Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Чероки немесе чироки ( ᏣᎳᎩ [dʒalaˈɡî], ағылш. Cherokee) — Солтүстік Америкадағы (АҚШ) үндіс халқы.
| Чероки | |
 Секвойя. Чероки тайпасының көсемі, чероки буындық әліпбиін жасады | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
| 299 862 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
Тарихы
Чероки бір кездері қазіргі Теннеси мен Солтүстік Каролина штаттарының аумағында Аппалач тауларының оңтүстігінің екі баурайында өмір сүрген.
Чероки қоғамы мен мәдениеті туралы XIX ғасырға дейін белгілі болғанның бәрі американдық жазушы Джон Ховард Пэйн жазбаларынан алынған. Оның жазбасында тайпа өкілдерінің қоғамның дәстүрлі құрылымы туралы есебі баяндалған, онда «ақ» топтағы жасы үлкен адамдар жеті кландардың өкілі болды. Пейннің айтуынша, бұл адамдар сауықтыру, тазарту және дұға ету сияқты діни іс-шараларға жауапты болған және осы топтағы орындар мұрагерлікпен беріліп отырған. «Қызыл» деп аталған тағы бір жас топ әскери іс-әрекетке жауапты болды. Әскери әрекет «кір» деп аталды, сондықтан шайқастан кейін оның қатысушылары қалыпты өмірге оралу үшін «ақ» топтың өкілдерінен тазару салт жораларынан етуі керек болды. Бұл иерархия XVIII ғасырға дейін жоғалып кетті. Оның жоғалу себептері талқыланды: қылмыс жасай бастаған Ani-kutani (чероки - ᎠᏂᎫᏔᏂ, Ani- - бір топ адамды білдіретін приставка; -kutani бөлігінің мағынасы белгісіз) деп аталатын черокилердің діни қызметкерлерге қарсы көтерілісінен кейін иерархия жоғалып кетті деп болжалды.
Ерте чероки мәдениеті туралы білімнің тағы бір маңызды көзі - XIX ғасырда емшілер жазған didanvwisgi деп аталатын материалдар. Материалдар 1820 жылы Секвойяның тілге арналған буындық әліпбиін жасаған соң құрылды. Бастапқыда бұл материалдарды тек didanvwisgi қолданған, өйткені олар (материалдар) ерекше күшке ие деп есептелген. Кейін жазбаларды чероки тайпасының басқа өкілдері кеңінен қолдана бастады.
Черокидің алғаш көрген еуропалықтар - испандықтар болды. Бұл 1540 жылы болды, әйгілі конкистадор Эрнандо де Сото осы испан экспедициясына қатысқан. 1566 жылы испандықтар қайтадан чероки жеріне келді. Бұл жерде 1690 жылға дейін оларда шағын кен орындары мен қорытатын жерлері болған. Чероки жерінде қымбат металдардың жоқтығына көз жеткізген испандықтар оларға деген қызығушылықты жоғалтты. 1629 жылы Чероки және ағылшын көпестері өкілдері арасында бірінші кездесу өтті, олар батысқа Аппалач тауларына қарай жылжи бастады. Британдық елді мекендер пайда болғаннан кейін байланыстар тұрақты бола бастады.
XVIII ғасыр
XVIII ғасырда чероки көршілес үндіс тайпаларымен және ақ отарлаушылармен қарқынды соғыстар жүргізді. Бастапқыда, француздарға қарсы британдықтармен одақта, содан кейін британдықтардың өздеріне қарсы және ғасырдың соңында американдық колонизаторларға қарсы британдық лоялисттермен одақта. Черокилердің ақтарға қарсы соғыстарда айтарлықтай шығынға ұшырады, бірақ ХІХ ғасырдың басында олар Америка Құрама Штаттарының оңтүстік-шығысындағы кең құнарлы жерлерді қорғап, өздеріне қалтыра алды.
ХІХ ғасыр
ХІХ ғасырдың басында черокидің негізгі діні христиан діні болды. XVIII ғасырдың аяғы - XIX ғасырдың басында чероки елеулі мәдени жетістіктерге қол жеткізді, көшпелі өмір салтын тұрақты өмір салтына ауыстырды, өз заманының заманауи үйлерінде тұра бастады, егіншілікпен, мал өсірумен және қолөнермен айналысты. Олар бес өркениетті тайпаның құрамына кірді. 1825-1826 жылдары чероки тайпасының көсемі Секвойя тайпалық кеңесте 1821 жылы өзі жасаған жазуда әлі қолданылып келе жатқан, 85 таңбадан тұратын бекітті. 1828 жылы ол чероки тілінде « газетін шығара бастады. Бай үндістерде плантациялары және жүздеген қара құлдары болды; ақсүйектік өмір салтын жүргізді.
XIX ғасырдың 30-шы жылдарының басында, оңтүстік-шығыс штаттар билігінің қысымымен АҚШ федералды үкіметі үнді анклавтарын жою, ал үндістердің өздерін Миссисипи өзенінің батысындағы бос жерлерге көшіру туралы шешім қабылдады. «Көз жасы жолы» деп аталатын 1838-1839 жылдары мәжбүрлеп жер аудару кезінде 4 мыңға жуық үндістер қайтыс болды.
Депортациядан кейін чероки және басқа өркениетті тайпалар АҚШ-тағы алғашқы тегін мектептер желісін құрды. Чероки аймағында, XIX ғасырдың ортасында 30-ға жуық тегін мектептер болды, мұғалімдердің барлығы дерлік чероки болды. Бүлайша айтқанда, «Чероки аумағы» Солтүстік Америка территориялары арасында білім берудің ең жоғары деңгейлерінің бірімен сипатталды.
Депортациядан бұрын чероки Америка Құрама Штаттарының мысалына қарай өзінің дәстүрлі «жоғарғы көшбасшысы» деп аталатын президенттін, үкімет, өздерінің конституциясын, заң кодекстерін құрды. 1850 жылға қарай «Чероки аймағында» 22 мыңға жуық адам өмір сүрді, олардың ішінде 4 мың азамат (чероки ерлері) дауыс беру құқығына ие болды. Әйелдер мен балалар, еуропалықтар (шамамен 1 мың адам) және қара құлдар (шамамен 4 мың адам) дауыс беруге құқылы болмады.
1889 жылы аудандарының бір бөлігінне көшуге рұқсат етілді (Оклахома аумағы); 1891 жылы иммиграция үшін тағы бір бөлігі ашылды.
Шығу тегі
1880 жылдары Гораций Гэл черокидің ирокездермен туыстық байланысты екенін алға тартты. Кейіннен бұл болжам толық расталды; жалпы қабылданған жіктеуге сәйкес, чероки тілі жеке оңтүстік тармақтың өкілі ретінде отбасының бөлігі болып табылады.
Чероки өздерін тсалаги (ᏣᎳᎩ, “нағыз адамдар”) деп атайды, дегенмен бұл сөз олардың тілінде этимологияланбаған. Өзін-өзі атау еуропалықтар келгенге дейін олармен көршілес болған маскоги тілдер тобының тілінде сөйлейтін, чокта халқы қолданған Cha'la'kee («тауларда тұрады») деген атпен сәйкес келеді.
Мүмкін чероки шыныменде әлдебір аллигевтер немесе таллигувалардың ұрпақтары болуы мүмкін, олар туралы мәлімет ирокездер және алгонкиндер аңыздарында ежелгі уақытта оңтүстікке көшкен халық ретінде сақталған. Алайда, отаршылдық дәуірде ирокездер черокиді Oyata’ge’ronon («үңгірлерде өмір сүретін») деп атаған.
Мүмкін, чалаки экзонимі біртіндеп чероки тілінде тамыр жайып, өзін-өзі атау мәртебесін алды, ал ирокездер біраз уақыттан бері кетіп қалған адамдармен туыстығын еске алып, оларды әртүрлі тайпалар арасындағы мәдени байланыстар арқылы белгілі болған жаңа атпен аңыздарда атап кеткен.
Саны
1674 жылы Черокидің саны шамамен 50 мың адамды құрады. Шешек эпидемиясы черокилерді екі есе азайтты, ал XIX ғасырдың басында санақ бойынша чероки саны 16 мың адамнан аспады. Одан кейін Оклахома штатындағы үнді территориясына тайпаның мәжбүрлеп жер аударылуы адамдардың санын төрттен бір бөлігіне азайтты. Чероки тайпасы соғысушы топтарға бөлінген АҚШ-тың Азаматтық соғысы тағы да адамдардың санын азайтты.
1990 жылғы халық санағы бойынша 308 132 чероки анықталды, олардың 15 мың адамы таза қанды чероки. Олардың 95 435 Оклахома штатының шығысында, 10 114 шығыс чероки Солтүстік Каролинада өмір сүрді. 2000 жылғы халық санағы бойынша, черокидің саны 281 099 болды, тағы 18 793 басқа үнді тайпасына тиесілі болса, чероки тайпасына жататындығын атап айтты. Чероки ұрпақтарының саны, соның ішінде метис пен қосқанда, 729 533 адамды құрады.
Тіркелген чероки тайпасының мүшелері шамамен 250 000 құрайды, және бұл Америка Құрама Штаттарындағы ең үлкен жергілікті американдық топтардың бірі.
Тіл
Чероки тілі - чероки үнділері сөйлейтін ирокез тілдерінің бірі. Секвойя ойлап тапқан чероки қайталанбас буындық әліпбиін қолданатын, әлі күнге дейін пайдаланылатын жалғыз оңтүстік ирокез тілі. Уикипедияда чероки тіліндегі бөлім бар.
Атақты өкілдері
- Секвойя - көсем, чероки тілінде жазуды құрастырған.
- — конфедерация әскерінің генералы
- - 1828—1860 жылдар аралығындағы тайпа көсемі.
- - елші; чероки мен еуроамериктер арасындағы бейбітшілікті сақтауда үлкен рөл атқарды. Оның іс-әрекеті чероки қоғамында айтарлықтай өзгерістерге алып келді.
- — актёр.
- — американдық рэпер.
- Барака Обаманың нағашы апасы жағынан чероки бабалары бар.
- Элвис Преслидің нағашылары жағында чероки бабалары бар.
- Квентина Тарантиноның нағашылары жағында чероки бабалары бар.
- Актриса нағашылары жағында чероки бабалары бар.
- Джонни Депптың атасы таза қанды чероки болды.
- Актер бабалары чероки тайпасынан.
- Актер Арми Хаммердің бабалары чероки тайпасынан.
- Актер бабалары чероки тайпасынан.
- Актер және жауынгерлік өнер шебері Чак Норристің анасы Чероки тайпасынан.
- Музыкант Джими Хендрикс бабалары чероки тайпасынан. Өз апасы Нора Роуз Хендрикс (қыз кезінде — Мур) таза қанды чероки ирландықтың немересі; нағашы апасы Клэрис Джетер (қыз кезінде — Лоусон) жартылай чероки.
- Актриса чероки тұқымы бар; тұқымында чероки мен үндіс тайпалары.
Тағы қараңыз
Әдебиет
- Evans, E. Raymond. «Notable Persons in Cherokee History: Dragging Canoe». Journal of Cherokee Studies, Vol. 2, No. 2, pp. 176–189. (Cherokee: Museum of the Cherokee Indian, 1977).
- Finger, John R. Cherokee Americans: The Eastern Band of Cherokees in the 20th Century. Knoxville: University of Tennessee Press, 1991. ISBN 0-8032-6879-3.
- Glenn, Eddie. «A league of nations?» Tahlequah Daily Press. January 6, 2006 (Accessed May 24, 2007)
- Halliburton, R., jr.: Red over Black — Black Slavery among the Cherokee Indians, Greenwood Press, Westport, Connecticut 1977 ISBN 0-8371-9034-7
- Irwin, L, «Cherokee Healing: Myth, Dreams, and Medicine.» American Indian Quarterly. Vol. 16, 2, 1992, p. 237.
- Perdue, Theda. «Clan and Court: Another Look at the Early Cherokee Republic.» American Indian Quarterly. Vol. 24, 4, 2000, p. 562.
- Perdue, Theda. Cherokee women: gender and culture change, 1700—1835. Lincoln: University of Nebraska Press, 1999. ISBN 978-0-8032-8760-0.
- Pierpoint, Mary. «Unrecognized Cherokee claims cause problems for nation.» Indian Country Today. August 16, 2000 (Accessed May 16, 2007).
- Sturtevant, William C., general editor and Raymond D. Fogelson, volume editor. Handbook of North American Indians: Southeast. Volume 14. Washington DC: Smithsonian Institution, 2004. ISBN 0-16-072300-0.
- Wishart, David M. «Evidence of Surplus Production in the Cherokee Nation Prior to Removal.» Journal of Economic History. Vol. 55, 1, 1995, p. 120.
- Youngblood, Wayne L. Cherokee: People of the Written Word. Edison, NJ: Chartwell Books, 2008. ISBN 978-0-7858-2398-8.
- Doublass, Robert Sydney. «History of Southeast Missouri», 1992, pp. 32–45
- Rollings, Willard H. «The Osage: An Ethnohistorical Study of Hegemony on the Prairie-Plains.» (University of Missouri Press, 1992)
Сілтеме
- Чероки ұлты ресми сайты (ағыл.)
- Чероки үндістерінің шығыс тобы ресми сайты (ағыл.)
- Чероки үндістерінің мұражайы Чероки, Солтүстік Каролина
- Cherokee Heritage Center Парк-Хилл, Оклахома
- Чероки мақаласы Оклахома тарихы мен мәдениеті энциклопедиясы (ағыл.)
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Cheroki nemese chiroki ᏣᎳᎩ dʒalaˈɡi agylsh Cherokee Soltүstik Amerikadagy AҚSh үndis halky CherokiSekvojya Cheroki tajpasynyn kosemi cheroki buyndyk әlipbiin zhasadyBүkil halyktyn sany299 862En kop taralgan ajmaktarTilderi agylshynshaDinihristiandyk animizm TarihyCheroki mori Cheroki bir kezderi kazirgi Tennesi men Soltүstik Karolina shtattarynyn aumagynda Appalach taularynyn ontүstiginin eki baurajynda omir sүrgen Cheroki kogamy men mәdenieti turaly XIX gasyrga dejin belgili bolgannyn bәri amerikandyk zhazushy Dzhon Hovard Pejn zhazbalarynan alyngan Onyn zhazbasynda tajpa okilderinin kogamnyn dәstүrli kurylymy turaly esebi bayandalgan onda ak toptagy zhasy үlken adamdar zheti klandardyn okili boldy Pejnnin ajtuynsha bul adamdar sauyktyru tazartu zhәne duga etu siyakty dini is sharalarga zhauapty bolgan zhәne osy toptagy oryndar muragerlikpen berilip otyrgan Қyzyl dep atalgan tagy bir zhas top әskeri is әreketke zhauapty boldy Әskeri әreket kir dep ataldy sondyktan shajkastan kejin onyn katysushylary kalypty omirge oralu үshin ak toptyn okilderinen tazaru salt zhoralarynan etui kerek boldy Bul ierarhiya XVIII gasyrga dejin zhogalyp ketti Onyn zhogalu sebepteri talkylandy kylmys zhasaj bastagan Ani kutani cheroki ᎠᏂᎫᏔᏂ Ani bir top adamdy bildiretin pristavka kutani boliginin magynasy belgisiz dep atalatyn cherokilerdin dini kyzmetkerlerge karsy koterilisinen kejin ierarhiya zhogalyp ketti dep bolzhaldy Cheroki tuy Erte cheroki mәdenieti turaly bilimnin tagy bir manyzdy kozi XIX gasyrda emshiler zhazgan didanvwisgi dep atalatyn materialdar Materialdar 1820 zhyly Sekvojyanyn tilge arnalgan buyndyk әlipbiin zhasagan son kuryldy Bastapkyda bul materialdardy tek didanvwisgi koldangan ojtkeni olar materialdar erekshe kүshke ie dep eseptelgen Kejin zhazbalardy cheroki tajpasynyn baska okilderi keninen koldana bastady Cherokidin algash korgen europalyktar ispandyktar boldy Bul 1540 zhyly boldy әjgili konkistador Ernando de Soto osy ispan ekspediciyasyna katyskan 1566 zhyly ispandyktar kajtadan cheroki zherine keldi Bul zherde 1690 zhylga dejin olarda shagyn ken oryndary men korytatyn zherleri bolgan Cheroki zherinde kymbat metaldardyn zhoktygyna koz zhetkizgen ispandyktar olarga degen kyzygushylykty zhogaltty 1629 zhyly Cheroki zhәne agylshyn kopesteri okilderi arasynda birinshi kezdesu otti olar batyska Appalach taularyna karaj zhylzhi bastady Britandyk eldi mekender pajda bolgannan kejin bajlanystar turakty bola bastady XVIII gasyr XVIII gasyrda cheroki korshiles үndis tajpalarymen zhәne ak otarlaushylarmen karkyndy sogystar zhүrgizdi Bastapkyda francuzdarga karsy britandyktarmen odakta sodan kejin britandyktardyn ozderine karsy zhәne gasyrdyn sonynda amerikandyk kolonizatorlarga karsy britandyk loyalisttermen odakta Cherokilerdin aktarga karsy sogystarda ajtarlyktaj shygynga ushyrady birak HIH gasyrdyn basynda olar Amerika Қurama Shtattarynyn ontүstik shygysyndagy ken kunarly zherlerdi korgap ozderine kaltyra aldy HIH gasyr HIH gasyrdyn basynda cherokidin negizgi dini hristian dini boldy XVIII gasyrdyn ayagy XIX gasyrdyn basynda cheroki eleuli mәdeni zhetistikterge kol zhetkizdi koshpeli omir saltyn turakty omir saltyna auystyrdy oz zamanynyn zamanaui үjlerinde tura bastady eginshilikpen mal osirumen zhәne kolonermen ajnalysty Olar bes orkenietti tajpanyn kuramyna kirdi 1825 1826 zhyldary cheroki tajpasynyn kosemi Sekvojya tajpalyk keneste 1821 zhyly ozi zhasagan zhazuda әli koldanylyp kele zhatkan 85 tanbadan turatyn bekitti 1828 zhyly ol cheroki tilinde gazetin shygara bastady Baj үndisterde plantaciyalary zhәne zhүzdegen kara kuldary boldy aksүjektik omir saltyn zhүrgizdi XIX gasyrdyn 30 shy zhyldarynyn basynda ontүstik shygys shtattar biliginin kysymymen AҚSh federaldy үkimeti үndi anklavtaryn zhoyu al үndisterdin ozderin Missisipi ozeninin batysyndagy bos zherlerge koshiru turaly sheshim kabyldady Koz zhasy zholy dep atalatyn 1838 1839 zhyldary mәzhbүrlep zher audaru kezinde 4 mynga zhuyk үndister kajtys boldy Deportaciyadan kejin cheroki zhәne baska orkenietti tajpalar AҚSh tagy algashky tegin mektepter zhelisin kurdy Cheroki ajmagynda XIX gasyrdyn ortasynda 30 ga zhuyk tegin mektepter boldy mugalimderdin barlygy derlik cheroki boldy Bүlajsha ajtkanda Cheroki aumagy Soltүstik Amerika territoriyalary arasynda bilim berudin en zhogary dengejlerinin birimen sipattaldy Deportaciyadan buryn cheroki Amerika Қurama Shtattarynyn mysalyna karaj ozinin dәstүrli zhogargy koshbasshysy dep atalatyn prezidenttin үkimet ozderinin konstituciyasyn zan kodeksterin kurdy 1850 zhylga karaj Cheroki ajmagynda 22 mynga zhuyk adam omir sүrdi olardyn ishinde 4 myn azamat cheroki erleri dauys beru kukygyna ie boldy Әjelder men balalar europalyktar shamamen 1 myn adam zhәne kara kuldar shamamen 4 myn adam dauys beruge kukyly bolmady 1889 zhyly audandarynyn bir boliginne koshuge ruksat etildi Oklahoma aumagy 1891 zhyly immigraciya үshin tagy bir boligi ashyldy Shygu tegiCheroki taragan ajmak 1880 zhyldary Goracij Gel cherokidin irokezdermen tuystyk bajlanysty ekenin alga tartty Kejinnen bul bolzham tolyk rastaldy zhalpy kabyldangan zhikteuge sәjkes cheroki tili zheke ontүstik tarmaktyn okili retinde otbasynyn boligi bolyp tabylady Cheroki ozderin tsalagi ᏣᎳᎩ nagyz adamdar dep atajdy degenmen bul soz olardyn tilinde etimologiyalanbagan Өzin ozi atau europalyktar kelgenge dejin olarmen korshiles bolgan maskogi tilder tobynyn tilinde sojlejtin chokta halky koldangan Cha la kee taularda turady degen atpen sәjkes keledi Mүmkin cheroki shynymende әldebir alligevter nemese talliguvalardyn urpaktary boluy mүmkin olar turaly mәlimet irokezder zhәne algonkinder anyzdarynda ezhelgi uakytta ontүstikke koshken halyk retinde saktalgan Alajda otarshyldyk dәuirde irokezder cherokidi Oyata ge ronon үngirlerde omir sүretin dep atagan Mүmkin chalaki ekzonimi birtindep cheroki tilinde tamyr zhajyp ozin ozi atau mәrtebesin aldy al irokezder biraz uakyttan beri ketip kalgan adamdarmen tuystygyn eske alyp olardy әrtүrli tajpalar arasyndagy mәdeni bajlanystar arkyly belgili bolgan zhana atpen anyzdarda atap ketken Sany1674 zhyly Cherokidin sany shamamen 50 myn adamdy kurady Sheshek epidemiyasy cherokilerdi eki ese azajtty al XIX gasyrdyn basynda sanak bojynsha cheroki sany 16 myn adamnan aspady Odan kejin Oklahoma shtatyndagy үndi territoriyasyna tajpanyn mәzhbүrlep zher audaryluy adamdardyn sanyn tortten bir boligine azajtty Cheroki tajpasy sogysushy toptarga bolingen AҚSh tyn Azamattyk sogysy tagy da adamdardyn sanyn azajtty 1990 zhylgy halyk sanagy bojynsha 308 132 cheroki anyktaldy olardyn 15 myn adamy taza kandy cheroki Olardyn 95 435 Oklahoma shtatynyn shygysynda 10 114 shygys cheroki Soltүstik Karolinada omir sүrdi 2000 zhylgy halyk sanagy bojynsha cherokidin sany 281 099 boldy tagy 18 793 baska үndi tajpasyna tiesili bolsa cheroki tajpasyna zhatatyndygyn atap ajtty Cheroki urpaktarynyn sany sonyn ishinde metis pen koskanda 729 533 adamdy kurady Tirkelgen cheroki tajpasynyn mүsheleri shamamen 250 000 kurajdy zhәne bul Amerika Қurama Shtattaryndagy en үlken zhergilikti amerikandyk toptardyn biri TilTolyk makalasy Cheroki tili cheroki үndileri sojlejtin irokez tilderinin biri Sekvojya ojlap tapkan cheroki kajtalanbas buyndyk әlipbiin koldanatyn әli kүnge dejin pajdalanylatyn zhalgyz ontүstik irokez tili Uikipediyada cheroki tilindegi bolim bar Atakty okilderiSekvojya kosem cheroki tilinde zhazudy kurastyrgan konfederaciya әskerinin generaly 1828 1860 zhyldar aralygyndagy tajpa kosemi elshi cheroki men euroamerikter arasyndagy bejbitshilikti saktauda үlken rol atkardy Onyn is әreketi cheroki kogamynda ajtarlyktaj ozgeristerge alyp keldi aktyor amerikandyk reper Baraka Obamanyn nagashy apasy zhagynan cheroki babalary bar Elvis Preslidin nagashylary zhagynda cheroki babalary bar Kventina Tarantinonyn nagashylary zhagynda cheroki babalary bar Aktrisa nagashylary zhagynda cheroki babalary bar Dzhonni Depptyn atasy taza kandy cheroki boldy Akter babalary cheroki tajpasynan Akter Armi Hammerdin babalary cheroki tajpasynan Akter babalary cheroki tajpasynan Akter zhәne zhauyngerlik oner sheberi Chak Norristin anasy Cheroki tajpasynan Muzykant Dzhimi Hendriks babalary cheroki tajpasynan Өz apasy Nora Rouz Hendriks kyz kezinde Mur taza kandy cheroki irlandyktyn nemeresi nagashy apasy Kleris Dzheter kyz kezinde Louson zhartylaj cheroki Aktrisa cheroki tukymy bar tukymynda cheroki men үndis tajpalary Tagy karanyzBes orkenietti tajpalarӘdebietEvans E Raymond Notable Persons in Cherokee History Dragging Canoe Journal of Cherokee Studies Vol 2 No 2 pp 176 189 Cherokee Museum of the Cherokee Indian 1977 Finger John R Cherokee Americans The Eastern Band of Cherokees in the 20th Century Knoxville University of Tennessee Press 1991 ISBN 0 8032 6879 3 Glenn Eddie A league of nations Tahlequah Daily Press January 6 2006 Accessed May 24 2007 Halliburton R jr Red over Black Black Slavery among the Cherokee Indians Greenwood Press Westport Connecticut 1977 ISBN 0 8371 9034 7 Irwin L Cherokee Healing Myth Dreams and Medicine American Indian Quarterly Vol 16 2 1992 p 237 Perdue Theda Clan and Court Another Look at the Early Cherokee Republic American Indian Quarterly Vol 24 4 2000 p 562 Perdue Theda Cherokee women gender and culture change 1700 1835 Lincoln University of Nebraska Press 1999 ISBN 978 0 8032 8760 0 Pierpoint Mary Unrecognized Cherokee claims cause problems for nation Indian Country Today August 16 2000 Accessed May 16 2007 Sturtevant William C general editor and Raymond D Fogelson volume editor Handbook of North American Indians Southeast Volume 14 Washington DC Smithsonian Institution 2004 ISBN 0 16 072300 0 Wishart David M Evidence of Surplus Production in the Cherokee Nation Prior to Removal Journal of Economic History Vol 55 1 1995 p 120 Youngblood Wayne L Cherokee People of the Written Word Edison NJ Chartwell Books 2008 ISBN 978 0 7858 2398 8 Doublass Robert Sydney History of Southeast Missouri 1992 pp 32 45 Rollings Willard H The Osage An Ethnohistorical Study of Hegemony on the Prairie Plains University of Missouri Press 1992 SiltemeCheroki ulty resmi sajty agyl Cheroki үndisterinin shygys toby resmi sajty agyl Cheroki үndisterinin murazhajy Cheroki Soltүstik Karolina Cherokee Heritage Center Park Hill Oklahoma Cheroki makalasy Oklahoma tarihy men mәdenieti enciklopediyasy agyl