Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қуыршақ театры – қуыршақтар арқылы сахналық ойын көрсететін театрдың бір түрі. Қуыршақты актер қимылға келтіріп, оның сөзін көбінесе өзі, кейде көркемсөз оқушы айтып тұрады. Қуыршақ түріне, оны қимылға келтіру тәсіліне, сахнасына қарай қуыршақ театры бірнеше топқа жіктеледі: киілмелі (қолға киіп ойнайтын), сылдырмақты (жіп немесе сым арқылы қозғалтатын), суретке түсірілген қуыршақтармен (қағаздағы қуыршақ кескінін экранға түсіретін) ойын көрсететін театрлар, т.б.
Қуыршақ театры жайындағы алғашқы деректер Аристотель, Геродот, Ксенофонт, еңбектерінде кездеседі.
- 11-ғасырда “Діни жазба” тақырыбына ойын көрсететін қуыршақ театрының ерекше түрі пайда болды. Театр ойынындағы басты бейне Марияның атымен марионетка қуыршағы дүниеге келді. Шіркеу мен бай-манаптарды келеке еткен халық қуыршақ театры діни театрмен қатар туды. Оларды, көбіне қудалап отырды. Халық қуыршақ театры жайындағы тұңғыш жазба мұра Италияда сақталған.
- 19-ғасырда француз қуыршақ театры өркен жайды. Қазіргі кезде қуыршақ театры Еуропа мен Америка елдерінде кең дамыған. Қуыршақ ойыны Ежелгі Шығыс елдерінде (Үндістан, Индонезия, Қытай, Жапония, Иран, Түркия) өркендеді. Бұл елдердегі қуыршақ театрының репертуары мифтік сюжеттер мен батырлық эпостарға, сықақ әңгімелерге құрылды.
Ресейде қуыршақ театрының пайда болуы скоморохтар ойынымен тікелей байланысты. Қуыршақ театры Кеңес Одағында да кең қанат жайды.
- 1930 ж. 25 мемлекеттік қуыршақ театры жұмыс істеді.
- 1931 ж. Мәскеуде бүкіл Кеңес Одағындағы қуыршақ театрының дамуына зор ықпал жасаған ашылды.
Қазақ жеріндегі қуыршақ театры ұлттық ойындардан бастау алған. Ертеден келе жатқан “Ортеке” ойыны осының айқын дәлелі. Ағаштан жонылып жасалған киік немесе ат мүсіншесін сылдырмақтап жіп тағып, домбыра тартқанда жіптің бір ұшын ішекті шертер саусаққа іліп билететін болған. Тартылған күй ырғағына қарай “Ортеке” ойын көрсеткен.
- 1935 ж. Алматы қаласында қазақтың қуыршақ театры ұйымдастырылды.
- 1938 ж. театрға республикалық қуыршақ театры дәрежесі берілді. Елімізде қуыршақ театрлары Ақтөбе мен Жезқазғанда (1985), Ақтауда (1981), Шымкентте (1983) және Қостанай мен Петропавлда (1992) ашылды. Театр Ташкент (1969) пен Бішкек (1975) қалаларында өткен Қазақстан және Орта Азия республикаларының қуыршақ театрлары фестивалінің, Ташкенттегі Халықаралық фестивальдің (1979) лауреаты атанды.
- 1981 ж. гастрольдік сапармен Въетнамда, Кампучияда болды.
- 2002 ж. Алматыда Қазақстан қуыршақ театрларының 1-фестивалі өтті. Қуыршақ театры, негізінен, балалар аудиториясына арнап спектакльдер қоюмен шұғылданады. Кейбір ұжымдардың қойылымдарында үлкендерге де арналған пьесалар бар.
Қазақстандағы қуыршақ театрлары
- «Буратино» (Қарағанды, Лобода к., 10), куыршақ театры. 1959 ж. құрылған. 1%5 жылдан қазіргі атымен аталады, 1977 ж. халық театры атағы берілді. Әр жылдары - Андерсеннің «Ақша кар қоролевасы», И. Қолабтың «Жалғанда Фердадан артық ешкім жоқ» деген спектаклі т. б. қойылды. Барлығы 80 қойылым (1980). Жыл сайын 20 мың көрермен кабылдайды. Жүргізуші Буратино рөлін 1978-83 ж. Ю. Мышонков ойнады. Көркемдік жетекшісі 1959-79 ж. Е. И. Савина; В. В. Маленко 1986 жылдан.
Дереккөздер
- Өнер: Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 11-сыныбына арналған оқулык/Қ.Болатбаев, Е.Қосбармақов, А.Еркебай. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. ISBN 9965-33-998-8
- Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8
- “Балалар Энциклопедиясы”, V-том
- Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қuyrshak teatry kuyrshaktar arkyly sahnalyk ojyn korsetetin teatrdyn bir tүri Қuyrshakty akter kimylga keltirip onyn sozin kobinese ozi kejde korkemsoz okushy ajtyp turady Қuyrshak tүrine ony kimylga keltiru tәsiline sahnasyna karaj kuyrshak teatry birneshe topka zhikteledi kiilmeli kolga kiip ojnajtyn syldyrmakty zhip nemese sym arkyly kozgaltatyn suretke tүsirilgen kuyrshaktarmen kagazdagy kuyrshak keskinin ekranga tүsiretin ojyn korsetetin teatrlar t b Қuyrshak teatry Қuyrshak teatry zhajyndagy algashky derekter Aristotel Gerodot Ksenofont enbekterinde kezdesedi 11 gasyrda Dini zhazba takyrybyna ojyn korsetetin kuyrshak teatrynyn erekshe tүri pajda boldy Teatr ojynyndagy basty bejne Mariyanyn atymen marionetka kuyrshagy dүniege keldi Shirkeu men baj manaptardy keleke etken halyk kuyrshak teatry dini teatrmen katar tudy Olardy kobine kudalap otyrdy Halyk kuyrshak teatry zhajyndagy tungysh zhazba mura Italiyada saktalgan 19 gasyrda francuz kuyrshak teatry orken zhajdy Қazirgi kezde kuyrshak teatry Europa men Amerika elderinde ken damygan Қuyrshak ojyny Ezhelgi Shygys elderinde Үndistan Indoneziya Қytaj Zhaponiya Iran Tүrkiya orkendedi Bul elderdegi kuyrshak teatrynyn repertuary miftik syuzhetter men batyrlyk epostarga sykak әngimelerge kuryldy Resejde kuyrshak teatrynyn pajda boluy skomorohtar ojynymen tikelej bajlanysty Қuyrshak teatry Kenes Odagynda da ken kanat zhajdy 1930 zh 25 memlekettik kuyrshak teatry zhumys istedi 1931 zh Mәskeude bүkil Kenes Odagyndagy kuyrshak teatrynyn damuyna zor ykpal zhasagan ashyldy Қazak zherindegi kuyrshak teatry ulttyk ojyndardan bastau algan Erteden kele zhatkan Orteke ojyny osynyn ajkyn dәleli Agashtan zhonylyp zhasalgan kiik nemese at mүsinshesin syldyrmaktap zhip tagyp dombyra tartkanda zhiptin bir ushyn ishekti sherter sausakka ilip biletetin bolgan Tartylgan kүj yrgagyna karaj Orteke ojyn korsetken 1935 zh Almaty kalasynda kazaktyn kuyrshak teatry ujymdastyryldy 1938 zh teatrga respublikalyk kuyrshak teatry dәrezhesi berildi Elimizde kuyrshak teatrlary Aktobe men Zhezkazganda 1985 Aktauda 1981 Shymkentte 1983 zhәne Қostanaj men Petropavlda 1992 ashyldy Teatr Tashkent 1969 pen Bishkek 1975 kalalarynda otken Қazakstan zhәne Orta Aziya respublikalarynyn kuyrshak teatrlary festivalinin Tashkenttegi Halykaralyk festivaldin 1979 laureaty atandy 1981 zh gastroldik saparmen Vetnamda Kampuchiyada boldy 2002 zh Almatyda Қazakstan kuyrshak teatrlarynyn 1 festivali otti Қuyrshak teatry negizinen balalar auditoriyasyna arnap spektaklder koyumen shugyldanady Kejbir uzhymdardyn kojylymdarynda үlkenderge de arnalgan pesalar bar Қazakstandagy kuyrshak teatrlary Buratino Қaragandy Loboda k 10 kuyrshak teatry 1959 zh kurylgan 1 5 zhyldan kazirgi atymen atalady 1977 zh halyk teatry atagy berildi Әr zhyldary Andersennin Aksha kar korolevasy I Қolabtyn Zhalganda Ferdadan artyk eshkim zhok degen spektakli t b kojyldy Barlygy 80 kojylym 1980 Zhyl sajyn 20 myn korermen kabyldajdy Zhүrgizushi Buratino rolin 1978 83 zh Yu Myshonkov ojnady Korkemdik zhetekshisi 1959 79 zh E I Savina V V Malenko 1986 zhyldan DerekkozderӨner Zhalpy bilim beretin mekteptin zharatylystanu matematika bagytyndagy 11 synybyna arnalgan okulyk Қ Bolatbaev E Қosbarmakov A Erkebaj Almaty Mektep baspasy 2007 ISBN 9965 33 998 8 Қazak mәdenieti Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2005 ISBN 9965 26 095 8 Balalar Enciklopediyasy V tom Қaragandy Қaragandy oblysy Enciklopediya Almaty Atamura 2006 ISBN 9965 34 515 5Osy makala kazak mәdenieti turaly bastama bolyp tabylady Buny tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektesuinizdi surajmyz Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet