Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қашлық, кейде Ескер (сіб.-тат. Сибир, Ескер, тат. Искәр) — ортағасырлық қала, Ескер жұртының, кейіннен Түмен (Сібір) хандығының астанасы. Қазіргі Ресей Федерациясындағы Тобольск қаласынан 17 шақырым қашықтықта, Ертістің оң жақ жағалауында Сибирка өзеніне құятын жерінде орналасқан. Бүгінде «Көшім қалашығы» (орыс. «Кучумово городище») деп аталатын археологиялық ескерткіш орны.
| Қашлық (Ескер) | |
 | |
| Мемлекет | Ескер жұрты, Түмен (Сібір) хандығы |
|---|---|
| Қазіргі жері | |
| Деректерде атала бастады | 1367 жыл |
| Басқаша атаулары | Сибир, Сибер, Көшім қалашығы |
| Қиралды | XVII ғ. |
Тарихы
Ескер қаласы моңғол шапқыншылығына дейін пайда болды. XIII ғасырдың басына қарай қала ірі қоныс орнына айналды. Кей деректердің мәлімдеуінше, Шыңғыс хан Қашлықты 1224 жылы өзге иеліктермен қоса Жошы ұлысының құрамына қосты. Ш. Марджанидің тұжырымына сәйкес XIII ғасырда Қашлықта Жошының бесінші ұлы Шибанның ордасы орналасқан. Қала алғаш рет Sebur атауымен ағайынды Франциско және Доменико Пиццаганилердің 1367 жылғы картасында аталып өтті. 1375 жылы тура сол атаумен Каталон атласында кездеседі. 1582 жылдың 26 қазанында қаланы Көшім ханның әскерін талқандаған атаман Ермак басып алды. Ермактың өлімінен кейін Қазақ хандығынан қолдау тапқан тайбұғалық Сейіт-Ахмет (Сейтек, Сейдақ) Қашлықта өз билігін орнатуды көздеді. Алайда, Сейіт-Ахмет пен «Қазақ Ордасының ханзадасы» Ораз-Мұхаммедтің 1588 жылы тұтқынға түсуі қаланың дағдарысы мен құлдырауына алып келді.
Қала атауының пайда болуы
Сібір хандығында қоныстанған халықтардың алуан түрлілігі қала атауына әсер етті:
- Кашлык (түркі) - бекініс, нығайтылған елді-мекен. Сібір татарларының тілінде «Кышлык» сөзі «қысқы» немесе «қыстау» мағынасында қолданылады.
- Искер (об-угор) - ийс - «ескі» және кер (кар) - «қала» мағынасында. Мысалы, Сыктывкар, Кудымкар және т.б.
- Сибир - моңғолдың сибэр - «таза», «әдемі» немесе шибир - «батпақ» сөздерінен.
Дереккөздер
- Левашова В. П. О городищах Сибирского юрта // Советская археология, 1950. № 13. — Стр. 341—351.
- Краткая история сибирских татар.
- Атласи Х. История Сибири. — С. 43.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қashlyk kejde Esker sib tat Sibir Esker tat Iskәr ortagasyrlyk kala Esker zhurtynyn kejinnen Tүmen Sibir handygynyn astanasy Қazirgi Resej Federaciyasyndagy Tobolsk kalasynan 17 shakyrym kashyktykta Ertistin on zhak zhagalauynda Sibirka ozenine kuyatyn zherinde ornalaskan Bүginde Koshim kalashygy orys Kuchumovo gorodishe dep atalatyn arheologiyalyk eskertkish orny Қashlyk Esker MemleketEsker zhurty Tүmen Sibir handygyҚazirgi zheriResej Federaciyasy Tүmen oblysyDerekterde atala bastady1367 zhylBaskasha ataularySibir Siber Koshim kalashygyҚiraldyXVII g TarihyKatalon atlasyndagy Sebur kalasy 1375 Esker kalasy mongol shapkynshylygyna dejin pajda boldy XIII gasyrdyn basyna karaj kala iri konys ornyna ajnaldy Kej derekterdin mәlimdeuinshe Shyngys han Қashlykty 1224 zhyly ozge ieliktermen kosa Zhoshy ulysynyn kuramyna kosty Sh Mardzhanidin tuzhyrymyna sәjkes XIII gasyrda Қashlykta Zhoshynyn besinshi uly Shibannyn ordasy ornalaskan Қala algash ret Sebur atauymen agajyndy Francisko zhәne Domeniko Piccaganilerdin 1367 zhylgy kartasynda atalyp otti 1375 zhyly tura sol ataumen Katalon atlasynda kezdesedi 1582 zhyldyn 26 kazanynda kalany Koshim hannyn әskerin talkandagan ataman Ermak basyp aldy Ermaktyn oliminen kejin Қazak handygynan koldau tapkan tajbugalyk Sejit Ahmet Sejtek Sejdak Қashlykta oz biligin ornatudy kozdedi Alajda Sejit Ahmet pen Қazak Ordasynyn hanzadasy Oraz Muhammedtin 1588 zhyly tutkynga tүsui kalanyn dagdarysy men kuldyrauyna alyp keldi Қala atauynyn pajda boluyMerkatordyn kartasyndagy Sibir ieligi men Sibir kalasy Sibier Sibir handygynda konystangan halyktardyn aluan tүrliligi kala atauyna әser etti Kashlyk tүrki bekinis nygajtylgan eldi meken Sibir tatarlarynyn tilinde Kyshlyk sozi kysky nemese kystau magynasynda koldanylady Isker ob ugor ijs eski zhәne ker kar kala magynasynda Mysaly Syktyvkar Kudymkar zhәne t b Sibir mongoldyn siber taza әdemi nemese shibir batpak sozderinen DerekkozderLevashova V P O gorodishah Sibirskogo yurta Sovetskaya arheologiya 1950 13 Str 341 351 Kratkaya istoriya sibirskih tatar Atlasi H Istoriya Sibiri S 43