Өзен алабы — жер беті және жер асты арқылы (топырақ және қабаттары арқылы) жалпы су ағындары жеке өзенге немесе өзен жүйелеріне келіп қосылатын, өзенге су жиналатын жер бетінің белгілі бір аймағы.
Толығырақ
Өзен алабы:
Кейде “су жиналатын алап” деп те аталады. Әрбір өзен алабы жер беті және жер асты (топырақ, таужыныстар қабаттары) арқылы су жиналатын алаптарға бөлінеді. Әрбір өзеннің су жиналу алабы басқа өзеннен суайырық арқылы бөлінеді. Өзен алабы өзінің ауданы, биіктік белдемі мен таралуы, орташа биіктігі, ені, еңістігі арқылы сипатталады. Өзен алабы ағынды және тұйық болып ажыратылады. Басқа өзен жүйесімен, мұхиттармен байланыспайтын өзен алабы тұйық алапқа жатады (Каспий, Арал теңіздеріне құятын өзендер). Өзен алабының пішіні, мөлшері, географиялық орны, жер бедері геологиялық құрылысына байланысты әр түрлі болып келеді. Ең ірі өзен алабы Оңтүстік Америкадағы Амазон алабы (ауданы 7,2 млн. км²). Қазақстандағы ірі өзендердің өзен алабының ауданы Ертісте 1643 мың км², Сырдарияда – 462 мың км², Жайықта – 237 мың км², Іле өзенінде 140 мың км².
Өзен алабының су беру мүмкіндігі
Өзен алабының су беру мүмкіндігі (Водоотдача речного бассейна) — белгілі бір уақыттағы өзен алабының су беру көлемі. Ол — алқаптағы жиналған судың белгілі уақытта жерге сіңгеннен кейінгі қалған айырмасына тең болады (тәуліктік, онкүндік және т.б. болып бөлінеді).
Өзен алабы
Өзен алабының ұзындығы (км) — өзеннің сағасынан алаптың ең шалғай нүктесіне дейіңгі түзу қашықтық.
Тағы қараңыз
Дереккөздер
- Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы. – Алматы, Мектеп, 2002.
- "Қазақ Энциклопедиясы"
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Өzen alaby zher beti zhәne zher asty arkyly topyrak zhәne kabattary arkyly zhalpy su agyndary zheke ozenge nemese ozen zhүjelerine kelip kosylatyn ozenge su zhinalatyn zher betinin belgili bir ajmagy ӨzenTolygyrakӨzen alaby agyndy tujyk Kejde su zhinalatyn alap dep te atalady Әrbir ozen alaby zher beti zhәne zher asty topyrak tauzhynystar kabattary arkyly su zhinalatyn alaptarga bolinedi Әrbir ozennin su zhinalu alaby baska ozennen suajyryk arkyly bolinedi Өzen alaby ozinin audany biiktik beldemi men taraluy ortasha biiktigi eni enistigi arkyly sipattalady Өzen alaby agyndy zhәne tujyk bolyp azhyratylady Baska ozen zhүjesimen muhittarmen bajlanyspajtyn ozen alaby tujyk alapka zhatady Kaspij Aral tenizderine kuyatyn ozender Өzen alabynyn pishini molsheri geografiyalyk orny zher bederi geologiyalyk kurylysyna bajlanysty әr tүrli bolyp keledi En iri ozen alaby Ontүstik Amerikadagy Amazon alaby audany 7 2 mln km Қazakstandagy iri ozenderdin ozen alabynyn audany Ertiste 1643 myn km Syrdariyada 462 myn km Zhajykta 237 myn km Ile ozeninde 140 myn km Өzen alabynyn su beru mүmkindigiӨzen alabynyn su beru mүmkindigi Vodootdacha rechnogo bassejna belgili bir uakyttagy ozen alabynyn su beru kolemi Ol alkaptagy zhinalgan sudyn belgili uakytta zherge singennen kejingi kalgan ajyrmasyna ten bolady tәuliktik onkүndik zhәne t b bolyp bolinedi Өzen alabyӨzen alabynyn uzyndygy km ozennin sagasynan alaptyn en shalgaj nүktesine dejingi tүzu kashyktyk Tagy karanyzӨzen Өzen angary Өzen zhүjesi Өzen bastauy Өzen sagasy Өzen enistigi Өzen zhelisi Өzen zhүjesi Өzen irektiligi Өzen ireleni Өzen koligi Өzen suynyn tartyluy Өzen eroziyasy Өzenderdin bolinui Өzenderdin korektenui Өzendi ilestiru Өzennin bas zhary Өzen zhajylmasy Өzen aralygy DerekkozderҚazak tili terminderinin salalyk gylymi tүsindirme sozdigi Su sharushylygy Almaty Mektep 2002 Қazak Enciklopediyasy