Солянка

Солянка - суп ет, балық немесе саңырауқұлақ сорпасынан әзірленеді. Ол үшін ет өнімдерінің бір немесе бірнеше түрін: ірі қара , қой, т.б. еті, ет қалдықтары , ішек қарын, өкпе-бауыр, сондай-ақ сосиска, сарделька, қайнатылған , үй құстары мен үй қоянының еті пайдаланылады. Балық солянкасын кез келген балықтың жон етінен, ал саңырауқұлақ солянкасын жастай кептірін тұздалған саңырауқұлақтан әзірлейді.

Ет солянкасы.

Жұқа да жіңішке етіп туралған пияз аздап (қызартпай) қуырылып, томат-пюре мен сары майға 10—15 минуттай, бұқтырылады. Тұздалған қиярдың қабығын артып, дәнін алып тастайды. Содан кейін оған ұсақтап турап, қуырылған пияз, каперс, 1 лавр жапырағын қосып, үстіне алдын-ала пісіріліп, сүзілген ет сорпасын құнды да, қуырып, ұсақтал туралған ет өнімдерін қосады, отын басып 8—10 минут қайнатады. Дастарқанға қоярда солянканың үстіне қаймақ құйын, әр ыдысқа қабығы аршылған лимон, зәйтүн және аскөк салады. 500 г етке (сорпа үшін):

• 300 г асқан немесе қуырған ет өнімдері
• 2 жуа
• тұздалған 3—4 қияр
• 1—2 ас қасық томат-пюре
• 3 ас қасық сары май немесе асханалық маргарин
• жарты стакан қаймақ
• 1 ас қасық каперс және 10 дана зәйтүн
• лимонның 1/4 бөлігі
• 2,5-3 л су керек.

Балық солянкасы. Ет солянкасы тәрізді әзірленеді. Ол үшін балықтың жон етін ұсақтан турайды. 600 г балыққа:

• 2 жуа
• тұздалған 3—4 қияр
• 1—2 ас қасық томат-пюре
• 3 ас қасық сары май
• 1 ас қасық каперс
• 10 зәйтүн лимонның 1 /4 бөлігі
• 2,5 л—3 л су қажет
• зәйтүн
• лимонның 1 /4 бөлігі
• 2,5 -3 л су қажет.

Саңырауқұлақ солянкасы.

Кепкен немесе жас саңырауқұлақтан сорпа қайнатады. Содан кейін піскек саңырауқұлақтар сүзіліп алынып, жұқалан туралады. Кепкен саңырауқұлақ солянкасына тұздалған саңырауқұлақ та қосуға болады. Ол үшін тұздалған саңырауқұлақ 2 сағат салқын суға салып қояды. Содан кейін барып турайды. Бұл да ет солянкасы тәрізді әзірленеді. 80 г кепкен саңырауқұлаққа немесе 250—300 г жаңа жиналған ақ саңырауқұлақ (немесе 250 г тұздалған және 35—40 г кепкен саңырауқұлаққа): 2 жуа, тұздалған 3—4 қияр, 1—2 ас қасық томат-пюре, 3 ас қасық (сары май немесе өсімдік майы), жарты стакан қаймақ, 1 ас қасық каперс және 10 зәйтүн, 21 /2—3 л су керек.

Ет солянкасы.

Кастрюльге ашыған капуста салқын сумен жуып, әбден сорғытады) салып, 1 ас қасық сары май, 1 /2 стакан су немесе қосады да, қақпағын жауып 40 минут бұқтырады. Содан соң қуырылған пияз, -пюре, сірке суы, құмшекер, тұз, лавр жапырағын, бұрыш қосады да, әбден піскенше (шамамен 10 минут) бұқтырады. Егер қоюланып кетсе үстіне су құйып, сұйылтуға болады. Капуста дайын болған кезде кастрюльге майға қуырылған ұн салып, араластырады да, сосын қайнатады. Қайнатыл жатқанда ет өнімдерін (піскен ет, ет консервілері, колбаса, сосиска) ұсақтан турайды да, аздап пияз қосып қуырады, туралған қияр, каперс, 2—3 ас қасық сорпа қосып, ыдыстың қақпағын жауып бірнеше минут қайнатады. Бұқтырылған капустаның жартысын және ет өнімдерін біркелкі етіп табаға салып, бетін қалған капустамен жауып, тегістейді, оның бетіне кепкен наниың ұнтағын сеуіп, май құяды. Содан кейін 10—15 минут духовкаға қояды. Дастарқанға қоярда петрушка көгімен, зәйтүнмен, итбүлдіргенмен, т. б. әсемдеуге болады. 200 г дайын ет өнімдеріне: 1 кг ашытқан капуста, тұздалған 2 қияр, 2 жуа, 3 ас қасық томат-пюре, 1 ас қасық бидай ұйы, 1 ас қасық каперс және 2—3 ас қасық сары май керек. Сірке суы, құмшекер, тұзды әркім қалауынта салады.

Балық солянкасы.

Мұнда да капуста ет солянкасындағыдай бұқтырылады. Дайындалған балықтың әр кесегін 50 ғ етіп кеседі де, оны кавтрюльге салып, тұздайды, бұрыштал, каперстің қабығын аршын, дәнінен тазартады, жіңішкелеп туралған қияр қосады. Содан соң томат-пюре, туралған пияз (аздап май та қуырылған) бір стакан балық сорпасын (немесе су), 1 лавр жапырағын салып, кастрюльдің қақпағын жабады да, 15—20 минут асады. Одан кейін майға араластырылған ұн қосып, мұқият араластырмп 1—2 минут қайнатады. Бұқтырылған капустаның үшінші бөлігін табаға жайып, оның үстіне дайындаған балықты салады да, оған балықтың өз сөлін құнды. Содан кейін қалған капустаны салып, кепкен нан үнтағын себеді де, бетіне май жағыл, 8—10 минут духовкаға қояды. Бал ықтын 500 г жөн етіне:

• 1 кг жас немесе ашыған капуста
• 2 ас қасық сары май немесе тортасы асырылған май
• 2 ас қасық кепкен нан ұнтағы
• тұздалған 2 қияр
• 1 ас қасық каперс
• 1 жуа қажет. Капустаны

бұқтыру үшін 2 ас қасық томат-пюре, 3 ас қасық сары май немесе тортасы айырылган май не болмаса шыжғырылған тоң май, 1 /2 жуа, 1 ас қасық құмшекер мен бидай ұйы керек.

Саңырауқұлақ солянкасы

Жас капустаны турап, кастрюльге салады, сары май, аздаған су, сірке суын қосып, бір сағаттай бұқтырады. 40—55 минуттай кейін томат-пюре туралған қияр, құмшекер, тұз, бұрыш, лавр жапырағын қосады. Саңырауқұлақтар тазартылып жуылады да, 10—15 минут қайнап жатқан суға салынып қойылады. Содан соң жіңішкелеп турап, сары майға қуырады. Құырылған саңырауқұлақтарды табақшаға салып алып, ол құырылған табаға пиязды да құырады да саңырауқұлақпен араластырады. Бұқтырылған капустаның жартысын табаға салып, тегістейді де, оның үстіне дайын балықты салып, қалған капустамен үстін жабады да, бетіне кепкен нан ұнтағын сеуіп, май салады, содан кейін 10—15 минут духовкаға қояды. 500 г жаңа жиналған саңырауқ ұлақ:

• 1 кг жас капуста
• 1 кг тұздалған қияр
• 1 /2 жуа
• 2 ас қасық томат-пюре
• 1—2 шай қасық құмшекер
• 2 қасық сары май немесе тортасы айырылған май
• 2—3 лавр жапырағы қажет.

Сірке суын, бұрыш пен тұзды дәмі келгенше қосады.

Дереккөздер

1. Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990 ISBN 5-89800-008-9