Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Айдабол би Құлболдыұлы (1660 - ХVІІ) - белгілі би, шешен. Орта жүздің Арғын руының Сүйіндігінен тарайтын батырдың баласы.
1660-ХVІІІ ғасырларда Ташкент қаласы маңында туып-өскен. Айдабол 13 жасында би атанған. Шешендік өнерімен, әділ шешімдерімен сый-құрметке ие болған.
«Айдабол би айтқан екен» деген сөздер ел аузында нақыл болып қалған. Алысты болжап, адамгершілікті жоғары ұстаған ол дүниеқор, қиянатшыларды аяусыз әшекерлеген. Әділдігі сондай, бір дауда «Төрелішім дұрыс болмаса, ұлым Тайгелтірді ат құйрығына салып өлтіремін» деп ант су ішкені туралы аңыз сақталған. Айдабол Құлболдыұлы Батыр жәнi Тәуке ханның тұсында би болған. Тарихта бізге белгілі бұл уақытта қазақ хандығы мен хандары Ташкент қаласымен өте тығыз байланыста болған. Орта жүздің Арғын тайпасы ішіндегі Сүйіндік руының бір атасы Айдабол би атымен аталады. Айдабол бидің тоғыз ұлы, төрт әйелі болған. Бірінші әйелінен Жанқозы, Малқозы, Бозқозы, Кенжеқозы, екінші әйелінен Аққозы мен Қарақозы, үшінші әйелінен Тайгелтір, төртінші әйелінен Қожагелді, Қосжетер атты ұлдары болған. Айдабол би және оның ұлдары жөнінде баяндайтын қара сөздер М.Көпейұлының жазба мұрасында сақталған.
Ұрпақтары
Сондай-ақ Айдабол би ұрпақтарынан Қазақстанға белгілі мәдениет, өнер және ғылым қайраткері, КСРО халық артисі Шәкен Айманов (1914-1970), атақты әнші, ақын Жаяу Мұса Байжанұлы (1835-1929), қазақ әдебиетінің классигі, ақын-ағартушы Сұлтанмахмұт Торайғыров (1893-1920), КСРО халық артисі, Қазақстанныңеңбегі сіңірген мәдениет қайраткері Кәукен Кенжетаев (1916—2008), ғылым қайраткерлері, академик (1912-1972), академик Шапық Шокин, геолог-академик Жақан Ержанов (1922-2003), академик Арықтай Қайыпов (1814-1993), атақты Жасыбай, Сары, Олжабай батырлар, әкелі балалы және Шоң билер шыққан. Көкшетау өңіріндегі Айдабол көлі, Айдабол кенті, тағы басқа атаулар би есімімен байланысты туған.
Әдебиеттер
- Шорманов С., Ескі һәм жана билер, "Қазақ", 1914 ,23 сәуір;
- Сейфуллин С., қазақ әдебиеті. Билер дәуірінің әдебиеті. 1 кіт. Қ. - о., 1932
- Аллаберген Қ., Айдабол Сары батыр, 2008.07.07
Дереккөздер
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ajdabol bi Қulboldyuly 1660 HVII belgili bi sheshen Orta zhүzdin Argyn ruynyn Sүjindiginen tarajtyn batyrdyn balasy 1660 HVIII gasyrlarda Tashkent kalasy manynda tuyp osken Ajdabol 13 zhasynda bi atangan Sheshendik onerimen әdil sheshimderimen syj kurmetke ie bolgan Ajdabol bi ajtkan eken degen sozder el auzynda nakyl bolyp kalgan Alysty bolzhap adamgershilikti zhogary ustagan ol dүniekor kiyanatshylardy ayausyz әshekerlegen Әdildigi sondaj bir dauda Torelishim durys bolmasa ulym Tajgeltirdi at kujrygyna salyp oltiremin dep ant su ishkeni turaly anyz saktalgan Ajdabol Қulboldyuly Batyr zhәni Tәuke hannyn tusynda bi bolgan Tarihta bizge belgili bul uakytta kazak handygy men handary Tashkent kalasymen ote tygyz bajlanysta bolgan Orta zhүzdin Argyn tajpasy ishindegi Sүjindik ruynyn bir atasy Ajdabol bi atymen atalady Ajdabol bidin togyz uly tort әjeli bolgan Birinshi әjelinen Zhankozy Malkozy Bozkozy Kenzhekozy ekinshi әjelinen Akkozy men Қarakozy үshinshi әjelinen Tajgeltir tortinshi әjelinen Қozhageldi Қoszheter atty uldary bolgan Ajdabol bi zhәne onyn uldary zhoninde bayandajtyn kara sozder M Kopejulynyn zhazba murasynda saktalgan ҰrpaktarySondaj ak Ajdabol bi urpaktarynan Қazakstanga belgili mәdeniet oner zhәne gylym kajratkeri KSRO halyk artisi Shәken Ajmanov 1914 1970 atakty әnshi akyn Zhayau Musa Bajzhanuly 1835 1929 kazak әdebietinin klassigi akyn agartushy Sultanmahmut Torajgyrov 1893 1920 KSRO halyk artisi Қazakstannynenbegi sinirgen mәdeniet kajratkeri Kәuken Kenzhetaev 1916 2008 gylym kajratkerleri akademik 1912 1972 akademik Shapyk Shokin geolog akademik Zhakan Erzhanov 1922 2003 akademik Aryktaj Қajypov 1814 1993 atakty Zhasybaj Sary Olzhabaj batyrlar әkeli balaly zhәne Shon biler shykkan Kokshetau onirindegi Ajdabol koli Ajdabol kenti tagy baska ataular bi esimimen bajlanysty tugan ӘdebietterShormanov S Eski һәm zhana biler Қazak 1914 23 sәuir Sejfullin S kazak әdebieti Biler dәuirinin әdebieti 1 kit Қ o 1932 Allabergen Қ Ajdabol Sary batyr 2008 07 07DerekkozderBul makala kazak әdebieti turaly bastama makala Ony tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz