Ойыл ауданы — Ақтөбе облысының солтүстік-батысында орналасқан әкімшілік бөлік. 1930 жылы құрылған. Орталығы – Ойыл ауылы.
Қазақстан ауданы | |
Ойыл ауданы | |
Әкімшілігі | |
---|---|
Облысы | |
Аудан орталығы | |
Ауылдық округтер саны | 7 |
Ауыл саны | 22 |
Әкімі | Асқар Қайырғалиұлы Қазыбаев |
Аудан әкімдігінің мекенжайы | Ойыл ауылы, Құрманғазин көшесі, №43 |
Тарихы мен географиясы | |
Координаттары | 49°14′24″ с. е. 54°27′00″ ш. б. / 49.24000° с. е. 54.45000° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 49°14′24″ с. е. 54°27′00″ ш. б. / 49.24000° с. е. 54.45000° ш. б. (G) (O) (Я) |
Құрылған уақыты | 1930 |
Жер аумағы | 11,5 мың км² |
Уақыт белдеуі | UTC+5:00 |
Тұрғындары | |
Тұрғыны | 16 088 адам (2023) |
Тығыздығы | 1,4 адам/км² |
Ұлттық құрамы | қазақтар (99,16%), орыстар (0,62%), татарлар (0,15%), украиндар (0,04%), басқалары (0,03%) |
Сандық идентификаторлары | |
Пошта индексі | 030900-030907 |
Автомобиль коды | 04 |
Ойыл ауданының әкімдігі | |
| |
|
Географиялық орны
Солтүстігінде облыстың Қобда, шығысында Темір, оңтүстігінде Байғанин аудандарымен, батысында БҚО-ның Қаратөбе, Атырау облысының Қызылқоға аудандарымен шектеседі.
Жер бедері, геологиялық құрылымы
Ойыл ауданының жері негізінен эрозия-денудациялық жазықта орналасқан. Орталық бөлігі көтеріңкі келген, сай-жыралармен тілімденген. Өзен аңғарында Барқын, Сарытөбе т.б. құмды алқаптар кездеседі. Геоморфологиялық тұрғыдан аудан Каспий маңы ойпатының құмды-саздақты жазығында орналасқан. Жер қыртысы Шығыс Еуропа платформасының Каспий маңы (ойысына) кіреді. Ол өз кезегінде Елек-Ембі белдеміне ажыратылады. Елек-Ембі белдемі Орал алды ойпаңының Елек-Ойыл жарылысы арқылы өтеді. Жер бетін жоғарғы бор жыныстары жауып жатыр. Кейбір жерлерінде палеоген жыныстары ұшырасады. Жер қойнауында мұнай, газ, гипс, әктас, қиыршықтас, т.б. кен байлықтары барланған.
Климаты
Ойыл ауданының климаты тым континенттік, қысы суық, қар жамылғысы 20 см-ден аспайды. Қаңтар айының жылдық орташа температурасы –14 – 16°С. Шілдедегі орташа температура 22 – 24°С. Жел жиі соғады. Оның басым бағыты оңтүстік-батыс және солтүстік-батысқа келеді. Жылдамдығы 3 – 4 м/с. Аязсыз күндер 140 тәулік. Жылудың көпжылдық жиынтығы 2800°С. Агроклиматтық тұрғыдан аудан қоңыржай-құрғақ белдемге жатады. Оның геотермиялық коэффиценті 0,3 – 0,5 (қуаң). Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 220 – 250 мм.
