Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Полоний (лат. Polonіum; Po) — элемент периодтық жүйесінің VІ тобындағы алғаш ашылған радиоактивті химиялық элемент, атомдық массасы 208,98. 1898 ж. француз ғалымдары Пьер Кюри мен Мария Кюри ашып, оны Мария Кюридің отаны — Польшаның (латын тілінде Polonіa) құрметіне атаған. Массалық сандары 210 — 218 болатын 9 изотопы белгілі, тұрақтысы жасанды жолмен алынған 209Po изотопы (жартылай ыдырау периоды Т1/2=103 жыл, a-сәуле шығарғыш). Жер қыртысындағы салмақ мөлшері 2×10-14%.
| |||||||||||||||
| Жай заттың сыртқы бейнесі | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Күміс-ақ жұмсақ металл | |||||||||||||||
| Атом қасиеті | |||||||||||||||
| Атауы, символ, нөмірі | Полоний, 84 | ||||||||||||||
| Топ типі | Металлоидтар | ||||||||||||||
| Топ, период, блок | 16, 6, p | ||||||||||||||
| Атомдық масса () | |||||||||||||||
| Электрондық конфигурация | [Xe] 4f14 5d10 6s2 6p4 | ||||||||||||||
| Қабықшалар бойынша электрондар | 2, 8, 18, 32, 18, 6 | ||||||||||||||
| Атом радиусы | 168 | ||||||||||||||
| Химиялық қасиеттері | |||||||||||||||
| 140±4 | |||||||||||||||
| 197 | |||||||||||||||
| (+6e) 67 | |||||||||||||||
| 2,3 (Полинг шкаласы) | |||||||||||||||
| Po ← Po3+ 0,56 В | |||||||||||||||
| Тотығу дәрежелері | −2, +2, +4, +5, +6 | ||||||||||||||
| (бірінші электрон) | |||||||||||||||
| Жай заттың термодинамикалық қасиеттері | |||||||||||||||
| Термодинамикалық фаза | |||||||||||||||
| Тығыздық () | 9,196 г/см³ | ||||||||||||||
| Балқу температурасы | 527 K (254 °C) | ||||||||||||||
| Қайнау температурасы | 1235 K (962 °C)] | ||||||||||||||
| 10 кДж/моль | |||||||||||||||
| Булану жылуы | 102,9 кДж/моль | ||||||||||||||
| 26,4 Дж/(K·моль) | |||||||||||||||
| Молярлық көлем | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Жай заттың кристаллдық торы | |||||||||||||||
| кубтық | |||||||||||||||
| a = 3,35 Å | |||||||||||||||
| Басқа да қасиеттері | |||||||||||||||
| 7440-08-6 | |||||||||||||||
Бос түрінде полоний жұмсақ, күмістей ақ металл; тығыздығы 9,4 г/см3, балқу температурасы 254°С, қайнау температурасы 962°С, өте улы. Екі аллотропиялық түр өзгерістері бар: куб торлы a формасы, ромбоэдр торлы b формасы. Тотығу дәрежелері –2, +2, +4 және +6, тұрақтысы +4. Ауада тотығады, қышқыл ерітінділерімен, сутегімен, ал қыздырғанда оттек, галогендермен әрекеттеседі. Белгілі оксидтері PoO, PoO2, PoO3. Полонийдің тетрахлориді, тетрабромиді, тетраиодиді жақсы зерттелген. Полонийді металдық Bі-ты нейтрондармен сәулелендіру арқылы және уран кентастарын өңдеу кезіндегі қалдықтардан алады. Полонийдің a-сәулелері энергия көзі, ал оның берилиймен қорытпасы нейтрон көздері ретінде қолданылады.
Практика жүзінде полоний нуклидінің граммдық мөлшерде 210Ро жасанды синтездейді, ядролық реакторлардағы 209bi жылу нейтрондарымен сәулелейді. Β-ыдырау есебінен алынған 210Bi 210Po-ға айналады. Висмут изотоптарының реакция бойынша протондармен сәулеленуі кезінде
209Bi + p → 209Po + n ең ұзақ өмір сүретін полония 209po изотопы пайда болады.
Сұйық металл тасығышы бар реакторларда жылу тасымалдаушы ретінде қорғасын-висмут эвтектикасы қолданылуы мүмкін. Мұндай реактор, атап айтқанда, К-27 суасты қайығында орнатылған. Реактордың белсенді аймағында висмут полонияға өтуі мүмкін.
Полонийдің микроколиктілігі уран кендерін қайта өңдеу қалдықтарынан алынады. Бөледі полоний экстракциялау, ионным алмасуға, хроматографией және возгонкой.
Металл Po 500 °C кезінде PoS сульфидінің немесе диоксидінің (PoO2)x вакуумында термиялық ыдыраумен алынады.
Шығу тарихы
Элементті 1898 жылы ерлі-зайыптылар Пьер Кюри мен Мари Склодовска-Кюри уран шайыры кенінен ашқан [4]. Олар алғаш рет 18 шілдеде Париж Ғылым академиясының мәжілісінде «Шайыр қоспасының құрамындағы жаңа радиоактивті зат туралы» атты баяндамасында бұл жаңалық туралы хабарлады. Элемент Мария Склодовска-Кюридің туған жерінің атымен аталды - Польша (лат. Полония).
1902 жылы неміс ғалымы Вильхельм Марквальд жаңа элемент ашты. Ол оны радиотеллур деп атады. Кюри жаңалық туралы жазбаны оқығаннан кейін, бұл олар төрт жыл бұрын ашқан полоний элементі екенін айтты. Марквальд бұл бағалаумен келіспеді, полоний мен радиотеллур әртүрлі элементтер екенін айтты. Элементпен жүргізілген бірқатар тәжірибелерден кейін Кюрилер полоний мен радиотеллурдың жартылай ыдырау периоды бірдей екенін дәлелдеді. Марквальд қателігін мойындауға мәжбүр болды.
Құрамында 0,1 мг осы элементі бар полонийдің алғашқы үлгісі 1910 жылы бөлініп алынды.
 | Бұл — химия бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Polonij lat Polonium Po element periodtyk zhүjesinin VI tobyndagy algash ashylgan radioaktivti himiyalyk element atomdyk massasy 208 98 1898 zh francuz galymdary Per Kyuri men Mariya Kyuri ashyp ony Mariya Kyuridin otany Polshanyn latyn tilinde Polonia kurmetine atagan Massalyk sandary 210 218 bolatyn 9 izotopy belgili turaktysy zhasandy zholmen alyngan 209Po izotopy zhartylaj ydyrau periody T1 2 103 zhyl a sәule shygargysh Zher kyrtysyndagy salmak molsheri 2 10 14 84 Vismut Polonij AstatTe Po Lv Periodicheskaya sistema elementov84 PoZhaj zattyn syrtky bejnesiKүmis ak zhumsak metallAtom kasietiAtauy simvol nomiriPolonij 84Top tipiMetalloidtarTop period blok16 6 pAtomdyk massa 208 9824 m a b g mol Elektrondyk konfiguraciya Xe 4f14 5d10 6s2 6p4Қabykshalar bojynsha elektrondar2 8 18 32 18 6Atom radiusy168Himiyalyk kasietteri140 4197 6e 672 3 Poling shkalasy Po Po3 0 56 V Po Po2 0 65 VTotygu dәrezheleri 2 2 4 5 6 birinshi elektron 812 1 kDzh mol eV Zhaj zattyn termodinamikalyk kasietteriTermodinamikalyk fazaҚatty deneTygyzdyk 9 196 g sm Balku temperaturasy527 K 254 C Қajnau temperaturasy1235 K 962 C 10 kDzh molBulanu zhyluy102 9 kDzh mol26 4 Dzh K mol Molyarlyk kolem22 7 sm molkysymy P Pa 1 10 100 1000 10 000 100 000T K 846 1003 1236Zhaj zattyn kristalldyk torykubtyka 3 35 ABaska da kasietteri7440 08 6Polonij Po Bos tүrinde polonij zhumsak kүmistej ak metall tygyzdygy 9 4 g sm3 balku temperaturasy 254 S kajnau temperaturasy 962 S ote uly Eki allotropiyalyk tүr ozgeristeri bar kub torly a formasy romboedr torly b formasy Totygu dәrezheleri 2 2 4 zhәne 6 turaktysy 4 Auada totygady kyshkyl eritindilerimen sutegimen al kyzdyrganda ottek galogendermen әrekettesedi Belgili oksidteri PoO PoO2 PoO3 Polonijdin tetrahloridi tetrabromidi tetraiodidi zhaksy zerttelgen Polonijdi metaldyk Bi ty nejtrondarmen sәulelendiru arkyly zhәne uran kentastaryn ondeu kezindegi kaldyktardan alady Polonijdin a sәuleleri energiya kozi al onyn berilijmen korytpasy nejtron kozderi retinde koldanylady Praktika zhүzinde polonij nuklidinin grammdyk molsherde 210Ro zhasandy sintezdejdi yadrolyk reaktorlardagy 209bi zhylu nejtrondarymen sәulelejdi B ydyrau esebinen alyngan 210Bi 210Po ga ajnalady Vismut izotoptarynyn reakciya bojynsha protondarmen sәulelenui kezinde 209Bi p 209Po n en uzak omir sүretin poloniya 209po izotopy pajda bolady Sujyk metall tasygyshy bar reaktorlarda zhylu tasymaldaushy retinde korgasyn vismut evtektikasy koldanyluy mүmkin Mundaj reaktor atap ajtkanda K 27 suasty kajygynda ornatylgan Reaktordyn belsendi ajmagynda vismut poloniyaga otui mүmkin Polonijdin mikrokoliktiligi uran kenderin kajta ondeu kaldyktarynan alynady Boledi polonij ekstrakciyalau ionnym almasuga hromatografiej zhәne vozgonkoj Metall Po 500 C kezinde PoS sulfidinin nemese dioksidinin PoO2 x vakuumynda termiyalyk ydyraumen alynady Shygu tarihyElementti 1898 zhyly erli zajyptylar Per Kyuri men Mari Sklodovska Kyuri uran shajyry keninen ashkan 4 Olar algash ret 18 shildede Parizh Ғylym akademiyasynyn mәzhilisinde Shajyr kospasynyn kuramyndagy zhana radioaktivti zat turaly atty bayandamasynda bul zhanalyk turaly habarlady Element Mariya Sklodovska Kyuridin tugan zherinin atymen ataldy Polsha lat Poloniya 1902 zhyly nemis galymy Vilhelm Markvald zhana element ashty Ol ony radiotellur dep atady Kyuri zhanalyk turaly zhazbany okygannan kejin bul olar tort zhyl buryn ashkan polonij elementi ekenin ajtty Markvald bul bagalaumen kelispedi polonij men radiotellur әrtүrli elementter ekenin ajtty Elementpen zhүrgizilgen birkatar tәzhiribelerden kejin Kyuriler polonij men radiotellurdyn zhartylaj ydyrau periody birdej ekenin dәleldedi Markvald kateligin mojyndauga mәzhbүr boldy Қuramynda 0 1 mg osy elementi bar polonijdin algashky үlgisi 1910 zhyly bolinip alyndy Bul himiya bojynsha makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz