Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Тайбұға жұрты (Сібір жұрты, Тайбұға елі) – Алтын Орданың, кейінірек Сібір хандығының әкімшілік бірлігі, 13 ғасырдың басында Батыс Сібірде құрылған Алтын Орданың ішкі ұлысы, астаналары Шыңғы-Тұрада, кейініректе Қашлық. 1420 жылдан бастап Сібір хандығының ұлысына айналды, Ермак жорығынан кейін жұрттың бір бөлігі Ноғай Ордасына көшті.
| Тайбұға жұрты (Сібір жұрты) | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Тарихы мен географиясы |
Жұрт оның негізін қалаушы Тайбұганың есімімен аталды .
Жұрт туралы алғашқы деректер
- Ертіс және Есіл алабында орналасқан Тайбұғы жұрты туралы Өтеміш қажының 1558 жылға дейін жазған « Шыңғыс-наме » еңбегінде айтылады.
- Ноғай Тайбұғасы Ормаметтің 1586 жылы Мәскеуге жазған хатында «Тайбұға елі» деген тіркес бар.
- Ұлыстардан құралған Тайбұға жұрты туралы 1597 жылы Мәскеуден Көшім ханға жолданған хатында айтылады.
Тайбұға Мырзалары
Зерттеуші Дамир Исхаков Тайбұға (Сібір) княздарының атағын Ұлыс билеушісі Алтын Орданың Беклярбектің институтымен сәйкестендіреді.
- Тайбұға - Сібірдегі алғашқы Тайбұға ұлысының Мырзасы (1220-1290)
- Мар (Омар, Омар) - Ибак ханның (1468-1480) қарындасының күйеуі
- Қожа (Кебек Қожа Бұркүт)
- Адер (Одер, Обдер) - Мардың ұлы, хан Ибақтың ықтимал жиені
- Абалақ (Ябалак, Ебалақ) – Мардың баласы, Ыбақ ханның жиені болуы мүмкін
- (маңғыт)- Сібір Тайбұға Мырзасы (? -1428)
- (маңғыт) – Сібір Тайбұға Мырзасы (1460-1495)
- Мұхаммед - Сібірдегі Тайбұға Мырзасы (1495-1502)
- Аңыш (Ағыш) – Абалақтың баласы, Мұхаммед Тайбұғаның немере ағасы
- Есенбақты – (1502) Мұхаммед Тайбұғаның ұлы
- Қасым – Сібірдегі Тайбұға Мырзасы, Мұхаммед Тайбұғаның ұлы (1502-1530)
- Бек-Булат - Сібір Тайбұға Мырзасы (1555-1558)
- Едігер - Сібір Тайбұға Мырзасы (1530-1563)
- Сейд Ахмед (1583-1588)
Ескертпелер
- Kafali M. Altin Orda hanliğinin kuruluš ve yűşeliş deverleri. — Istanbul, 1976. — S. 44.
- Пекарский П. П. Когда и для чего основаны города Уфа и Самара // Сборник отделения русского языка и словесности Императорской Академии наук. — 1872. — Т. X. — № 5. — С. 16.
- Исхаков Д. М. Введение в историю Сибирского ханства. — М., 2006. — С. 188.
да қараңыз
Әдебиет
- Бустанов А. К. Западная Сибирь под властью ордынских правителей (династический аспект). archeologia.narod.ru. Тексерілді, 21 қаңтар 2011.
- Исхаков Д. М. Институт сибирских князей: генезис, клановые основы и место в социально-политической структуре Сибирского юрта // Гасырлар авазы – Эхо веков : журнал. — Казань: Главное архивное управление при Кабинете Министров РТ, 2008. — № 2. — ISSN 2073-7483. Архивировано 22 марта 2016 года.
- Мұрағат көшірмесі 27 қаңтардың 2012 Wayback Machine мұрағатында
- Тычинских З. А. К вопросу об административно-политическом и территориальном устройстве Сибирских татар в XVI-XVIII веках // Средневековые тюрко-татарские государства : Сборник статей. — Казань: Институт истории им. Ш. Марджани АН РТ, 2009. — Вып. 1. — С. 172-182. — ISBN 978-5-98245-048-7.
- Шашков А. Т. Начало присоединения Сибири // Проблемы истории России. — Екатеринбург: Волот, 2001. — Вып. 4: Евразийское пограничье. — С. 8-51.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Tajbuga zhurty Sibir zhurty Tajbuga eli Altyn Ordanyn kejinirek Sibir handygynyn әkimshilik birligi 13 gasyrdyn basynda Batys Sibirde kurylgan Altyn Ordanyn ishki ulysy astanalary Shyngy Turada kejinirekte Қashlyk 1420 zhyldan bastap Sibir handygynyn ulysyna ajnaldy Ermak zhorygynan kejin zhurttyn bir boligi Nogaj Ordasyna koshti Tajbuga zhurty Sibir zhurty ӘkimshiligiTarihy men geografiyasy Zhurt onyn negizin kalaushy Tajbuganyn esimimen ataldy Zhurt turaly algashky derekterErtis zhәne Esil alabynda ornalaskan Tajbugy zhurty turaly Өtemish kazhynyn 1558 zhylga dejin zhazgan Shyngys name enbeginde ajtylady Nogaj Tajbugasy Ormamettin 1586 zhyly Mәskeuge zhazgan hatynda Tajbuga eli degen tirkes bar Ұlystardan kuralgan Tajbuga zhurty turaly 1597 zhyly Mәskeuden Koshim hanga zholdangan hatynda ajtylady Tajbuga MyrzalaryZertteushi Damir Ishakov Tajbuga Sibir knyazdarynyn atagyn Ұlys bileushisi Altyn Ordanyn Beklyarbektin institutymen sәjkestendiredi Tajbuga Sibirdegi algashky Tajbuga ulysynyn Myrzasy 1220 1290 Mar Omar Omar Ibak hannyn 1468 1480 karyndasynyn kүjeui Қozha Kebek Қozha Burkүt Ader Oder Obder Mardyn uly han Ibaktyn yktimal zhieni Abalak Yabalak Ebalak Mardyn balasy Ybak hannyn zhieni boluy mүmkin mangyt Sibir Tajbuga Myrzasy 1428 mangyt Sibir Tajbuga Myrzasy 1460 1495 Muhammed Sibirdegi Tajbuga Myrzasy 1495 1502 Anysh Agysh Abalaktyn balasy Muhammed Tajbuganyn nemere agasy Esenbakty 1502 Muhammed Tajbuganyn uly Қasym Sibirdegi Tajbuga Myrzasy Muhammed Tajbuganyn uly 1502 1530 Bek Bulat Sibir Tajbuga Myrzasy 1555 1558 Ediger Sibir Tajbuga Myrzasy 1530 1563 Sejd Ahmed 1583 1588 EskertpelerKafali M Altin Orda hanliginin kurulus ve yuselis deverleri Istanbul 1976 S 44 Pekarskij P P Kogda i dlya chego osnovany goroda Ufa i Samara Sbornik otdeleniya russkogo yazyka i slovesnosti Imperatorskoj Akademii nauk 1872 T X 5 S 16 Ishakov D M Vvedenie v istoriyu Sibirskogo hanstva M 2006 S 188 da karanyzTajbuginder Sibir handygyӘdebietBustanov A K Zapadnaya Sibir pod vlastyu ordynskih pravitelej dinasticheskij aspekt archeologia narod ru Tekserildi 21 kantar 2011 Ishakov D M Institut sibirskih knyazej genezis klanovye osnovy i mesto v socialno politicheskoj strukture Sibirskogo yurta Gasyrlar avazy Eho vekov zhurnal Kazan Glavnoe arhivnoe upravlenie pri Kabinete Ministrov RT 2008 2 ISSN 2073 7483 Arhivirovano 22 marta 2016 goda Muragat koshirmesi 27 kantardyn 2012 Wayback Machine muragatynda Tychinskih Z A K voprosu ob administrativno politicheskom i territorialnom ustrojstve Sibirskih tatar v XVI XVIII vekah Srednevekovye tyurko tatarskie gosudarstva Sbornik statej Kazan Institut istorii im Sh Mardzhani AN RT 2009 Vyp 1 S 172 182 ISBN 978 5 98245 048 7 Shashkov A T Nachalo prisoedineniya Sibiri Problemy istorii Rossii Ekaterinburg Volot 2001 Vyp 4 Evrazijskoe pograniche S 8 51