Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Шыңғыс Уәлиұлы Уәлихан (1811, Уәли ханның Сырымбеттегі ордасы – 1895, Сырымбет қонысы) – Көкшетау округінің аға сұлтаны, Абылай ханның немересі, Уәли ханның ұлы, Шоқан Уәлиханның әкесі. Полковник және Батыс Сібір мен Солтүстік Қазақстанның қоғам қайраткері.
| Шыңғыс Уәлиұлы Уәлиханов | ||||
 | ||||
| Лауазымы | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| 1863 — 1866 | ||||
| Ізашары | Құсбек Тәукеұлы | |||
| Ізбасары | Мұса Жылғарин | |||
| 1860 — 1862 | ||||
| Ізашары | Мұса Жылғарин | |||
| Ізбасары | Құсбек Тәукеұлы | |||
| ||||
| 1834 — 1853 | ||||
| Ізашары | лауазым пайда болды | |||
| Ізбасары | Есеней Естемесұлы | |||
| ||||
| 1834 — 1844 | ||||
| Ізашары | Жалбыр Абдоллаұлы | |||
| Ізбасары | белгісіз | |||
| Өмірбаяны | ||||
| Білімі | Омбыдағы әскери училище | |||
| Дүниеге келуі | 1811 Уәли ханның Сырымбеттегі ордасы | |||
| Қайтыс болуы | 1895 Сырымбет қонысы | |||
| Династия | Төре | |||
| Әкесі | Уәли хан | |||
| Анасы | Айғаным Сарғалдаққызы | |||
| Балалары | ұлы Шоқан | |||
өңдеу  | ||||
Өмірбаяны
Ауыл мектебінен бастауыш білім алған соң, шешесі Айғанымның айтуымен Омбы әскери училищесінде білім алған. Училищені майор шенінде бітіріп, Аманқарағай (1834–1844), Құсмұрын (1844–1853), Көкшетау (1857–1868) округтерінің аға сұлтаны болған. 1853–1857 жылдары Омбы облысы Сібір қазақтары басқармасында кеңесші болды. Қазақтардың қалыптасқан қоғамдық және шаруашылық тұрмыс-салтын қайта құруға ат салысты. Кенесары Қасымұлының ұлт-азаттық қозғалысына қолдау көрсетті. Уәлиханов оқу-ағарту және ғылымның рөлін жоғары бағалады, ғалымдармен, саяхатшылармен, декабристермен жақын қарым-қатынас орнатып, Орыс географиялық қоғамының ғалымдарына қазақ халқы мен даласы жөніндегі ғылыми, этногр. материалдар жинауға көмектесті. Уәлихановтың жинаған жәдігерлері мен мәліметтері Мәскеудегі көрмеге қойылып, Санкт-Петерургте өткен шығыстанушылардың 3-Конгресінде көрсетілді. 1868 жылы полковник шенінде отставкаға шықты. Этнографиялық топтама үшін жинаған жеке заттары Мәскеу, Санкт-Петербург, Омбы және Гамбург мұражайларында сақтаулы. Қалтқысыз қызметі үшін Ресейдің бірнеше орден, медальдарымен марапатталған.
Дереккөздер
- “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Shyngys Uәliuly Uәlihan 1811 Uәli hannyn Syrymbettegi ordasy 1895 Syrymbet konysy Kokshetau okruginin aga sultany Abylaj hannyn nemeresi Uәli hannyn uly Shokan Uәlihannyn әkesi Polkovnik zhәne Batys Sibir men Soltүstik Қazakstannyn kogam kajratkeri Shyngys Uәliuly UәlihanovLauazymyTu Kokshetau Aga sultany Tu1863 1866Izashary Қusbek TәukeulyIzbasary Musa Zhylgarin1860 1862Izashary Musa ZhylgarinIzbasary Қusbek TәukeulyTu Қusmuryn Aga sultany1834 1853Izashary lauazym pajda boldyIzbasary Esenej EstemesulyTu Amankaragaj Aga sultany Tu1834 1844Izashary Zhalbyr AbdollaulyIzbasary belgisizӨmirbayanyBilimiOmbydagy әskeri uchilisheDүniege kelui 1811 1811 Uәli hannyn Syrymbettegi ordasyҚajtys boluy 1895 1895 Syrymbet konysyDinastiya ToreӘkesi Uәli hanAnasy Ajganym SargaldakkyzyBalalary uly Shokanondeu ӨmirbayanyAuyl mektebinen bastauysh bilim algan son sheshesi Ajganymnyn ajtuymen Omby әskeri uchilishesinde bilim algan Uchilisheni major sheninde bitirip Amankaragaj 1834 1844 Қusmuryn 1844 1853 Kokshetau 1857 1868 okrugterinin aga sultany bolgan 1853 1857 zhyldary Omby oblysy Sibir kazaktary baskarmasynda kenesshi boldy Қazaktardyn kalyptaskan kogamdyk zhәne sharuashylyk turmys saltyn kajta kuruga at salysty Kenesary Қasymulynyn ult azattyk kozgalysyna koldau korsetti Uәlihanov oku agartu zhәne gylymnyn rolin zhogary bagalady galymdarmen sayahatshylarmen dekabristermen zhakyn karym katynas ornatyp Orys geografiyalyk kogamynyn galymdaryna kazak halky men dalasy zhonindegi gylymi etnogr materialdar zhinauga komektesti Uәlihanovtyn zhinagan zhәdigerleri men mәlimetteri Mәskeudegi kormege kojylyp Sankt Peterurgte otken shygystanushylardyn 3 Kongresinde korsetildi 1868 zhyly polkovnik sheninde otstavkaga shykty Etnografiyalyk toptama үshin zhinagan zheke zattary Mәskeu Sankt Peterburg Omby zhәne Gamburg murazhajlarynda saktauly Қaltkysyz kyzmeti үshin Resejdin birneshe orden medaldarymen marapattalgan Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9