Кәукен Кенжетайұлы Кенжетаев (шын есімі Әбдірахым; 25 сәуір 1916, Павлодар облысы Баянауыл ауданы - 15 наурыз 2008, Алматы) — кеңестік және қазақстандық актер, опера әншісі, театр режиссері педагог - профессор. Қазақ КСРнің Халық артисі (1959). «Платинды Тарлан» тәуелсіз сыйлығының және Халықаралық Айматов сыйлығының иегері.
Кәукен Кенжетайұлы Кенжетаев | |||||||||||
Жалпы мағлұмат | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Туған күні | |||||||||||
Туған жері | |||||||||||
Қайтыс болған күні | |||||||||||
Қайтыс болған жері | |||||||||||
Азаматтығы | |||||||||||
Мамандығы | |||||||||||
Белсенді жылдары | |||||||||||
Марапаттары | |
Өмірбаяны
Арғын тайпасның Сүйіндік руының Айдабол бөлімінен шыққан.
- 1936 – 41 жылы жанындағы қазақ студиясында оқыды.
- 1950 жылы Алматы консерваториясын бітірген.
- 1942 – 46 жылы шекарашылар ансамблінде қызмет етті.
- 1946 жылдан Қазақ опера және балет театрының әншісі.
Мәскеуде өткен қатысқан (1958).
Ойнаған рольдері
- Тарғын, Жалбыр, Бекежан, Семен (Е.Г. Брусиловскийдің “Ер Тарғын”, “Жалбыр”, “Қыз Жібек”, “Дударайында”)
- Жанбота (М.Төлебаевтың “Біржан-Сарасында”)
- Эскамильо (Ж.Бизенің “Карменінде”)
- Князь Игорь (А.П. Бородиннің “Князь Игорінде”)
- Руслан (М.И. Глинканың “Руслан мен Людмиласында”)
- Демон (А.Г. Рубинштейннің “Демонында”)
- Алеко (С.В. Рахманиновтың “Алекосында”)
- Амонасро (Дж.Вердидің “Аидасында”) партиялары – К-тың әншілік, орындаушылық талантын әр қырынан ашқан образдар болды.
Кинодағы рольдері
Кенжетаев 1957 жылдан кинофильмдерге түсіп
- әнші-артист ретінде:
- “Біздің сүйікті дәрігер”
- Бауыржан Момышұлы (“Ел басына күн туса”)
- Нұртаза (“Ән қанатындада”)
- Танабай (“Тұлпардың ізінде”)
- Жапас (“Таудағы шынарда”)
- қарт (“Қызыл тас заставасында”)
- Базарбай (“Қыз Жібекте”)
- Қазанғап (“Боранды бекетте”), т.б. рөлдерімен көрермендер ықыласына бөленді.
- режиссер ретінде:
- “Жерге қайта оралу”
- Брусиловскийдің “Ер Тарғын”, “Жалбыр”, “Қыз Жібек”, “Амангелді”
- С.Мұхамеджановтың “Айсұлу”
- Е.Рахмадиевтің “Алпамыс”
- П.И. Чайковскийдің “Қарғаның мәткесі”, т.б. операларды қойды.
Фильмографиясы
- 1938 - - эпизод
- 1957 - Біздің сүйікті дәрігер - әнші-артист
- 1964 - - әке
- 1966 - Ән қанатында - Нұртаза
- 1967 - Ел басына күн туса - соғыс ардагері
- 1968 - Балалық шаққа саяхат - Ұзақбай
- 1969 - Мәншүк туралы дастан - әке
- 1969 - - қарт
- 1969-1970 - Қыз Жібек - Базарбай
- 1970 - Ақ шаршы алаң - Сұлтан Серғалиұлы
- 1974 - Бұлақ - эпизод
- 1975 - Дала гүрсілі - эпизод
- 1975 - Гауһартас - әке
- 1977 - Кездеспей кеткен бір бейне - эпизод
- 1977 - - Хоортай
- 1995 - - Қазанғап
Шығармалары
Либреттолары:
- “Алпамыс”
- “Алдар Көсенің айласы”
- “Қалқаман – Мамыр”
- “Сапар”
- “Баян жүрек”
- “Құсни – Хорлан”
- “Кемпір мен шал”, т.б. опералар либреттоларының авторы
Аудармалары
- “Сильва”
- “Тыныш шаңырақ”
- “Фигароның үйленуі” операларының либреттоларын қазақ тіліне аударған.
Шығармалары
- “Дархан дарын”
- “Мәжит Бегалин”
- “Высокий дар призвания” (орыс тілінде) атты кітаптары жарық көрген.
Педагогтық жұмысы
1979 жылдан Ұлттық өнер академиясында дәріс береді. Кенжетаев концерттік-орындаушылық өнерімен де халыққа жақсы танымал. Репертуарында қазақтың халық әндерімен қатар, орыс, украин, татар, өзбек халықтарының халық әндері, сондай-ақ, Батыс Еуропа композиторларының шығармалары (ариялар, романстар, әндер) бар.
Гастрольдік сапармен Польша, Моңғолия, Румыния, Түркия, Грекия, Египет, Сирия, Ливан, т.б. елдерде болды.
Мемлекеттік марапаттары
- «Қазақ КСР Еңбегі сіңген артисі» құрметті атағымен және 1959 жылы «Қазақ КСР Халық артисі» құрметті атақтарымен марапатталған.
- 1959 жылы Еңбек Қызыл Ту Ордені
- 1986 жылы Қазақ төңкерісі Ордені
- Еңбек Қызыл Ту орденімен екеінші мәрте марапатталған.
- «Отан соғысы» ІІ дәрежелі Ордені
- КСРОның бірнеше медалдарымен марапатталған.
- 1985 жылы профессор (құрметті ғылыми атағы берілген);
- 1996 жылы тәуелсіз Қазақстан Республикасының жоғарғы марапаты «Парасат ордені» мен марапатталған.
- Тәуелсіз «Платинды Тарлан» сыйлығының лауреаты
- Айматов атындағы халықаралық сыйлығының лауреаты
- ҚР Ең жоғарғы мемлекеттік марапаты «Отан ордені» мен марапатталған.
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998. ISBN 5-89800-123-9
- massaget.kz Сұлтанмахмұт сүйген сұлу (қаз.) (6 қараша 2017).
- Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009. ISBN 978-601-01-0268-2
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, IV-том
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Kәuken Kenzhetajuly Kenzhetaev shyn esimi Әbdirahym 25 sәuir 1916 Pavlodar oblysy Bayanauyl audany 15 nauryz 2008 Almaty kenestik zhәne kazakstandyk akter opera әnshisi teatr rezhisseri pedagog professor Қazak KSRnin Halyk artisi 1959 Platindy Tarlan tәuelsiz syjlygynyn zhәne Halykaralyk Ajmatov syjlygynyn iegeri Kәuken Kenzhetajuly KenzhetaevZhalpy maglumatTugan kүni25 sәuir 1916 1916 04 25 Tugan zheriResej imperiyasy Pavlodar uezi Bayanauyl audanyҚajtys bolgan kүni15 nauryz 2008 2008 03 15 91 zhas Қajtys bolgan zheriAlmaty ҚazakstanAzamattygy Resej imperiyasy KSRO Қazak KSR ҚazakstanMamandygyakter opera әnshisi teatr rezhisseri pedagog professorBelsendi zhyldary1940 1995 zhyldaryMarapattaryӨmirbayanyArgyn tajpasnyn Sүjindik ruynyn Ajdabol boliminen shykkan 1936 41 zhyly zhanyndagy kazak studiyasynda okydy 1950 zhyly Almaty konservatoriyasyn bitirgen 1942 46 zhyly shekarashylar ansamblinde kyzmet etti 1946 zhyldan Қazak opera zhәne balet teatrynyn әnshisi Mәskeude otken katyskan 1958 Ojnagan rolderiK Kenzhetaev Қyz Zhibek operasyndagy Bekezhan rolindeTargyn Zhalbyr Bekezhan Semen E G Brusilovskijdin Er Targyn Zhalbyr Қyz Zhibek Dudarajynda Zhanbota M Tolebaevtyn Birzhan Sarasynda Eskamilo Zh Bizenin Karmeninde Knyaz Igor A P Borodinnin Knyaz Igorinde Ruslan M I Glinkanyn Ruslan men Lyudmilasynda Demon A G Rubinshtejnnin Demonynda Aleko S V Rahmaninovtyn Alekosynda Amonasro Dzh Verdidin Aidasynda partiyalary K tyn әnshilik oryndaushylyk talantyn әr kyrynan ashkan obrazdar boldy Kinodagy rolderiK Kenzhetaev Amangeldi operasyndagy Amangeldi rolinde Kenzhetaev 1957 zhyldan kinofilmderge tүsip әnshi artist retinde Bizdin sүjikti dәriger Bauyrzhan Momyshuly El basyna kүn tusa Nurtaza Әn kanatyndada Tanabaj Tulpardyn izinde Zhapas Taudagy shynarda kart Қyzyl tas zastavasynda Bazarbaj Қyz Zhibekte Қazangap Borandy bekette t b rolderimen korermender ykylasyna bolendi rezhisser retinde Zherge kajta oralu Brusilovskijdin Er Targyn Zhalbyr Қyz Zhibek Amangeldi S Muhamedzhanovtyn Ajsulu E Rahmadievtin Alpamys P I Chajkovskijdin Қarganyn mәtkesi t b operalardy kojdy Filmografiyasy1938 epizod 1957 Bizdin sүjikti dәriger әnshi artist 1964 әke 1966 Әn kanatynda Nurtaza 1967 El basyna kүn tusa sogys ardageri 1968 Balalyk shakka sayahat Ұzakbaj 1969 Mәnshүk turaly dastan әke 1969 kart 1969 1970 Қyz Zhibek Bazarbaj 1970 Ak sharshy alan Sultan Sergaliuly 1974 Bulak epizod 1975 Dala gүrsili epizod 1975 Gauһartas әke 1977 Kezdespej ketken bir bejne epizod 1977 Hoortaj 1995 ҚazangapShygarmalaryLibrettolary Alpamys Aldar Kosenin ajlasy Қalkaman Mamyr Sapar Bayan zhүrek Қusni Horlan Kempir men shal t b operalar librettolarynyn avtoryAudarmalary Silva Tynysh shanyrak Figaronyn үjlenui operalarynyn librettolaryn kazak tiline audargan Shygarmalary Darhan daryn Mәzhit Begalin Vysokij dar prizvaniya orys tilinde atty kitaptary zharyk korgen Pedagogtyk zhumysy1979 zhyldan Ұlttyk oner akademiyasynda dәris beredi Kenzhetaev koncerttik oryndaushylyk onerimen de halykka zhaksy tanymal Repertuarynda kazaktyn halyk әnderimen katar orys ukrain tatar ozbek halyktarynyn halyk әnderi sondaj ak Batys Europa kompozitorlarynyn shygarmalary ariyalar romanstar әnder bar Gastroldik saparmen Polsha Mongoliya Rumyniya Tүrkiya Grekiya Egipet Siriya Livan t b elderde boldy Memlekettik marapattary Қazak KSR Enbegi singen artisi kurmetti atagymen zhәne 1959 zhyly Қazak KSR Halyk artisi kurmetti ataktarymen marapattalgan 1959 zhyly Enbek Қyzyl Tu Ordeni 1986 zhyly Қazak tonkerisi Ordeni Enbek Қyzyl Tu ordenimen ekeinshi mәrte marapattalgan Otan sogysy II dәrezheli Ordeni KSROnyn birneshe medaldarymen marapattalgan 1985 zhyly professor kurmetti gylymi atagy berilgen 1996 zhyly tәuelsiz Қazakstan Respublikasynyn zhogargy marapaty Parasat ordeni men marapattalgan Tәuelsiz Platindy Tarlan syjlygynyn laureaty Ajmatov atyndagy halykaralyk syjlygynyn laureaty ҚR En zhogargy memlekettik marapaty Otan ordeni men marapattalgan Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 massaget kz Sultanmahmut sүjgen sulu kaz 6 karasha 2017 Tarihi tulgalar Tanymdyk kopshilik basylym Mektep zhasyndagy okushylar men kopshilikke arnalgan Қurastyrushy Togysbaev B Suzhikova A Almaty Almatykitap baspasy 2009 ISBN 978 601 01 0268 2 Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 zhyl ISBN 5 89800 123 9 IV tom