgan Tajpak audanynyn aumagy kosylyp Akzhajyk audany bolyp kajta ataldy Akzhajyk audany 1977 1997 Akzhajyk audany 1977 zhyly 15 akpanda Chapaev Tajpak audandarynyn bir boliginen kuryldy Ortalygy Akzhajyk auyly boldy Halky 21868 adam 1979 1986 zhylgy mәlimet bojynsha audannyn 9 auyldyk kenesi boldy Akzhajyk Ankaty Voshod Enbek Esensaj Қurajlysaj Oktyabr Furmanov Shagataj 1988 zhyly Akzhajyk audany taratylyp auyldyk kenesteri Chapaev zhәne Tajpak audandaryna kosyldy 1992 zhyly 6 shildede Chapaev audanynyn shygys boliginen kajtadan kuryldy 1997 zhyly 7 mamyrda kajta taratylyp aumagy tүgeldej Terekti audanyna kosyldy Өsimdigi men zhanuarlar dүniesiAkzhajyk audanynyn zheri sholejtti beldemge zhatady Topyragy negizinen kyzgylt konyr sortan bolyp keledi Өsimdikterden seleu betege erkek shop kokpek zhusan t b osedi Zhanuarlardan negizinen kaskyr shiebori tүlki suyr boken elik zhabajy shoshka kustan karshyga kur үki kaz үjrek tyrna t b mekendejdi SharuashylygyAudanda maj zhәne nan zauyttary turmys kazhetin oteu kombinaty zhol zhondeu uchaskesi astyk kabyldau punkti tamak kombinaty orman sharuashylyk kәsiporny zhumys istejdi Auyl sharuashylyk zherinin audany 12 8 myn ga 1997 onyn ishinde egistik 14 shabyndyk 11 zhajylym 72 Suarmaly dәndi dakyldar kartop kokonis zhәne baksha dakyldaryn osiru damygan Audan turgyndary mүjizdi iri kara koj eshki shoshka zhylky tүje osirumen ajnalysady Audan zheri arkyly Oral Atyrau Chapaev Zhanakala Chapaev Furmanov avtomobil zholy otedi Muzyka sport mektebi kәsiptik tehnika uchilishe kitaphanalar mәdeniet үjleri kinoteatrlar auruhana t b bar 1931 zhyldan kazak orys tilderinde audandyk Enbek Trud gazetteri shygady Halky1939 1959 1970 1979 1989 1999 2009 202133445 29464 39424 26079 43731 49364 41777 36199 Turgyny 40574 adam 2019 Ұlttyk kuramy kazaktar 95 76 orystar 3 42 baskalary 0 82 Turgyndarynyn ortasha tygyzdygy 1 km2 ge 1 8 adamnan keledi 2023 zhyldyn kantarynda turgyndar sany 36073 adamdy 18390 er adam zhәne 17647 әjel adam kurady Әkimshilik bolinisiAudandagy 45 eldi meken 18 auyldyk okrugke biriktirilgen Әkimshilik birlik Ortalygy Eldi mekenderi Halky 2021 Akzhol auyldyk okrugi Ilbishin auyly 4 2139Aksuat auyldyk okrugi Aksuat auyly 2 763Algabas auyldyk okrugi Algabas auyly 5 1756Almaly auyldyk okrugi Almaly auyly 2 1847Bazartobe auyldyk okrugi Bazartobe auyly 3 1303Bazarsholan auyldyk okrugi Bazarsholan auyly 3 1354Budarin auyldyk okrugi Budarin auyly 3 1545Esensaj auyldyk okrugi Esensaj auyly 3 1563Zhambyl auyldyk okrugi Zhambyl auyly 3 744Zhanabulak auyldyk okrugi Zhanabulak auyly 1 1075Konekketken auyldyk okrugi Konekketken auyly 2 953Қabyrshakty auyldyk okrugi Қabyrshakty auyly 1 918Қarauyltobe auyldyk okrugi Қarauyltobe auyly 1 1376Қurajlysaj auyldyk okrugi Zhuban Moldagaliev auyly 2 1366Mergen auyldyk okrugi Mergen auyly 3 1224Sarytogaj auyldyk okrugi Zhanama auyly 2 941Tajpak auyldyk okrugi Tajpak auyly 3 5131Chapaev auyldyk okrugi Chapaev auyly 2 10201Iri eldi mekenderiAtauy Statusy Halky 2021 Chapaev auyl 9642Tajpak Kalmykovo auyl 4243Қarauyltobe auyl 1376Ilbishin auyl 1356Almaly Kotelnikovo auyl 1272Budarin auyl 1240Bazarsholan auyl 1197Zhanabulak Kozheharovo auyl 1075Esensaj auyl 1048Algabas Verhnevologino auyl 1030Қabyrshakty Pervomaj auyl 918Mergen auyl 913Bazartobe auyl 885Zh Moldagaliev Қurajlysaj auyl 857Zhanama auyl 760Konekketken auyl 758Aksuat Baturino auyl 639Shabdarzhap Harkino auyl 623Atameken Antonovo auyl 575Zhajyk Feofanovo auyl 559Sajkudyk auyl 509DerekkozderBatys Қazakstan oblysynyn Akzhajyk Kaztalov Terekti zhәne Bәjterek audandarynyn shekaralaryn belgileu turaly Қazakstan Respublikasy halkynyn zhekelegen etnostary bojynsha sany 2022 zhyl basyna Қazakstan pochtalyk indeksteri Қazak Enciklopediyasy Қazak KSR 1986 zhylgy 1 kantarga әkimshilik aumaktyk bolinisi Batys Қazakstan oblysynyn Akzhajyk zhәne Tajpak audandaryn taratu Chapaev audanyn kajta atau turaly Resej imperiyasy KSRO halyk sanaktary ҚR halyk sanaktary Batys Қazakstan oblysynyn Statistika departamenti 01 07 2019 Muragattalgan 8 kazannyn 2020 zhyly Қazakstan Respublikasy halkynyn zhynysy zhәne zhergilikti zherdin tipine karaj sany 2023 zhylgy 1 kantarga Muragattalgan 5 nauryzdyn 2023 zhyly