Тиамин, сондай-ақ В1 дәрумені деп аталады, бұл витамин, маңызды микроэлемент, оны ағзада жасауға болмайды. Ол тағамда кездеседі және коммерциялық түрде диеталық қосымша немесе дәрілік зат ретінде синтезделеді. Тиаминнің тағамдық көздеріне тұтас дәнді дақылдар, бұршақ дақылдары және кейбір ет пен балық кіреді. Астық өңдеу тиаминнің көп бөлігін жояды, сондықтан көптеген елдерде жарма мен ұн тиаминмен байытылған. Тиамин тапшылығын және одан туындайтын бұзылуларды, соның ішінде авитаминозды және Верник энцефалопатиясын емдеу және алдын алу үшін қоспалар мен дәрі-дәрмектер бар. Басқа қолданулар үйеңкі сиропының несеп ауруы мен Лей синдромын емдеуді қамтиды. Олар әдетте ауызша қабылданады, бірақ көктамыр ішіне немесе бұлшықет ішіне енгізу арқылы да енгізілуі мүмкін.
Тиаминдік қоспалар әдетте жақсы төзімді. Аллергиялық реакциялар, соның ішінде анафилаксия, инъекция арқылы қайталанатын дозалар енгізгенде пайда болуы мүмкін. Тиамин глюкозаның, аминқышқылдарының және липидтердің метаболизмі үшін қажет. Тиамин Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының маңызды дәрілер тізімінде. Тиамин жалпы дәрі ретінде және рецептсіз сатылатын дәрі ретінде қол жетімді.
Анықтама
Тиамин, В1 дәрумені деп те аталады, В дәрумендерінің бірі. Фолий қышқылы мен В6 дәруменінен айырмашылығы, олар дәрумендер деп аталатын химиялық байланысты бірнеше формада кездеседі, тиамин тек бір химиялық қосылыс болып табылады. Ол суда, метанолда және глицеринде ериді, бірақ полярлы органикалық еріткіштерде іс жүзінде ерімейді. Тиамин әдетте хлоридті тұз ретінде жеткізіледі. Ол жылу әсерінен бұзылады. Ағзада ең жақсы сипатталған түрі тиамин пирофосфат (ТПП) болып табылады, ол тиаминдифосфат деп те аталады, қант пен аминқышқылдарының катаболизміндегі кофермент.
Жетіспеушілік
Тиамин тапшылығының спецификалық емес белгілеріне әлсіздік, салмақ жоғалту, ашуланшақтық және сананың шатасуы жатады. Тиамин тапшылығынан туындаған белгілі бұзылуларға авитаминоз, Вернике-Корсаков синдромы, оптикалық нейропатия, Лей ауруы, африкалық маусымдық атаксия (немесе нигериялық маусымдық атаксия) және орталық понтиндік миелинолиз жатады.
Батыс елдерінде созылмалы алкоголизм екінші ретті себеп болып табылады. Сондай-ақ тәуекел тобына егде жастағы адамдар, АҚТҚ/ЖҚТБ немесе қант диабетімен ауыратындар және бариатриялық ота жасатқан адамдар жатады. Тиамин тапшылығының әртүрлі дәрежелері диуретиктерді ұзақ уақыт қолданумен байланысты болды.
Химия
Оның құрылымы аминопиримидиннен және метилен көпірімен байланысқан тиазолий сақинасынан тұрады. Тиазол метил және гидроксиэтил бүйірлік тізбектерімен ауыстырылады. Тиамин катион болып табылады және әдетте оның хлоридті тұзы ретінде беріледі. Амин тобы одан әрі қышқылдармен қосымша тұздар түзе алады. Ол қышқылдық рН тұрақты, бірақ сілтілі ерітінділерде және жылу әсерінен тұрақсыз. Тиамин Maillard типті реакцияларға қатты әсер етеді.
Функциялар
Тиаминфосфат туындылары көптеген жасушалық процестерге қатысады. Ең жақсы сипатталған түрі қант пен амин қышқылдарының катаболизміндегі кофермент болып табылатын тиамин пирофосфат (TPP). Бес табиғи тиаминфосфат туындылары белгілі: тиамин монофосфат (ThMP), тиаминдифосфат (ThDP), сондай-ақ тиамин пирофосфат (TPP), тиаминтрифосфат (ThTP), аденозин тиаминтрифосфат (AThTPphosphate (AThTPphosphate) және AThTPphate). Тиаминдифосфаттың коферменттік рөлі белгілі және кеңінен сипатталғанымен, тиамин мен туындыларының коферменттік емес әсері тиамин дифосфаттың каталитикалық әсерін пайдаланбайтын жақында анықталған бірқатар ақуыздармен байланысу арқылы жүзеге асырылуы мүмкін.
Тиаминдифосфат
Монофосфаттың физиологиялық рөлі белгілі емес. Дифосфат ThPP физиологиялық тұрғыдан маңызды. Оның синтезі тиамин + ATP → ThDP + AMP (EC 2.7.6.2) реакциясына сәйкес тиаминдифосфокиназа ферментімен катализденеді. ThDP екі көміртекті бірліктердің тасымалдануын, атап айтқанда 2-оксоқышқылдардың (альфа-кетоқышқылдары) дегидрленуін (декарбоксилдену және одан кейін А коферментімен конъюгация) катализдейтін бірнеше ферменттерге арналған кофермент болып табылады. Мысалдар мыналарды қамтиды:
- Көптеген түрлерде кездеседі
- пируватдегидрогеназа және 2- оксоглутаратдегидрогеназа (сонымен қатар α-кетоглутаратдегидрогеназа деп те аталады)
- тармақталған тізбекті α-кетоқышқылды дегидрогеназа
- 2-гидроксифитаноил-КоА лиаза
- транскетолаза
- Кейбір түрлерде кездеседі:
- пируват декарбоксилаза (ашытқыда)
- бірнеше қосымша бактериялық ферменттер
Транскетолаза, пируватдегидрогеназа (PDH) және 2- оксоглутаратдегидрогеназа (OGDH) ферменттерінің барлығы көмірсулар алмасуында маңызды. Цитозолдық фермент транскетолаза пентозалық фосфат жолының негізгі ойыншысы болып табылады, пентозалық қанттардың дезоксирибоза және рибоза биосинтезінің негізгі жолы. Митохондриялық PDH және OGDH биохимиялық жолдардың бөлігі болып табылады, нәтижесінде жасуша үшін энергияның негізгі түрі болып табылатын аденозинтрифосфат (АТФ) түзіледі. PDH гликолизді лимон қышқылы циклімен байланыстырады, ал OGDH катализдейтін реакция лимон қышқылы цикліндегі жылдамдықты шектейтін қадам болып табылады. Жүйке жүйесінде PDH сонымен қатар нейротрансмиттер ацетилхолинді өндіруге және миелин синтезіне қатысады.
Тиаминтрифосфат
ThTP ұзақ уақыт бойы сүтқоректілер мен басқа жануарлардың нейрондарында хлоридтік арналарда рөл атқаратын тиаминнің ерекше нейроактивті түрі болып саналды, бірақ бұл толық түсінілмеген. Дегенмен, ThTP бактерияларда, саңырауқұлақтарда, өсімдіктерде және жануарларда бар екендігі көрсетілді, бұл әлдеқайда жалпы жасушалық рөлді ұсынады. Атап айтқанда, E. coli -де ол аминқышқылдарының аштығына жауап ретінде рөл атқаратын сияқты.
Аденозин тиамин дифосфаты
AThDP омыртқалылардың бауырында аз мөлшерде болады, бірақ оның рөлі белгісіз.
Аденозинтиаминтрифосфаты
AThTP ішек таяқшасында болады, онда көміртегі ашығуы нәтижесінде жиналады. E. coli -де AThTP жалпы тиаминнің 20% дейін құрауы мүмкін. Ол сонымен қатар ашытқыларда, жоғары сатыдағы өсімдіктердің тамырларында және жануарлар ұлпаларында аз мөлшерде болады.
Медициналық қолдану
Пренатальды қосымша
Жүкті немесе бала емізетін әйелдер, әсіресе үшінші триместрде, ұрыққа және плацентаға тиаминді жіберуге байланысты тиаминді көбірек қажет етеді. Бала емізетін әйелдер үшін тиамин ана сүтінде тиамин тапшылығына әкелсе де, беріледі. Гиперемезбен ауыратын жүкті әйелдерде құсу кезіндегі жоғалтуларға байланысты тиамин тапшылығы қаупі жоғары.
Тиамин тек митохондриялық мембрананың дамуы үшін ғана емес, сонымен қатар синаптосомалық мембрананың қызметі үшін де маңызды. Сондай-ақ тиамин тапшылығы нәресте миының нашар дамуында рөл атқарады, бұл кенеттен нәресте өлімі синдромына (SIDS) әкелуі мүмкін.
