Көпмағамбет Елемесұлы Елемесов

Көпмағамбет Елемесов (8 ақпан 1938 жылы туған, Түрікменстан, Мары облысы, Сақаршаға ауылы) – ауыл шаруашылығы ғылымының докторы (1988), профессор (1989), Қазақстан Ғылым Академиясының академигі (1996), Қазақстанның еңбек сіңірген қызметкері (1996).

Түрікмен ауыл шаруашылық институтының зоотехникалық факультетін (1965), Мәскеу малдәрігерлік академиясының аспирантурасын (1971) бітірген. Түрікменстанның «Равнина» кеңшарында (1962–66), Түркістан облысының Созақ ауданындағы «Тасты» кеңшарының аға зоотехнигі (1966–68), Қазақ қаракөл шаруашылық ғылыми-зерттеу институтының ғылыми қызметкері, хатшысы, бөлім меңгерушісі (1971–76), Түркістан облысының Қызылқұм ауданындағы «Шәуілдір» кеңшарының директоры (1976–80), Қазақстан Ауыл шаруашылығы министрлігі Бас басқармасының бастығы (1980–88), «Қазруноқаракөл» ғылыми-өндірістік бірлестігінің президенті (1988–97), Түрікменстандағы Қазақстан Республикасының елшілігінде кеңесші (1997–99) қызметтерін атқарды. 1999 жылдан Қазақ ауыл шаруашылық ғылым академиясының вице-президенті, Ұлттық академиялық аграрлық зерттеулер орталығының бас директорының орынбасары. «Теоретические основы и практические приемы повышения племенных и продуктивных качеств каракульских овец в Казахстане» деген тақырыпта докторлық диссертация қорғады. Оның негізгі ғылыми-зерттеулері қаракөл қой тұқымын асылдандыруға және қой шаруашылығы өнімдерін өңдеу технологиясын жетілдіруге арналған. Қазақстанда ең алғаш қаракөл елтірісінің әр түрлі сорттарын өңдеу және сақтау технологиясын жасап, олардың физика-химия қасиеттерін, параметрлерін анықтады. Осы салада механикалық конвейерді пайдалану, қаракөл шикізаттарын консервілеу, шаруашылықтарда жүнді сұрыптау, өңдеу орындарына өткізу ережелерін тұжырымдап, өндіріске енгізді. Елемесов 120 ғылыми-зерттеу еңбектің, оның ішінде 8 монографияның авторы. «Құрмет Белгісі» орденімен (1982), медальдармен марапатталған.

Толығырақ

Көпмағамбет Елемесұлы Елемесов 1938 жылы 8 ақпанда Түрікмен КСР Марый облысында туған. М.И. Калинин атындағы Түрікмен ауылшаруашылық институтын (1965) ғалым зоотехник мамандығы бойынша; Мәскеу ветеринария академиясының аспирантурасын (1971) бітірген. Ауылшаруашылық ғылымдарының докторы (1988). Докторлық диссертациясының тақырыбы: «Қазақстандағы қаракел қойларының тұқымдық және өнімдік қасиеттерін арттырудың теориялық негіздері, тәжірибелік тәсілдері». Профессор (1991 жылдан). Қазақ ауылшаруашылық академиясының (1994), ҚР Ұлттық ғылым академиясының (1996), ҚР Жаратылыстану ғылымдары академиясының (1995), Халықаралық экология және адам мен жануарлардың тіршілігін қорғау академиясының (1995), Орталық Азия халық академиясының (1997), Моңғолия Ұлттық ғылым академиясының (2000), Моңғолия ауыл шаруашылық академиясының (2001) академигі. Ресей ауыл шаруашылық академиясы Сібір бөлімшесінің құрметті профессоры (2002). КСРО Ғылым және техника мемлекеттік комитетінің авторлық куәліктерімен қорғалған түрлі-түсті өлтірі және зауыттық қаракел қойларының 8 жоғары енімді табындарын шығарған. 200-ден астам ғылыми еңбектің, мақалалар мен 5 монографияның, бірнеше көмекші оқу құралының, оның ішінде «Қаракел шаруашылығы» (1986), «Қой шаруашылығы және жүн, қаракел мен қой етін өндіру технологиясы бойынша практикум» (1991), Екі томдық «Қаракел-елтірі, аң терісінің және қой терісі-тондық шикізат тауартануы» (1993), «Біртектес емес жүн тауартануы» (1993), «Аң терісі шикізатын өңдеу технологиясы» (I бөлім, 1995, II бөлім, 1996); «Өндіріс технологиясы мен гигиенасы, консервілеу және сақтау негіздерімен өнімдердің жалпы сараптамасы, стандартталуы және сертификатталуы» (1 т., 2008), «Мал шаруашылығы өнімдерінің жеке ветеринарлық-санитарлық сараптамасы» (2 т., 2008), «Мал шаруашылық өнімдерінің далалық ветеринарлық-санитарлық және радиобиологиялық сараптамасы» (3 т., 2008) 3 томдық оқу құралының авторы. 15 ғылым кандидаты мен докторын дайындаған. 1958 жылдан - Марый облыстық жас натуралистер стансасының мал шаруашылық бөлімінің жетекшісі - натуралистер стансасының әдістемешісі. 1960 жылдан - 04175 ә/б КЭЖ меңгерушісі. 1962 жылдан - Марый облысы Байрам Әли ауданындағы «Жазық» мемлекеттік тұқым зауытында №2 ферма бухгалтері, №3 ферма зоотехнигі, кәсіподақ жұмысшы комитетінің терағасы қызметін қатар атқарушы. 1966 жылдан - Шымкент облысы Созақ ауданындағы «Тасты» кеңшарының аға зоотехнигі. 1968 жылдан - Мәскеу ветеринарлық академиясының аспиранты. 1971 жылдан - Қазақ қаракел есіру ҒЗИ аға ғылыми қызметкері, ғылыми хатшысы, генетика және селекция бөлімінің меңгерушісі. 1977 жылдан - Шымкент облысы Қызылкұм ауданындағы «Шәуілдір» кеңшарының директоры. 1980 жылдан - ҚазКСР АШМ Қаракел шаруашылығы бас басқармасының бастығы. 1986 жылдан - «Жабағықаракел» мемлекеттік акционерлік компаниясының президенті. 1997 жылдан - Түрікменстандағы ҚР Елшілігінің кеңесшісі. 1999 жылдан Ұлттық аграрлық зерттеулер академиялық орталығы бас директорының орынбасары. 2002 жылдан - ҚР АШМ Ғылым департаментінің директоры. 2004 жылдан - «Асыл түлік» АҚ басқарма төрағасы. 2007 жылдан бері - «ҚазАгроИнновация» АҚ президентінің кеңесшісі. Қазақстан мал мамандары ассоциациясының президенті. ҚР Қоғамдық ауылшаруашылықғылымдар академиясының вице-президенті (1999 жылдан). ҚазКСР Министрлер кабинеті сыйлығының (1991), ҚР Ғылым, техника және білім беру саласындағы мемлекеттік сыйлығының (2005) лауреаты. «Құрмет белгісі» орденімен (1984), КСРО медальдарымен және «Тыңға 50 жыл» медалімен (2004) марапатталған. Қазақстанның Еңбек сіңірген қайраткері (1995). Үйленген. Жұбайы - Нұрқалықова Бейбіткүл Қалықбайқызы, ауыл шаруашылық ғылымдарының кандидаты. 5 ұлы, 2 қызы, 14 немересі және 3 шөбересі бар.

Дереккөздер

1. Қазақ Энциклопедиясы
2. Қазақстан Республикасында кімнің кім екені - 2011 жыл. Екі томдық анықтамалық. Алматы, 2011 ІSВN 978-601-278-473-2