Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Оге Нильс Бор (дат. Aage Niels Bohr; 19 маусым 1922, Копенгаген, Дания — 8 қыркүйек 2009, сол жерде) — дат физик-ядролық ғалым Дания Корольдік ғылым академиясының (1955), дүние жүзіндегі басқа да бірқатар академиялардың мүшесі. Физика бойынша Нобель сыйлығының лауреаты (1975).
| Оге Нильс Бор | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | 8 қыркүйек 2009 (87 жас) |
| Қайтыс болған жері | |
| Азаматтығы | |
| Ғылыми аясы | |
| Жұмыс орны |
|
| Альма-матер |
|
| Ғылыми жетекші | |
| Несімен белгілі | ұжымдық ядролық модель авторларының бірі |
| Марапаттары | |
Өмірбаяны
Оге Бор Копенгагенде Маргарет пен Нильс Бордың дүниеге келген төртінші баласы. Вольфганг Паули мен Вернер Гейзенберг сияқты физиктердің ортасында өскен ол физикаға да қызығушылық танытты. 1940 жылы, Дания оккупацияланғаннан кейін бірнеше ай өткен соң, Оге Бор Копенгаген университетіне оқуға түсіп, көп ұзамай әкесіне мақалалар мен хаттар жазуға көмектесе бастады. 1943 жылы қазанда оны Қарсыласу күштерімен әкесімен бірге қайықпен Швецияға, одан бомбалаушы ұшақпен Англияға жеткізілді. Нильс Бордың ассистенті ретінде ол атом жобасындағы жұмысқа қатысты, ал 1944—1945 жылдары Лос-Аламос ұлттық зертханасының қызметкері болды.
1945 жылдың тамызында Оге Бор Данияға оралып, оқуын жалғастырып, бір жылдан кейін магистр дәрежесін алды. 1946 жылы ол Теориялық физика институтының (Нильс Бор институты) мүшесі болды және Принстон және Колумбия университеттерінде тағылымдамадан өтті (1949 жылдың қаңтарынан 1950 жылдың тамызына дейін Исидор Рабидің басшылығымен). Онда ол Джеймс Рейнуотер мен Бен Моттельсонды кездестірді, олармен Копенгагенге оралғаннан кейін де ынтымақтастықты жалғастырды. Олардың бірлескен жұмысы 1950 жылдардың басында ядроның ұжымдық (жалпыланған) үлгісін жасауға мүмкіндік берді. 1958 жылы олар Д.Пайнспен бірге ядролардағы адрондардың асқын сұйықтығының болу мүмкіндігін қарастыра отырып, ядроның суперсұйықтық моделі деп аталатындығын ұсынды. Кейіннен Бор мен Моттельсон ядроның құрылымы туралы білімді монография түрінде қорытындылаумен айналысты, оның бірінші томы «Бір бөлшектің қозғалысы» 1969 жылы, екінші томы «Ядроның деформациялары» — 1975 ж. Оге Бордың ядролық теория саласындағы жұмысы оған 1975 жылғы физика бойынша Нобель сыйлығының «ұжымдық қозғалыс пен атом ядросындағы жеке бөлшектің қозғалысы арасындағы байланысты ашқаны және атом ядросының теориясын, осы қатынасқа негізделген атом ядросының құрылымын жасағаны үшін» алуына әкелді (Моттельсон және Рейнуотермен бірлесіп).
институтындағы жұмысымен бір мезгілде Оге Бор 1956 жылдан бастап профессор дәрежесімен Копенгаген университетінде сабақ берді. 1962 жылы Нильс Бор қайтыс болғаннан кейін ол Нильс Бор институтын басқарды және 1970 жылға дейін оның директоры болды. 1957 жылдан бастап Оге Бор Теориялық атомдық физика институтының (Nordisk Teoretisk Atomfysik институты, NORDITA) басшылығының мүшесі болды, ал 1975—1981 жылдары оның директоры болды. Өмірінің соңғы жылдарында ол ұстаздыққа ден қойды.
1950 жылы Оге Бор Мариетт Софферге үйленді, олардың төрт баласы болды. Ол қайтыс болғаннан кейін ол екінші рет (1981 жылы) Бенте Мейер Шарфқа үйленді.
Ол Гентофтедегі Мариберг зиратында жерленді.
Естелік
- «Бомба» фантастикалық телехикаясының кейіпкері (Ресей, 2020).
Марапаттары
- Математикалық физика бойынша Дэнни Хайнеман сыйлығы (1960)
- Пиус XI алтын медалі (1963)
- «Атомдар бейбітшілік үшін» сыйлығы (1969)
- Х.Оерстед медалі (1970)
- Резерфорд медалі және Лондон физикалық қоғамының сыйлығы (1972)
- Физика бойынша Нобель сыйлығы (1975)
- О.Ремер атындағы медаль (1976)
Жарияланымдар
- О. Бор. О структуре атомных ядер // УФН. — 1958. — Т. 65, орын. 7. — С. 489. — «Fys. Tidsskr.» журналындағы мақаланың аудармасы, V. 54, p. 1 (1956).
- О. Бор, Б. Моттельсон. Структура атомного ядра. — 3 томда. — М.: Мир, 1971—1977.
- О. Бор. Вращательное движение в ядрах // УФН. — 1976. — Т. 120, орын. 12.— 1975 жылы 11 желтоқсанда Стокгольмде оқыған Нобель дәрісінің аудармасы.
Дереккөздер
Әдебиет
- A. Bohr Autobiography (1975) (ағыл.). The Nobel Foundation. Басты дереккөзінен мұрағатталған 13 ақпан 2012. Тексерілді, 20 қазан 2009.
- Храмов Ю. А. Бор Oгe (Bohr Aage) // Физики : Биографический справочник / Под ред. А. И. Ахиезера. — Бас. 2-ші, өңд. және тол. — М. : Наука, 1983. — Б. 40—41. — 400 б. — 200 000 дана.
- Некролог (ағыл.). (10 September 2009). Басты дереккөзінен мұрағатталған 13 ақпан 2012. Тексерілді, 20 қазан 2009.
- B. Mottelson, O. Ulfbeck. Aage Niels Bohr // Physics Today. — 2010. — Т. 63, № 11. — С. 59. Архивировано 6 декабря 2010 года.
Сілтемелер
- Нобель комитетінің сайтынан ақпарат (ағыл.). The Nobel Foundation. Басты дереккөзінен мұрағатталған 13 ақпан 2012. Тексерілді, 20 қазан 2009.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Oge Nils Bor dat Aage Niels Bohr 19 mausym 1922 Kopengagen Daniya 8 kyrkүjek 2009 sol zherde dat fizik yadrolyk galym Daniya Koroldik gylym akademiyasynyn 1955 dүnie zhүzindegi baska da birkatar akademiyalardyn mүshesi Fizika bojynsha Nobel syjlygynyn laureaty 1975 Oge Nils BorTugan kүni19 mausym 1922 1922 06 19 Tugan zheriKopengagen DaniyaҚajtys bolgan kүni8 kyrkүjek 2009 2009 09 08 87 zhas Қajtys bolgan zheriKopengagen DaniyaAzamattygy DaniyaҒylymi ayasyyadrolyk fizikaZhumys ornyNORDITAAlma materҒylymi zhetekshiNils BorNesimen belgiliuzhymdyk yadrolyk model avtorlarynyn biriMarapattaryFizika salasyndagy Nobel syjlygy ӨmirbayanyOge Bor Kopengagende Margaret pen Nils Bordyn dүniege kelgen tortinshi balasy Volfgang Pauli men Verner Gejzenberg siyakty fizikterdin ortasynda osken ol fizikaga da kyzygushylyk tanytty 1940 zhyly Daniya okkupaciyalangannan kejin birneshe aj otken son Oge Bor Kopengagen universitetine okuga tүsip kop uzamaj әkesine makalalar men hattar zhazuga komektese bastady 1943 zhyly kazanda ony Қarsylasu kүshterimen әkesimen birge kajykpen Shveciyaga odan bombalaushy ushakpen Angliyaga zhetkizildi Nils Bordyn assistenti retinde ol atom zhobasyndagy zhumyska katysty al 1944 1945 zhyldary Los Alamos ulttyk zerthanasynyn kyzmetkeri boldy 1945 zhyldyn tamyzynda Oge Bor Daniyaga oralyp okuyn zhalgastyryp bir zhyldan kejin magistr dәrezhesin aldy 1946 zhyly ol Teoriyalyk fizika institutynyn Nils Bor instituty mүshesi boldy zhәne Prinston zhәne Kolumbiya universitetterinde tagylymdamadan otti 1949 zhyldyn kantarynan 1950 zhyldyn tamyzyna dejin Isidor Rabidin basshylygymen Onda ol Dzhejms Rejnuoter men Ben Mottelsondy kezdestirdi olarmen Kopengagenge oralgannan kejin de yntymaktastykty zhalgastyrdy Olardyn birlesken zhumysy 1950 zhyldardyn basynda yadronyn uzhymdyk zhalpylangan үlgisin zhasauga mүmkindik berdi 1958 zhyly olar D Pajnspen birge yadrolardagy adrondardyn askyn sujyktygynyn bolu mүmkindigin karastyra otyryp yadronyn supersujyktyk modeli dep atalatyndygyn usyndy Kejinnen Bor men Mottelson yadronyn kurylymy turaly bilimdi monografiya tүrinde korytyndylaumen ajnalysty onyn birinshi tomy Bir bolshektin kozgalysy 1969 zhyly ekinshi tomy Yadronyn deformaciyalary 1975 zh Oge Bordyn yadrolyk teoriya salasyndagy zhumysy ogan 1975 zhylgy fizika bojynsha Nobel syjlygynyn uzhymdyk kozgalys pen atom yadrosyndagy zheke bolshektin kozgalysy arasyndagy bajlanysty ashkany zhәne atom yadrosynyn teoriyasyn osy katynaska negizdelgen atom yadrosynyn kurylymyn zhasagany үshin aluyna әkeldi Mottelson zhәne Rejnuotermen birlesip institutyndagy zhumysymen bir mezgilde Oge Bor 1956 zhyldan bastap professor dәrezhesimen Kopengagen universitetinde sabak berdi 1962 zhyly Nils Bor kajtys bolgannan kejin ol Nils Bor institutyn baskardy zhәne 1970 zhylga dejin onyn direktory boldy 1957 zhyldan bastap Oge Bor Teoriyalyk atomdyk fizika institutynyn Nordisk Teoretisk Atomfysik instituty NORDITA basshylygynyn mүshesi boldy al 1975 1981 zhyldary onyn direktory boldy Өmirinin songy zhyldarynda ol ustazdykka den kojdy 1950 zhyly Oge Bor Mariett Sofferge үjlendi olardyn tort balasy boldy Ol kajtys bolgannan kejin ol ekinshi ret 1981 zhyly Bente Mejer Sharfka үjlendi Ol Gentoftedegi Mariberg ziratynda zherlendi Estelik Bomba fantastikalyk telehikayasynyn kejipkeri Resej 2020 MarapattaryMatematikalyk fizika bojynsha Denni Hajneman syjlygy 1960 Pius XI altyn medali 1963 Atomdar bejbitshilik үshin syjlygy 1969 H Oersted medali 1970 Rezerford medali zhәne London fizikalyk kogamynyn syjlygy 1972 Fizika bojynsha Nobel syjlygy 1975 O Remer atyndagy medal 1976 ZhariyalanymdarO Bor O strukture atomnyh yader UFN 1958 T 65 oryn 7 S 489 Fys Tidsskr zhurnalyndagy makalanyn audarmasy V 54 p 1 1956 O Bor B Mottelson Struktura atomnogo yadra 3 tomda M Mir 1971 1977 O Bor Vrashatelnoe dvizhenie v yadrah UFN 1976 T 120 oryn 12 1975 zhyly 11 zheltoksanda Stokgolmde okygan Nobel dәrisinin audarmasy DerekkozderӘdebietA Bohr Autobiography 1975 agyl The Nobel Foundation Basty derekkozinen muragattalgan 13 akpan 2012 Tekserildi 20 kazan 2009 Hramov Yu A Bor Oge Bohr Aage Fiziki Biograficheskij spravochnik Pod red A I Ahiezera Bas 2 shi ond zhәne tol M Nauka 1983 B 40 41 400 b 200 000 dana Nekrolog agyl 10 September 2009 Basty derekkozinen muragattalgan 13 akpan 2012 Tekserildi 20 kazan 2009 B Mottelson O Ulfbeck Aage Niels Bohr Physics Today 2010 T 63 11 S 59 Arhivirovano 6 dekabrya 2010 goda SiltemelerNobel komitetinin sajtynan akparat agyl The Nobel Foundation Basty derekkozinen muragattalgan 13 akpan 2012 Tekserildi 20 kazan 2009