Су жүйесі, өсімдігі мен жануарлар дүниесі
Аудан жерінен шығыстан батысқа қарай Ойыл өзені ағады. Оның Ащыойыл, Шағырлы, Қайыңды, Ботабай, Қиыл, Кенжалы, Қуырдақты, т.б. салалары бар. Бірнеше шағын көлдер (Қамыскөл, Соркөл, т.б.) орналасқан. Жер асты су қабаты жоғарғы бор және бор кезеңінің құрылымында шоғырланған. Ол 5 – 15 м тереңдікте жатыр. Суы сәл кермек татиды. Артезиан суы 15 – 40 м тереңдікте және ол Орал-Ембі артезиан алабына жатады. Топырағы бозғылт қоңыр, қызғылт қоңыр, оңтүстігінде қиыршықтасты қоңыр, сортаңды бозғылт қоңыр. Өзен-көл аңғарлары мен жайылымдарында шалғынды қызғылт қоңыр топырақ тараған. Өсімдігінде бұта шоғырлары аралас бетеге, қылқанбоз, еркекшөп, көде, бозжусан, құмжусан, т.б. қуаң далаға тән өсімдіктер басым. Барқын құмында шағын қарағай орманы бар. Жануарлардан қасқыр, түлкі, қарсақ, ақбөкен, жабайы шошқа, қоян, суыр, сарышұнақ, аламан; құстардан дуадақ, безгелдек, үйрек, қаз кездеседі.
Халқы
1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 1999 | 2009 | 2021 |
---|---|---|---|---|---|---|---|
22914 | ▼15374 | ▲21677 | ▼19558 | ▲21778 | ▼20865 | ▼18619 | ▼18538 |
Тұрғындар саны - 18651 адам (2019). Ұлттық құрамы: қазақтар (99,15%), орыстар (0,65%), украиндар (0,02%), татарлар (0,17%), басқалары (0,08%). Халықтың орташа тығыздығы 1 км²-ге 1,62 адамнан келеді.
Әкімшілік бөлінісі
Аудандағы 22 елді мекен 7 ауылдық округке біріктірілген:
Әкімшілік бірлік | Орталығы | Елді мекендері | Халқы (2021) |
---|---|---|---|
Көптоғай ауылдық округі | Көптоғай ауылы | 4 | ▼2041 |
Қайыңды ауылдық округі | Ақжар ауылы | 2 | ▼1006 |
Қараой ауылдық округі | Қараой ауылы | 2 | ▼1058 |
Ойыл ауылдық округі | Ойыл ауылы | 4 | ▲7408 |
Саралжын ауылдық округі | Кемер ауылы | 5 | ▼1682 |
Сарыбие ауылдық округі | Сарыбие ауылы | 2 | ▼1093 |
Шығанақ Берсиев ауылдық округі | Қаратал ауылы | 3 | ▼1770 |
Ірі елді мекендері
Атауы | Статусы | Халқы (2009) |
---|---|---|
Ойыл | ауыл | ▼ 5340 |
Көптоғай | ауыл | ▲ 1712 |
Сарыбие | ауыл | ▼ 1431 |
Қараой | ауыл | ▼ 1383 |
Қаратал | ауыл | ▼ 1343 |
Кемер | ауыл | ▼ 1045 |
Ақжар | ауыл | ▼ 1018 |
Қаракемер | ауыл | ▲ 631 |
Амангелді | ауыл | ▼ 596 |
Құмжарған | ауыл | ▼ 550 |
Ақкемер | ауыл | ▼ 517 |
Ақшатау | ауыл | ▼ 512 |
Шаруашылығы
Ауданда 1997 жылға дейін биязы жүнді қой, оған қосымша етті-сүтті мал, жылқы өсіруге, астық өндіруге маманданған 6 кеңшар, 1 мал бордақылау бірлестігі болған. Нарықтық экономикаға өтуге байланысты бұрынғы шаруашылықтар әр түрлі бағыттағы шаруашылық субъектілеріне жекешелендірілді. Нәтижесінде 2003 жылдың басында ауданда ауыл шаруашылық құрылымдарында 200-ге жуық шаруа қожалықтары, 17 ЖШС, 46 ӨК жұмыс істейді. Ауыл шаруашылығында жарамды жердің аумағы1,08 млн. га, оның ішінде егістігі 8,6 мың га, шабындығы 383,2 мың га, жайылымы 607,3 мың га, орманы 2,8 мың га. Аудан негізінен қой өсіруге және бақша, көкөніс, картоп өсіруге маманданған.
Инфрақұрылымы
Әлеуметтік салада ауданда 25 мектеп, 14 кітапхана, 1 мәдениет үйі, 4 клуб, 1 музей, аудандық аурухана, емхана, сан.-эпидемиологиялық станция, 8 фельдшерлік-акушерлік пункт жұмыс істейді. Аудан жерінен Ойыл – Шұбарқұдық, Ойыл – Қобда автомобиль жолдары өтеді.