Диеталық ұсыныстар
АҚШ Ұлттық медицина академиясы 1998 жылы тиаминге арналған болжалды орташа талаптарды (EAR) және ұсынылатын диеталық жәрдемақыларды (RDA) жаңартты. 14 және одан жоғары жастағы әйелдер мен ерлер үшін тиаминге арналған құлақ 0,9 құрайды мг/тәу және 1,1 мг/тәу, сәйкесінше; RDA - 1,1 және 1,2 мг/тәу. RDA орташа талаптардан жоғары адамдар үшін адекватты қабылдау деңгейін қамтамасыз ету үшін EAR-дан жоғары. Жүктілік және бала емізетін әйелдер үшін RDA 1,4 құрайды мг/тәу. 12 айға дейінгі нәрестелер үшін адекватты қабылдау (АИ) 0,2–0,3 құрайды. мг/тәу, ал 1-13 жас аралығындағы балалар үшін РДА жасына қарай 0,5-тен 0,9-ға дейін артады. мг/тәу. Қауіпсіздікке келетін болсақ, ХБҰ дәлелдер жеткілікті болған кезде дәрумендер мен минералдар үшін рұқсат етілген жоғары тұтыну деңгейлерін (ULs) белгілейді. Рибофлавин жағдайында UL жоқ, өйткені жоғары дозалардың жағымсыз әсерлері туралы адам деректері жоқ. EAR, RDA, AI және ULs бірге диеталық анықтамалық қабылдаулар (DRIs) деп аталады.
Еуропалық азық-түлік қауіпсіздігі органы (EFSA) ақпараттың жиынтық жинағына диеталық анықтамалық мәндер ретінде сілтеме жасайды, RDA орнына популяциялық анықтамалық тұтыну (PRI) және EAR орнына орташа талаптар. AI және UL АҚШ-тағыдай анықталған. Әйелдер (соның ішінде жүкті немесе бала емізетін), ерлер мен балалар үшін PRI 0,1 құрайды тұтынылатын энергияның мегаджоульіне (МДж) мг тиамин. Конверсия 1 МДж = 239 ккал болғандықтан, 2390 килокалория тұтынатын ересек адам 1,0 тұтынуы керек. мг тиамин. Бұл АҚШ-тың RDA көрсеткішінен сәл төмен. EFSA бірдей қауіпсіздік мәселесін қарастырып, тиамин үшін UL белгілеу үшін жеткілікті дәлелдер жоқ деген қорытындыға келді.
АҚШ | ||
Жас тобы | RDA (мг/тәу) | Төзімді жоғарғы қабылдау деңгейі |
---|---|---|
0-6 айлық нәрестелер | 0,2* | Н.Д |
6-12 айлық нәрестелер | 0,3* | |
1-3 жыл | 0,5 | |
4-8 жас | 0.6 | |
9-13 жас | 0,9 | |
Әйелдер 14-18 жас | 1.0 | |
14 жастан асқан ер адамдар | 1.2 | |
19 жастан асқан әйелдер | 1.1 | |
Жүкті/бала емізетін әйелдер 14–50 | 1.4 | |
* Нәрестелер үшін адекватты қабылдау, өйткені RDA әлі белгіленбеген | ||
Еуропалық азық-түлік қауіпсіздігі органы | ||
Жас тобы | Адекватты қабылдау (мг/МДж) | Төзімді жоғарғы шегі |
Барлық адамдар 7 айдан жоғары | 0.1 | Н.Д |
Қауіпсіздік
Тиамин әдетте жақсы төзімді және ішке қабылдағанда уытты емес. Сирек жағдайларда тиаминді көктамыр ішіне енгізу кезінде аллергиялық реакциялар, жүрек айну, летаргия және координацияның бұзылуы сияқты жағымсыз жанама әсерлер туралы хабарланды.
Белгілеу
АҚШ азық-түлік және тағамдық қоспаларды таңбалау мақсаттары үшін порциядағы сома Күнделікті мәннің (%DV) пайызы ретінде көрсетіледі. Тиаминді таңбалау мақсатында Күнделікті мәннің 100% 1,5 құрады мг, бірақ 2016 жылғы 27 мамырдағы жағдай бойынша ол 1,2 болып қайта қаралды мг оны РДА-мен келісу. Ескі және жаңа ересек күнделікті мәндер кестесі анықтамалық күнделікті тұтыну бөлімінде берілген.
Дереккөздер
Тиамин өңделген және тұтас тағамдардың кең ауқымында кездеседі. Жасымық, бұршақ, тұтас дәндер, шошқа еті және жаңғақтар бай көздер болып табылады.
Микронутриенттерді жеткілікті мөлшерде қабылдауға көмектесу үшін жүкті әйелдерге жиі күнделікті пренатальды мультивитаминді қабылдау ұсынылады. Микронутриенттердің құрамы әртүрлі витаминдер арасында әртүрлі болғанымен, әдеттегі күнделікті пренатальды витаминдік өнімде шамамен 1,5. мг тиамин болады.
Антагонистер
Тағамдардағы тиамин әртүрлі жолдармен ыдырауы мүмкін. Азық-түліктерге әдетте консервант ретінде қосылатын сульфиттер құрылымдағы метилен көпіріндегі тиаминге шабуыл жасап, пиримидин сақинасын тиазол сақинасынан ажыратады. Қышқылдық жағдайда бұл реакцияның жылдамдығы артады. Тиамин термолабильді тиаминазалармен ыдырайды (шикі балық пен ұлуларда болады). Кейбір тиаминазаларды бактериялар шығарады. Бактериялық тиаминазалар белсендірілгенге дейін мембранадан диссоциациялануы керек жасуша бетіндегі ферменттер; диссоциация күйіс қайыратын жануарларда ацидоздық жағдайда болуы мүмкін. Күршектің бактериялары сонымен қатар сульфатты сульфитке дейін төмендетеді, сондықтан сульфатты көп мөлшерде қабылдау тиамин-антагонистік белсенділікке ие болуы мүмкін.
Өсімдік тиамин антагонистері ыстыққа тұрақты және орто- және пара-гидроксифенолдар ретінде кездеседі. Бұл антагонисттердің кейбір мысалдары кофе қышқылы, хлороген қышқылы және танин қышқылы болып табылады. Бұл қосылыстар тиазол сақинасын тотықтыру үшін тиаминмен әрекеттеседі, осылайша оны сіңіру мүмкін емес етеді. Екі флавоноидтар, кверцетин және рутин де тиамин антагонистері ретінде қатысты.
Азық-түлікті байыту
Кейбір елдер бидай, күріш немесе жүгері сияқты дәнді тағамдарды байытуды талап етеді немесе ұсынады, өйткені өңдеу витаминдердің мазмұнын төмендетеді. 2022 жылдың ақпан айындағы жағдай бойынша, негізінен Солтүстік және Сахараның оңтүстігіндегі Африкадағы 59 ел бидайды, күрішті немесе жүгеріні тиаминмен немесе тиамин мононитратымен байытуды талап етеді. Көрсетілген сомалар 2,0-ден 10,0-ге дейін мг/кг. Қосымша 18 елде ерікті нығайту бағдарламасы бар. Мысалы, Үндістан үкіметі 3,5 ұсынады мг/кг «майда» (ақ) және «атта» (тұтас бидай) ұны үшін.
Синтез
Биосинтез
Тиамин биосинтезі бактерияларда, кейбір қарапайымдыларда, өсімдіктерде және саңырауқұлақтарда болады. Тиазол және пиримидин бөліктері бөлек биосинтезденеді, содан кейін тиамин-фосфат синтазасының әсерінен тиамин монофосфат (ThMP) түзу үшін біріктіріледі.
Пиримидин сақина жүйесі кофактор ретінде S-аденозил метионинді пайдаланатын темір-күкірт белоктарының радикалды SAM суперсемьясының ферменті фосфометилпиримидин синтазасымен (ThiC) катализделген реакцияда түзіледі.
Бастапқы материал 5-аминоимидазол риботид болып табылады, ол өнімде көрсетілген көк, жасыл және қызыл фрагменттерді қамтитын радикалды аралық өнімдер арқылы қайта құрылымдау реакциясынан өтеді.
Тиазол сақинасы тиазол синтазасымен катализделген реакцияда түзіледі. Соңғы прекурсорлар 1-дезокси-D-ксилулоза 5-фосфат, 2-иминоацетат және ThiS деп аталатын күкірт тасымалдаушы ақуыз болып табылады. Бұлар қосымша ақуыз компоненті, ThiG әрекетімен жиналады.
ThMP түзудің соңғы сатысы киназаның, фосфометилпиримидинкиназаның өнімі болып табылатын фосфометилпиримидиннің пирофосфат туындысымен әрекеттесетін тиазол аралық өнімінің декарбоксилденуін қамтиды.
Биосинтетикалық жолдар организмдер арасында әр түрлі болуы мүмкін. E. coli және басқа энтеробактерияларда ThMP тиамин - фосфаткиназа (ThMP + ATP → ThDP + ADP) арқылы тиаминдифоспат кофакторына (ThDP) фосфорлануы мүмкін. Көптеген бактерияларда және эукариоттарда ThMP тиаминге дейін гидролизденеді, содан кейін ол тиаминдифосфокиназа (тиамин + ATP → ThDP + AMP) арқылы ThDP-ге пирофосфорлануы мүмкін.
Биосинтетикалық жолдар рибосивиттер арқылы реттеледі. Егер жасушада тиамин жеткілікті болса, онда тиамин жолға қажетті ферменттер үшін мРНҚ -мен байланысады және олардың трансляциясын болдырмайды. Егер тиамин жоқ болса, онда тежелу болмайды және биосинтезге қажетті ферменттер түзіледі. Арнайы рибосувтор, TPP рибосувтері (немесе ThDP ) эукариоттық және прокариоттық организмдерде анықталған жалғыз рибосавит болып табылады.
Зертханалық синтез
1936 жылы бірінші жалпы синтезде этил 3-этоксипропаноат этилформатпен өңделіп, аралық дикарбонил қосылысы алынды, ол ацетамидинмен әрекеттескенде алмастырылған пиримидин түзді . Оның гидроксил тобының амин тобына айналуы жүзеге асырылды нуклеофильді ароматты алмастыру, алдымен хлорид туындысына фосфор оксихлориді пайдалана отырып, содан кейін аммиакпен өңдеу. Содан кейін этокси тобы 4-метил-5-(2-гидроксиэтил)тиазолды қолдану арқылы алкилдеу реакциясында тиамин (оның дибромидті тұзы ретінде) түзілетін соңғы кезеңге дайын, гидробром қышқылын пайдаланып бром туындысына айналдырылды.
Өнеркәсіптік синтез
1936 жылы зертханалық ауқымдағы синтезді Merck & Co. әзірледі, бұл оларға 1937 жылы Рахуэйде тиамин өндіруге мүмкіндік берді. Дегенмен, алғаш рет 1937 жылы жарияланған аралық Греве диаминін (5-(аминометил)-2-метил-4-пиримидинамин) қолданатын балама жолды Хоффман Ла Рош зерттеп, бәсекеге қабілетті өндіріс процестерін жалғастырды. Диаминге баратын тиімді жолдар қызығушылықты жалғастырды. Еуропалық экономикалық аймақта тиамин REACH ережелері бойынша тіркелген және жылына 100-ден 1000 тоннаға дейін өндіріледі немесе импортталады.
Сіңуі, зат алмасуы және шығарылуы
Азық-түліктегі тиаминфосфат эфирлері жоғарғы жіңішке ішекте ішектің сілтілі фосфатазасының әсерінен тиаминге гидролизденеді. Төмен концентрацияларда сіңу процесі тасымалдаушы арқылы жүреді. Жоғары концентрацияларда абсорбция пассивті диффузия арқылы да жүреді. Белсенді тасымалдау алкогольді тұтыну немесе фолий қышқылының жетіспеушілігімен тежелуі мүмкін.
Қан сарысуындағы тиаминнің көп бөлігі белоктармен, негізінен альбуминмен байланысады. Қандағы жалпы тиаминнің шамамен 90% эритроциттерде болады. Тиаминді байланыстыратын ақуыз (TBP) деп аталатын арнайы байланыстыратын ақуыз егеуқұйрықтар сарысуында анықталған және тиаминнің тіндерге таралуы үшін маңызды гормонмен реттелетін тасымалдаушы ақуыз болып табылады. Тиаминді қан жасушалары және басқа тіндермен қабылдау белсенді тасымалдау және пассивті диффузия арқылы жүреді. Жасуша ішілік тиаминнің шамамен 80%-ы фосфорланған және көп бөлігі белоктармен байланысады. SLC19A2 және SLC19A3 гендерімен кодталған тасымалдаушы ақуыздардың SLC гендік отбасының екі мүшесі тиаминді тасымалдауға қабілетті. Кейбір тіндерде тиаминді қабылдау және секреция Na+ және жасушааралық протон градиентіне тәуелді еритін тиаминді тасымалдаушы арқылы жүзеге асады.
Адамның тиаминді сақтауы шамамен 25-30 құрайды мг, ең көп концентрациясы қаңқа бұлшықеттерінде, жүректе, мида, бауырда және бүйректе. ThMP және бос (фосфорланбаған) тиамин плазмада, сүтте, жұлын сұйықтығында және, болжам бойынша, барлық жасушадан тыс сұйықтықта болады. Тиаминнің жоғары фосфорланған түрлерінен айырмашылығы, ThMP және бос тиамин жасуша мембраналарын кесіп өтуге қабілетті. Кальций мен магний тиаминнің ағзадағы таралуына әсер ететіні және магний тапшылығы тиамин тапшылығын күшейтетіні дәлелденген. Адам тіндеріндегі тиамин мөлшері басқа түрлерге қарағанда аз.
Тиамин және оның метаболиттері (2-метил-4-амин-5-пиримидин карбон қышқылы, 4-метил-тиазол-5-сірке қышқылы және т.б.) негізінен несеппен шығарылады.
Тарих
Тиамин 1910 жылы оқшауланған суда еритін витаминдердің біріншісі болды . Бұған дейін адамдар мен тауықтардағы бақылаулар негізінен жылтыратылған ақ күріштің диетасы «берибери» ауруын тудыратынын көрсетті, бірақ оны бұрын белгісіз маңызды қоректік заттардың жоқтығына жатқызбады.
1884 жылы жапон әскери -теңіз күштерінің хирург генералы Такаки Канэхиро авитаминоздың алдыңғы микроб теориясын жоққа шығарды және оның орнына ауру диетадағы жеткіліксіздікке байланысты деп болжады. Әскери-теңіз флоты кемесінде диетаны ауыстыра отырып, ол ақ күріш диетасын тек құрамында арпа, ет, сүт, нан және көкөністерден тұратын диетаға ауыстыру тоғыз айлық теңіз саяхатында авитаминозды дерлік жойатынын анықтады. Дегенмен, Такаки табысты диетаға көптеген тағамдарды қосты және ол артықшылықты ақуызды тұтынудың жоғарылауымен байланыстырды, өйткені витаминдер сол кезде белгісіз заттар болды. Әскери-теңіз күштері диетаны жақсартудың соншалықты қымбат бағдарламасының қажеттілігіне сенбеді және көптеген ер адамдар авитаминоздан өлуді жалғастырды, тіпті 1904-5 жылдардағы орыс-жапон соғысы кезінде де. 1905 жылға дейін күріш кебегінде (ақ күрішке жылтырату арқылы жойылған) және арпа кебегінде антиберибер факторы табылғаннан кейін ғана Такакидің тәжірибесі оны жапондық құрдастар жүйесінде барон ету арқылы марапатталады, содан кейін оны сүйіспеншілікпен атады. «Арпа бароны».
Астықпен ерекше байланысты 1897 жылы Голландиялық Үндістанның әскери дәрігері Кристиан Эйкман жасады, ол пісірілген, жылтыратылған күрішпен қоректенетін құстардың сал ауруын дамытатынын, оны күрішті жылтыратуды тоқтату арқылы қалпына келтіруге болатынын анықтады. Ол авитаминозды күріштегі крахмалдың улы болуымен байланыстырды. Ол күріш жылтыратуларында болатын қосылыста уыттылыққа қарсы тұрады деп есептеді. Серіктес Геррит Грийнс 1901 жылы жылтыратылған күрішті шамадан тыс тұтыну мен авитаминоз арасындағы байланысты дұрыс түсіндірді: ол күріште астықтың сыртқы қабаттарында жылтырату арқылы жойылатын маңызды қоректік зат бар деген қорытындыға келді. Ақырында Эйкман 1929 жылы физиология және медицина бойынша Нобель сыйлығымен марапатталды, өйткені оның бақылаулары витаминдердің ашылуына әкелді.
1910 жылы Токио императорлық университетінің жапондық ауылшаруашылық химигі Уметаро Сузуки алғаш рет күріш кебегінен суда еритін тиамин қосылысын бөліп алып, оны абер қышқылы деп атады. (Ол кейінірек оны Оризанин деп өзгертті. ) Ол қағазда қосылысты тек бери-бериге қарсы фактор ғана емес, сонымен қатар адам үшін маңызды қорек деп сипаттады, алайда бұл тұжырым Жапониядан тыс жерде жариялана алмады, себебі қосылыс жаңа табылған деген мәлімдемеден аудармада алынып тасталды. Жапоннан неміске. 1911 жылы поляк биохимигі Касимир Фанк күріш кебегінен антиневриттік затты (қазіргі тиамин) бөліп алды, оны ол «витамин» деп атады (құрамында амин тобы бар болғандықтан) Алайда Фанк оның химиялық құрылымын толық сипаттамады. Голландиялық химиктер Баренд Коенрад Петрус Янсен және оның ең жақын әріптесі Виллем Фредерик Донат 1926 жылы белсенді агентті оқшаулап, кристалдандырды, оның құрылымын 1934 жылы Роберт Руннельс Уильямс анықтаған. Тиаминді Уильямс командасы «тио» немесе «күкірті бар витамин» деп атады, «витамин» термині тиаминнің амин тобынан жанама түрде, Функ арқылы шыққан (осы уақытқа дейін 1936 жылы витаминдер белгілі болды. әрқашан аминдер болмауы, мысалы, С витамині). Тиаминді 1936 жылы Уильямс тобы синтездеген.
Оксфордтағы сэр Рудольф Питерс тиамин тапшылығы авитаминоздың патологиялық-физиологиялық белгілеріне әкелуі мүмкін екенін түсіну үшін үлгі ретінде тиамин жетіспейтін көгершіндерді ұсынды. Шынында да, көгершіндерді жылтыратылған күрішпен тамақтандыру опистотонос деп аталатын бастың тартылуының оңай танылатын мінез-құлқына әкеледі. Егер емделмесе, жануарлар бірнеше күннен кейін өледі. Тиаминді опистотоноз сатысында енгізу 30 минут ішінде толық емдеуге әкелді. Тиаминмен емдеуге дейін және одан кейін көгершіндердің миында морфологиялық өзгерістер байқалмағандықтан, Питерс биохимиялық зақымдану тұжырымдамасын енгізді. 1937 жылы Ломан мен Шустер дифосфорирленген тиамин туындысы (тиаминдифосфат, ThDP) пируваттың тотықсыздандырғыш декарбоксилденуіне қажетті кофактор екенін көрсеткенде, жасушалық метаболизмдегі тиаминнің әсер ету механизмі түсіндірілгендей болды.
- Такаки Канэхиро
- Кристиан Эйкман
- Геррит Грийнс
- Уметаро Сузуки
- Касимир Фанк
- Рудольф Питерс
Зерттеу
В1 витаминінің аналогтарында көрсетілген бенфотиамин, фурсултиамин, сульбутиамин және басқалары тиаминнің синтетикалық туындылары болып табылады. Олардың көпшілігі Жапонияда 1950 және 1960 жылдары тиаминмен салыстырғанда сіңіруді жақсартуға арналған формалар ретінде әзірленді. Кейбір елдерде диабеттік нейропатияны немесе басқа денсаулық жағдайын емдеуге арналған дәрілік зат немесе рецептсіз диеталық қоспа ретінде пайдалануға рұқсат етілген.
Дереккөздер
- Thiamin Fact Sheets for Health Professionals. Office of Dietary Supplements (11 February 2016). Басты дереккөзінен мұрағатталған 30 желтоқсан 2016. Тексерілді, 30 желтоқсан 2016. Дереккөз қатесі: Invalid
<ref>
tag; name "NIH2016" defined multiple times with different content - Thiamine: MedlinePlus Drug Information. medlineplus.gov. Тексерілді, 30 сәуір 2018.
- Thiamin. Micronutrient Information Center, Linus Pauling Institute, Oregon State University (2013). Тексерілді, 2 ақпан 2022. Дереккөз қатесі: Invalid
<ref>
tag; name "lpi" defined multiple times with different content - American Society of Health-System Pharmacists Thiamine Hydrochloride. Drugsite Trust (Drugs.com). Тексерілді, 17 сәуір 2018. Дереккөз қатесі: Invalid
<ref>
tag; name "AHFS2018" defined multiple times with different content - {{{тақырыбы}}}. — P. 171–88. — ISBN 978-0-323-66162-1. Дереккөз қатесі: Invalid
<ref>
tag; name "PKIN2020B1" defined multiple times with different content - {{{тақырыбы}}}. — P. 58–86. — ISBN 978-0-309-06554-2. Дереккөз қатесі: Invalid
<ref>
tag; name "DRItext" defined multiple times with different content - {{{тақырыбы}}}. — ISBN 978-0-7216-7904-4. Дереккөз қатесі: Invalid
<ref>
tag; name "Mahan" defined multiple times with different content - Does Long-Term Furosemide Therapy Cause Thiamine Deficiency in Patients with Heart Failure? A Focused Review. July 2016.
- Thiamine deficiency unrelated to alcohol consumption in high-income countries: a literature review. August 2021.
- Molecular mechanisms of the non-coenzyme action of thiamin in brain: biochemical, structural and pathway analysis : Scientific Reports Мұрағатталған {{{2}}}.
- "A review of the biochemistry, metabolism and clinical benefits of thiamin(e) and its derivatives". Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine 3 (1): 49–59. March 2006. :10.1093/ecam/nek009. 1741-427X. 1375232. 16550223. Дереккөз қатесі: Invalid
<ref>
tag; name "Lons2006" defined multiple times with different content - "Thiamine triphosphate and thiamine triphosphatase activities: from bacteria to mammals". Cellular and Molecular Life Sciences 60 (7): 1477–88. July 2003. :10.1007/s00018-003-3098-4. 12943234.
- "Update on Thiamine Triphosphorylated Derivatives and Metabolizing Enzymatic Complexes". Biomolecules 11 (11). November 2021. :10.3390/biom11111645. 8615392. 34827643. Дереккөз қатесі: Invalid
<ref>
tag; name "Bettendorff2021" defined multiple times with different content - Maternal thiamine deficiency: still a problem in some world communities. pp. 712–3.
- Wernicke's encephalopathy in hyperemesis gravidarum: A systematic review. pp. 84–93.
- Thiamin deficiency on fetal brain development with and without prenatal alcohol exposure.
- Overview on Dietary Reference Values for the EU population as derived by the EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (2017). Басты дереккөзінен мұрағатталған 28 тамыз 2017.
- Tolerable Upper Intake Levels For Vitamins And Minerals, European Food Safety Authority, 2006, http://www.efsa.europa.eu/sites/default/files/efsa_rep/blobserver_assets/ndatolerableuil.pdf Дереккөз қатесі: Invalid
<ref>
tag; name "EFSA" defined multiple times with different content - Federal Register May 27, 2016 Food Labeling: Revision of the Nutrition and Supplement Facts Labels. FR page 33982.. Басты дереккөзінен мұрағатталған 8 тамыз 2016.
- Daily Value Reference of the Dietary Supplement Label Database (DSLD). Dietary Supplement Label Database (DSLD). Басты дереккөзінен мұрағатталған 7 сәуір 2020. Тексерілді, 6 ақпан 2022.
- Thiamin content per 100 grams; select food subset, abridged list by food groups. United States Department of Agriculture, Agricultural Research Service, USDA Branded Food Products Database v.3.6.4.1 (17 January 2017). Басты дереккөзінен мұрағатталған 2 ақпан 2017. Тексерілді, 27 қаңтар 2017.
- "Nutrition Recommendations in Pregnancy and Lactation". The Medical Clinics of North America 100 (6): 1199–1215. November 2016. :10.1016/j.mcna.2016.06.004. 5104202. 27745590.
- {{{тақырыбы}}}. — ISBN 978-0-12-183493-7.
- What nutrients are added to flour and rice in fortification?. Food Fortification Initiative (2021). Тексерілді, 8 қазан 2021.
- Map: Count of Nutrients In Fortification Standards. Global Fortification Data Exchange. Тексерілді, 11 қазан 2021.
- Direction under Section 16(5) of Foods Safety and Standards Act, 2006 regarding Operationalisation of Food Safety & Standards (Fortification of Foods) Regulations, 2017 relating to standards for fortification of food. Food Safety & Standards Authority of India (FSSAI) (19 May 2017). Тексерілді, 1 ақпан 2022.
- Elucidating biosynthetic pathways for vitamins and cofactors.
- Cofactor biosynthesis--still yielding fascinating new biological chemistry.
- R. Caspi Pathway: superpathway of thiamine diphosphate biosynthesis I. MetaCyc Metabolic Pathway Database (14 қыркүйек 2011). Тексерілді, 1 ақпан 2022. Дереккөз қатесі: Invalid
<ref>
tag; name "Caspi" defined multiple times with different content - A "radical dance" in thiamin biosynthesis: mechanistic analysis of the bacterial hydroxymethylpyrimidine phosphate synthase.
- Anaerobic 5-Hydroxybenzimidazole Formation from Aminoimidazole Ribotide: An Unanticipated Intersection of Thiamin and Vitamin B₁₂ Biosynthesis.
- Cofactor biosynthesis: an organic chemist's treasure trove. pp. 15–25.
- Switching the light on plant riboswitches.
- Thiamine and selected thiamine antivitamins - biological activity and methods of synthesis.
- One hundred years of vitamins-a success story of the natural sciences. Дереккөз қатесі: Invalid
<ref>
tag; name "Anie" defined multiple times with different content - 73. Aneurin. Part VII. A synthesis of aneurin. 1937.
- Fully Continuous Flow Synthesis of 5-(Aminomethyl)-2-methylpyrimidin-4-amine: A Key Intermediate of Vitamin B1. 2021. pp. 2331–2337.
- Substance Infocard. echa.europa.eu. Тексерілді, 11 мамыр 2022.
- "Thiamine, thiamine phosphates, and their metabolizing enzymes in human brain". Journal of Neurochemistry 66 (1): 250–8. January 1996. :10.1046/j.1471-4159.1996.66010250.x. 8522961.
- Active constituent of rice grits preventing bird polyneuritis. 1911. Дереккөз қатесі: Invalid
<ref>
tag; name "Suzuki" defined multiple times with different content - McCollum EV. A History of Nutrition. Cambridge, Massachusetts: Riverside Press, (1957).
- Eine Beriberiähnliche Krankheit der Hühner. 1897. Дереккөз қатесі: Invalid
<ref>
tag; name "Eijkman1897" defined multiple times with different content - The Nobel Prize and the Discovery of Vitamins. nobelprize.org.
- Over polyneuritis gallinarum. 1901. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.b3748913&view=1up&seq=29.
- On the chemical nature of the substance which cures polyneuritis in birds induced by a diet of polished rice. pp. 395–400.
- The etiology of the deficiency diseases. Beri-beri, polyneuritis in birds, epidemic dropsy, scurvy, experimental scurvy in animals, infantile scurvy, ship beri-beri, pellagra. pp. 341–368. The word "vitamine" is coined on p. 342: "It is now known that all these diseases, with the exception of pellagra, can be prevented and cured by the addition of certain preventative substances; the deficient substances, which are of the nature of organic bases, we will call "vitamines"; and we will speak of a beri-beri or scurvy vitamine, which means a substance preventing the special disease."
- On the isolation of antiberiberi vitamin. 1926. pp. 1390–1400.
- Synthesis of Vitamin B1. 1936. pp. 1504–05.
- The biochemical lesion in vitamin B1 deficiency. Application of modern biochemical analysis in its diagnosis.
- Untersuchungen über die Cocarboxylase.
- {{{тақырыбы}}}. — ISBN 9781466515574.
- A Review of Alternative Treatment Options in Diabetic Polyneuropathy.
- {{{тақырыбы}}}. — ISBN 9780813804286.
- Thiamine tetrahydrofurfuryl disulfide: a little known therapeutic agent.
Сыртқы сілтемелер
- Thiamine. Drug Information Portal. U.S. National Library of Medicine.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Tiamin sondaj ak V1 dәrumeni dep atalady bul vitamin manyzdy mikroelement ony agzada zhasauga bolmajdy Ol tagamda kezdesedi zhәne kommerciyalyk tүrde dietalyk kosymsha nemese dәrilik zat retinde sintezdeledi Tiaminnin tagamdyk kozderine tutas dәndi dakyldar burshak dakyldary zhәne kejbir et pen balyk kiredi Astyk ondeu tiaminnin kop boligin zhoyady sondyktan koptegen elderde zharma men un tiaminmen bajytylgan Tiamin tapshylygyn zhәne odan tuyndajtyn buzylulardy sonyn ishinde avitaminozdy zhәne Vernik encefalopatiyasyn emdeu zhәne aldyn alu үshin kospalar men dәri dәrmekter bar Baska koldanular үjenki siropynyn nesep auruy men Lej sindromyn emdeudi kamtidy Olar әdette auyzsha kabyldanady birak koktamyr ishine nemese bulshyket ishine engizu arkyly da engizilui mүmkin Tiamindik kospalar әdette zhaksy tozimdi Allergiyalyk reakciyalar sonyn ishinde anafilaksiya inekciya arkyly kajtalanatyn dozalar engizgende pajda boluy mүmkin Tiamin glyukozanyn aminkyshkyldarynyn zhәne lipidterdin metabolizmi үshin kazhet Tiamin Dүniezhүzilik densaulyk saktau ujymynyn manyzdy dәriler tiziminde Tiamin zhalpy dәri retinde zhәne receptsiz satylatyn dәri retinde kol zhetimdi AnyktamaTiamin V1 dәrumeni dep te atalady V dәrumenderinin biri Folij kyshkyly men V6 dәrumeninen ajyrmashylygy olar dәrumender dep atalatyn himiyalyk bajlanysty birneshe formada kezdesedi tiamin tek bir himiyalyk kosylys bolyp tabylady Ol suda metanolda zhәne glicerinde eridi birak polyarly organikalyk eritkishterde is zhүzinde erimejdi Tiamin әdette hloridti tuz retinde zhetkiziledi Ol zhylu әserinen buzylady Agzada en zhaksy sipattalgan tүri tiamin pirofosfat TPP bolyp tabylady ol tiamindifosfat dep te atalady kant pen aminkyshkyldarynyn katabolizmindegi koferment ZhetispeushilikTiamin tapshylygynyn specifikalyk emes belgilerine әlsizdik salmak zhogaltu ashulanshaktyk zhәne sananyn shatasuy zhatady Tiamin tapshylygynan tuyndagan belgili buzylularga avitaminoz Vernike Korsakov sindromy optikalyk nejropatiya Lej auruy afrikalyk mausymdyk ataksiya nemese nigeriyalyk mausymdyk ataksiya zhәne ortalyk pontindik mielinoliz zhatady Batys elderinde sozylmaly alkogolizm ekinshi retti sebep bolyp tabylady Sondaj ak tәuekel tobyna egde zhastagy adamdar AҚTҚ ZhҚTB nemese kant diabetimen auyratyndar zhәne bariatriyalyk ota zhasatkan adamdar zhatady Tiamin tapshylygynyn әrtүrli dәrezheleri diuretikterdi uzak uakyt koldanumen bajlanysty boldy HimiyaOnyn kurylymy aminopirimidinnen zhәne metilen kopirimen bajlanyskan tiazolij sakinasynan turady Tiazol metil zhәne gidroksietil bүjirlik tizbekterimen auystyrylady Tiamin kation bolyp tabylady zhәne әdette onyn hloridti tuzy retinde beriledi Amin toby odan әri kyshkyldarmen kosymsha tuzdar tүze alady Ol kyshkyldyk rN turakty birak siltili eritindilerde zhәne zhylu әserinen turaksyz Tiamin Maillard tipti reakciyalarga katty әser etedi FunkciyalarTiaminfosfat tuyndylary koptegen zhasushalyk procesterge katysady En zhaksy sipattalgan tүri kant pen amin kyshkyldarynyn katabolizmindegi koferment bolyp tabylatyn tiamin pirofosfat TPP Bes tabigi tiaminfosfat tuyndylary belgili tiamin monofosfat ThMP tiamindifosfat ThDP sondaj ak tiamin pirofosfat TPP tiamintrifosfat ThTP adenozin tiamintrifosfat AThTPphosphate AThTPphosphate zhәne AThTPphate Tiamindifosfattyn kofermenttik roli belgili zhәne keninen sipattalganymen tiamin men tuyndylarynyn kofermenttik emes әseri tiamin difosfattyn katalitikalyk әserin pajdalanbajtyn zhakynda anyktalgan birkatar akuyzdarmen bajlanysu arkyly zhүzege asyryluy mүmkin Tiamindifosfat Monofosfattyn fiziologiyalyk roli belgili emes Difosfat ThPP fiziologiyalyk turgydan manyzdy Onyn sintezi tiamin ATP ThDP AMP EC 2 7 6 2 reakciyasyna sәjkes tiamindifosfokinaza fermentimen katalizdenedi ThDP eki komirtekti birlikterdin tasymaldanuyn atap ajtkanda 2 oksokyshkyldardyn alfa ketokyshkyldary degidrlenuin dekarboksildenu zhәne odan kejin A kofermentimen konyugaciya katalizdejtin birneshe fermentterge arnalgan koferment bolyp tabylady Mysaldar mynalardy kamtidy Koptegen tүrlerde kezdesedi piruvatdegidrogenaza zhәne 2 oksoglutaratdegidrogenaza sonymen katar a ketoglutaratdegidrogenaza dep te atalady tarmaktalgan tizbekti a ketokyshkyldy degidrogenaza 2 gidroksifitanoil KoA liaza transketolaza Kejbir tүrlerde kezdesedi piruvat dekarboksilaza ashytkyda birneshe kosymsha bakteriyalyk fermentter Transketolaza piruvatdegidrogenaza PDH zhәne 2 oksoglutaratdegidrogenaza OGDH fermentterinin barlygy komirsular almasuynda manyzdy Citozoldyk ferment transketolaza pentozalyk fosfat zholynyn negizgi ojynshysy bolyp tabylady pentozalyk kanttardyn dezoksiriboza zhәne riboza biosintezinin negizgi zholy Mitohondriyalyk PDH zhәne OGDH biohimiyalyk zholdardyn boligi bolyp tabylady nәtizhesinde zhasusha үshin energiyanyn negizgi tүri bolyp tabylatyn adenozintrifosfat ATF tүziledi PDH glikolizdi limon kyshkyly ciklimen bajlanystyrady al OGDH katalizdejtin reakciya limon kyshkyly ciklindegi zhyldamdykty shektejtin kadam bolyp tabylady Zhүjke zhүjesinde PDH sonymen katar nejrotransmitter acetilholindi ondiruge zhәne mielin sintezine katysady Tiamintrifosfat ThTP uzak uakyt bojy sүtkorektiler men baska zhanuarlardyn nejrondarynda hloridtik arnalarda rol atkaratyn tiaminnin erekshe nejroaktivti tүri bolyp sanaldy birak bul tolyk tүsinilmegen Degenmen ThTP bakteriyalarda sanyraukulaktarda osimdikterde zhәne zhanuarlarda bar ekendigi korsetildi bul әldekajda zhalpy zhasushalyk roldi usynady Atap ajtkanda E coli de ol aminkyshkyldarynyn ashtygyna zhauap retinde rol atkaratyn siyakty Adenozin tiamin difosfaty AThDP omyrtkalylardyn bauyrynda az molsherde bolady birak onyn roli belgisiz Adenozintiamintrifosfaty AThTP ishek tayakshasynda bolady onda komirtegi ashyguy nәtizhesinde zhinalady E coli de AThTP zhalpy tiaminnin 20 dejin kurauy mүmkin Ol sonymen katar ashytkylarda zhogary satydagy osimdikterdin tamyrlarynda zhәne zhanuarlar ulpalarynda az molsherde bolady Medicinalyk koldanuPrenataldy kosymsha Zhүkti nemese bala emizetin әjelder әsirese үshinshi trimestrde urykka zhәne placentaga tiamindi zhiberuge bajlanysty tiamindi kobirek kazhet etedi Bala emizetin әjelder үshin tiamin ana sүtinde tiamin tapshylygyna әkelse de beriledi Giperemezben auyratyn zhүkti әjelderde kusu kezindegi zhogaltularga bajlanysty tiamin tapshylygy kaupi zhogary Tiamin tek mitohondriyalyk membrananyn damuy үshin gana emes sonymen katar sinaptosomalyk membrananyn kyzmeti үshin de manyzdy Sondaj ak tiamin tapshylygy nәreste miynyn nashar damuynda rol atkarady bul kenetten nәreste olimi sindromyna SIDS әkelui mүmkin Dietalyk usynystarAҚSh Ұlttyk medicina akademiyasy 1998 zhyly tiaminge arnalgan bolzhaldy ortasha talaptardy EAR zhәne usynylatyn dietalyk zhәrdemakylardy RDA zhanartty 14 zhәne odan zhogary zhastagy әjelder men erler үshin tiaminge arnalgan kulak 0 9 kurajdy mg tәu zhәne 1 1 mg tәu sәjkesinshe RDA 1 1 zhәne 1 2 mg tәu RDA ortasha talaptardan zhogary adamdar үshin adekvatty kabyldau dengejin kamtamasyz etu үshin EAR dan zhogary Zhүktilik zhәne bala emizetin әjelder үshin RDA 1 4 kurajdy mg tәu 12 ajga dejingi nәresteler үshin adekvatty kabyldau AI 0 2 0 3 kurajdy mg tәu al 1 13 zhas aralygyndagy balalar үshin RDA zhasyna karaj 0 5 ten 0 9 ga dejin artady mg tәu Қauipsizdikke keletin bolsak HBҰ dәlelder zhetkilikti bolgan kezde dәrumender men mineraldar үshin ruksat etilgen zhogary tutynu dengejlerin ULs belgilejdi Riboflavin zhagdajynda UL zhok ojtkeni zhogary dozalardyn zhagymsyz әserleri turaly adam derekteri zhok EAR RDA AI zhәne ULs birge dietalyk anyktamalyk kabyldaular DRIs dep atalady Europalyk azyk tүlik kauipsizdigi organy EFSA akparattyn zhiyntyk zhinagyna dietalyk anyktamalyk mәnder retinde silteme zhasajdy RDA ornyna populyaciyalyk anyktamalyk tutynu PRI zhәne EAR ornyna ortasha talaptar AI zhәne UL AҚSh tagydaj anyktalgan Әjelder sonyn ishinde zhүkti nemese bala emizetin erler men balalar үshin PRI 0 1 kurajdy tutynylatyn energiyanyn megadzhouline MDzh mg tiamin Konversiya 1 MDzh 239 kkal bolgandyktan 2390 kilokaloriya tutynatyn eresek adam 1 0 tutynuy kerek mg tiamin Bul AҚSh tyn RDA korsetkishinen sәl tomen EFSA birdej kauipsizdik mәselesin karastyryp tiamin үshin UL belgileu үshin zhetkilikti dәlelder zhok degen korytyndyga keldi AҚShZhas toby RDA mg tәu Tozimdi zhogargy kabyldau dengeji0 6 ajlyk nәresteler 0 2 N D6 12 ajlyk nәresteler 0 3 1 3 zhyl 0 54 8 zhas 0 69 13 zhas 0 9Әjelder 14 18 zhas 1 014 zhastan askan er adamdar 1 219 zhastan askan әjelder 1 1Zhүkti bala emizetin әjelder 14 50 1 4 Nәresteler үshin adekvatty kabyldau ojtkeni RDA әli belgilenbegenEuropalyk azyk tүlik kauipsizdigi organyZhas toby Adekvatty kabyldau mg MDzh Tozimdi zhogargy shegiBarlyk adamdar 7 ajdan zhogary 0 1 N DҚauipsizdik Tiamin әdette zhaksy tozimdi zhәne ishke kabyldaganda uytty emes Sirek zhagdajlarda tiamindi koktamyr ishine engizu kezinde allergiyalyk reakciyalar zhүrek ajnu letargiya zhәne koordinaciyanyn buzyluy siyakty zhagymsyz zhanama әserler turaly habarlandy Belgileu AҚSh azyk tүlik zhәne tagamdyk kospalardy tanbalau maksattary үshin porciyadagy soma Kүndelikti mәnnin DV pajyzy retinde korsetiledi Tiamindi tanbalau maksatynda Kүndelikti mәnnin 100 1 5 kurady mg birak 2016 zhylgy 27 mamyrdagy zhagdaj bojynsha ol 1 2 bolyp kajta karaldy mg ony RDA men kelisu Eski zhәne zhana eresek kүndelikti mәnder kestesi anyktamalyk kүndelikti tutynu boliminde berilgen DerekkozderTiamin ondelgen zhәne tutas tagamdardyn ken aukymynda kezdesedi Zhasymyk burshak tutas dәnder shoshka eti zhәne zhangaktar baj kozder bolyp tabylady Mikronutrientterdi zhetkilikti molsherde kabyldauga komektesu үshin zhүkti әjelderge zhii kүndelikti prenataldy multivitamindi kabyldau usynylady Mikronutrientterdin kuramy әrtүrli vitaminder arasynda әrtүrli bolganymen әdettegi kүndelikti prenataldy vitamindik onimde shamamen 1 5 mg tiamin bolady Antagonister Tagamdardagy tiamin әrtүrli zholdarmen ydyrauy mүmkin Azyk tүlikterge әdette konservant retinde kosylatyn sulfitter kurylymdagy metilen kopirindegi tiaminge shabuyl zhasap pirimidin sakinasyn tiazol sakinasynan azhyratady Қyshkyldyk zhagdajda bul reakciyanyn zhyldamdygy artady Tiamin termolabildi tiaminazalarmen ydyrajdy shiki balyk pen ulularda bolady Kejbir tiaminazalardy bakteriyalar shygarady Bakteriyalyk tiaminazalar belsendirilgenge dejin membranadan dissociaciyalanuy kerek zhasusha betindegi fermentter dissociaciya kүjis kajyratyn zhanuarlarda acidozdyk zhagdajda boluy mүmkin Kүrshektin bakteriyalary sonymen katar sulfatty sulfitke dejin tomendetedi sondyktan sulfatty kop molsherde kabyldau tiamin antagonistik belsendilikke ie boluy mүmkin Өsimdik tiamin antagonisteri ystykka turakty zhәne orto zhәne para gidroksifenoldar retinde kezdesedi Bul antagonistterdin kejbir mysaldary kofe kyshkyly hlorogen kyshkyly zhәne tanin kyshkyly bolyp tabylady Bul kosylystar tiazol sakinasyn totyktyru үshin tiaminmen әrekettesedi osylajsha ony siniru mүmkin emes etedi Eki flavonoidtar kvercetin zhәne rutin de tiamin antagonisteri retinde katysty Azyk tүlikti bajytu Kejbir elder bidaj kүrish nemese zhүgeri siyakty dәndi tagamdardy bajytudy talap etedi nemese usynady ojtkeni ondeu vitaminderdin mazmunyn tomendetedi 2022 zhyldyn akpan ajyndagy zhagdaj bojynsha negizinen Soltүstik zhәne Saharanyn ontүstigindegi Afrikadagy 59 el bidajdy kүrishti nemese zhүgerini tiaminmen nemese tiamin mononitratymen bajytudy talap etedi Korsetilgen somalar 2 0 den 10 0 ge dejin mg kg Қosymsha 18 elde erikti nygajtu bagdarlamasy bar Mysaly Үndistan үkimeti 3 5 usynady mg kg majda ak zhәne atta tutas bidaj uny үshin SintezBiosintez Tiamin biosintezi bakteriyalarda kejbir karapajymdylarda osimdikterde zhәne sanyraukulaktarda bolady Tiazol zhәne pirimidin bolikteri bolek biosintezdenedi sodan kejin tiamin fosfat sintazasynyn әserinen tiamin monofosfat ThMP tүzu үshin biriktiriledi Pirimidin sakina zhүjesi kofaktor retinde S adenozil metionindi pajdalanatyn temir kүkirt beloktarynyn radikaldy SAM supersemyasynyn fermenti fosfometilpirimidin sintazasymen ThiC katalizdelgen reakciyada tүziledi Bastapky material 5 aminoimidazol ribotid bolyp tabylady ol onimde korsetilgen kok zhasyl zhәne kyzyl fragmentterdi kamtityn radikaldy aralyk onimder arkyly kajta kurylymdau reakciyasynan otedi Tiazol sakinasy tiazol sintazasymen katalizdelgen reakciyada tүziledi Songy prekursorlar 1 dezoksi D ksiluloza 5 fosfat 2 iminoacetat zhәne ThiS dep atalatyn kүkirt tasymaldaushy akuyz bolyp tabylady Bular kosymsha akuyz komponenti ThiG әreketimen zhinalady ThMP tүzudin songy satysy kinazanyn fosfometilpirimidinkinazanyn onimi bolyp tabylatyn fosfometilpirimidinnin pirofosfat tuyndysymen әrekettesetin tiazol aralyk oniminin dekarboksildenuin kamtidy Tiaminmen bajlanyskan TPP ribosavtynyn 3D korinisi Biosintetikalyk zholdar organizmder arasynda әr tүrli boluy mүmkin E coli zhәne baska enterobakteriyalarda ThMP tiamin fosfatkinaza ThMP ATP ThDP ADP arkyly tiamindifospat kofaktoryna ThDP fosforlanuy mүmkin Koptegen bakteriyalarda zhәne eukariottarda ThMP tiaminge dejin gidrolizdenedi sodan kejin ol tiamindifosfokinaza tiamin ATP ThDP AMP arkyly ThDP ge pirofosforlanuy mүmkin Biosintetikalyk zholdar ribosivitter arkyly retteledi Eger zhasushada tiamin zhetkilikti bolsa onda tiamin zholga kazhetti fermentter үshin mRNҚ men bajlanysady zhәne olardyn translyaciyasyn boldyrmajdy Eger tiamin zhok bolsa onda tezhelu bolmajdy zhәne biosintezge kazhetti fermentter tүziledi Arnajy ribosuvtor TPP ribosuvteri nemese ThDP eukariottyk zhәne prokariottyk organizmderde anyktalgan zhalgyz ribosavit bolyp tabylady Zerthanalyk sintez 1936 zhyly birinshi zhalpy sintezde etil 3 etoksipropanoat etilformatpen ondelip aralyk dikarbonil kosylysy alyndy ol acetamidinmen әreketteskende almastyrylgan pirimidin tүzdi Onyn gidroksil tobynyn amin tobyna ajnaluy zhүzege asyryldy nukleofildi aromatty almastyru aldymen hlorid tuyndysyna fosfor oksihloridi pajdalana otyryp sodan kejin ammiakpen ondeu Sodan kejin etoksi toby 4 metil 5 2 gidroksietil tiazoldy koldanu arkyly alkildeu reakciyasynda tiamin onyn dibromidti tuzy retinde tүziletin songy kezenge dajyn gidrobrom kyshkylyn pajdalanyp brom tuyndysyna ajnaldyryldy Өnerkәsiptik sintez Tiamin ondirisinde koldanylatyn diamin 1936 zhyly zerthanalyk aukymdagy sintezdi Merck amp amp Co әzirledi bul olarga 1937 zhyly Rahuejde tiamin ondiruge mүmkindik berdi Degenmen algash ret 1937 zhyly zhariyalangan aralyk Greve diaminin 5 aminometil 2 metil 4 pirimidinamin koldanatyn balama zholdy Hoffman La Rosh zerttep bәsekege kabiletti ondiris procesterin zhalgastyrdy Diaminge baratyn tiimdi zholdar kyzygushylykty zhalgastyrdy Europalyk ekonomikalyk ajmakta tiamin REACH erezheleri bojynsha tirkelgen zhәne zhylyna 100 den 1000 tonnaga dejin ondiriledi nemese importtalady Sinui zat almasuy zhәne shygaryluyAzyk tүliktegi tiaminfosfat efirleri zhogargy zhinishke ishekte ishektin siltili fosfatazasynyn әserinen tiaminge gidrolizdenedi Tomen koncentraciyalarda sinu procesi tasymaldaushy arkyly zhүredi Zhogary koncentraciyalarda absorbciya passivti diffuziya arkyly da zhүredi Belsendi tasymaldau alkogoldi tutynu nemese folij kyshkylynyn zhetispeushiligimen tezhelui mүmkin Қan sarysuyndagy tiaminnin kop boligi beloktarmen negizinen albuminmen bajlanysady Қandagy zhalpy tiaminnin shamamen 90 eritrocitterde bolady Tiamindi bajlanystyratyn akuyz TBP dep atalatyn arnajy bajlanystyratyn akuyz egeukujryktar sarysuynda anyktalgan zhәne tiaminnin tinderge taraluy үshin manyzdy gormonmen retteletin tasymaldaushy akuyz bolyp tabylady Tiamindi kan zhasushalary zhәne baska tindermen kabyldau belsendi tasymaldau zhәne passivti diffuziya arkyly zhүredi Zhasusha ishilik tiaminnin shamamen 80 y fosforlangan zhәne kop boligi beloktarmen bajlanysady SLC19A2 zhәne SLC19A3 genderimen kodtalgan tasymaldaushy akuyzdardyn SLC gendik otbasynyn eki mүshesi tiamindi tasymaldauga kabiletti Kejbir tinderde tiamindi kabyldau zhәne sekreciya Na zhәne zhasushaaralyk proton gradientine tәueldi eritin tiamindi tasymaldaushy arkyly zhүzege asady Adamnyn tiamindi saktauy shamamen 25 30 kurajdy mg en kop koncentraciyasy kanka bulshyketterinde zhүrekte mida bauyrda zhәne bүjrekte ThMP zhәne bos fosforlanbagan tiamin plazmada sүtte zhulyn sujyktygynda zhәne bolzham bojynsha barlyk zhasushadan tys sujyktykta bolady Tiaminnin zhogary fosforlangan tүrlerinen ajyrmashylygy ThMP zhәne bos tiamin zhasusha membranalaryn kesip otuge kabiletti Kalcij men magnij tiaminnin agzadagy taraluyna әser etetini zhәne magnij tapshylygy tiamin tapshylygyn kүshejtetini dәleldengen Adam tinderindegi tiamin molsheri baska tүrlerge karaganda az Tiamin zhәne onyn metabolitteri 2 metil 4 amin 5 pirimidin karbon kyshkyly 4 metil tiazol 5 sirke kyshkyly zhәne t b negizinen neseppen shygarylady TarihTiamin 1910 zhyly okshaulangan suda eritin vitaminderdin birinshisi boldy Bugan dejin adamdar men tauyktardagy bakylaular negizinen zhyltyratylgan ak kүrishtin dietasy beriberi auruyn tudyratynyn korsetti birak ony buryn belgisiz manyzdy korektik zattardyn zhoktygyna zhatkyzbady 1884 zhyly zhapon әskeri teniz kүshterinin hirurg generaly Takaki Kanehiro avitaminozdyn aldyngy mikrob teoriyasyn zhokka shygardy zhәne onyn ornyna auru dietadagy zhetkiliksizdikke bajlanysty dep bolzhady Әskeri teniz floty kemesinde dietany auystyra otyryp ol ak kүrish dietasyn tek kuramynda arpa et sүt nan zhәne kokonisterden turatyn dietaga auystyru togyz ajlyk teniz sayahatynda avitaminozdy derlik zhojatynyn anyktady Degenmen Takaki tabysty dietaga koptegen tagamdardy kosty zhәne ol artykshylykty akuyzdy tutynudyn zhogarylauymen bajlanystyrdy ojtkeni vitaminder sol kezde belgisiz zattar boldy Әskeri teniz kүshteri dietany zhaksartudyn sonshalykty kymbat bagdarlamasynyn kazhettiligine senbedi zhәne koptegen er adamdar avitaminozdan oludi zhalgastyrdy tipti 1904 5 zhyldardagy orys zhapon sogysy kezinde de 1905 zhylga dejin kүrish kebeginde ak kүrishke zhyltyratu arkyly zhojylgan zhәne arpa kebeginde antiberiber faktory tabylgannan kejin gana Takakidin tәzhiribesi ony zhapondyk kurdastar zhүjesinde baron etu arkyly marapattalady sodan kejin ony sүjispenshilikpen atady Arpa barony Astykpen erekshe bajlanysty 1897 zhyly Gollandiyalyk Үndistannyn әskeri dәrigeri Kristian Ejkman zhasady ol pisirilgen zhyltyratylgan kүrishpen korektenetin kustardyn sal auruyn damytatynyn ony kүrishti zhyltyratudy toktatu arkyly kalpyna keltiruge bolatynyn anyktady Ol avitaminozdy kүrishtegi krahmaldyn uly boluymen bajlanystyrdy Ol kүrish zhyltyratularynda bolatyn kosylysta uyttylykka karsy turady dep eseptedi Seriktes Gerrit Grijns 1901 zhyly zhyltyratylgan kүrishti shamadan tys tutynu men avitaminoz arasyndagy bajlanysty durys tүsindirdi ol kүrishte astyktyn syrtky kabattarynda zhyltyratu arkyly zhojylatyn manyzdy korektik zat bar degen korytyndyga keldi Akyrynda Ejkman 1929 zhyly fiziologiya zhәne medicina bojynsha Nobel syjlygymen marapattaldy ojtkeni onyn bakylaulary vitaminderdin ashyluyna әkeldi 1910 zhyly Tokio imperatorlyk universitetinin zhapondyk auylsharuashylyk himigi Umetaro Suzuki algash ret kүrish kebeginen suda eritin tiamin kosylysyn bolip alyp ony aber kyshkyly dep atady Ol kejinirek ony Orizanin dep ozgertti Ol kagazda kosylysty tek beri berige karsy faktor gana emes sonymen katar adam үshin manyzdy korek dep sipattady alajda bul tuzhyrym Zhaponiyadan tys zherde zhariyalana almady sebebi kosylys zhana tabylgan degen mәlimdemeden audarmada alynyp tastaldy Zhaponnan nemiske 1911 zhyly polyak biohimigi Kasimir Fank kүrish kebeginen antinevrittik zatty kazirgi tiamin bolip aldy ony ol vitamin dep atady kuramynda amin toby bar bolgandyktan Alajda Fank onyn himiyalyk kurylymyn tolyk sipattamady Gollandiyalyk himikter Barend Koenrad Petrus Yansen zhәne onyn en zhakyn әriptesi Villem Frederik Donat 1926 zhyly belsendi agentti okshaulap kristaldandyrdy onyn kurylymyn 1934 zhyly Robert Runnels Uilyams anyktagan Tiamindi Uilyams komandasy tio nemese kүkirti bar vitamin dep atady vitamin termini tiaminnin amin tobynan zhanama tүrde Funk arkyly shykkan osy uakytka dejin 1936 zhyly vitaminder belgili boldy әrkashan aminder bolmauy mysaly S vitamini Tiamindi 1936 zhyly Uilyams toby sintezdegen Oksfordtagy ser Rudolf Piters tiamin tapshylygy avitaminozdyn patologiyalyk fiziologiyalyk belgilerine әkelui mүmkin ekenin tүsinu үshin үlgi retinde tiamin zhetispejtin kogershinderdi usyndy Shynynda da kogershinderdi zhyltyratylgan kүrishpen tamaktandyru opistotonos dep atalatyn bastyn tartyluynyn onaj tanylatyn minez kulkyna әkeledi Eger emdelmese zhanuarlar birneshe kүnnen kejin oledi Tiamindi opistotonoz satysynda engizu 30 minut ishinde tolyk emdeuge әkeldi Tiaminmen emdeuge dejin zhәne odan kejin kogershinderdin miynda morfologiyalyk ozgerister bajkalmagandyktan Piters biohimiyalyk zakymdanu tuzhyrymdamasyn engizdi 1937 zhyly Loman men Shuster difosforirlengen tiamin tuyndysy tiamindifosfat ThDP piruvattyn totyksyzdandyrgysh dekarboksildenuine kazhetti kofaktor ekenin korsetkende zhasushalyk metabolizmdegi tiaminnin әser etu mehanizmi tүsindirilgendej boldy Tiamindi ashuga kejbir salymshylar Takaki Kanehiro Kristian Ejkman Gerrit Grijns Umetaro Suzuki Kasimir Fank Rudolf PitersZertteuV1 vitamininin analogtarynda korsetilgen benfotiamin fursultiamin sulbutiamin zhәne baskalary tiaminnin sintetikalyk tuyndylary bolyp tabylady Olardyn kopshiligi Zhaponiyada 1950 zhәne 1960 zhyldary tiaminmen salystyrganda sinirudi zhaksartuga arnalgan formalar retinde әzirlendi Kejbir elderde diabettik nejropatiyany nemese baska densaulyk zhagdajyn emdeuge arnalgan dәrilik zat nemese receptsiz dietalyk kospa retinde pajdalanuga ruksat etilgen DerekkozderThiamin Fact Sheets for Health Professionals Office of Dietary Supplements 11 February 2016 Basty derekkozinen muragattalgan 30 zheltoksan 2016 Tekserildi 30 zheltoksan 2016 Derekkoz katesi Invalid lt ref gt tag name NIH2016 defined multiple times with different content Thiamine MedlinePlus Drug Information medlineplus gov Tekserildi 30 sәuir 2018 Thiamin Micronutrient Information Center Linus Pauling Institute Oregon State University 2013 Tekserildi 2 akpan 2022 Derekkoz katesi Invalid lt ref gt tag name lpi defined multiple times with different content American Society of Health System Pharmacists Thiamine Hydrochloride Drugsite Trust Drugs com Tekserildi 17 sәuir 2018 Derekkoz katesi Invalid lt ref gt tag name AHFS2018 defined multiple times with different content takyryby P 171 88 ISBN 978 0 323 66162 1 Derekkoz katesi Invalid lt ref gt tag name PKIN2020B1 defined multiple times with different content takyryby P 58 86 ISBN 978 0 309 06554 2 Derekkoz katesi Invalid lt ref gt tag name DRItext defined multiple times with different content takyryby ISBN 978 0 7216 7904 4 Derekkoz katesi Invalid lt ref gt tag name Mahan defined multiple times with different content Does Long Term Furosemide Therapy Cause Thiamine Deficiency in Patients with Heart Failure A Focused Review July 2016 Thiamine deficiency unrelated to alcohol consumption in high income countries a literature review August 2021 Molecular mechanisms of the non coenzyme action of thiamin in brain biochemical structural and pathway analysis Scientific Reports Muragattalgan 2 A review of the biochemistry metabolism and clinical benefits of thiamin e and its derivatives Evidence Based Complementary and Alternative Medicine 3 1 49 59 March 2006 10 1093 ecam nek009 1741 427X 1375232 16550223 Derekkoz katesi Invalid lt ref gt tag name Lons2006 defined multiple times with different content Thiamine triphosphate and thiamine triphosphatase activities from bacteria to mammals Cellular and Molecular Life Sciences 60 7 1477 88 July 2003 10 1007 s00018 003 3098 4 12943234 Update on Thiamine Triphosphorylated Derivatives and Metabolizing Enzymatic Complexes Biomolecules 11 11 November 2021 10 3390 biom11111645 8615392 34827643 Derekkoz katesi Invalid lt ref gt tag name Bettendorff2021 defined multiple times with different content Maternal thiamine deficiency still a problem in some world communities pp 712 3 Wernicke s encephalopathy in hyperemesis gravidarum A systematic review pp 84 93 Thiamin deficiency on fetal brain development with and without prenatal alcohol exposure Overview on Dietary Reference Values for the EU population as derived by the EFSA Panel on Dietetic Products Nutrition and Allergies 2017 Basty derekkozinen muragattalgan 28 tamyz 2017 Tolerable Upper Intake Levels For Vitamins And Minerals European Food Safety Authority 2006 http www efsa europa eu sites default files efsa rep blobserver assets ndatolerableuil pdf Derekkoz katesi Invalid lt ref gt tag name EFSA defined multiple times with different content Federal Register May 27 2016 Food Labeling Revision of the Nutrition and Supplement Facts Labels FR page 33982 Basty derekkozinen muragattalgan 8 tamyz 2016 Daily Value Reference of the Dietary Supplement Label Database DSLD Dietary Supplement Label Database DSLD Basty derekkozinen muragattalgan 7 sәuir 2020 Tekserildi 6 akpan 2022 Thiamin content per 100 grams select food subset abridged list by food groups United States Department of Agriculture Agricultural Research Service USDA Branded Food Products Database v 3 6 4 1 17 January 2017 Basty derekkozinen muragattalgan 2 akpan 2017 Tekserildi 27 kantar 2017 Nutrition Recommendations in Pregnancy and Lactation The Medical Clinics of North America 100 6 1199 1215 November 2016 10 1016 j mcna 2016 06 004 5104202 27745590 takyryby ISBN 978 0 12 183493 7 What nutrients are added to flour and rice in fortification Food Fortification Initiative 2021 Tekserildi 8 kazan 2021 Map Count of Nutrients In Fortification Standards Global Fortification Data Exchange Tekserildi 11 kazan 2021 Direction under Section 16 5 of Foods Safety and Standards Act 2006 regarding Operationalisation of Food Safety amp Standards Fortification of Foods Regulations 2017 relating to standards for fortification of food Food Safety amp Standards Authority of India FSSAI 19 May 2017 Tekserildi 1 akpan 2022 Elucidating biosynthetic pathways for vitamins and cofactors Cofactor biosynthesis still yielding fascinating new biological chemistry R Caspi Pathway superpathway of thiamine diphosphate biosynthesis I MetaCyc Metabolic Pathway Database 14 kyrkүjek 2011 Tekserildi 1 akpan 2022 Derekkoz katesi Invalid lt ref gt tag name Caspi defined multiple times with different content A radical dance in thiamin biosynthesis mechanistic analysis of the bacterial hydroxymethylpyrimidine phosphate synthase Anaerobic 5 Hydroxybenzimidazole Formation from Aminoimidazole Ribotide An Unanticipated Intersection of Thiamin and Vitamin B Biosynthesis Cofactor biosynthesis an organic chemist s treasure trove pp 15 25 Switching the light on plant riboswitches Thiamine and selected thiamine antivitamins biological activity and methods of synthesis One hundred years of vitamins a success story of the natural sciences Derekkoz katesi Invalid lt ref gt tag name Anie defined multiple times with different content 73 Aneurin Part VII A synthesis of aneurin 1937 Fully Continuous Flow Synthesis of 5 Aminomethyl 2 methylpyrimidin 4 amine A Key Intermediate of Vitamin B1 2021 pp 2331 2337 Substance Infocard echa europa eu Tekserildi 11 mamyr 2022 Thiamine thiamine phosphates and their metabolizing enzymes in human brain Journal of Neurochemistry 66 1 250 8 January 1996 10 1046 j 1471 4159 1996 66010250 x 8522961 Active constituent of rice grits preventing bird polyneuritis 1911 Derekkoz katesi Invalid lt ref gt tag name Suzuki defined multiple times with different content McCollum EV A History of Nutrition Cambridge Massachusetts Riverside Press 1957 Eine Beriberiahnliche Krankheit der Huhner 1897 Derekkoz katesi Invalid lt ref gt tag name Eijkman1897 defined multiple times with different content The Nobel Prize and the Discovery of Vitamins nobelprize org Over polyneuritis gallinarum 1901 https babel hathitrust org cgi pt id uc1 b3748913 amp view 1up amp seq 29 On the chemical nature of the substance which cures polyneuritis in birds induced by a diet of polished rice pp 395 400 The etiology of the deficiency diseases Beri beri polyneuritis in birds epidemic dropsy scurvy experimental scurvy in animals infantile scurvy ship beri beri pellagra pp 341 368 The word vitamine is coined on p 342 It is now known that all these diseases with the exception of pellagra can be prevented and cured by the addition of certain preventative substances the deficient substances which are of the nature of organic bases we will call vitamines and we will speak of a beri beri or scurvy vitamine which means a substance preventing the special disease On the isolation of antiberiberi vitamin 1926 pp 1390 1400 Synthesis of Vitamin B1 1936 pp 1504 05 The biochemical lesion in vitamin B1 deficiency Application of modern biochemical analysis in its diagnosis Untersuchungen uber die Cocarboxylase takyryby ISBN 9781466515574 A Review of Alternative Treatment Options in Diabetic Polyneuropathy takyryby ISBN 9780813804286 Thiamine tetrahydrofurfuryl disulfide a little known therapeutic agent Syrtky siltemelerThiamine Drug Information Portal U S National Library of Medicine