Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Асқын аққыштық — кванттық сұйықтықтың тар саңылаулар мен тар түтікшелер (капиллярлар) арқылы үйкеліссіз ағатын күйі. ТА=2,17 К-нен төмен температурада және 38,8 мм сын. бағ. қаныққан бу қысымында 4Не сұйық гелийі өзінің қасиеттерін күрт өзгертіп, асқын аққыш күйге ауысады. Асқын аққыш 4Не-ді Не ІІ деп, ал асқын аққыш емес 4Не-ді Не І деп атайды. Не ІІ-нің А. а. қасиетін 1938 ж. П.Л. Капица ашқан. Ал 1972 — 74 ж. сұйық 3Не-дің де (2,6 10-3 К-нен төмен температурада және 2,588104 м сын. бағ., яғни 34 атм. қысымда) асқын аққыштығы анықталған. 4Не және 3Не сұйық гелийлердің асқын аққыш күйге ауысуы 2-текті фазалық ауысу болып есептеледі. 2-текті фазалық ауысу байқалатын температурадағы жылу сыйымдылығының өзгеру графигі 1 әрпіне ұқсас болғандықтан, осы температура с-нүктесі деп, ал ауысу—ауысуы деп аталады. Асқын аққыштық сұйықтықты тұтқырлығы жоқ сұйықтық деп қарастыруға болмайды. Өйткені -ге батырылған дискінің иірілмелі тербелістері бойынша жасалынған тәжірибелер Т--дан онша алшақ емес температура кезінде, тұтқырлық салдарынан тербелістің өшуі Не І-дегі осыған ұқсас тербелістердің өшуінен айырмашылығы аз болатындығын көрсетті. Не ІІ-нің А. а. теориясын 1941 ж. Ландау тұжырымдап берді. Екі - сұйықтық гидродинамикасы деп аталатын Ландау теориясының негізіне төмен температураларда Не ІІ-нің әлсіз қозған кванттық жүйе күйінде болуы, ондағы элементар қозулардың (кванттық бөлшектердің) салдарынан деген тұжырым алынған. Бұл теория бойынша Не ІІ өзара бір-бірімен кіріктіріліп тұрған екі құраушыдан (қалыпты және асқын аққыш) құралған деп қарастырылады. Тр-ға онша жақын емес температурада қалыпты құраушы екі түрлі квазибөлшектердің жиынтығынан — фонон және ротоннан тұрады. Квазибөлшектердің өзара және ыдыс қабырғаларымен соқтығысуы салдарынан қалыпты құраушыда тұтқырлық пайда болады да, ал Не ІІ-нің қалған — асқын аққыш құраушысының тұтқырлығы болмайтындықтан, ол тар саңылаулар және тар түтікшелер (капиллярлар) арқылы еркін ағады. Асқын аққыш сұйықтық конвекция әсерінен айырықша жоғары жылу өткізгіштік қасиетке ие. Оның себебі конвекция кезінде жылу квазибөлшектер газының макроскопиялық қозғалысы арқылы тасымалданады.Әдеб.: Халатников И.М., Теория сверхтекучести, М., 1971; Капица П.Л., Эксперимент. Теория. Практика, 2-изд., М., 1977; Паттерман С., Гидродинамика сверхтекучей жидкости, пер. с ағылш., М., 1978.
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Askyn akkyshtyk kvanttyk sujyktyktyn tar sanylaular men tar tүtiksheler kapillyarlar arkyly үjkelissiz agatyn kүji TA 2 17 K nen tomen temperaturada zhәne 38 8 mm syn bag kanykkan bu kysymynda 4Ne sujyk geliji ozinin kasietterin kүrt ozgertip askyn akkysh kүjge auysady Askyn akkysh 4Ne di Ne II dep al askyn akkysh emes 4Ne di Ne I dep atajdy Ne II nin A a kasietin 1938 zh P L Kapica ashkan Al 1972 74 zh sujyk 3Ne din de 2 6 10 3 K nen tomen temperaturada zhәne 2 588104 m syn bag yagni 34 atm kysymda askyn akkyshtygy anyktalgan 4Ne zhәne 3Ne sujyk gelijlerdin askyn akkysh kүjge auysuy 2 tekti fazalyk auysu bolyp esepteledi 2 tekti fazalyk auysu bajkalatyn temperaturadagy zhylu syjymdylygynyn ozgeru grafigi 1 әrpine uksas bolgandyktan osy temperatura s nүktesi dep al auysu auysuy dep atalady Askyn akkyshtyk sujyktykty tutkyrlygy zhok sujyktyk dep karastyruga bolmajdy Өjtkeni ge batyrylgan diskinin iirilmeli terbelisteri bojynsha zhasalyngan tәzhiribeler T dan onsha alshak emes temperatura kezinde tutkyrlyk saldarynan terbelistin oshui Ne I degi osygan uksas terbelisterdin oshuinen ajyrmashylygy az bolatyndygyn korsetti Ne II nin A a teoriyasyn 1941 zh Landau tuzhyrymdap berdi Eki sujyktyk gidrodinamikasy dep atalatyn Landau teoriyasynyn negizine tomen temperaturalarda Ne II nin әlsiz kozgan kvanttyk zhүje kүjinde boluy ondagy elementar kozulardyn kvanttyk bolshekterdin saldarynan degen tuzhyrym alyngan Bul teoriya bojynsha Ne II ozara bir birimen kiriktirilip turgan eki kuraushydan kalypty zhәne askyn akkysh kuralgan dep karastyrylady Tr ga onsha zhakyn emes temperaturada kalypty kuraushy eki tүrli kvazibolshekterdin zhiyntygynan fonon zhәne rotonnan turady Kvazibolshekterdin ozara zhәne ydys kabyrgalarymen soktygysuy saldarynan kalypty kuraushyda tutkyrlyk pajda bolady da al Ne II nin kalgan askyn akkysh kuraushysynyn tutkyrlygy bolmajtyndyktan ol tar sanylaular zhәne tar tүtiksheler kapillyarlar arkyly erkin agady Askyn akkysh sujyktyk konvekciya әserinen ajyryksha zhogary zhylu otkizgishtik kasietke ie Onyn sebebi konvekciya kezinde zhylu kvazibolshekter gazynyn makroskopiyalyk kozgalysy arkyly tasymaldanady Әdeb Halatnikov I M Teoriya sverhtekuchesti M 1971 Kapica P L Eksperiment Teoriya Praktika 2 izd M 1977 Patterman S Gidrodinamika sverhtekuchej zhidkosti per s agylsh M 1978 Geliya II Anomaldyk agynyBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet