Ғалий Әділбекұлы Әділбеков (1 қантар 1908 жыл – 21 қазан 1943 жыл) — кеңестік әскери қолбасшы, Ұлы Отан соғысына қатысқан танк әскерінің офицері, танкпен ұрыс жүргізудің шебері, қазақ, гвардия подполковнигі. «Сталинградты қорғағаны үшін» медалімен (1943), екі рет Қызыл Ту орденімен (1942, 1943) марапатталған. Киевті азат ету кезінде шайқаста қаза тапты.
Ғалий Әділбекұлы Әділбеков | |||||
Гвардии подполковник Адильбеков Г.А. - командир отдельного гвардейского 47-го танкового полка прорыва | |||||
Лақап аты | Шаң тимес | ||||
---|---|---|---|---|---|
Туған күні | |||||
Туған жері | Семей губерниясы, Белағаш болысының Қызылқұм ауылы | ||||
Қайтыс болған күні | |||||
Қайтыс болған жері | Киев облысы Переяславский (Каневский) ауданы, КСРО | ||||
Мемлекет | |||||
Әскер түрі | Танк әскері | ||||
Атағы | гвардия подполковнигі | ||||
Әскери бөлімі | 51 танк дивизиясы, | ||||
Басқарды | 47 жеке танк бригадасы, | ||||
Шайқасы | Ұлы Отан Соғысы: | ||||
Марапаттары | | ||||
Ғалий Әділбекұлы Әділбеков Ортаққорда |
Сыртқы медиафайлдар | |
---|---|
Алматы қаласының Әскери-тарихи мұражайы Ғалий Әділбекұлы | |
Ғалий Әділбекұлы Әділбеков | |
Алматы қаласының Әскери-тарихи мұражайы Ғ.Ә. Әділбеков |
Өмірбаяны
1908 жылы 1 қаңтарда Семей губерниясы, Белағаш болысындағы Қызылқұм ауылында туған. Ұлты бойынша Қазақ. Орта жүздің Арғын тайпасының Тобықты руынан.
1917 жылдан кейін Ғалия Әділбекұлының әкесі Семейдегі пристаньда жүк тиеуші, анасы үй шаруасындағы әйел болған. Олар Семей қаласы, Болотная көшесі, 76-үйде тұрған. Анасы 1921 жылы қайтыс болады. Әкесі жарақат алғаннан кейін мүгедек болып қалады, жаңа жұмысты Ақтөбе ауылында табады.
Ғалий Әділбекұлы Қызыл Армия қатарына қосылғанға дейін Семей сабын зауытында жұмысшы (1922 ж. наурыз-қараша), панасыз бала (1922 ж. қараша-желтоқсан), №3 балалар үйінің тәрбиеленушісі болды (1923 ж. қаңтар-қыркүйек). 1923-1925 жылдары Орынбордағы 3 сыныптық өлкелік қазақ жасөспірімдер мектебінде оқып шығады.
Соғысқа дейінгі қызмет
Қызмет барысында атты әскер және оқу танк взводын, оқу-жаттығу және жеке танк ротасын, танк батальонын басқарды.
Ғалий Әділбекұлы 1925 жылы Қызыл Армия қатарына өз еркімен аттанды. Көп ұзамай ол әскери училищеге оқуға жіберілді (). 1928 жылы ол бірінші шығарылыммен Ташкенттегі В.И.Ленин атындағы Біріккен Орта Азия әскери мектебін сәтті бітіреді де, 43 атты әскер полкінің құрамына алынады .
1928-1933 жж. осы полктегі взвод командирі болады. 1930 жылы Түрікмен КСР аумағындағы Қарақұмда шайқастарға қатысқан, басынан жарақат алады және оң қолы сынады. Емделіп шыққаннан кейін қызметке қайта оралады, 1931 жылы Ленинградтың Жоғары офицерлік броньды танк мектебінде қайта даярлаудан өтеді.
Екінші дүниежүзілік соғыс басталғанға дейін ол Мәскеудегі И.В.Сталин атындағы Броньды танк әскерлері академиясында оқыды, танк ротасын басқарды. Ғ.Ә. Әділбеков осы академияны бітірген жалғыз қазақ еді.
Ұлы Отан соғысы
1941
Ұлы Отан соғысының басынан бастап белсенді армияның құрамында болды, 102 танк полкіндегі танк батальонының командирі ретінде қызметін бастады. Бұл полк соғысқа дейін 51 танк дивизиясының құрамында болды (соғыстың алғашқы айларында 110 танк дивизиясы болып қайта құрылады) және Курск облысының Дмитриевский ауданында орналасқан еді.
Шілденің басында полк Псков облысына кіреді, 9 шілдеде үшін шайқасқа тартылады. Шілденің аяғында бүкіл дивизиямен Смоленскіге жол ашу және қоршалған әскерлерді босату мақсатымен немістің 7 танк дивизиясына қарсы ұрыстарға қатысады. Күздің келуімен 110 танк дивизиясы 141 және 142 танк бригадалары болып екіге бөлінеді, Ғ.Ә. Әділбеков 141 танк бригадасында ауыр және орташа танктердің 1 танк батальонын басқарды.
Соғыстың басында-ақ оның есімі КСРО-ң екі орталық газетінде аталған болатын – 5 қыркүйекте «Вечерняя Москва» және 13 қыркүйекте «Известия» газеттерінде мақалалар жарияланды.
Витебск, Трубчевск түбіндегі шайқастарда ол асқан ерлікпен соғысады (келесі жылы осы ерлігі үшін ол алғашқы марапатын алады). 31 тамыз бен 8 қыркүйек аралығында Трубчевскіден батысқа қарай 18 шақырым жерде Гудерианның 47-ші корпусының басым болған күштері (300-ден астам танк) және Кеңестердің 141-ші танк бригадасы мен 108-ші танк дивизиясы (200-ге жуық танк) арасында шайқас орын алды. Нәтижесінде Гудерианның әр бес танкінің төртеуі қиратылды, 16 елді мекен босатылды.
Бірақ қарсы шабуылдың нәтижесінде Ғ.Ә. Әділбековтің танк батальоны қоршауға алынды. Сонда да ол жауынгерлік тапсырманы орындауды жалғастырды. Саны айтарлықтай асып түскен жаудың танк колоннасын талқандаған батальон жаудың тылын ойрандап, қоршаудан шайқаспен шыққан. Неміс шабуылдарын тежеу барысында Ғ.Ә. Әділбеков қызмет еткен 141-ші танк бригадасы әбден қансырап, оның қалдықтары 121-ші танк бригадасына қосылды.
1941 жылдың қазан айының аяғынан 1942 жылдың ақпанына дейін майор Ғ.Ә. Әділбеков Оңтүстік-Батыс майданының 121 танк бригадасындағы 121 танк полкінің командирі болды, күзде қолбасшылық тарапынан Замкомбриг лауазымына ұсынылған еді. Қазан айында бригада генерал Ермаковтың оперативті әскерлер тобының құрамында болып, жаудың 2-ші танк армиясының шабуылдарын тежеп тұрды.
1942
1942 жылдың 27 наурызынан бастап майор Ғалий Әділбекұлы Әділбеков - 121 жеке танк бригадасы командирінің орынбасары. Оның қарулас жолдасы Якубовский И.И. (болашақта Маршал, екі мәрте Кеңес Одағының Батыры, Варшава Шартына қатысушы мемлекеттердің Біріккен Қарулы Күштерінің бас қолбасшысы) өзінің естелігінде былай деп жазды:
«Ол кездегі армияда корпустың басында генерал-майорлар М.И.Зинкович пен Ф.Н.Рудкин сияқты тәжірибелі командирлер болды. Бригада, полк, батальон командирлерінің де жауынгерлік тәжірибесі мол еді... Мен осы жерде осы командирлердің бірі туралы айтқым келеді. Әділбеков подполковник Ғ.Ә., ұлты қазақ. Біз Ғалий Әділбекұлын 1942 жылдың қаңтарынан бері 121 танк бригадасының қатарында бірге қызмет етіп, соғысу сәтінен бастап білдік. Оның керемет моральдық және жауынгерлік қасиеттері болды: ұйымдастырушылық қабілеті, ерік-жігері, фашистерге қарсы күресте қорқынышты білмеді. Сонымен қатар, ол барлық сарбаздар мен офицерлерді жеңген ең қарапайым адам болды. Әскерде ол, бұрынғы панасыз, балалар үйінің баласы, 1925 жылы ерікті ретінде келген. Әскери училищені бітіргеннен кейін Қарақұм құмында қарақшылармен шайқастарға қатысқан. Ол жараланып, қызметке оралды. Ұлы Отан соғысын танк батальонының командирі болып бастады. 1942 жылы ақпанда Қызыл Ту орденімен марапатталды. Ол басқарған батальон жаудың жиырмадан астам танкі мен броньды машиналарын, он танкке қарсы зеңбіректерін және бірнеше ротасын жойды. Офицер шайқаста байсалдылығын жоғалтқан емес, қол астындағылардың жеңіске деген сенімін қалай ояту керектігін білді, оларды ерлік пен жоғары жауынгерлік рухтың жеке үлгісімен толқытты».
Мұнда Иван Игнатьевич 1941 жылдың шілде-қыркүйек-қазан айларындағы Витебск түбіндегі, Брянск майданындағы Трубчевскийдегі шайқастар туралы айтты.
1942 жылдың мамыр-тамыз айларында Ғалий Әділбекұлы Мәскеуде командалық құрамның академиялық біліктілігін арттыру курстарында оқыды, содан кейін 47 танк бригадасын (II ф.) құрумен айналысты.
Соғысты капитан шенінде бастап, 1942 жылдың жазында ол подполковник болды.
1942 жылдың 19 қыркүйегінен 21 қазанына дейін подполковник Әділбеков - 47 жеке танк бригадасының (II ф.) командирі. Ол Екінші дүниежүзілік соғыста Орта Азияның барлық халықтарынан жеке танк бригадасын басқарған жалғыз қазақ болды. Командалық сипаттамадан:
«Бригаданың майданға аттануы кезінде Ғ.Әділбековтың танктері Морозовский стансасы ауданында күтпеген жерден жаумен соқтығысты, бірақ топтасып, оған айтарлықтай зиян келтірді...»
Бұл эпизод Сталинград шайқасы кезеңіне жатады. Осы ұрыстарда Ғалий Әділбекұлы қайтадан жараланып, отқа оранған танк ішінен шығып, аман қалады. «Сталинградты қорғағаны үшін» медалімен марапатталған. Бригада командирі Әділбеков ауыр жарақат алғаннан кейін бірден 47-ші бригада таратылып, 139-шы танк полкіне айналды.
1943
1942 жылдың қазан айының аяғынан 1943 жылдың 21 қазанына дейін ол 47 жеке гвардиялық бұзып өту танк полкінің командирі болды. Кеңес Одағының Батыры (1943), танк әскерінің генерал-майоры, 9-механикаландырылған корпустың қолбасшысы К.А.Малыгин былай деп еске алды:
«Подполковник Ғ.Ә.Әділбековтің 47-гвардиялық танк полкі бірден үздік атанды…»
Сумы-Прилуки майдандық шабуыл операциясының дамуымен 1943 жылдың 21 қыркүйегінде Ғалий Әділбекұлының 47 жеке гвардиялық танк полкі (генерал-лейтенант П.С.Рыбалконың 3 гвардиялық танк армиясының озық бөлімшелерінің құрамында) Днепрге дейін жарып өтті. 23 қыркүйектен бастап Кеңес әскерлері ұстап тұру және кеңейту үшін кескілескен шайқастарды жүргізді. Букрин плацдармы үшін шайқастар тарихқа осындай қанды операциялардың бірі ретінде енді. Днепрдің оң жағалауындағы басып алынған жер учаскесінде күшейе түскен ұрыстар басталды. 1943 жылы қазанда Букрин плацдармынан кеңес әскерлері Киевті азат ету үшін екі рет шабуылға шықты, бірақ нәтиже болмады. 1943 жылдың 21 қазанында Букрин плацдармында Днепрді кесіп өту және Киевті азат ету кезінде гвардия подполковнигі Ғ.Ә. Әділбеков Украинадағы Луковицы қыстағы маңында танк шайқасында қаза тапты. Ол қайтыс болған кезде Гвардиялық подполковник – жеке гвардиялық танк полкінің командирі шеніндегі Орталық Азия халықтарының жалғыз өкілі болды.
Отбасы
- Жұбайы – Әділбекова Меңжиан Ілиясқызы (туған кездегі есімі Валиева, 9 жастан жетім) 1912 жылы туған (Алтай өлкесі, Славгород ауданы, Назаровка ауылы)
- Ұлы – Әлім Ғалиұлы Әділбеков 1938 жылы Түменде туған, Қырғыз ССР Ауыл шаруашылығы министрлігінің басқармасының меңгерушісі, Қырғыз КСР Мемлекеттік еңбек комитетінің алқа мүшесі, Қазақ КСР Мемлекеттік жоспарлау комитетінің Еңбекті ғылыми ұйымдастыру республикалық салааралық орталығының директоры, Қазақстан Республикасы Еңбек министрінің бірінші орынбасарының кеңесшісі.
- Қызы – Әділбекова Роза Ғалиқызы 1929 жылы туған, Орыс тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі.
- Асырап алған қызы – Ахмадиева Фарида Шәкірқызы 1924 жылы туған, Еңбек мұғалімі.
Марапаттары
- «Сталинградты қорғағаны үшін» медалі (1943 ж. шілде)
- Қызыл Ту ордені (13.02.1942 ж.)
- Қызыл Ту ордені (қайтыс болғаннан кейін 1943 ж.)
- Есімі қашалған сағат (1943 ж. қыркүйек)
Тарихи мұра
Мұражай - Украина
Сыртқы медиафайлдар | |
---|---|
War mass grave Galiy Adilbekovich Adilbekov Guards unit lieutenant colonel | |
Mass grave in the village of Lukovitsa, Kanevsky district | |
Mass grave in the village of Lukovitsa, Kanevsky district |
Гвардия подполковнигі Ғ.Ә.Әділбеков Украинаның Киев облысы, Переяславский ауданы, Луковицы селосындағы жаппай зиратқа жерленді. Мектепте Әскери даңқ мұражайы құрылды, онда командир Ғ.Ә.Әділбековке қатысты жәдігерлер сақталады.
Мұражай - Алматы
Алматыдағы округтік офицерлер үйінде аты аңызға айналған дивизия командирінің қызы Валентина Панфилова құрған мұражайда Ғ.Ә. Әділбековке арналған жеке стенд бар.
Ғ.Ә. Әділбеков талай шайқастарда ерекше көзге түсіп, танктік ұрыстың нағыз шебері екенін дәлелдеді, бірақ оған Кеңес Одағының Батыры атағы берілмеді. Қазақстанда, Ресейде, Беларусьте, Украинада бірде-бір көше мен мектепке оның есімі берілген жоқ. Оның есімі мектеп оқулықтарында да, қазақстандықтардың Ұлы Отан соғысына қатысқаны туралы кітаптарда да жоқ.
Қызықты деректер
Ғ.Ә. Әділбеков Сталин атындағы Қарулы Күштер Әскери академиясын бітірген жалғыз қазақ болды.
Г.Ә.Әділбеков – қайтыс болған кезде гвардия подполковнигі – жеке гвардиялық танк полкінің командирі шеніндегі Орталық Азия халықтарының жалғыз өкілі.
Командирдің жауынгерлік жұмысы
- 121-ші танк бригадасының командирлері, сол жақта бригада командирінің орынбасары, майор Ғ.А.Әділбеков. 1942 жылдың көктемі
- 121-ші танк бригадасы командирінің орынбасары Ғалий Әділбекұлы Әділбеков - оң жақтан екінші
- 121-ші бригада бригада командирінің орынбасары. Подполковник Г.Ә.Әділбеков танк офицерлерімен, сол жақтан екінші, 1942 ж.
- Гвардия подполковнигі Г.А.Әділбеков, 47-ші жеке танк бригадасының командирі, қайтыс болғанға дейінгі соңғы сурет, 1943 ж.
Дереккөздер
- «Алаш айнасы» (№193), бет 4, 31.10.2009 жыл «Гвардиялық танк полкінің қолбасшысы Ғали Әділбеков» // «Халық Батырын» іздейміз / Тілеу КӨЛБАЕВ, тарихғылымының докторы, профессор, ҚР Гӯманитарлық ғылымдар академиясының академигі, ҚР.
- Денис Соловьев Командиры механизированных, мотоброневых, мотострелковых, танковых бригад Красной Армии 1935-1945 гг. // Анықтамалар, Әскери / Арнайы қызметтер / Адильбеков Г.А. советский военачальник — 2021. — ISBN 978-5-532-95528-8.
- Форум Поисковых Движений. Мурылев о Гвардии подполковнике Адильбекове Г.А.
- «Вечерняя Москва» (№210), страница 2, от 5.09.1941 г. «ТАНКИСТЫ» / ГЕРОИ ОТЕЧЕСТВЕННОЙ ВОИНЫ / капитан Адильбеков.
- «Известия» № 217 (7593) от 13.09.1941 г. «Танковая атака» / Действующая армия, 12 сентября. (От спец. корр. «Известий») / капитан Адильбеков.
- Адильбеков Галий Адильбекович :: Наградной лист МАРАПАТТАУ ПАРАҒЫ.
- Героико-патриотический форум: Командиры танковых полков АДИЛЬБЕКОВ Галий Адильбекович
- Адильбеков Г. А. :: Учетно-послужная картотека / Присвоенное военное звание.
- 47 жеке танк бригадасының (II ф.) Командирі
- Маршал Якубовскийдің хаты
- Малыгин К. А. «В центре боевого порядка». — М.: Воениздат, 1986 —76 с.
- Адильбеков Галей Адильбекович 1908 г.р. // ОБД «Подвиг народа»
Әдебиет
Энциклопедиялар мен анықтамалықтар
- К.А. Калашников, В.И. Феськов, В.И. Голиков «Красная Армия в победах и поражениях 1941-1945 гг.» // Әскери тарих — Томск: Издательство Томского Университета, 2003. — P. 246. — 619 p. — ISBN 5-7511-1624-0.
- Денис Юрьевич Соловьев «Командиры механизированных, мотоброневых, мотострелковых, танковых бригад Красной Армии 1935-1945 гг.» // Анықтамалар, Әскери / Арнайы қызметтер — 2021 Т. 1. — ISBN 978-5-532-95528-8.
- Виктор Рассохин, Сергей Рассохин «Танки в крови» // — Орёл: «Картуш», 2020. — 272. — 608 p. — ISBN 978-5-9708-0848-1.
Әскери естеліктер
- Джетпысбаев Б. «Путь солдата». — Издательство «Казахстан». Алма-Ата, 1972..
- Малыгин К. А. «В центре боевого порядка». — М.: Воениздат, 1986..
- Якубовский И.И. «Земля в огне». — М., Воениздат, 1975..
- С.Д. Воронин, Т.Н. Горяева, Н.К. Дрезгунова «Музы в шинелях. Советская интеллигенция в годы Великой Отечественной войны. Документы, тексты, воспоминания» // Великая Отечественная война / Командир Адильбеков — Москва: РОССПЭН, 2006. — Б. 149. — P. 151-152. — 398 p. — ISBN 5-8243-0675-3.
Соғыс жылдар шежіресі 1941 ж
- «Вечерняя Москва» (№210), страница 2, от 5.09.1941 г. «ТАНКИСТЫ» / ГЕРОИ ОТЕЧЕСТВЕННОЙ ВОИНЫ / капитан Адильбеков.
- «Известия» № 217 (7593) от 13.09.1941 г. «Танковая атака» / Действующая армия, 12 сентября. (От спец. корр. «Известий»).
Басқа басылымдар
- «Новая газета» (НА ВСТРЕЧУ ПОБЕДЕ-специальный проект "новой") № 26 (2313) 16.03.2015
- «Казахстанцы в боях за свободу Украины и Молдавии, 1941-1944 гг.» / П. С. Белан. - Алма-Ата : Наука, 1984. - с. 59—60, 168 с..
- Қазақ ССР Ғылым академиясының хабаршысы, 1'1985..
- Издательский дом «Вечерний Бишкек» «Мой дед — командир гвардейского полка — погиб под Киевом».
- «Вечерний Бишкек» Моя история о войне: Внук Галия Адильбекова ищет внуков маршала Якубовского.
- Светлана Лаптева: «Он не знал страха в бою» / Издательский дом “Вечерний Бишкек”. Пятница, 23 апреля 2021 года. №15 (11720)
- Адильбеков Галий Адильбекович // ЖЕҢІМПАЗДАР / «Tengrinews» ақпараттық портал
- Гвардиялық танк полкінің қолбасшысы Ғали Әділбеков / «Халық Батырын» іздейміз / «Алаш айнасы» жұма, 18.06.2010
Хат
- письмо Маршала Якубовского - Первого зам. Министра обороны СССР семье Г.А.Адильбекова.
Бейне
- «Внук подполковника-танкиста Адильбекова ищет внуков маршала Якубовского и его однополчан» / «Вечерний Бишкек» // видео «YouTube»
- «Неизвестный танкист-ас, казах Галий Адильбеков» / Цифровая Астана // видео «YouTube»
- «Офицеры-казахи Второй Мировой» / Тарихшы, профессор Қайдар Алдажұманов // видео
- «Информацию про этого Казаха танкиста-аса скрывали» // видео «YouTube»
- «Он смог вывести своих танкистов из котла, сохранив все машины осенью 1941 года» / «Наша история это Гордость» // видео «YouTube»
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ғalij Әdilbekuly Әdilbekov 1 kantar 1908 zhyl 21 kazan 1943 zhyl kenestik әskeri kolbasshy Ұly Otan sogysyna katyskan tank әskerinin oficeri tankpen urys zhүrgizudin sheberi kazak gvardiya podpolkovnigi Stalingradty korgagany үshin medalimen 1943 eki ret Қyzyl Tu ordenimen 1942 1943 marapattalgan Kievti azat etu kezinde shajkasta kaza tapty Ғalij Әdilbekuly ӘdilbekovGvardii podpolkovnik Adilbekov G A komandir otdelnogo gvardejskogo 47 go tankovogo polka proryvaLakap atyShan timesTugan kүni1 kantar 1908 1908 01 01 Tugan zheriSemej guberniyasy Belagash bolysynyn Қyzylkum auylyҚajtys bolgan kүni21 kazan 1943 1943 10 21 35 zhas Қajtys bolgan zheriKiev oblysy Pereyaslavskij Kanevskij audany KSROMemleket KSROӘsker tүriTank әskeriAtagygvardiya podpolkovnigiӘskeri bolimi51 tank diviziyasy 110 tank diviziyasy 141 tank brigadasy 121 tank brigadasyBaskardy47 zheke tank brigadasy 47 gvardiyalyk tank polkiShajkasyҰly Otan Sogysy Mәskeu shajkasy Stalingrad shajkasy MarapattaryҒalij Әdilbekuly Әdilbekov OrtakkordaSyrtky mediafajldarAlmaty kalasynyn Әskeri tarihi murazhajy Ғalij ӘdilbekulyҒalij Әdilbekuly ӘdilbekovAlmaty kalasynyn Әskeri tarihi murazhajy Ғ Ә ӘdilbekovӨmirbayany1908 zhyly 1 kantarda Semej guberniyasy Belagash bolysyndagy Қyzylkum auylynda tugan Ұlty bojynsha Қazak Orta zhүzdin Argyn tajpasynyn Tobykty ruynan 1917 zhyldan kejin Ғaliya Әdilbekulynyn әkesi Semejdegi pristanda zhүk tieushi anasy үj sharuasyndagy әjel bolgan Olar Semej kalasy Bolotnaya koshesi 76 үjde turgan Anasy 1921 zhyly kajtys bolady Әkesi zharakat algannan kejin mүgedek bolyp kalady zhana zhumysty Aktobe auylynda tabady Ғalij Әdilbekuly Қyzyl Armiya kataryna kosylganga dejin Semej sabyn zauytynda zhumysshy 1922 zh nauryz karasha panasyz bala 1922 zh karasha zheltoksan 3 balalar үjinin tәrbielenushisi boldy 1923 zh kantar kyrkүjek 1923 1925 zhyldary Orynbordagy 3 synyptyk olkelik kazak zhasospirimder mektebinde okyp shygady Sogyska dejingi kyzmet Қyzmet barysynda atty әsker zhәne oku tank vzvodyn oku zhattygu zhәne zheke tank rotasyn tank batalonyn baskardy Ғalij Әdilbekuly 1925 zhyly Қyzyl Armiya kataryna oz erkimen attandy Kop uzamaj ol әskeri uchilishege okuga zhiberildi 1928 zhyly ol birinshi shygarylymmen Tashkenttegi V I Lenin atyndagy Birikken Orta Aziya әskeri mektebin sәtti bitiredi de 43 atty әsker polkinin kuramyna alynady 1928 1933 zhzh osy polktegi vzvod komandiri bolady 1930 zhyly Tүrikmen KSR aumagyndagy Қarakumda shajkastarga katyskan basynan zharakat alady zhәne on koly synady Emdelip shykkannan kejin kyzmetke kajta oralady 1931 zhyly Leningradtyn Zhogary oficerlik brondy tank mektebinde kajta dayarlaudan otedi Ekinshi dүniezhүzilik sogys bastalganga dejin ol Mәskeudegi I V Stalin atyndagy Brondy tank әskerleri akademiyasynda okydy tank rotasyn baskardy Ғ Ә Әdilbekov osy akademiyany bitirgen zhalgyz kazak edi Ұly Otan sogysy 1941 Ұly Otan sogysynyn basynan bastap belsendi armiyanyn kuramynda boldy 102 tank polkindegi tank batalonynyn komandiri retinde kyzmetin bastady Bul polk sogyska dejin 51 tank diviziyasynyn kuramynda boldy sogystyn algashky ajlarynda 110 tank diviziyasy bolyp kajta kurylady zhәne Kursk oblysynyn Dmitrievskij audanynda ornalaskan edi Shildenin basynda polk Pskov oblysyna kiredi 9 shildede үshin shajkaska tartylady Shildenin ayagynda bүkil diviziyamen Smolenskige zhol ashu zhәne korshalgan әskerlerdi bosatu maksatymen nemistin 7 tank diviziyasyna karsy urystarga katysady Kүzdin keluimen 110 tank diviziyasy 141 zhәne 142 tank brigadalary bolyp ekige bolinedi Ғ Ә Әdilbekov 141 tank brigadasynda auyr zhәne ortasha tankterdin 1 tank batalonyn baskardy Sogystyn basynda ak onyn esimi KSRO n eki ortalyk gazetinde atalgan bolatyn 5 kyrkүjekte Vechernyaya Moskva zhәne 13 kyrkүjekte Izvestiya gazetterinde makalalar zhariyalandy Vitebsk Trubchevsk tүbindegi shajkastarda ol askan erlikpen sogysady kelesi zhyly osy erligi үshin ol algashky marapatyn alady 31 tamyz ben 8 kyrkүjek aralygynda Trubchevskiden batyska karaj 18 shakyrym zherde Guderiannyn 47 shi korpusynyn basym bolgan kүshteri 300 den astam tank zhәne Kenesterdin 141 shi tank brigadasy men 108 shi tank diviziyasy 200 ge zhuyk tank arasynda shajkas oryn aldy Nәtizhesinde Guderiannyn әr bes tankinin torteui kiratyldy 16 eldi meken bosatyldy Birak karsy shabuyldyn nәtizhesinde Ғ Ә Әdilbekovtin tank batalony korshauga alyndy Sonda da ol zhauyngerlik tapsyrmany oryndaudy zhalgastyrdy Sany ajtarlyktaj asyp tүsken zhaudyn tank kolonnasyn talkandagan batalon zhaudyn tylyn ojrandap korshaudan shajkaspen shykkan Nemis shabuyldaryn tezheu barysynda Ғ Ә Әdilbekov kyzmet etken 141 shi tank brigadasy әbden kansyrap onyn kaldyktary 121 shi tank brigadasyna kosyldy 1941 zhyldyn kazan ajynyn ayagynan 1942 zhyldyn akpanyna dejin major Ғ Ә Әdilbekov Ontүstik Batys majdanynyn 121 tank brigadasyndagy 121 tank polkinin komandiri boldy kүzde kolbasshylyk tarapynan Zamkombrig lauazymyna usynylgan edi Қazan ajynda brigada general Ermakovtyn operativti әskerler tobynyn kuramynda bolyp zhaudyn 2 shi tank armiyasynyn shabuyldaryn tezhep turdy 1942 1942 zhyldyn 27 nauryzynan bastap major Ғalij Әdilbekuly Әdilbekov 121 zheke tank brigadasy komandirinin orynbasary Onyn karulas zholdasy Yakubovskij I I bolashakta Marshal eki mәrte Kenes Odagynyn Batyry Varshava Shartyna katysushy memleketterdin Birikken Қaruly Kүshterinin bas kolbasshysy ozinin esteliginde bylaj dep zhazdy Ol kezdegi armiyada korpustyn basynda general majorlar M I Zinkovich pen F N Rudkin siyakty tәzhiribeli komandirler boldy Brigada polk batalon komandirlerinin de zhauyngerlik tәzhiribesi mol edi Men osy zherde osy komandirlerdin biri turaly ajtkym keledi Әdilbekov podpolkovnik Ғ Ә ulty kazak Biz Ғalij Әdilbekulyn 1942 zhyldyn kantarynan beri 121 tank brigadasynyn katarynda birge kyzmet etip sogysu sәtinen bastap bildik Onyn keremet moraldyk zhәne zhauyngerlik kasietteri boldy ujymdastyrushylyk kabileti erik zhigeri fashisterge karsy kүreste korkynyshty bilmedi Sonymen katar ol barlyk sarbazdar men oficerlerdi zhengen en karapajym adam boldy Әskerde ol buryngy panasyz balalar үjinin balasy 1925 zhyly erikti retinde kelgen Әskeri uchilisheni bitirgennen kejin Қarakum kumynda karakshylarmen shajkastarga katyskan Ol zharalanyp kyzmetke oraldy Ұly Otan sogysyn tank batalonynyn komandiri bolyp bastady 1942 zhyly akpanda Қyzyl Tu ordenimen marapattaldy Ol baskargan batalon zhaudyn zhiyrmadan astam tanki men brondy mashinalaryn on tankke karsy zenbirekterin zhәne birneshe rotasyn zhojdy Oficer shajkasta bajsaldylygyn zhogaltkan emes kol astyndagylardyn zheniske degen senimin kalaj oyatu kerektigin bildi olardy erlik pen zhogary zhauyngerlik ruhtyn zheke үlgisimen tolkytty Munda Ivan Ignatevich 1941 zhyldyn shilde kyrkүjek kazan ajlaryndagy Vitebsk tүbindegi Bryansk majdanyndagy Trubchevskijdegi shajkastar turaly ajtty 1942 zhyldyn mamyr tamyz ajlarynda Ғalij Әdilbekuly Mәskeude komandalyk kuramnyn akademiyalyk biliktiligin arttyru kurstarynda okydy sodan kejin 47 tank brigadasyn II f kurumen ajnalysty Sogysty kapitan sheninde bastap 1942 zhyldyn zhazynda ol podpolkovnik boldy 1942 zhyldyn 19 kyrkүjeginen 21 kazanyna dejin podpolkovnik Әdilbekov 47 zheke tank brigadasynyn II f komandiri Ol Ekinshi dүniezhүzilik sogysta Orta Aziyanyn barlyk halyktarynan zheke tank brigadasyn baskargan zhalgyz kazak boldy Komandalyk sipattamadan Brigadanyn majdanga attanuy kezinde Ғ Әdilbekovtyn tankteri Morozovskij stansasy audanynda kүtpegen zherden zhaumen soktygysty birak toptasyp ogan ajtarlyktaj ziyan keltirdi Bul epizod Stalingrad shajkasy kezenine zhatady Osy urystarda Ғalij Әdilbekuly kajtadan zharalanyp otka orangan tank ishinen shygyp aman kalady Stalingradty korgagany үshin medalimen marapattalgan Brigada komandiri Әdilbekov auyr zharakat algannan kejin birden 47 shi brigada taratylyp 139 shy tank polkine ajnaldy 1943 1942 zhyldyn kazan ajynyn ayagynan 1943 zhyldyn 21 kazanyna dejin ol 47 zheke gvardiyalyk buzyp otu tank polkinin komandiri boldy Kenes Odagynyn Batyry 1943 tank әskerinin general majory 9 mehanikalandyrylgan korpustyn kolbasshysy K A Malygin bylaj dep eske aldy Podpolkovnik Ғ Ә Әdilbekovtin 47 gvardiyalyk tank polki birden үzdik atandy Sumy Priluki majdandyk shabuyl operaciyasynyn damuymen 1943 zhyldyn 21 kyrkүjeginde Ғalij Әdilbekulynyn 47 zheke gvardiyalyk tank polki general lejtenant P S Rybalkonyn 3 gvardiyalyk tank armiyasynyn ozyk bolimshelerinin kuramynda Dneprge dejin zharyp otti 23 kyrkүjekten bastap Kenes әskerleri ustap turu zhәne kenejtu үshin keskilesken shajkastardy zhүrgizdi Bukrin placdarmy үshin shajkastar tarihka osyndaj kandy operaciyalardyn biri retinde endi Dneprdin on zhagalauyndagy basyp alyngan zher uchaskesinde kүsheje tүsken urystar bastaldy 1943 zhyly kazanda Bukrin placdarmynan kenes әskerleri Kievti azat etu үshin eki ret shabuylga shykty birak nәtizhe bolmady 1943 zhyldyn 21 kazanynda Bukrin placdarmynda Dneprdi kesip otu zhәne Kievti azat etu kezinde gvardiya podpolkovnigi Ғ Ә Әdilbekov Ukrainadagy Lukovicy kystagy manynda tank shajkasynda kaza tapty Ol kajtys bolgan kezde Gvardiyalyk podpolkovnik zheke gvardiyalyk tank polkinin komandiri shenindegi Ortalyk Aziya halyktarynyn zhalgyz okili boldy OtbasyZhubajy Әdilbekova Menzhian Iliyaskyzy tugan kezdegi esimi Valieva 9 zhastan zhetim 1912 zhyly tugan Altaj olkesi Slavgorod audany Nazarovka auyly Ұly Әlim Ғaliuly Әdilbekov 1938 zhyly Tүmende tugan Қyrgyz SSR Auyl sharuashylygy ministrliginin baskarmasynyn mengerushisi Қyrgyz KSR Memlekettik enbek komitetinin alka mүshesi Қazak KSR Memlekettik zhosparlau komitetinin Enbekti gylymi ujymdastyru respublikalyk salaaralyk ortalygynyn direktory Қazakstan Respublikasy Enbek ministrinin birinshi orynbasarynyn kenesshisi Қyzy Әdilbekova Roza Ғalikyzy 1929 zhyly tugan Orys tili men әdebieti pәninin mugalimi Asyrap algan kyzy Ahmadieva Farida Shәkirkyzy 1924 zhyly tugan Enbek mugalimi Ғ Ә Әdilbekovtin marapattau kuzhaty 1942 zhyly 27 kantardaMarapattary Stalingradty korgagany үshin medali 1943 zh shilde Қyzyl Tu ordeni 13 02 1942 zh Қyzyl Tu ordeni kajtys bolgannan kejin 1943 zh Esimi kashalgan sagat 1943 zh kyrkүjek Tarihi muraMurazhaj Ukraina Syrtky mediafajldarWar mass grave Galiy Adilbekovich Adilbekov Guards unit lieutenant colonelMass grave in the village of Lukovitsa Kanevsky districtMass grave in the village of Lukovitsa Kanevsky district Gvardiya podpolkovnigi Ғ Ә Әdilbekov Ukrainanyn Kiev oblysy Pereyaslavskij audany Lukovicy selosyndagy zhappaj ziratka zherlendi Mektepte Әskeri dank murazhajy kuryldy onda komandir Ғ Ә Әdilbekovke katysty zhәdigerler saktalady Murazhaj Almaty Almatydagy okrugtik oficerler үjinde aty anyzga ajnalgan diviziya komandirinin kyzy Valentina Panfilova kurgan murazhajda Ғ Ә Әdilbekovke arnalgan zheke stend bar Ғ Ә Әdilbekov talaj shajkastarda erekshe kozge tүsip tanktik urystyn nagyz sheberi ekenin dәleldedi birak ogan Kenes Odagynyn Batyry atagy berilmedi Қazakstanda Resejde Belaruste Ukrainada birde bir koshe men mektepke onyn esimi berilgen zhok Onyn esimi mektep okulyktarynda da kazakstandyktardyn Ұly Otan sogysyna katyskany turaly kitaptarda da zhok Қyzykty derekterҒ Ә Әdilbekov Stalin atyndagy Қaruly Kүshter Әskeri akademiyasyn bitirgen zhalgyz kazak boldy G Ә Әdilbekov kajtys bolgan kezde gvardiya podpolkovnigi zheke gvardiyalyk tank polkinin komandiri shenindegi Ortalyk Aziya halyktarynyn zhalgyz okili Komandirdin zhauyngerlik zhumysy121 shi tank brigadasynyn komandirleri sol zhakta brigada komandirinin orynbasary major Ғ A Әdilbekov 1942 zhyldyn koktemi 121 shi tank brigadasy komandirinin orynbasary Ғalij Әdilbekuly Әdilbekov on zhaktan ekinshi 121 shi brigada brigada komandirinin orynbasary Podpolkovnik G Ә Әdilbekov tank oficerlerimen sol zhaktan ekinshi 1942 zh Gvardiya podpolkovnigi G A Әdilbekov 47 shi zheke tank brigadasynyn komandiri kajtys bolganga dejingi songy suret 1943 zh Derekkozder Alash ajnasy 193 bet 4 31 10 2009 zhyl Gvardiyalyk tank polkinin kolbasshysy Ғali Әdilbekov Halyk Batyryn izdejmiz Tileu KӨLBAEV tarihgylymynyn doktory professor ҚR Gӯmanitarlyk gylymdar akademiyasynyn akademigi ҚR Denis Solovev Komandiry mehanizirovannyh motobronevyh motostrelkovyh tankovyh brigad Krasnoj Armii 1935 1945 gg Anyktamalar Әskeri Arnajy kyzmetter Adilbekov G A sovetskij voenachalnik 2021 ISBN 978 5 532 95528 8 Forum Poiskovyh Dvizhenij Murylev o Gvardii podpolkovnike Adilbekove G A Vechernyaya Moskva 210 stranica 2 ot 5 09 1941 g TANKISTY GEROI OTEChESTVENNOJ VOINY kapitan Adilbekov Izvestiya 217 7593 ot 13 09 1941 g Tankovaya ataka Dejstvuyushaya armiya 12 sentyabrya Ot spec korr Izvestij kapitan Adilbekov Adilbekov Galij Adilbekovich Nagradnoj list MARAPATTAU PARAҒY Geroiko patrioticheskij forum Komandiry tankovyh polkov ADILBEKOV Galij Adilbekovich Adilbekov G A Uchetno posluzhnaya kartoteka Prisvoennoe voennoe zvanie 47 zheke tank brigadasynyn II f Komandiri Marshal Yakubovskijdin haty Malygin K A V centre boevogo poryadka M Voenizdat 1986 76 s Adilbekov Galej Adilbekovich 1908 g r OBD Podvig naroda ӘdebietEnciklopediyalar men anyktamalyktar K A Kalashnikov V I Feskov V I Golikov Krasnaya Armiya v pobedah i porazheniyah 1941 1945 gg Әskeri tarih Tomsk Izdatelstvo Tomskogo Universiteta 2003 P 246 619 p ISBN 5 7511 1624 0 Denis Yurevich Solovev Komandiry mehanizirovannyh motobronevyh motostrelkovyh tankovyh brigad Krasnoj Armii 1935 1945 gg Anyktamalar Әskeri Arnajy kyzmetter 2021 T 1 ISBN 978 5 532 95528 8 Viktor Rassohin Sergej Rassohin Tanki v krovi Oryol Kartush 2020 272 608 p ISBN 978 5 9708 0848 1 Әskeri estelikter Dzhetpysbaev B Put soldata Izdatelstvo Kazahstan Alma Ata 1972 Malygin K A V centre boevogo poryadka M Voenizdat 1986 Yakubovskij I I Zemlya v ogne M Voenizdat 1975 S D Voronin T N Goryaeva N K Drezgunova Muzy v shinelyah Sovetskaya intelligenciya v gody Velikoj Otechestvennoj vojny Dokumenty teksty vospominaniya Velikaya Otechestvennaya vojna Komandir Adilbekov Moskva ROSSPEN 2006 B 149 P 151 152 398 p ISBN 5 8243 0675 3 Sogys zhyldar shezhiresi 1941 zh Vechernyaya Moskva 210 stranica 2 ot 5 09 1941 g TANKISTY GEROI OTEChESTVENNOJ VOINY kapitan Adilbekov Izvestiya 217 7593 ot 13 09 1941 g Tankovaya ataka Dejstvuyushaya armiya 12 sentyabrya Ot spec korr Izvestij Baska basylymdar Novaya gazeta NA VSTREChU POBEDE specialnyj proekt novoj 26 2313 16 03 2015 Kazahstancy v boyah za svobodu Ukrainy i Moldavii 1941 1944 gg P S Belan Alma Ata Nauka 1984 s 59 60 168 s Қazak SSR Ғylym akademiyasynyn habarshysy 1 1985 Izdatelskij dom Vechernij Bishkek Moj ded komandir gvardejskogo polka pogib pod Kievom Vechernij Bishkek Moya istoriya o vojne Vnuk Galiya Adilbekova ishet vnukov marshala Yakubovskogo Svetlana Lapteva On ne znal straha v boyu Izdatelskij dom Vechernij Bishkek Pyatnica 23 aprelya 2021 goda 15 11720 Adilbekov Galij Adilbekovich ZhEҢIMPAZDAR Tengrinews akparattyk portal Gvardiyalyk tank polkinin kolbasshysy Ғali Әdilbekov Halyk Batyryn izdejmiz Alash ajnasy zhuma 18 06 2010Hat pismo Marshala Yakubovskogo Pervogo zam Ministra oborony SSSR seme G A Adilbekova Bejne Vnuk podpolkovnika tankista Adilbekova ishet vnukov marshala Yakubovskogo i ego odnopolchan Vechernij Bishkek video YouTube Neizvestnyj tankist as kazah Galij Adilbekov Cifrovaya Astana video YouTube Oficery kazahi Vtoroj Mirovoj Tarihshy professor Қajdar Aldazhumanov video Informaciyu pro etogo Kazaha tankista asa skryvali video YouTube On smog vyvesti svoih tankistov iz kotla sohraniv vse mashiny osenyu 1941 goda Nasha istoriya eto Gordost video YouTube