Дереккөздер
- Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
- Қазақстан почталық индекстері
- Ресей империясы, КСРО халық санақтары
- ҚР халық санақтары
Сыртқы сілтемелер
Каспий маңы(қолжетпейтін сілтеме)
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ojyl audany Aktobe oblysynyn soltүstik batysynda ornalaskan әkimshilik bolik 1930 zhyly kurylgan Ortalygy Ojyl auyly Қazakstan audanyOjyl audanyӘkimshiligiOblysyAktobe oblysyAudan ortalygyOjylAuyldyk okrugter sany7Auyl sany22ӘkimiAskar Қajyrgaliuly ҚazybaevAudan әkimdiginin mekenzhajyOjyl auyly Қurmangazin koshesi 43Tarihy men geografiyasyKoordinattary49 14 24 s e 54 27 00 sh b 49 24000 s e 54 45000 sh b 49 24000 54 45000 G O Ya Koordinattar 49 14 24 s e 54 27 00 sh b 49 24000 s e 54 45000 sh b 49 24000 54 45000 G O Ya Қurylgan uakyty1930Zher aumagy11 5 myn km Uakyt beldeuiUTC 5 00TurgyndaryTurgyny16 088 adam 2023 Tygyzdygy1 4 adam km Ұlttyk kuramykazaktar 99 16 orystar 0 62 tatarlar 0 15 ukraindar 0 04 baskalary 0 03 Sandyk identifikatorlaryPoshta indeksi030900 030907Avtomobil kody04Ojyl audanynyn әkimdigiGeografiyalyk ornySoltүstiginde oblystyn Қobda shygysynda Temir ontүstiginde Bajganin audandarymen batysynda BҚO nyn Қaratobe Atyrau oblysynyn Қyzylkoga audandarymen shektesedi Zher bederi geologiyalyk kurylymyOjyl audanynyn zheri negizinen eroziya denudaciyalyk zhazykta ornalaskan Ortalyk boligi koterinki kelgen saj zhyralarmen tilimdengen Өzen angarynda Barkyn Sarytobe t b kumdy alkaptar kezdesedi Geomorfologiyalyk turgydan audan Kaspij many ojpatynyn kumdy sazdakty zhazygynda ornalaskan Zher kyrtysy Shygys Europa platformasynyn Kaspij many ojysyna kiredi Ol oz kezeginde Elek Embi beldemine azhyratylady Elek Embi beldemi Oral aldy ojpanynyn Elek Ojyl zharylysy arkyly otedi Zher betin zhogargy bor zhynystary zhauyp zhatyr Kejbir zherlerinde paleogen zhynystary ushyrasady Zher kojnauynda munaj gaz gips әktas kiyrshyktas t b ken bajlyktary barlangan Audan tabigatyKlimatyOjyl audanynyn klimaty tym kontinenttik kysy suyk kar zhamylgysy 20 sm den aspajdy Қantar ajynyn zhyldyk ortasha temperaturasy 14 16 S Shildedegi ortasha temperatura 22 24 S Zhel zhii sogady Onyn basym bagyty ontүstik batys zhәne soltүstik batyska keledi Zhyldamdygy 3 4 m s Ayazsyz kүnder 140 tәulik Zhyludyn kopzhyldyk zhiyntygy 2800 S Agroklimattyk turgydan audan konyrzhaj kurgak beldemge zhatady Onyn geotermiyalyk koefficenti 0 3 0 5 kuan Zhauyn shashynnyn zhyldyk ortasha molsheri 220 250 mm Su zhүjesi osimdigi men zhanuarlar dүniesiAudan zherinen shygystan batyska karaj Ojyl ozeni agady Onyn Ashyojyl Shagyrly Қajyndy Botabaj Қiyl Kenzhaly Қuyrdakty t b salalary bar Birneshe shagyn kolder Қamyskol Sorkol t b ornalaskan Zher asty su kabaty zhogargy bor zhәne bor kezeninin kurylymynda shogyrlangan Ol 5 15 m terendikte zhatyr Suy sәl kermek tatidy Artezian suy 15 40 m terendikte zhәne ol Oral Embi artezian alabyna zhatady Topyragy bozgylt konyr kyzgylt konyr ontүstiginde kiyrshyktasty konyr sortandy bozgylt konyr Өzen kol angarlary men zhajylymdarynda shalgyndy kyzgylt konyr topyrak taragan Өsimdiginde buta shogyrlary aralas betege kylkanboz erkekshop kode bozzhusan kumzhusan t b kuan dalaga tәn osimdikter basym Barkyn kumynda shagyn karagaj ormany bar Zhanuarlardan kaskyr tүlki karsak akboken zhabajy shoshka koyan suyr saryshunak alaman kustardan duadak bezgeldek үjrek kaz kezdesedi Halky1939 1959 1970 1979 1989 1999 2009 2021 22914 15374 21677 19558 21778 20865 18619 18538 Turgyndar sany 18651 adam 2019 Ұlttyk kuramy kazaktar 99 15 orystar 0 65 ukraindar 0 02 tatarlar 0 17 baskalary 0 08 Halyktyn ortasha tygyzdygy 1 km ge 1 62 adamnan keledi Әkimshilik bolinisiAudandagy 22 eldi meken 7 auyldyk okrugke biriktirilgen Әkimshilik birlik Ortalygy Eldi mekenderi Halky 2021 Koptogaj auyldyk okrugi Koptogaj auyly 4 2041Қajyndy auyldyk okrugi Akzhar auyly 2 1006Қaraoj auyldyk okrugi Қaraoj auyly 2 1058Ojyl auyldyk okrugi Ojyl auyly 4 7408Saralzhyn auyldyk okrugi Kemer auyly 5 1682Sarybie auyldyk okrugi Sarybie auyly 2 1093Shyganak Bersiev auyldyk okrugi Қaratal auyly 3 1770Iri eldi mekenderiAtauy Statusy Halky 2009 Ojyl auyl 5340Koptogaj auyl 1712Sarybie auyl 1431Қaraoj auyl 1383Қaratal auyl 1343Kemer auyl 1045Akzhar auyl 1018Қarakemer auyl 631Amangeldi auyl 596Қumzhargan auyl 550Akkemer auyl 517Akshatau auyl 512SharuashylygyAudanda 1997 zhylga dejin biyazy zhүndi koj ogan kosymsha etti sүtti mal zhylky osiruge astyk ondiruge mamandangan 6 kenshar 1 mal bordakylau birlestigi bolgan Naryktyk ekonomikaga otuge bajlanysty buryngy sharuashylyktar әr tүrli bagyttagy sharuashylyk subektilerine zhekeshelendirildi Nәtizhesinde 2003 zhyldyn basynda audanda auyl sharuashylyk kurylymdarynda 200 ge zhuyk sharua kozhalyktary 17 ZhShS 46 ӨK zhumys istejdi Auyl sharuashylygynda zharamdy zherdin aumagy1 08 mln ga onyn ishinde egistigi 8 6 myn ga shabyndygy 383 2 myn ga zhajylymy 607 3 myn ga ormany 2 8 myn ga Audan negizinen koj osiruge zhәne baksha kokonis kartop osiruge mamandangan InfrakurylymyӘleumettik salada audanda 25 mektep 14 kitaphana 1 mәdeniet үji 4 klub 1 muzej audandyk auruhana emhana san epidemiologiyalyk stanciya 8 feldsherlik akusherlik punkt zhumys istejdi Audan zherinen Ojyl Shubarkudyk Ojyl Қobda avtomobil zholdary otedi DerekkozderҚazakstan Respublikasy halkynyn zhynysy zhәne zhergilikti zherdin tipine karaj sany 2023 zhylgy 1 kantarga Қazakstan Respublikasy halkynyn zhekelegen etnostary bojynsha sany 2022 zhyl basyna Қazakstan pochtalyk indeksteri Resej imperiyasy KSRO halyk sanaktary ҚR halyk sanaktarySyrtky siltemelerKaspij many kolzhetpejtin silteme