Ұлан ауданы

Ұлан ауданы — Шығыс Қазақстан облысының оңтүстік-батыс бөлігінде орналасқан әкімшілік бөлініс. 1928 жылы құрылған. Аудан аумағы 9610 шаршы км. Әкімшілік орталығы – Қасым Қайсенов кенті.

Қазақстан ауданы
Ұлан ауданы
Әкімшілігі
Облысы	Шығыс Қазақстан облысы
Аудан орталығы	Қасым Қайсенов кенті
Ауылдық округтер саны	13
Кенттік әкімдіктер саны	3
Ауыл саны	45
Әкімі	Арман Ілиясұлы Бекбосынов
Аудан әкімдігінің мекенжайы	Қайсенов кенті, Абай алаңы, №5
Тарихы мен географиясы
Координаттары	49°46′23″ с. е. 82°23′42″ ш. б. / 49.77306° с. е. 82.39500° ш. б. / 49.77306; 82.39500 ^(G) ^(O) ^(Я)Координаттар: 49°46′23″ с. е. 82°23′42″ ш. б. / 49.77306° с. е. 82.39500° ш. б. / 49.77306; 82.39500 ^(G) ^(O) ^(Я)
Құрылған уақыты	1928
Жер аумағы	9,6 мың км²
Уақыт белдеуі	UTC+5:00
Тұрғындары
Тұрғыны	34 005 адам (2023)
Ұлттық құрамы	қазақтар (72,94%), орыстар (24,63%), немістер (0,81%), татарлар (0,54%), басқа ұлт өкілдері (1,08%)
Сандық идентификаторлары
Автомобиль коды	16
Ұлан ауданының әкімдігі

Географиялық орны, жер бедері

Аудан солтүстігінде Шемонаиха, Глубокое аудандарымен, солтүстік-шығысында Алтай ауданымен және Өскемен қаласымен, оңтүстік-шығысында Самар ауданымен, солтүстік-батысында Абай облысының Бородулиха ауданымен және Семей қаласымен, шығысында Жарма ауданымен, оңтүстік-батысында Көкпекті ауданымен шектеседі.

Аудан аумағы Қалба тауының тау бөктерінде орналасқан, ауданның барлық аумағы таулы рельефпен сипатталады, оны абсолюттік биіктікке байналысты екіге бөлуге болады: орта және төмен таулы. Орта және таулы ойпатты аумақ негізінде жайылым алабтарымен қамтылған.

Климаты

Тау бөктеріндегі аймақ, қоңыржай ылғалды және жылы, оңтүстік қоңыржай ыстық климатпен сипатталады. Ең суық айдың (қаңтар) орта темпетатурасы -14-18 градусты, ең ыстық (шілде) + 20+21 градусты құрайды.

Ауыл шаруашылығы

Ауданда ауылшаруашылық өндіріспен 812 ауыл шаруашылық құрылымдары айналысады, олар 805 шаруа қожалықтары және 7 түрлі қалыптағы шаруашылық субъектілері. Ауданның ауыл шаруашылық құрылымдарына 398,3 мың гектар ауыл шаруашылық белгідегі жерлер бекітілген. Негізінде, ауыл шаруашылық азық түліктерін өндірушілері болып шаруа қожалықтары және жеке қосалқы шаруашылықтар саналады, оларда жалпы ауыл шаруашылық азық-түлік 85 пайзға дейін өндіріледі. Ауданың жалпы ауыл шаруашылық азық-түлігінің көлемі 5 219274,0 мың теңгені, мал шаруашылығы өндірісінде 3 945718,0 мың теңгені, өсімдік шаруашылығында 1 273556,0 мың теңгені құрады. 2003 жылдың жалпы азық-түлік өндірудің өсу көлемі 3,8 пайызды құрайды. Аудан бойынша 2004 жылы бидайдың орта өнімділігі гектардан 9,9 центнерді құрады. 2005 жылдың 1 қантарына қарағанда ірі қара малдың саны 50,3 мың, шошқа саны – 12,0 қой және ешкі - 61,8 жылқылар – 7,6, құстар - 188,3 түйелер – 13 бас, маралдар – 60, түйеқұс – 6. 2005 жылдың 1 қаңтарына қарағанда өндірілген азық-түлік сомасы – 2682457,5 мың теңге, онын ішінде ірі шаруашылықтар бойынша – 2635860,5 мың теңге, шағын өндіру цехтары бойынша – 46597,0 мың теңге, 34 қайта өңдеу кәсіборындары және шағын цехтар жұмыс істейді.

Өнеркәсібі

Аудан аумағында екі ірі өнеркәсіп орындары бар: «Өскемен құс фабрикасы» ААО, «Огневка» ЖШС. Өнеркәсіптік азық-түлік өндіру көлемі 2003 жылдың құндылығымен салыстырғанда 108,3 пайызға өсті, 2004 жылдың индикативтіқ жоспарын орындау 107,1 пайызды құрды, немесе өндірілген азық-түлік 3 537027,0 мың теңгені құрады. «Өскемен құс фабрикасы» ААО шығаратын негізгі азык- түлік түрлері мынадай: бройлер балапан еті, дүмбілі құс еті, консервілер, сүрлендірген еттер шұжық бұйымдары. Кұс фабрикасы жалпы аудандағы өндірілетін еттерден 61,5 пайызын өндіреді. Кәсіпорындарда жұмыс істейтіңдер саны 1137 адам құрайды. «Огневка» ЖШС. Бүгінгі күні кеніште қайта құру жұмыстары жүргізілуде. Жалпы жұмыс істейтіндер саны 350 адам. Огневка кентінде № 2 консервациялық және жаңарту аяқталды. 2004 жылы бөлшек сауда бұйымдарының саны 190 құрады. Осы кәсіпорындар бойынша тауар айналымының көлемі 765,2 млн теңгені құрайды, жұмыспен қамтылғандар саны 770 адам. Аудан аумағында 49 елді мекендері облыс орталығымен тасымалдау қызметімен қамтылған. Жолаушылдарды және жүктерді тасымалдау автокөлікпен жүзеге асырылады. Ауданда 537 км жолдар жергілікті маңызда жұмыс істейді, оның ішінде асфальть-бетондық жабынмен - 24 км, қара қиыршық тасты 300, ұсақталған тасты – 204, табиғи топырақты жабын – 9 км. Аймақтық «2003-2010 жылдарындағы ауыз су» бағдарламасына сәйкес Саратовка ауылының су құбыры желілеріне 16 799,6 мың теңгеге іргелі түзету жұмыстары жүргізілді.

[Тұрғындарды сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету мақсатында ауданда бюджет есебінен, 778,5 мың теңгеге Бестерек ауылында жаңа скважина тесілген, 820, 01 мың теңгеге Таврическое ауылының су құбыры желілеріне ағымдағы түзету жұмыстары жүргізілді. Бозанбай, Каменка ауылдарында, Огневка кентінде көше жарықтандыру жүргізу бойынша жұмыстар ұйыидастыру, ол үшін аудан бюджетінен 244,01 мың теңге бөлінді. Сонымен қатар көше жарықтандыру жұмысы Таврия, Ұлан, Жанұзақ ауылдарында, Молодежное кентінде жүргізілді. 2004 жылы Молодежный кентінде қосымша 15 жарықтандыру белгеліңді. Қала арасы және халықаларық телефон байналысы «Қазақтелеком» ААО жүзеге асырады. Ауданда 2000 нөмірлерге жеті автоматтандырылған жүйелі телефон станциясы жұмыс істейді, 1 – электронды автоматтандылған телефон станциясы 2000 мыңға, 200 нөмірге 19 - автоматтандырылған жүйелі телефон станциясы, 29 сөйлесу пунктері. 2004 жылы телефон нөмірлерінен жалпы саны 5231 құрды. 38 мектеп, 6576 оқушы оқумен қамтылған, 1 мектепке дейінгі мекеме, 1 БЖСМ, 1 БММ. Аудан аумағында ауыл шаруашылық колледжі бар және оның қасында лицей жұмыс істейді. 6 фельдшерлік акушерлік пункт, 18 фельдшерлік пункт, 3 мемлекеттік емхана, 8 елді мекендерді тұрғындарға медицина қызметкелеріне жайсыз (үйлерінде) қызмет көрсетеді. 2004 жылы денсаулық сақтау бойынша кызметкелерінің саны 198 адам құрады. 2005 жылдың 1 каңтарда қарағанда аудан аумағында 24 мәдениет мекемелері, оның ішінде: мәдениет үйлері – 2, аудандық мәдениет үйі – 1, клубтар – 13, кітапханалар – 8, халық ұжымдары – 3. 2004 жылға бюджеттің кіріс бөлімі 271,2 млн теңгені құрды. Жергілікті бюджет бойынша субвенция – 542,5 млн теңге құрды. Дамыту бюджеті 70846,0 мың теңгені құрды, оның ішінде 3700,0 мың теңге республика бюджетінен басқару органдарына, олар ауылды дамытуға, денсаулық сақтауға және білім беруге жұмсалды.] 

Халқы

1939	1959	1970	1979	1989	1999	2009	2021
21508	▲24999	▲35078	▲35151	▲37889	▲45699	▼39079	▼34067

Тұрғындары 39 178 адам (2019). Ұлттық құрамы: қазақтар – 91,34%, орыстар – 25,35%, немістер – 0,85%, татарлар – 0,49%, украиндар – 0,32%, шешендер – 0,21%, өзбектер – 0,18%, белорустар – 0,09%, басқа ұлт өкілдері – 0,42%,

Әкімшілік бөлінісі

45 елді мекен 3 кенттік әкімдік пен 13 ауылдық округке біріктірілген:

Халқының саны (2009, 2021)

Ауылдық округтері	2009	2021	2021 2009-ға пайызбен	Ерлер 2009	Ерлер 2021	2021 2009-ға пайызбен	Әйелдер 2009	Әйелдер 2021	2021 2009-ға пайызбен
Абылайкит ауылдық округі	3999	▼3474	86,9	1971	▼1816	92,1	2028	▼1658	81,8
Азов ауылдық округі	1081	▼537	49,7	558	▼278	49,8	523	▼259	49,5
Айыртау ауылдық округі	2520	▼2332	92,5	1273	▼1217	95,6	1247	▼1115	89,4
Алмасай ауылдық округі	1378	▼1314	95,4	692	▼675	97,5	686	▼639	93,1
Асубұлақ кенттік әкімдігі	3001	▼2037	67,9	1403	▼988	70,4	1598	▼1049	65,6
Багратионов ауылдық округі	1844	▼1372	74,4	879	▼687	78,2	965	▼685	71
Бозанбай ауылдық округі	2866	▼2363	82,4	1443	▼1257	87,1	1423	▼1106	77,7
Егінсу ауылдық округі	1670	▼1348	80,7	883	▼730	82,7	787	▼618	78,5
Каменка ауылдық округі	1120	▼757	67,6	553	▼386	69,8	567	▼371	65,4
Қасым Қайсенов кенттік әкімдігі	3966	▲6465	163	1865	▲3077	165	2101	▲3388	161,3
Огнёв кенттік әкімдігі	551	▼511	92,7	260	▼242	93,1	291	▼269	92,4
Өскемен ауылдық округі	1799	▼1385	77	862	▼692	80,3	937	▼693	74
Саратов ауылдық округі	2191	▼1389	63,4	1049	▼701	66,8	1142	▼688	60,2
Таврия ауылдық округі	5824	▼4366	75	2841	▼2186	76,9	2983	▼2180	73,1
Тарғын ауылдық округі	2901	▼2210	76,2	1449	▼1146	79,1	1452	▼1064	73,3
Төлеген Тоқтаров ауылдық округі	2368	▼2207	93,2	1138	▼1101	96,7	1230	▼1106	89,9
ЖАЛПЫ САНЫ	39079	▼34067	87,2	19119	▼17179	89,9	19960	▼16888	84,6

Дереккөздер

1. Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
2. Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
3. Ресей империясы, КСРО халық санақтары
4. ҚР халық санақтары
5. 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары