Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ж. Шанин атындағы Шымкент қалалық академиялық қазақ драма театры (2018 жылға дейін "Ж. Шанин атындағы Оңтүстік Қазақстан облыстық қазақ драма театры" деп аталды) – Қазақстандағы алғашқы театрлардың бірінен саналатын өнер ордасы.
| Ж. Шанин атындағы Шымкент қалалық академиялық қазақ драма театры | |
|---|---|
 | |
| Орналасуы |  ҚазақстанШымкент |
| Негізделгені | 1934 |
| Директоры | Қайрат Қарғабаев |
| Көркемдік жетекшісі | Тимур Ахметов |
| Бас режиссёрі | Қуандық Қасымов |
Тарихы
Алғашқы театрлық маусым 1929 жылдан басталған. 1934 жылы "Шымкент облыстық біріккен драма театры" аталып, құрылды. Режиссері әрі көркемдік жетекшісі М.В. Дроздин болды. 1934 жылы Гүзейра Жасақбаеваның сол кезеңдегі өзгерістерді бейнелейтін «Законы эпохи» пьесасымен сахна шымылдығын көтерді. Алғашқы құрамында Ж. Арғынбаев, А. Дәукенова, Е. Досымбетов, М. Жүсіпов, Т. Мәдіходжаев, Ә. Мырзалиев, И. Тәуірбалин, т.б. театр труппасының алғашқы ұйымдастыру жұмысынан бастап, оның сахналық-шығармалық жағынан қалыптасу, өсу жолында елеулі еңбек сіңірді. Бұл құрам бастапқыда талантты режиссерлер Абдрахманов, Арғынбаевтардың жанқиярлық еңбектерінің арқасында жүзеге асты.
Алғашқы жылдары театр репертуарынан Ж. Шаниннің "Арқалық батыр", Е. Ерданаевтың "Малқамбай", С. Сейфуллиннің "Қызыл сұңқарлар", М. Әуезовтің "Еңлік–Кебек" атты драмалық шығармалары орын алды.
1935–1936 жылдары театр труппасы гастрольдік сапармен елді мекендерді (Арыс, Қызылорда, Меркі, Түркістан, Шәуілдір, т.б.) аралап, спектакльдер көрсетті.
1938 жылы Ленинград (қазіргі Санкт-Петербург) театр училищесінің қазақ студиясын бітірген Г. Батырғалиева, Х. Бөкеева, І. Қарсақбаев, Ә. Өмірзақова, Х. Шәженов, т.б. қызметкерлердің қосылуы театрдың актерлер құрамын күшейте түсуге игі ықпал жасады.
1941–1945 жылдары Мәскеуден Моссовет атындағы театрдың эвакуациямен Шымкентке көшіп келуі де театр өмірінде елеулі оқиға болды. Осы кезде театр труппасы негізінен тарихи-қаһармандық (М. Ақынжановтың "Исатай – Махамбет" және М. Әуезовтің "Қара қыпшақ Қобыландысы") және патриоттық тақырыптағы драмалық шығармаларды (Ә. Әбішевтің "Отан үшін", М. Әуезовтің "Сын сағатта", С. Мұқановтың "Жеңіс жыры", М. Әуезов пен Әбішевтің "Намыс гвардиясы") қойды. Онан кейінгі жылдары театр белгілі өнер адамдарының қатарымен толыға түсті. Алматыдан сахна шебері А. Абдуллина келді, кейін ол «Қазақ ССР-інің халық әртісі» атағына ие болды. Жамбылдан келген Р. Досжанова, Ж. Турсыновтар да осындай жоғары атаққа қол жеткізсе, Ташкенттен А. Қалмырзаев және А. Ысырайыловтар келді. Әуесқой өнер ұжымдарынан талантты жастар таңдалды. ГИТИС-тің түлегі Ғайнижамал Хайруллина бас режиссер ретінде театрды жаңа сапалық деңгейге көтерді. Әр жылдары театр құрамында актерлер Р. Досжанова, М. Дөненбаева, Е. Садақбаева, І. Шанин, Ф. Шериязданова, А. Абдуллина, А. Қалмырзаев, Ж. Серікбаева, Р. Байкенов, С. Досмағамбетов, Ғ. Дүйсеков, С. Ерғалиев, О. Жұмабеков, Ә. Мұхамедияров, М. Найманбаев, Ә. Ордабаев, М. Өтебаев, С. Өтемісов, Ж. Тұрсынов, Ә. Шанин; режиссерлер Ғ. Арғынбаев, Ғ. Хайруллина, В.И. Дьяков, Г.Н. Зорин, В.Н. Молчанов, М.Г. Насонов, Ю.Л. Рутковский, Ж. Омаров, Е. Оразымбетов, Т. Өтебаев, Ә. Құлданов, театр суретшісі І. Жұмағұлов, т.б. қызмет етіп, театр өнерінің өркендеуіне мол үлес қосты.
1958 жылы театр ұжымы Алматыда өткен "Театр көктемі" байқауына қатысып, С. Мұқановтың "Шоқан Уәлиханов" пен О. де Бальзактың "Өгей шеше" спектаклін көрсетті.
1972 жылы театрға режиссер, драматург, театр қайраткері Жұмат Шаниннің есімі берілді.
Гастрольдік сапармен театр труппасы 1980, 1984 және 1994 жылдары Алматыда болып, өнер көрсетті.
Театр ұжымы 1984 жылы Қазақ КСР-і Жоғарғы Кеңесінің Құрмет грамотасымен марапатталды.
2014 жылы театр жаңа ғимаратқа көшірілді.
2015 жылы театр "Академиялық" мәртебесін алды.
Режиссерлер
Қазақстан тәуелсіздігінің алғашқы жылдары театрға белгілі режиссер А. Құлданов жетекшілік етті. И. Сапарбаевтың "Ресторан", М. Байғұтов пен Ш. Орынбаеваның "Святая ласточка Толе би", Д. Исабековтің "Две встречи в старом доме", О. Бодықовтың "Последняя песня Макатаева" қойылымдары 1990 жылдары театр шыққан биіктердің куәсі болып саналады.
2001–2008 жылдар аралығында бас режиссер Е. Оразымбетов болды. Оның өзіндік ізденістері ұжым тынысына жаңа леп әкеліп, республикалық және халықаралық театр фестивальдерінен табыспен оралуға мүмкіндік туғызды. "Үздік режиссер", "үздік суретші", сондай-ақ үш мәрте Гран-при сыйлығы сол жылдардағы еңбектің жемісі болып саналады.
Е. Оразымбетовтің орнына келген режиссер А. Алтынбеков Шанин театрының репертуарына жаңа туындылар қосты. Ол республикалық фестивальдерде жүлде әперген Т. Джудженоғлының "Көшкінін", Д. Исабековтің "Мұңлық-Зарлығын". Сондай-ақ Е. Қойбағаровтың "Ханзада мен қайыршысын" т.б. пъесаларды сахналады.
Театр жетістіктері
- 2002 жылы Қызылжар қаласында Ғабит Мүсіреповтің 100 жылдығына орай өткізілген республикалық театр фестиваліне Ғабит Мүсіреповтің "Қозы Көрпеш – Баян Сұлу" трагедиясымен, 2003 жылы Орал қаласында өткен ХІ республикалық театрлар фестивалінде Иранбек Оразбаевтың "Мен ішпеген у бар ма?!" қойылымымен қатысып, "Үздік режиссер" номинациясын иеленді.
- 2005 жылы Бішкек қаласында өткен Еуропа мен Орта Азияның 14 елінің театрлары бас қосқан "Арт-ОРДО" фестиваліне өнер ордасы Шыңғыс Айтматовтың "Жанпидасымен" қатысып, "Бас жүлдені", "Үздік суретші", "Үздік режиссер" номинацияларын қанжығасына байлады.
- Халықаралық "Театр көктемі – 2007" фестивалінде театр ұжымы Мархабат Байғұттың "Бозторғайдың ұясы" спектаклімен "Бас жүлдеге" ие болды. Осы жылы ақын, драматург Иран Ғайыптың 60 жылдығына орай 2007 жылы Қызылорда қаласында өткен театрлар фестивалінде Иран Ғайыптың "Мен ішпеген у бар ма?!" спектаклімен қатысып "Үздік режиссер" номинациясын жеңіп алды.
- 2009 жылы Қарағанды қаласында өткен Біржан сал Қожағұлұлының 175 жылдығына арналған республикалық театрлар фестиваліне ұжым Дулат Исабековтың "Мұңлық-Зарлық" драмасымен қатысып, "Эпостық шығарманы сәтті меңгергені үшін" номинациясына ие болды.
- Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 20 жылдығына арналған "Театр көктемі – 2011" республикалық, аймақтық театр фестивалінде театр Еркінбек Тұрысовтың "Ұлы көш" тарихи драмасымен қатысып, бас жүлдені "Ең үздік тақырыптық қойылым" номинациясымен жеңіп алды.
Дереккөздер
- Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8
- Қазақ энциклопедиясы, 7 том
- Қазақстанның мәдени ошақтары. Культурные центры Казахстана: Фотоальбом. – Алматы:«АСА» Баспа үйі» ЖШС, 2012. – 288 б. (қазақ, орыс, тілдерінде) ISBN 978-601-80325-0-9
Театр сайты
https://shanin-teatr.kz/
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Zh Shanin atyndagy Shymkent kalalyk akademiyalyk kazak drama teatry 2018 zhylga dejin Zh Shanin atyndagy Ontүstik Қazakstan oblystyk kazak drama teatry dep ataldy Қazakstandagy algashky teatrlardyn birinen sanalatyn oner ordasy Zh Shanin atyndagy Shymkent kalalyk akademiyalyk kazak drama teatryOrnalasuy Қazakstan ShymkentNegizdelgeni 1934Direktory Қajrat ҚargabaevKorkemdik zhetekshisi Timur AhmetovBas rezhissyori Қuandyk ҚasymovTarihyAlgashky teatrlyk mausym 1929 zhyldan bastalgan 1934 zhyly Shymkent oblystyk birikken drama teatry atalyp kuryldy Rezhisseri әri korkemdik zhetekshisi M V Drozdin boldy 1934 zhyly Gүzejra Zhasakbaevanyn sol kezendegi ozgeristerdi bejnelejtin Zakony epohi pesasymen sahna shymyldygyn koterdi Algashky kuramynda Zh Argynbaev A Dәukenova E Dosymbetov M Zhүsipov T Mәdihodzhaev Ә Myrzaliev I Tәuirbalin t b teatr truppasynyn algashky ujymdastyru zhumysynan bastap onyn sahnalyk shygarmalyk zhagynan kalyptasu osu zholynda eleuli enbek sinirdi Bul kuram bastapkyda talantty rezhisserler Abdrahmanov Argynbaevtardyn zhankiyarlyk enbekterinin arkasynda zhүzege asty Algashky zhyldary teatr repertuarynan Zh Shaninnin Arkalyk batyr E Erdanaevtyn Malkambaj S Sejfullinnin Қyzyl sunkarlar M Әuezovtin Enlik Kebek atty dramalyk shygarmalary oryn aldy 1935 1936 zhyldary teatr truppasy gastroldik saparmen eldi mekenderdi Arys Қyzylorda Merki Tүrkistan Shәuildir t b aralap spektaklder korsetti 1938 zhyly Leningrad kazirgi Sankt Peterburg teatr uchilishesinin kazak studiyasyn bitirgen G Batyrgalieva H Bokeeva I Қarsakbaev Ә Өmirzakova H Shәzhenov t b kyzmetkerlerdin kosyluy teatrdyn akterler kuramyn kүshejte tүsuge igi ykpal zhasady 1941 1945 zhyldary Mәskeuden Mossovet atyndagy teatrdyn evakuaciyamen Shymkentke koship kelui de teatr omirinde eleuli okiga boldy Osy kezde teatr truppasy negizinen tarihi kaһarmandyk M Akynzhanovtyn Isataj Mahambet zhәne M Әuezovtin Қara kypshak Қobylandysy zhәne patriottyk takyryptagy dramalyk shygarmalardy Ә Әbishevtin Otan үshin M Әuezovtin Syn sagatta S Mukanovtyn Zhenis zhyry M Әuezov pen Әbishevtin Namys gvardiyasy kojdy Onan kejingi zhyldary teatr belgili oner adamdarynyn katarymen tolyga tүsti Almatydan sahna sheberi A Abdullina keldi kejin ol Қazak SSR inin halyk әrtisi atagyna ie boldy Zhambyldan kelgen R Doszhanova Zh Tursynovtar da osyndaj zhogary atakka kol zhetkizse Tashkentten A Қalmyrzaev zhәne A Ysyrajylovtar keldi Әueskoj oner uzhymdarynan talantty zhastar tandaldy GITIS tin tүlegi Ғajnizhamal Hajrullina bas rezhisser retinde teatrdy zhana sapalyk dengejge koterdi Әr zhyldary teatr kuramynda akterler R Doszhanova M Donenbaeva E Sadakbaeva I Shanin F Sheriyazdanova A Abdullina A Қalmyrzaev Zh Serikbaeva R Bajkenov S Dosmagambetov Ғ Dүjsekov S Ergaliev O Zhumabekov Ә Muhamediyarov M Najmanbaev Ә Ordabaev M Өtebaev S Өtemisov Zh Tursynov Ә Shanin rezhisserler Ғ Argynbaev Ғ Hajrullina V I Dyakov G N Zorin V N Molchanov M G Nasonov Yu L Rutkovskij Zh Omarov E Orazymbetov T Өtebaev Ә Қuldanov teatr suretshisi I Zhumagulov t b kyzmet etip teatr onerinin orkendeuine mol үles kosty 1958 zhyly teatr uzhymy Almatyda otken Teatr koktemi bajkauyna katysyp S Mukanovtyn Shokan Uәlihanov pen O de Balzaktyn Өgej sheshe spektaklin korsetti 1972 zhyly teatrga rezhisser dramaturg teatr kajratkeri Zhumat Shaninnin esimi berildi Gastroldik saparmen teatr truppasy 1980 1984 zhәne 1994 zhyldary Almatyda bolyp oner korsetti Teatr uzhymy 1984 zhyly Қazak KSR i Zhogargy Kenesinin Қurmet gramotasymen marapattaldy 2014 zhyly teatr zhana gimaratka koshirildi 2015 zhyly teatr Akademiyalyk mәrtebesin aldy RezhisserlerҚazakstan tәuelsizdiginin algashky zhyldary teatrga belgili rezhisser A Қuldanov zhetekshilik etti I Saparbaevtyn Restoran M Bajgutov pen Sh Orynbaevanyn Svyataya lastochka Tole bi D Isabekovtin Dve vstrechi v starom dome O Bodykovtyn Poslednyaya pesnya Makataeva kojylymdary 1990 zhyldary teatr shykkan biikterdin kuәsi bolyp sanalady 2001 2008 zhyldar aralygynda bas rezhisser E Orazymbetov boldy Onyn ozindik izdenisteri uzhym tynysyna zhana lep әkelip respublikalyk zhәne halykaralyk teatr festivalderinen tabyspen oraluga mүmkindik tugyzdy Үzdik rezhisser үzdik suretshi sondaj ak үsh mәrte Gran pri syjlygy sol zhyldardagy enbektin zhemisi bolyp sanalady E Orazymbetovtin ornyna kelgen rezhisser A Altynbekov Shanin teatrynyn repertuaryna zhana tuyndylar kosty Ol respublikalyk festivalderde zhүlde әpergen T Dzhudzhenoglynyn Koshkinin D Isabekovtin Munlyk Zarlygyn Sondaj ak E Қojbagarovtyn Hanzada men kajyrshysyn t b pesalardy sahnalady Teatr zhetistikteri2002 zhyly Қyzylzhar kalasynda Ғabit Mүsirepovtin 100 zhyldygyna oraj otkizilgen respublikalyk teatr festivaline Ғabit Mүsirepovtin Қozy Korpesh Bayan Sulu tragediyasymen 2003 zhyly Oral kalasynda otken HI respublikalyk teatrlar festivalinde Iranbek Orazbaevtyn Men ishpegen u bar ma kojylymymen katysyp Үzdik rezhisser nominaciyasyn ielendi 2005 zhyly Bishkek kalasynda otken Europa men Orta Aziyanyn 14 elinin teatrlary bas koskan Art ORDO festivaline oner ordasy Shyngys Ajtmatovtyn Zhanpidasymen katysyp Bas zhүldeni Үzdik suretshi Үzdik rezhisser nominaciyalaryn kanzhygasyna bajlady Halykaralyk Teatr koktemi 2007 festivalinde teatr uzhymy Marhabat Bajguttyn Boztorgajdyn uyasy spektaklimen Bas zhүldege ie boldy Osy zhyly akyn dramaturg Iran Ғajyptyn 60 zhyldygyna oraj 2007 zhyly Қyzylorda kalasynda otken teatrlar festivalinde Iran Ғajyptyn Men ishpegen u bar ma spektaklimen katysyp Үzdik rezhisser nominaciyasyn zhenip aldy 2009 zhyly Қaragandy kalasynda otken Birzhan sal Қozhagululynyn 175 zhyldygyna arnalgan respublikalyk teatrlar festivaline uzhym Dulat Isabekovtyn Munlyk Zarlyk dramasymen katysyp Epostyk shygarmany sәtti mengergeni үshin nominaciyasyna ie boldy Қazakstan Respublikasy Tәuelsizdiginin 20 zhyldygyna arnalgan Teatr koktemi 2011 respublikalyk ajmaktyk teatr festivalinde teatr Erkinbek Turysovtyn Ұly kosh tarihi dramasymen katysyp bas zhүldeni En үzdik takyryptyk kojylym nominaciyasymen zhenip aldy DerekkozderҚazak mәdenieti Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2005 ISBN 9965 26 095 8 Қazak enciklopediyasy 7 tom Қazakstannyn mәdeni oshaktary Kulturnye centry Kazahstana Fotoalbom Almaty ASA Baspa үji ZhShS 2012 288 b kazak orys tilderinde ISBN 978 601 80325 0 9Teatr sajtyhttps shanin teatr kz