Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Тантал (лат. Tantalum; Та) — элементтердің периодтық жүйесінің V тобындағы хим. элемент, ат. н. 73, ат. м. 180,948. Ауыр, қиын балқитын, көкшіл ашық сұр металл. Тығызд. 16,6 г/см3, балқу t 2014ӘС, қайнау t 5500ӘС. Табиғатта ниобиймен (Nb) бірге кездеседі.
| |||||||||||||||
| Жай заттың сыртқы бейнесі | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Сұр түсті ауыр қатты металл  | |||||||||||||||
| Атом қасиеті | |||||||||||||||
| Атауы, символ, нөмірі | Тантал, 73 | ||||||||||||||
| Топ типі | |||||||||||||||
| Топ, период, блок | 5, 6, d | ||||||||||||||
| Атомдық масса () | |||||||||||||||
| Электрондық конфигурация | [Xe] 4f14 5d3 6s2 | ||||||||||||||
| Қабықшалар бойынша электрондар | 2, 8, 18, 32, 11, 2 | ||||||||||||||
| Атом радиусы | 146 | ||||||||||||||
| Химиялық қасиеттері | |||||||||||||||
| 170±8 | |||||||||||||||
| (+5e) 68 | |||||||||||||||
| 1,5 (Полинг шкаласы) | |||||||||||||||
| −1,12 | |||||||||||||||
| Тотығу дәрежелері | −3, −1, 0, +1, +2, +3, +4, +5 | ||||||||||||||
| Жай заттың термодинамикалық қасиеттері | |||||||||||||||
| Термодинамикалық фаза | |||||||||||||||
| Тығыздық () | 16,65 г/см³ | ||||||||||||||
| Балқу температурасы | |||||||||||||||
| Қайнау температурасы | |||||||||||||||
| 24,7 кДж/моль | |||||||||||||||
| Булану жылуы | 758 кДж/моль | ||||||||||||||
| 25,39 Дж/(K·моль) | |||||||||||||||
| Молярлық көлем | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Жай заттың кристаллдық торы | |||||||||||||||
| кубтық көлемді орталықтандырылған | |||||||||||||||
| 3,310 Å | |||||||||||||||
| 225,00 K | |||||||||||||||
| Басқа да қасиеттері | |||||||||||||||
| (300 K) 57,5 Вт/(м·К) | |||||||||||||||
| 186 ГПа | |||||||||||||||
| 69 ГПа | |||||||||||||||
| Пуассон коэффициенті | 0.34 | ||||||||||||||
| Моос қаттылығы | 6.5 | ||||||||||||||
| 870–1200 | |||||||||||||||
| 440–3430 | |||||||||||||||
| 7440-25-7 | |||||||||||||||
Тарихы
Танталды 1802 жылы швед химигі А.Г.Экеберг Финляндия мен Швецияда табылған екі минералдан ашты. Алайда оны таза күйінде оқшаулау мүмкін болмады. Бұл элементті алудың қиындығына байланысты ежелгі грек мифологиясының кейіпкері Танталдың атымен аталған.
Кейіннен тантал мен «колумбий» (ниобий) бірдей деп саналды. Тек 1844 жылы неміс химигі Генрих Роуз колумбит-танталит минералының құрамында екі түрлі элемент – ниобий мен тантал бар екенін дәлелдеді.
Пластикалық металдық танталды алғаш рет 1903 жылы неміс ғалымы В.Болтон алды.
Танталдың алғашқы өнеркәсіптік басы 1922 жылы алынды, ал ол сіріңке басынан аспады. Содан кейін элемент ағымдағы түзеткіштер мен радио түтіктерде қолданыла бастады. Танталдың белсенді өндірісі Екінші дүниежүзілік соғыстың соңында басталды.
- Дереккөз қатесі: Жарамсыз
<ref>тегі; no text was provided for refs namedwebelements
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Tantal lat Tantalum Ta elementterdin periodtyk zhүjesinin V tobyndagy him element at n 73 at m 180 948 Auyr kiyn balkityn kokshil ashyk sur metall Tygyzd 16 6 g sm3 balku t 2014ӘS kajnau t 5500ӘS Tabigatta niobijmen Nb birge kezdesedi 73 Gafnij Tantal VolframNb Ta Db Periodicheskaya sistema elementov73 TaZhaj zattyn syrtky bejnesiSur tүsti auyr katty metallAtom kasietiAtauy simvol nomiriTantal 73Top tipiAuyr metaldarTop period blok5 6 dAtomdyk massa 180 94788 2 m a b g mol Elektrondyk konfiguraciya Xe 4f14 5d3 6s2Қabykshalar bojynsha elektrondar2 8 18 32 11 2Atom radiusy146Himiyalyk kasietteri170 8 5e 681 5 Poling shkalasy 1 12Totygu dәrezheleri 3 1 0 1 2 3 4 51 shi 761 kDzh mol eV 2 shi 1500 kDzh mol eV Zhaj zattyn termodinamikalyk kasietteriTermodinamikalyk fazaҚatty deneTygyzdyk 16 65 g sm Balku temperaturasy3290 K 3017 C KҚajnau temperaturasy5731 K 5458 C K24 7 kDzh molBulanu zhyluy758 kDzh mol25 39 Dzh K mol Molyarlyk kolem10 9 sm molkysymy P Pa 1 10 100 1000 10 000 100 000T K 3297 3597 3957 4395 4939 5634Zhaj zattyn kristalldyk torykubtyk kolemdi ortalyktandyrylgan3 310 A225 00 KBaska da kasietteri 300 K 57 5 Vt m K 186 GPa69 GPaPuasson koefficienti0 34Moos kattylygy6 5870 1200440 34307440 25 7Tantal TaTarihyTantaldy 1802 zhyly shved himigi A G Ekeberg Finlyandiya men Shveciyada tabylgan eki mineraldan ashty Alajda ony taza kүjinde okshaulau mүmkin bolmady Bul elementti aludyn kiyndygyna bajlanysty ezhelgi grek mifologiyasynyn kejipkeri Tantaldyn atymen atalgan Kejinnen tantal men kolumbij niobij birdej dep sanaldy Tek 1844 zhyly nemis himigi Genrih Rouz kolumbit tantalit mineralynyn kuramynda eki tүrli element niobij men tantal bar ekenin dәleldedi Plastikalyk metaldyk tantaldy algash ret 1903 zhyly nemis galymy V Bolton aldy Tantaldyn algashky onerkәsiptik basy 1922 zhyly alyndy al ol sirinke basynan aspady Sodan kejin element agymdagy tүzetkishter men radio tүtikterde koldanyla bastady Tantaldyn belsendi ondirisi Ekinshi dүniezhүzilik sogystyn sonynda bastaldy Derekkoz katesi Zharamsyz lt ref gt tegi no text was provided for refs named webelements