Қазақстандағы алғашқы атом электр станциясының құрылатынын шешетін референдум 2024 жылғы 6 қазанда өтті.
| ||||||||||||||
Қазақстандағы АЭС туралы референдум | ||||||||||||||
Ядролық энергия | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
6 қазан 2024 | ||||||||||||||
Сайлау түрі | Республикалық референдум | |||||||||||||
Сайлау органы және нәтижелер | ||||||||||||||
Халық саны | 20 095 963 | |||||||||||||
Тіркелгендер | 12,284,487 | |||||||||||||
Сайлаушылар саны | 7,820,204 | |||||||||||||
Жарамды дауыстар саны | 7,689,937 | |||||||||||||
Бос сайлау парақтары | 82,729 | |||||||||||||
Жарамсыз дауыстар | 130,267 | |||||||||||||
Сіз Қазақстанда атом электр станциясын салуға келісесіз бе? | ||||||||||||||
Иә | 71,12 % | |||||||||||||
Жоқ | 26,15 % | |||||||||||||
өңдеу |
Референдумде ұсынылған ойды дауыс берушілердің көпшілігі қолдап дауыс беріп жатса, елдегі тұңғыш атом электр станциясы Алматы облысының Үлкен ауылында салынатын болады. Тоқаев елде тұрақты электр қуатын орнату үшін қажетті шара ретінде сипаттаған бұл идеяны жергілікті экологтар қауіпті бола алатын бастама ретінде көреді де, оған қарсы жергілікті тұрғындардың бір бөлігі наразылық білдіреді. Экологтардың ұсынысқа деген күмәні Балқаштағы онсыз да төмен су деңгейіне байланысты.
Референдумға шығарылған мәселені оң шешуге дауыс берген азаматтардың саны 5 миллион 561 мың 937 адамды немесе 71,12% құрады.
Осыған дейін
1997:
Қазақстанда АЭС салу туралы алғаш рет 1997 жылы айтылды. Сол кездегі Ядролық қауымдастық президенті Владимир Школьник Алматы облысындағы Үлкен ауылына АЭС салуды ұсынған еді. Бұл АЭС-те болған апатынан көп уақыт өтпеген кез еді. Қазақстанда АЭС салуға жұртшылық та, сарапшылар да қарсылық білдіріп, жоба тоқтап қалды.
2006:
2006 жылдың қаңтарында АЭС салу туралы тағы сөз болды. Сол кездегі президент Нұрсұлтан Назарбаев пен Ресей президенті Владимир Путин “атом энергиясын бейбіт мақсатта қолдану жөнінде” бірлескен мәлімдеме жасады. Онда “Ресей мен Қазақстанның АЭС бойынша серіктестігі екі елдің экономикасына да оң әсер етеді” делінген. Екі елдің министрліктері келісім жасасып, Ақтауда АЭС салынуы керек еді. Құрылыс неге басталмағаны, жобаның не себептен тоқтап қалғаны ресми айтылған жоқ.
2013:
2013 жылы сол кездегі президент Нұрсұлтан Назарбаев “бітпейтін талқыны қойып, АЭС құрылысы мәселесін біржола шешуді тапсырамын” деді. Сөйтіп 2014 жылы Қазатомөнеркәсіп пен басшылары Қазақстан аумағында АЭС жобасы аясында серіктес болуға меморандумға қол қойды. Алайда Ресей мен Қазақстан үкіметаралық құжатты сол күйі бекіткен жоқ.
2015:
2015 жыл Нұрсұлтан Назарбаев пен Владимир Путин кездесіп, Владимир Путин “Қазақстанда алғашқы АЭС салуға әзірленіп жатырмыз” деді.
2019:
2019 жылы Владимир Путин Қазақстанның 2-президенті Қасым-Жомарт Тоқаевпен кездесіп, АЭС туралы тағы айтты. 3 айдан соң, Қасым-Жомарт Тоқаев “Қазақстан АЭС салуды жоспарлап отырған жоқ” деді. “Бірақ салар болсақ, бұл мәселені халықпен талқылап, референдум өткіземіз” деп мәлімдеді .
2021:
2021 жылы қарашада президенті Тоқаев АЭС салуды жақтайтын емеурін танытты.
2023:
Бұдан кейін АЭС керек деген ұстанымға әбден бекіді. Оған елде электр энергиясы тапшылығы болатыны туралы аргументті алға тартып келеді. Сөйтіп 2023 жылы ақпанда АЭС салу бойынша үкімет қоғамдық талқы өткізіп, жұртты үгіттеуге кірісті.
“ | Атом электр стансасын салу әзірге жоспарда жоқ. Қажет болса, бұл мәселені халықпен міндетті түрде талқылаймыз. Қажет болса, референдум өткіземіз. | ” |
2023 жылғы 31 тамызда Қазақстан халқына жолдауында Президент Қасым-Жомарт Тоқаев атом электр стансасын салу қажеттілігі туралы мәселені тағы да көтеріп, бұл мәселені жалпыхалықтық референдум арқылы шешуді ұсынды:
“ | Атом электр станциясын салу немесе салудан бас тарту – еліміздің болашағына қатысты аса маңызды мәселе. Сондықтан оны жалпыхалықтық референдумға шығаруды ұсынамын. Нақты күндерді кейінірек шешеміз. | ” |
Президент сондай-ақ мәселенің қайшылықтарына қарамастан, атом энергетикасын дамыту Қазақстан азаматтарының экономикалық және әлеуметтік әл-ауқатын қамтамасыз ету үшін аса маңызды екенін атап өтті:
“ | Елімізде атом электр стансасын салудың орындылығы туралы әртүрлі пікірлер бар екенін білесіздер. Бір жағынан, Қазақстан әлемдегі ең ірі уран өндіруші ретінде өзінің атомдық электр энергиясын өндіруге ие болуы керек. Кейбір сарапшылар шағын реакторлары бар станциялар салуды жақтайды. Екінші жағынан, көптеген азаматтар мен бірқатар сарапшылар атом электр станцияларының қауіпсіздігіне алаңдайды. | ” |
Тоқаев Семей ядролық полигонының қайғылы мұрасын ескере отырып, жекелеген азаматтардың алаңдаушылығын түсінуге болатынын атап өтті. Оның пікірінше, бұл мәселе бойынша қоғамдық тыңдаулар мен жан-жақты талқылауды жалғастыру қажет.
Алғышарттары
Референдум өткізуді тұңғыш рет Тоқаевтың өзі 2019 жылы ұсынған еді. Бұл бастама қазбалы отын қолданысы мен Көшетхана эффектісінің салдарын азайту және мемлекеттегі тоқ өшіп қалу мәселесін шешу үшін электр қуатының бір жаңа көзін табу мақсатынан шыққан еді. Бұл идея Семей полигонында кеңестік ядролық қаруды сынаудан шыққан экологиялық және денсаулық сақтау мәселелерінен және станция құрылысына Ресейдің әлеуетті қатысуына қарсылықтан байланысты туындаған қоғамдық наразылық жағдайында пайда болды.
2023 жылғы қыркүйекте елде стансаның салыну-салынбауы жайлы референдумның шынында да өтетіні шешілді, Тоқаев осыны Қазақстанның уран қорын қолдануының керектігі жайлы сөйлеп жатқанында айтты.
2024 жылғы 27 маусымда болған наградтау рәсімі кезінде сөйлеген сөзінде Тоқаев референдумның сол жылғы күзде өтетінін жариялады. Сенат кулуарында энергетика вице-министрі Сұңғат Есімханов референдумда сұралатын сұрақтар жайлы айтып берді. Оның сөзінше, халық тек бір сұраққа, АЭС салынуының қолдайтын, не қолдамайтыны жайлы ғана жауап беріп жатады. Алайда ол бұл ақпараттың «өз ойы» екенін және егжей-тегжейді үкімет кейін өзі жариялап жататынын айтты.
АЭС салынуына кімнің көмек көрсететіні әлі анықталмаған. Алайда ресейлік (), оңтүстік кореялық, қытайлық, не франциялық компаниялардың кандидатуралары жайлы белгілі.
кезінде Тоқаев референдумның 6 қазанда өтетінін жариялады. Келесі күні ол сәйкесінше болған жарлыққа қой қойды. Жарлықта, оған қоса, референдумда болатын басты сұрақ та жазылған:
Сіз Қазақстанда атом электр станциясын салуға келісесіз бе? |
Қосымша ақпарат
- орыс. «Согласны ли Вы со строительством атомной электростанции в Казахстане?»
Дереккөздер
- Референдум по АЭС в Казахстане состоится 6 октября 2024 года — Токаев (орыс.) (2 сентября 2024).
- Тоқаев: АЭС бойынша референдум биыл күзде өтеді (қаз.). Азаттық радиосы (27 маусым 2024). Тексерілді, 27 маусым 2024.
- ҚР Орталық референдум комиссиясы республикалық референдумда дауыс берудің алдын ала нәтижелерін жариялады (қаз.). Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясы (7 қазан 2024). Тексерілді, 7 қазан 2024.
- https://orda.kz/vygljadit-kak-pripjat-gde-hotjat-stroit-ajes-v-kazahstane/
- https://tengrinews.kz/progress/v-aktau-peredumali-stroit-aes-250277/
- http://kremlin.ru/events/president/transcripts/23407
- https://www.lada.kz/amp/society/society/124897-maluiu-aes-predlozhili-postroit-v-aktau.html
- http://forum.atominfo.ru/index.php?showtopic=501&start=300
- https://www.kommersant.ru/amp/2481880
- https://sk.kz/press-center/news/57402/?lang=ru
- https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/kazahstan-rossiya-zavizirovali-soglashenie-sotrudnichestve-262639/amp/
- https://am.sputniknews.ru/20151015/874683.html
- https://www.atomic-energy.ru/news/2015/10/16/60521
- https://ru.sputnik.kz/amp/20190403/putin-tokaev-aes-9731855.html
- https://www.vedomosti.ru/business/news/2019/04/03/798191-elektrostantsiyu
- https://forbes.kz/articles/o_chem_tokaev_govoril_s_putinyim/amp
- https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/tokaev-ob-aes-esli-ponadobitsya-provedem-referendum-371061/amp/
- https://ria.ru/amp/20190610/1555445292.html
- https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/tokaev-ob-aes-esli-ponadobitsya-provedem-referendum-371061/amp/
- https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/tokaev-nam-pridetsya-prinimat-resheniya-o-stroitelstve-aes-454456/amp/
- tengrinews.kz Токаев об АЭС: Если понадобится, проведем референдум (орыс.) (10 июня 2019).(қолжетпейтін сілтеме)
- Токаев предложил вынести вопрос строительства АЭС в Казахстане на референдум.
- Kozhanova, Nazira Nuclear Energy in Kazakhstan? The Problem of Accountability (ағыл.). thediplomat.com (1 October 2021).
- Satubaldina, Assel Kazakhstan to Hold Referendum on Nuclear Power Plant Construction (ағыл.). The Astana Times (1 September 2023). Тексерілді, 17 қазан 2023.
- Konurbaeva, Aigerim Blackout in Central Asia. Countries Need to Expand Power Capacity (ағыл.). CABAR.asia (27 January 2022). Тексерілді, 17 қазан 2023.
- Kazakhstan dispatch: President Tokayev announces nuclear power plant proposal will be decided in a national referendum (ағыл.). JURIST (5 September 2023). Тексерілді, 17 қазан 2023.
- Kazakhstan to hold referendum on nuclear plant construction (ағыл.). Nikkei Asia (1 September 2023). Тексерілді, 17 қазан 2023.
- Kazakhstan to hold referendum on first nuclear plant (ағыл.). www.euractiv.com (1 September 2023). Тексерілді, 17 қазан 2023.
- Төленді, Ақниет Тоқаев атом электр станциясын салу бойынша референдум күзде өтетінін айтты (қаз.). kz.kursiv.media (27 маусым 2024). Тексерілді, 27 маусым 2024.
- АЭС бойынша референдумда қойылатын сұрақ анықталды (қаз.) (3 қыркүйек 2024).
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қazakstandagy algashky atom elektr stanciyasynyn kurylatynyn sheshetin referendum 2024 zhylgy 6 kazanda otti 1 2022 Қazakstandagy AES turaly referendum Yadrolyk energiya 6 kazan 2024Sajlau tүri Respublikalyk referendum Sajlau organy zhәne nәtizheler Halyk sany 20 095 963 Tirkelgender 12 284 487 Sajlaushylar sany 7 820 204 Zharamdy dauystar sany 7 689 937 Bos sajlau paraktary 82 729 Zharamsyz dauystar 130 267 Siz Қazakstanda atom elektr stanciyasyn saluga kelisesiz be Iә 71 12 Zhok 26 15 ondeu Referendumde usynylgan ojdy dauys berushilerdin kopshiligi koldap dauys berip zhatsa eldegi tungysh atom elektr stanciyasy Almaty oblysynyn Үlken auylynda salynatyn bolady Tokaev elde turakty elektr kuatyn ornatu үshin kazhetti shara retinde sipattagan bul ideyany zhergilikti ekologtar kauipti bola alatyn bastama retinde koredi de ogan karsy zhergilikti turgyndardyn bir boligi narazylyk bildiredi Ekologtardyn usynyska degen kүmәni Balkashtagy onsyz da tomen su dengejine bajlanysty 2 Referendumga shygarylgan mәseleni on sheshuge dauys bergen azamattardyn sany 5 million 561 myn 937 adamdy nemese 71 12 kurady 3 Mazmuny 1 Osygan dejin 2 Algysharttary 3 Қosymsha akparat 4 DerekkozderOsygan dejinondeu1997 Қazakstanda AES salu turaly algash ret 1997 zhyly ajtyldy Sol kezdegi Yadrolyk kauymdastyk prezidenti Vladimir Shkolnik Almaty oblysyndagy Үlken auylyna AES saludy usyngan edi 4 Bul Chernobyldegi AES te bolgan apatynan kop uakyt otpegen kez edi Қazakstanda AES saluga zhurtshylyk ta sarapshylar da karsylyk bildirip zhoba toktap kaldy 2006 2006 zhyldyn kantarynda AES salu turaly tagy soz boldy 5 Sol kezdegi prezident Nursultan Nazarbaev pen Resej prezidenti Vladimir Putin atom energiyasyn bejbit maksatta koldanu zhoninde birlesken mәlimdeme zhasady 6 Onda Resej men Қazakstannyn AES bojynsha seriktestigi eki eldin ekonomikasyna da on әser etedi delingen Eki eldin ministrlikteri kelisim zhasasyp Aktauda AES salynuy kerek edi 7 Қurylys nege bastalmagany zhobanyn ne sebepten toktap kalgany resmi ajtylgan zhok 2013 2013 zhyly sol kezdegi prezident Nursultan Nazarbaev bitpejtin talkyny kojyp AES kurylysy mәselesin birzhola sheshudi tapsyramyn dedi 8 Sojtip 2014 zhyly Қazatomonerkәsip pen Rosatom basshylary Қazakstan aumagynda AES zhobasy ayasynda seriktes boluga memorandumga kol kojdy 9 10 Alajda Resej men Қazakstan үkimetaralyk kuzhatty sol kүji bekitken zhok 11 2015 2015 zhyl Nursultan Nazarbaev pen Vladimir Putin kezdesip Vladimir Putin Қazakstanda algashky AES saluga әzirlenip zhatyrmyz dedi 12 13 2019 2019 zhyly Vladimir Putin Қazakstannyn 2 prezidenti Қasym Zhomart Tokaevpen kezdesip AES turaly tagy ajtty 14 15 16 3 ajdan son Қasym Zhomart Tokaev Қazakstan AES saludy zhosparlap otyrgan zhok dedi 17 18 Birak salar bolsak bul mәseleni halykpen talkylap referendum otkizemiz dep mәlimdedi 19 2021 2021 zhyly karashada prezidenti Tokaev AES saludy zhaktajtyn emeurin tanytty 20 2023 Budan kejin Akorda AES kerek degen ustanymga әbden bekidi Ogan elde elektr energiyasy tapshylygy bolatyny turaly argumentti alga tartyp keledi Sojtip 2023 zhyly akpanda AES salu bojynsha үkimet kogamdyk talky otkizip zhurtty үgitteuge kiristi Atom elektr stansasyn salu әzirge zhosparda zhok Қazhet bolsa bul mәseleni halykpen mindetti tүrde talkylajmyz Қazhet bolsa referendum otkizemiz 21 2023 zhylgy 31 tamyzda Қazakstan halkyna zholdauynda Prezident Қasym Zhomart Tokaev atom elektr stansasyn salu kazhettiligi turaly mәseleni tagy da koterip bul mәseleni zhalpyhalyktyk referendum arkyly sheshudi usyndy Atom elektr stanciyasyn salu nemese saludan bas tartu elimizdin bolashagyna katysty asa manyzdy mәsele Sondyktan ony zhalpyhalyktyk referendumga shygarudy usynamyn Nakty kүnderdi kejinirek sheshemiz 22 Prezident sondaj ak mәselenin kajshylyktaryna karamastan atom energetikasyn damytu Қazakstan azamattarynyn ekonomikalyk zhәne әleumettik әl aukatyn kamtamasyz etu үshin asa manyzdy ekenin atap otti Elimizde atom elektr stansasyn saludyn oryndylygy turaly әrtүrli pikirler bar ekenin bilesizder Bir zhagynan Қazakstan әlemdegi en iri uran ondirushi retinde ozinin atomdyk elektr energiyasyn ondiruge ie boluy kerek Kejbir sarapshylar shagyn reaktorlary bar stanciyalar saludy zhaktajdy Ekinshi zhagynan koptegen azamattar men birkatar sarapshylar atom elektr stanciyalarynyn kauipsizdigine alandajdy Tokaev Semej yadrolyk poligonynyn kajgyly murasyn eskere otyryp zhekelegen azamattardyn alandaushylygyn tүsinuge bolatynyn atap otti Onyn pikirinshe bul mәsele bojynsha kogamdyk tyndaular men zhan zhakty talkylaudy zhalgastyru kazhet AlgysharttaryondeuReferendum otkizudi tungysh ret Tokaevtyn ozi 2019 zhyly usyngan edi 23 Bul bastama kazbaly otyn koldanysy men Koshethana effektisinin saldaryn azajtu zhәne memlekettegi tok oship kalu mәselesin sheshu үshin elektr kuatynyn bir zhana kozin tabu maksatynan shykkan edi 24 25 26 Bul ideya Semej poligonynda kenestik yadrolyk karudy synaudan shykkan ekologiyalyk zhәne densaulyk saktau mәselelerinen zhәne stanciya kurylysyna Resejdin әleuetti katysuyna karsylyktan bajlanysty tuyndagan kogamdyk narazylyk zhagdajynda pajda boldy 23 2023 zhylgy kyrkүjekte elde stansanyn salynu salynbauy zhajly referendumnyn shynynda da otetini sheshildi Tokaev osyny Қazakstannyn uran koryn koldanuynyn kerektigi zhajly sojlep zhatkanynda ajtty 27 28 2024 zhylgy 27 mausymda bolgan nagradtau rәsimi kezinde sojlegen sozinde Tokaev referendumnyn sol zhylgy kүzde otetinin zhariyalady 2 Senat kuluarynda energetika vice ministri Sungat Esimhanov referendumda suralatyn suraktar zhajly ajtyp berdi Onyn sozinshe halyk tek bir surakka AES salynuynyn koldajtyn ne koldamajtyny zhajly gana zhauap berip zhatady Alajda ol bul akparattyn oz ojy ekenin zhәne egzhej tegzhejdi үkimet kejin ozi zhariyalap zhatatynyn ajtty 29 AES salynuyna kimnin komek korsetetini әli anyktalmagan Alajda resejlik Rosatom ontүstik koreyalyk kytajlyk ne franciyalyk kompaniyalardyn kandidaturalary zhajly belgili 29 2024 zhylgy 2 kyrkүjektegi Halykka zholdauy kezinde Tokaev referendumnyn 6 kazanda otetinin zhariyalady 1 Kelesi kүni ol sәjkesinshe bolgan zharlykka koj kojdy Zharlykta ogan kosa referendumda bolatyn basty surak ta zhazylgan 30 nbsp Siz Қazakstanda atom elektr stanciyasyn saluga kelisesiz be a nbsp Қosymsha akparatondeu orys Soglasny li Vy so stroitelstvom atomnoj elektrostancii v Kazahstane Derekkozderondeu a b Referendum po AES v Kazahstane sostoitsya 6 oktyabrya 2024 goda Tokaev orys 2 sentyabrya 2024 a b Tokaev AES bojynsha referendum biyl kүzde otedi kaz Azattyk radiosy 27 mausym 2024 Tekserildi 27 mausym 2024 ҚR Ortalyk referendum komissiyasy respublikalyk referendumda dauys berudin aldyn ala nәtizhelerin zhariyalady kaz Қazakstan Respublikasy Ortalyk sajlau komissiyasy 7 kazan 2024 Tekserildi 7 kazan 2024 https orda kz vygljadit kak pripjat gde hotjat stroit ajes v kazahstane https tengrinews kz progress v aktau peredumali stroit aes 250277 http kremlin ru events president transcripts 23407 https www lada kz amp society society 124897 maluiu aes predlozhili postroit v aktau html http forum atominfo ru index php showtopic 501 amp start 300 https www kommersant ru amp 2481880 https sk kz press center news 57402 lang ru https tengrinews kz kazakhstan news kazahstan rossiya zavizirovali soglashenie sotrudnichestve 262639 amp https am sputniknews ru 20151015 874683 html https www atomic energy ru news 2015 10 16 60521 https ru sputnik kz amp 20190403 putin tokaev aes 9731855 html https www vedomosti ru business news 2019 04 03 798191 elektrostantsiyu https forbes kz articles o chem tokaev govoril s putinyim amp https tengrinews kz kazakhstan news tokaev ob aes esli ponadobitsya provedem referendum 371061 amp https ria ru amp 20190610 1555445292 html https tengrinews kz kazakhstan news tokaev ob aes esli ponadobitsya provedem referendum 371061 amp https tengrinews kz kazakhstan news tokaev nam pridetsya prinimat resheniya o stroitelstve aes 454456 amp tengrinews kz Tokaev ob AES Esli ponadobitsya provedem referendum orys 10 iyunya 2019 kolzhetpejtin silteme Tokaev predlozhil vynesti vopros stroitelstva AES v Kazahstane na referendum a b Kozhanova Nazira Nuclear Energy in Kazakhstan The Problem of Accountability agyl thediplomat com 1 October 2021 Satubaldina Assel Kazakhstan to Hold Referendum on Nuclear Power Plant Construction agyl The Astana Times 1 September 2023 Tekserildi 17 kazan 2023 Konurbaeva Aigerim Blackout in Central Asia Countries Need to Expand Power Capacity agyl CABAR asia 27 January 2022 Tekserildi 17 kazan 2023 Kazakhstan dispatch President Tokayev announces nuclear power plant proposal will be decided in a national referendum agyl JURIST 5 September 2023 Tekserildi 17 kazan 2023 Kazakhstan to hold referendum on nuclear plant construction agyl Nikkei Asia 1 September 2023 Tekserildi 17 kazan 2023 Kazakhstan to hold referendum on first nuclear plant agyl www euractiv com 1 September 2023 Tekserildi 17 kazan 2023 a b Tolendi Akniet Tokaev atom elektr stanciyasyn salu bojynsha referendum kүzde otetinin ajtty kaz kz kursiv media 27 mausym 2024 Tekserildi 27 mausym 2024 AES bojynsha referendumda kojylatyn surak anyktaldy kaz 3 kyrkүjek 2024 https kk wikipedia org w index php title Қazakstandagy AES turaly referendum amp oldid 3389026 betinen alyngan