Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ұлттар Лигасы (ағылш. League of Nations, фр. Société des Nations, ис. Sociedad de las Naciones) — халықтар арасында әріптестікті дамытып, олардың бейбітшілігі мен қауіпсіздігінің кепілі болуды мақсат тұтатын халықаралық ұйым. 1920 жылы Версаль бейбіт келісімі конференциясында құрылған Ұлттар Лигасының Жарғысы бастапқыда 44 мемлекетпен, оның ішінде соғыста Антанта жағында болған 31 мемлекетпен және соғыста бейтараптық ұстанған 13 мемлекетпен бекітілді. АҚШ Ұлттар Лигасының Жарғысын бекітпей, оның құрамына кірмей қалды.
| Ұлттар Лигасы | |
| ағылш. League of Nations фр. Société des Nations итал. Società delle Nazioni жапон. 國際連盟 | |
 Бейресми туы (1939—1941) | |
|
| |
| Лига эмблемасы | |
|
| |
| Ұлттар Лигасының бүкіл тарихында (1920-45) барлық мүшелерін көрсететін әлемнің динамикалық картасы. Көк түстегі колониялар, қызғылт сары түсті мандатталған аумақтар | |
| Ұйым түрі: | |
|---|---|
| Ресми тілдері: | |
| Басшылары | |
| 1920—1933: | |
| Құрылуы | |
| Версаль бейбіт келісімі | |
| Алғашқы отырыс | |
| Ыдырау | |
| Тарату | |
 Ұлттар Лигасы Ортаққорда | |
Ұлттар Лигасының негізгі органдары Ұлттар Лигасының Ассамблея және Кеңесі болды. Ұлттар Лигасында дербес ұйымдар дәрежесінде халықаралық әділ соттың Тұрақты палатасы, Халықаралық еңбек ұйымы және тағы басқаны құрылды. Ұлттар Лигасының негізгі органдары Женевада (Швейцария) орналасты.
Мұндай ауқымдағы халықаралық ұйымның құрылуының негізгі алғышарттары Бүкіләлемдік пошта одағы (1874 жылы негізі қаланған), , Гаага конференциялары және Тұрақты арбитражды сот (Гаагалық трибунал) сияқты ұйымдар болды. Ұлттар Лигасы I дүниежүзілік соғыстың аяқ шенінде , лорд , сынды көрнекті саясаткерлер, қоғам қайраткерлерінің идеяларының іс жүзіне асуымен болды.
Егер бастапқыда Ұлттар Лигасының мүшелері I дүниежүзілік соғыста жеңіске жеткен елдер (АҚШ-тан өзге), сондай-ақ бейтарап елдердің көпшілігі болса, кейінірек басқа мемлекеттер де кірді: Болгария (1920), Австрия (1920), Венгрия (1922), Германия (1926), Мексика (1931), Түркия (1932). 1930-шы жылдары ортасында Германия, Италия және Жапония тарапынан қауіптің өсуіне байланысты Ұлттар Лигасының 30 мүше мемлекеті КСРО-ға ұйымға кіруге ұсыныс жасады. 1934 жылы 18 қыркүйекте КСРО Ұлттар Лигасына мүше болып, Кеңесте тұрақты орын алды (1939-1940 кеңестік-финляндиялық соғыстың басталуынан кейін Ұлыбритания мен Францияның бастамасымен Ұлттар Лигасы Кеңесі 1939 жылы 14 желтоқсанда КСРО-ны құрамынан шығару жөнінде шешім қабылдады).
Қызметінің бастапқы жылдарында Ұлттар Лигасы бірқатар халықаралық дауларды шешті. Ұлттар Лигасы босқындарға көмек көрсетіп, құлдар сатуды, опиум сатуды ауыздықтап, алғаш рет қоғамдық денсаулық сақтау жағдайына зерттеу жүргізді, мұқтаж елдерге қаржылай көмек көрсетті, еңбек және жұмыспен қамту саласында халықаралық әріптестікті дамытты.
Алайда уақыт өте келе ұйым қызметінің тиімділігі күн санап төмендей берді. 1940 жылы Ұлттар Лигасы іс жүзінде өз қызметін тоқтатты. Халықаралық еңбек ұйымы (ХЕҮ) Ұлттар Лигасынан дербес қызметін жалғастыра берді, кейіннен Біріккен Ұлттар Ұйымының жүйесінің арнайы мекемелерінің бірі болды. Ресми түрде Ұлттар Лигасы 1946 жылы сәуірде арнайы шақырылған Ассамблеяның шешіміне сәйкес өз жұмысын тоқтатты.
Ұлттар Лигасы — БҰҰ құрылуына негіз болған, егемен мемлекеттердің халықаралық ұйымының алғашқы үлгісі. Ұлттар Лигасын құру тәжірибесі басқа ұйымдарды құруда қолданылды.
Тағы қараңыз
Дереккөздер
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ұlttar Ligasy agylsh League of Nations fr Societe des Nations is Sociedad de las Naciones halyktar arasynda әriptestikti damytyp olardyn bejbitshiligi men kauipsizdiginin kepili boludy maksat tutatyn halykaralyk ujym 1920 zhyly Versal bejbit kelisimi konferenciyasynda kurylgan Ұlttar Ligasynyn Zhargysy bastapkyda 44 memleketpen onyn ishinde sogysta Antanta zhagynda bolgan 31 memleketpen zhәne sogysta bejtaraptyk ustangan 13 memleketpen bekitildi AҚSh Ұlttar Ligasynyn Zhargysyn bekitpej onyn kuramyna kirmej kaldy Ұlttar Ligasyagylsh League of Nations fr Societe des Nations ital Societa delle Nazioni zhapon 國際連盟Bejresmi tuy 1939 1941 Liga emblemasyҰlttar Ligasynyn bүkil tarihynda 1920 45 barlyk mүshelerin korsetetin әlemnin dinamikalyk kartasy Kok tүstegi koloniyalar kyzgylt sary tүsti mandattalgan aumaktarҰjym tүri Үkimetaralyk halykaralyk ujymdarResmi tilderi agylshynsha zhәne francuzshaBasshylary1920 1933 Dzhejms Erik Drammond 1933 1940 Zhozef Lui Ann Avenol 1940 1946 Shon LesterҚuryluyVersal bejbit kelisimi10 kantar 1920 zhylyAlgashky otyrys16 kantar 1920 zhylyYdyrauTaratu20 sәuir 1946 zhylyҰlttar Ligasy Ortakkorda Ұlttar Ligasynyn negizgi organdary Ұlttar Ligasynyn Assambleya zhәne Kenesi boldy Ұlttar Ligasynda derbes ujymdar dәrezhesinde halykaralyk әdil sottyn Turakty palatasy Halykaralyk enbek ujymy zhәne tagy baskany kuryldy Ұlttar Ligasynyn negizgi organdary Zhenevada Shvejcariya ornalasty Mundaj aukymdagy halykaralyk ujymnyn kuryluynyn negizgi algysharttary Bүkilәlemdik poshta odagy 1874 zhyly negizi kalangan Gaaga konferenciyalary zhәne Turakty arbitrazhdy sot Gaagalyk tribunal siyakty ujymdar boldy Ұlttar Ligasy I dүniezhүzilik sogystyn ayak sheninde lord syndy kornekti sayasatkerler kogam kajratkerlerinin ideyalarynyn is zhүzine asuymen boldy Eger bastapkyda Ұlttar Ligasynyn mүsheleri I dүniezhүzilik sogysta zheniske zhetken elder AҚSh tan ozge sondaj ak bejtarap elderdin kopshiligi bolsa kejinirek baska memleketter de kirdi Bolgariya 1920 Avstriya 1920 Vengriya 1922 Germaniya 1926 Meksika 1931 Tүrkiya 1932 1930 shy zhyldary ortasynda Germaniya Italiya zhәne Zhaponiya tarapynan kauiptin osuine bajlanysty Ұlttar Ligasynyn 30 mүshe memleketi KSRO ga ujymga kiruge usynys zhasady 1934 zhyly 18 kyrkүjekte KSRO Ұlttar Ligasyna mүshe bolyp Keneste turakty oryn aldy 1939 1940 kenestik finlyandiyalyk sogystyn bastaluynan kejin Ұlybritaniya men Franciyanyn bastamasymen Ұlttar Ligasy Kenesi 1939 zhyly 14 zheltoksanda KSRO ny kuramynan shygaru zhoninde sheshim kabyldady Қyzmetinin bastapky zhyldarynda Ұlttar Ligasy birkatar halykaralyk daulardy sheshti Ұlttar Ligasy boskyndarga komek korsetip kuldar satudy opium satudy auyzdyktap algash ret kogamdyk densaulyk saktau zhagdajyna zertteu zhүrgizdi muktazh elderge karzhylaj komek korsetti enbek zhәne zhumyspen kamtu salasynda halykaralyk әriptestikti damytty Alajda uakyt ote kele ujym kyzmetinin tiimdiligi kүn sanap tomendej berdi 1940 zhyly Ұlttar Ligasy is zhүzinde oz kyzmetin toktatty Halykaralyk enbek ujymy HEҮ Ұlttar Ligasynan derbes kyzmetin zhalgastyra berdi kejinnen Birikken Ұlttar Ұjymynyn zhүjesinin arnajy mekemelerinin biri boldy Resmi tүrde Ұlttar Ligasy 1946 zhyly sәuirde arnajy shakyrylgan Assambleyanyn sheshimine sәjkes oz zhumysyn toktatty Ұlttar Ligasy BҰҰ kuryluyna negiz bolgan egemen memleketterdin halykaralyk ujymynyn algashky үlgisi Ұlttar Ligasyn kuru tәzhiribesi baska ujymdardy kuruda koldanyldy Tagy karanyzBҰҰ Sayasat EkonomikaDerekkozderBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet