Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Рум сұлтандығы, Кония сұлтандығы, Икония сұлтандығы немесе Селжүк сұлтандығы (парсы: سلجوقیان روم, Saljūqiyān-i Rūm) — ирандалған қала мәдениеттің элементтерін, қарапайым түрікмен көшпелілерінің мал шаруашылығы мен әскери дағдыларын, сондай-ақ жаулап алынған жергілікті христиандардың (негізінен гректердің) ежелгі қолөнері мен мәдениетін біріктірген ортағасырлық Кіші Азиядағы түрік-мұсылман мемлекеті.
| Рум сұлтандығы парсы: Saljūqiyān-i Rūm | |||||||||
| |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
 | |||||||||
| Астанасы | Никея (1077—1096) Кония (1096—1307) | ||||||||
| Ірі қалалары | Қайсері, Сивас, Ерзурум | ||||||||
| Тіл(дер)і | парсыша (ресми және сарай/әдебиет), , (кеңсе) | ||||||||
| Діні | Ислам (суннит) | ||||||||
| Аумағы | 400 мың км² | ||||||||
| Басқару формасы | феодалды монархия | ||||||||
| Династиясы | Селжүктер | ||||||||
| Рум сұлтаны | |||||||||
| - 1077 бастап 1086 дейін | I Сүлеймен | ||||||||
| - 1303 бастап 1308 дейін | |||||||||
| Тарихы | |||||||||
| - 1077 | Қаланды — Cүлеймен шаһ | ||||||||
| - 1219 — 1236 | тұсында ең үлкен күшке жетті | ||||||||
| - 1243 | |||||||||
| - 1308 | өлімі | ||||||||
| - 1328 | жаулап алуы | ||||||||
1077 жылы Византия империясынан тартып алынған жерлерде пайда болған сұлтандық XI ғасырдың соңына дейін осында болған христиан халқын ығыстыра ассимиляциялап, аймақ тарихында маңызды рөл атқарды. Мемлекеттің бастапқы орталығы Никея болды, 1096 жылдан бастап астана Кония (Иконий) қаласына көшірілді. Түрік мемлекеттілігінің өз жерінде қалыптасуында маңызды рөлді Константинополь тағына азаматтық соғыстарда көшіп келген түріктерді, сондай-ақ жалдамалыларды саяси жағдай қажет еткен Батыс елдермен күресу үшін пайдаланған Византия ақсүйектерінің өзі атқарды. Рум сұлтандығы сұлтан (1219-1236 жж.) кезінде өзінің ең үлкен өркендеуіне жетті. Ішкі қақтығыстар мен моңғолдардың шапқыншылығы нәтижесінде 1307 жылға қарай Рум сұлтандығы бірқатар бейліктерге бөлінді, олардың бірі ақырында Осман империясына айналды.
Тарихы
Негізінің қалануы
Рум сұлтандығы Кіші Азияны селжүк түріктерінің (араб және парсы авторларының арасында - Рум) XI—XIII ғасырларда жаулап алуы нәтижесінде құрылды.
1070-жылдары батыс Анадолыда билікке селжүк әскери қолбасшысы, сұлтан I Мәлік шаһтың немере інісі Сүлеймен Құталмышоғлы келді. 1075 жылы ол Никея мен қалаларын басып алды. Екі жылдан кейін ол өзін тәуелсіз Селжүк мемлекетінің сұлтаны деп жариялап, орталығын Никеяда орналастырды. 1081 жылға қарай селжүктер Кіші Азиядағы барлық Византия қалаларын жаулап алды (Понтикалық Гераклийден басқа) және Босфор мен Дарданеллге дейін жетті.
Кеңеюі
Дереккөздер:
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Rum sultandygy Koniya sultandygy Ikoniya sultandygy nemese Selzhүk sultandygy parsy سلجوقیان روم Saljuqiyan i Rum irandalgan kala mәdeniettin elementterin karapajym tүrikmen koshpelilerinin mal sharuashylygy men әskeri dagdylaryn sondaj ak zhaulap alyngan zhergilikti hristiandardyn negizinen grekterdin ezhelgi koloneri men mәdenietin biriktirgen ortagasyrlyk Kishi Aziyadagy tүrik musylman memleketi Rum sultandygy parsy Saljuqiyan i Rum 1077 1307 bajrak EltanbasyAstanasy Nikeya 1077 1096 Koniya 1096 1307 Iri kalalary Қajseri Sivas ErzurumTil der i parsysha resmi zhәne saraj әdebiet kense Dini Islam sunnit Aumagy 400 myn km Baskaru formasy feodaldy monarhiyaDinastiyasy SelzhүkterRum sultany 1077 bastap 1086 dejin I Sүlejmen 1303 bastap 1308 dejinTarihy 1077 Қalandy Cүlejmen shaһ 1219 1236 tusynda en үlken kүshke zhetti 1243 1308 olimi 1328 zhaulap aluyRum sultandygy men korshi memleketteri 1200 zhyl Қyzyl munara 1221 1226 zhyldary Kajgubad I Alaniyada saldyrgan 1077 zhyly Vizantiya imperiyasynan tartyp alyngan zherlerde pajda bolgan sultandyk XI gasyrdyn sonyna dejin osynda bolgan hristian halkyn ygystyra assimilyaciyalap ajmak tarihynda manyzdy rol atkardy Memlekettin bastapky ortalygy Nikeya boldy 1096 zhyldan bastap astana Koniya Ikonij kalasyna koshirildi Tүrik memlekettiliginin oz zherinde kalyptasuynda manyzdy roldi Konstantinopol tagyna azamattyk sogystarda koship kelgen tүrikterdi sondaj ak zhaldamalylardy sayasi zhagdaj kazhet etken Batys eldermen kүresu үshin pajdalangan Vizantiya aksүjekterinin ozi atkardy Rum sultandygy sultan 1219 1236 zhzh kezinde ozinin en үlken orkendeuine zhetti Ishki kaktygystar men mongoldardyn shapkynshylygy nәtizhesinde 1307 zhylga karaj Rum sultandygy birkatar bejlikterge bolindi olardyn biri akyrynda Osman imperiyasyna ajnaldy TarihyNegizinin kalanuy Rum sultandygy Kishi Aziyany selzhүk tүrikterinin arab zhәne parsy avtorlarynyn arasynda Rum XI XIII gasyrlarda zhaulap aluy nәtizhesinde kuryldy 1070 zhyldary batys Anadolyda bilikke selzhүk әskeri kolbasshysy sultan I Mәlik shaһtyn nemere inisi Sүlejmen Қutalmyshogly keldi 1075 zhyly ol Nikeya men kalalaryn basyp aldy Eki zhyldan kejin ol ozin tәuelsiz Selzhүk memleketinin sultany dep zhariyalap ortalygyn Nikeyada ornalastyrdy 1081 zhylga karaj selzhүkter Kishi Aziyadagy barlyk Vizantiya kalalaryn zhaulap aldy Pontikalyk Geraklijden baska zhәne Bosfor men Dardanellge dejin zhetti Keneyui Tolyk makalasy Selzhүk әuletiDerekkozder Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet