Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Мемлекеттік борыш, Мемлекеттік Қарыз, мемлекеттік заем - мемлекеттің өтелмеген қарыздары, міндеттемелері, несиелері және оларға байланысты төленбеген пайыздары бойынша берешегінің жалпы сомасы. Тағы бір анықтамасы — мемлекеттің үкімет немесе орталық (ұлттық) банк арқылы жүргізетін қарыздарлық қатынасы. Бұл — басқа мекелерден, елдерден мемлекеттік бюджеттің дефицитін жабу үшін алынатын қарыз. Барлық елдер экономикалық саясатты жүзеге асыру тетіктерінің бір ретінде мемлекеттік қарызды пайдаланады. Мемлекеттік борыш бір жағынан, экономикаға ауыртпалық түсіреді және экономикалық жағдаяттың нашарлауына байланысты әсе түседі. Екінші жағынан, Мемлекеттік борыш пен бюджеттен қаржыландыру - экономиканы мемлекеттік реттеудің тиімді құралы. Ол ақша айналысына, тұтыну, , инвестиция деңгейіне тұрақтандырушы ретінде де, тұрақсыздандырушы ретінде де әсер етуі ықтимал, яғни экономикалық өсуге серпін беруі де, оны тежеуі де мүмкін. Несие қаражатының қайдан алынғанына қарай Мемлекеттік борыш ішкі және сыртқы борыштарға, қызмет көрсету мерзіміне қарай күрделі және ағымдағы борыштарға, мерзіміне қарай
- қысқа мерзімді - 1 жылға дейін;
- орта мерзімді - 1 жылдан 10 жылға дейін;
- ұзақ мерзімді - 10 жылдан аса мерзімге - борыш түрлеріне бөлінеді.
Мемлекеттік кредит кызметінің нәтижесінде мемлекеттік борыш түзіледі. Мемлекеттік борыш - бұл алынған (игерілген) және өтелмеген мемлекеттік қарыздардың, белгілі бір күнге, сондай-ақ борыштық міндеттемелердің белгілі бір күнге сомасы (олар бойынша есептелген пайыздарды қоса). Мемлекеттік борыш ұлғаймалы ұдайы өндірісті және қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін ақшалай ресурстарды тарту нысандарының бірі ретінде мемлекеттік қарыздарды пайдаланудан туады. Мемлекеттік борышты мемлекет мемлекеттік бюджеттің қаражаттары есебінен өтейді. Орналастыру рыногына, қарыз валютасына және басқа сипаттамаларына қарай мемлекеттік борыш ішкі және сыртқы мемлекеттік борыш болып бөлінеді.
Ішкі мемлекеттік борыш - Үкіметтің, және жергілікті атқарушы орғандардың Қазақстан Республикасының резиденттері алдындағы ішкі мемлекеттік қарыздары мен басқа борыштық міндеттемелері бойынша мемлекеттік борышының құрамдас бөлігі.
Сыртқы мемлекеттік борыш - Үкімет пен Ұлттық банктің Қазақстан Республикасының бейрезиденттері алдындағы сыртқы мемлекеттік қарыздары мен басқа борыштық міндеттемелері бойынша мемлекеттік борышының құрамдас бөлігі. Сондай-ақ күрделі және ағымдағы мемлекеттік борыш болып бөлінеді.
Сонымен қатар күрделі және ағымдағы мемлекеттік борыштарды ажыратады.
Күрделі мемлекеттік борыш деп мемлекеттің шығарылған және өтелмеген борышқорлық міндеттемелерінің бүкіл сомасын (бұл міндеттемелер бойынша есептелген пайыздарды қоса айтады.
Ағымдағы борыш - бұл мемлекеттің барлық борышкорлық міндеттемелері бойынша кредиторларға табыс төлеу және мерзімі келген міндеттемелерді өтеу жөніндегі шығыстар.
Мемлекет кепілдендірген борыш - Қазақстан Республикасының мемлекеттік кеепілдіктері бар белгілі бір күнге алынған және өтелмеген мемлекеттік қарыздардың сомасы.
Мемлекеттік борыштың пайда болуы мен өсуінің себебі мемлекеттік бюджеттің тұрақты тапшылығы болып табылады. Ол бюджеттің шығыс бөлігіне қатысты 2007 ж - 8,0%-ды, 2008 ж - 9,8%-ды құрады. 2009 жылы республикалық бюджет осы жылға жоспарланған ІЖӨ-ге қатысты 3,1% тапшылықпен атқарылды.
Алайда борыштың бұл түрінің түзілу себептеріндегі, әдістеріндегі және жұмыс істеу ерекшеліктеріндегі айырмашылық елеулі болады. Дамыған елдерде мемлекеттік борыш және оны тудырған бюджет тапшылықтары экономикалық циклге экономиканы тұрақтандыру мен оны дамытудың кіріктірілген факторлары болып табылады. Халықтан, корпорациялардан, банктерден, басқа қаржы және кредит мекемелерінен қарызға алынған ақшалары өнімді пайдаланылады және аталған қарыз алушылардың активтері ретінде қаралады. Мемлекеттік борыш «ұлттың өзіне өзінің қарызы» ретінде қаралады және ұлттың жиынтық байлығының жалпы мөлшеріне әсер етпейді. Ішкі борышты басқару жөніндегі пайызарды төлеу қажеттігі түріндегі оның белгілі бір теріс зардаптары инвестицияларға немесе елдің экономикасын дамытуға қосымша қаржылық ресурстарды жұмылдырудан болатын оңтайлы нәтижелермен жабылады. Ішкі борыштың өсуі кезінде ұлттық табыс пен байлық кемімейді, мұның өзі, әрине, табыстардың қайта бөлінісімен байланысты болатын бірқатар келеңсіз салдарларды жоққа шығармайды, олар мынаған саяды:
- 1. өтеу мен пайыздарды төлеу бюджет қаражаттары есебінен, яғни салық төлеушілер есебінен жүргізіледі,сөйтіп, табыстар мемлекеттік бағалы қағаздар иелеріне,әдеттегідей, қоғамның дәулетті жіктеріне ағылады.
- 2. Салықтарды көбейту жолымен мемлекеттік борышты азайту жөніндегі мемлекеттің іс- қимылы кезінде макроэкономикалық тәуекелдер қосылады, жиынтық сұранымның қысқаруы тепе-тең таза ұлттық өнімнің азаюына ұрындырады, кәсіпкерлер тарапынан қаражаттардың жүмсалымына деген ынталандырмалары төмендейді, экономикаға қаражаттарды инвестициялау қысқарады.
- 3. Жекеше кәсіпкерлердің «инветицияларын ығыстыру» нәтижесі іс-әрекет етеді. Бұл құбылыс мынадан туып отыр. Мемлекет бюджет тапшылығын немесе борышты жабу мақсатымен несие рыногына шыға отырып, ақша рыногында бәсекені күшейтеді, мұның нәтижесінде ақшалай капиталдың пайыздық мөлшерлемелері артады. Бұл жекеменшіқ секторды инвестициялардың бір бөлігінен айырады, ал инвестициялық шығыстардың төмендеуі тепе-тең таза Ұлттық өнімді азайтады.
Егер мемлекет ақша рыногының окшауландырылған қаражаттарын тұтыну мақсаттарына емес инвестициялық тауарларға бағыттаса, егер экономика жұмыспен толық емес қамтылған жағдайда жұмыс істесе мұндай іс-әрекеттің келеңсіз нәтижесі шектелуі мүмкін.
Қазақстан практикасында бюджет тапшылықтары мен мемлекеттік борыш қаржыландыру нысандары және туындайтын зардаптары бойынша айтарлықтай ажыратылады. Мемлекеттік борыштың едәуір бөлігі мемлекеттік қазынашылық міндеттемелер бойынша берешек нысанында көрсетіледі. Мемлекеттің қолданыстағы жоғары дисконтка қарыз алған сомасы екінші деңгей банктері мен басқа коммерциялық құрылымдардың табысына айналады.
Ішкі мемлекеттік борыштың басқа нысандары мыналар болды: бюджет тапшылығын жабу үшін бұрын алынған кредиттер бойынша Ұлттық банкке берешек; облигациялар және басқа бағалы қағаздар шығарумен ресімделген халықтан, шаруашылық жүргізуші субъектілерден алынған қарыздар бойынша борыш.
Қазақстанда оның дербес дамуының басынан ішкі мемлекеттік борыштың айрықша нысандары болды:
- ауыл шаруашылығы өніміне, жеңіл өнеркәсіп үшін шикізатка бағалардағы айырманың орнын толтыру және ауыл шаруашылығы өніміне сатып алу бағаларына сараланған төлеу бойынша бюджеттің шығарылған берешегі, бұл бөлудің әкімшілік әдістері жағдайларындағы баға сәйкессіздіктерінің нәтижесі болып табылады;
- банктердің несиелері бойынша су шаруашылығының ауыл шаруашылығы кәсіпорындары мен ұйымдарының шығарылған берешегі - қырсыздықтың, кредиттеу қағидаттарының және шаруашылық жүргізудің шаруашылық есебінің бұзылуының салдары;
- «директивалық кредиторлар» деп аталатындар нысанындағы, сондай-ақ ішкі республикалық есепке алу міндеттемелеріне қызмет көрсету және өтеу бойынша кордаланған берешек. Директивалық кредиттерді дағдарыс жағдайларында кәсіпорындар мен салаларға олардың шаруашылық қызметін қолдап отыру үшін Қаржы министрлігінің кепілдігімен Ұлттық банк беріп отырды. Ішкіреспубликалық есепке алу дебиторлық және кредиторлық берешектер бойынша кәсіпорындар мен ұйымдардың өзара борыштарын өтеу үшін жүргізілді. Дерективалық кредиттер мен өзара есепке алуларды пайдаланудың нәтижелері бойынша жағымсыз салдарларына байланысты ішкі кредиттеудің бұл нысандары мұнан былай қолданылмайды.
Мемлекеттік борышқа қызмет көрсету деп уақыттың белгілі бір кезеңінде қарыз алу шарттарынан туындайтын сыйақы, комиссиялық, айыппұлдар және өзге төлемдердің жиынтық төлемақыларын айтады.
Қарызға қызмет көрсету - бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органның немесе қарыз алушының шоттарындағы қарыздық қаражаттарды пайдаланудың есебі бойынша банктің және қарыз шарттарына сәйкес қарыз алушының сыйақы, комиссиялық және өзге төлемдерін жүзеге асыру кызметі.
Борышты өтеу - қарыз алушының қарыздың алынған сомасын кредиторлармен келісімшарттармен белгіленген тәртіппен қайтаруы, борыштың басқа құрамды бөлігінің белгіленген тәртібі мен міндеттемелердің орындауы.
| Ел | Мемлекеттік қарыз (млрд USD) | ЖІӨ % | жан басына (USD) | Ескерту(2008 жылғы есеп) (млрд USD) |
|---|---|---|---|---|
 USA | $ 9,133 | 62% | $ 29,158 | ($ 5,415, 38%) |
 Japan | $ 8,512 | 198% | $ 67,303 | ($ 7,469, 172%) |
 Germany | $ 2,446 | 83% | $ 30,024 | ($ 1,931, 66%) |
 Italy | $ 2,113 | 119% | $ 34,627 | ($ 1,933, 106%) |
 India | $ 2,107 | 52% | $ 1,772 | ($ 1,863, 56%) |
 China | $ 1,907 | 19% | $ 1,427 | ($ 1,247, 16%) |
 France | $ 1,767 | 82% | $ 27,062 | ($ 1,453, 68%) |
| $ 1,654 | 76% | $ 26,375 | ($ 1,158, 52%) | |
 Brazil | $ 1,281 | 59% | $ 6,299 | ($ 775, 39%) |
 Canada | $ 1,117 | 84% | $ 32,829 | ($ 831, 64%) |
 Spain | $ 823 | 60% | $ 17,598 | ($ 571, 41%) |
 Mexico | $ 577 | 37% | $ 5,071 | ($ 561, 36%) |
 Greece | $ 454 | 143% | $ 42,216 | ($ 335, 97%) |
 Netherlands | $ 424 | 63% | $ 25,152 | ($ 392, 58%) |
 Turkey | $ 411 | 43% | $ 5,218 | ($ 362, 40%) |
 Belgium | $ 398 | 101% | $ 38,139 | ($ 350, 90%) |
 Egypt | $ 398 | 80% | $ 4,846 | ($ 385, 87%) |
 Poland | $ 381 | 53% | $ 9,907 | ($ 303, 45%) |
 South Korea | $ 331 | 23% | $ 6,793 | ($ 326, 24%) |
 Singapore | $ 309 | 106% | $ 65,144 | |
 Taiwan | $ 279 | 34% | $ 12,075 | |
| Public Debt is total of all government borrowings less repayments that are denominated in a country's home currency. * CIA's World Factbook list only percentage of GDP, the debt amount and per capita is calculated with GDP (PPP) and population figures of same report. | ||||
Дереккөздер
- Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007.ISBN 9965-32-491-3
- Қаржы-экономика сөздігі. — Алматы: ҚР Білім және ғылым министрлігінің Экономика институты, «Зияткер» ЖШС, 2007. ISBN 978-601-215-003-2
- Құлпыбаев С., Ынтыкбаева С.Ж., Мельников В.Д. Қаржы: Оқулық / - Алматы. Экономика, 2010- 522 бет ISBN 978-601-225-169-2
- Country Comparison :: Public debt. cia.gov. Тексерілді, 8 қараша 2011.
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Memlekettik borysh Memlekettik Қaryz memlekettik zaem memlekettin otelmegen karyzdary mindettemeleri nesieleri zhәne olarga bajlanysty tolenbegen pajyzdary bojynsha beresheginin zhalpy somasy Tagy bir anyktamasy memlekettin үkimet nemese ortalyk ulttyk bank arkyly zhүrgizetin karyzdarlyk katynasy Bul baska mekelerden elderden memlekettik byudzhettin deficitin zhabu үshin alynatyn karyz Barlyk elder ekonomikalyk sayasatty zhүzege asyru tetikterinin bir retinde memlekettik karyzdy pajdalanady Memlekettik borysh bir zhagynan ekonomikaga auyrtpalyk tүsiredi zhәne ekonomikalyk zhagdayattyn nasharlauyna bajlanysty әse tүsedi Ekinshi zhagynan Memlekettik borysh pen byudzhetten karzhylandyru ekonomikany memlekettik retteudin tiimdi kuraly Ol aksha ajnalysyna tutynu investiciya dengejine turaktandyrushy retinde de turaksyzdandyrushy retinde de әser etui yktimal yagni ekonomikalyk osuge serpin berui de ony tezheui de mүmkin Nesie karazhatynyn kajdan alynganyna karaj Memlekettik borysh ishki zhәne syrtky boryshtarga kyzmet korsetu merzimine karaj kүrdeli zhәne agymdagy boryshtarga merzimine karaj kyska merzimdi 1 zhylga dejin orta merzimdi 1 zhyldan 10 zhylga dejin uzak merzimdi 10 zhyldan asa merzimge borysh tүrlerine bolinedi Memlekettik kredittegi sebep saldarlyk ozara bajlanystar Memlekettik kredit kyzmetinin nәtizhesinde memlekettik borysh tүziledi Memlekettik borysh bul alyngan igerilgen zhәne otelmegen memlekettik karyzdardyn belgili bir kүnge sondaj ak boryshtyk mindettemelerdin belgili bir kүnge somasy olar bojynsha eseptelgen pajyzdardy kosa Memlekettik borysh ulgajmaly udajy ondiristi zhәne kogamdyk kazhettilikterdi kanagattandyru үshin akshalaj resurstardy tartu nysandarynyn biri retinde memlekettik karyzdardy pajdalanudan tuady Memlekettik boryshty memleket memlekettik byudzhettin karazhattary esebinen otejdi Ornalastyru rynogyna karyz valyutasyna zhәne baska sipattamalaryna karaj memlekettik borysh ishki zhәne syrtky memlekettik borysh bolyp bolinedi Ishki memlekettik borysh Үkimettin zhәne zhergilikti atkarushy organdardyn Қazakstan Respublikasynyn rezidentteri aldyndagy ishki memlekettik karyzdary men baska boryshtyk mindettemeleri bojynsha memlekettik boryshynyn kuramdas boligi Syrtky memlekettik borysh Үkimet pen Ұlttyk banktin Қazakstan Respublikasynyn bejrezidentteri aldyndagy syrtky memlekettik karyzdary men baska boryshtyk mindettemeleri bojynsha memlekettik boryshynyn kuramdas boligi Sondaj ak kүrdeli zhәne agymdagy memlekettik borysh bolyp bolinedi Sonymen katar kүrdeli zhәne agymdagy memlekettik boryshtardy azhyratady Kүrdeli memlekettik borysh dep memlekettin shygarylgan zhәne otelmegen boryshkorlyk mindettemelerinin bүkil somasyn bul mindettemeler bojynsha eseptelgen pajyzdardy kosa ajtady Agymdagy borysh bul memlekettin barlyk boryshkorlyk mindettemeleri bojynsha kreditorlarga tabys toleu zhәne merzimi kelgen mindettemelerdi oteu zhonindegi shygystar Memleket kepildendirgen borysh Қazakstan Respublikasynyn memlekettik keepildikteri bar belgili bir kүnge alyngan zhәne otelmegen memlekettik karyzdardyn somasy Memlekettik boryshtyn pajda boluy men osuinin sebebi memlekettik byudzhettin turakty tapshylygy bolyp tabylady Ol byudzhettin shygys boligine katysty 2007 zh 8 0 dy 2008 zh 9 8 dy kurady 2009 zhyly respublikalyk byudzhet osy zhylga zhosparlangan IZhӨ ge katysty 3 1 tapshylykpen atkaryldy Alajda boryshtyn bul tүrinin tүzilu sebepterindegi әdisterindegi zhәne zhumys isteu erekshelikterindegi ajyrmashylyk eleuli bolady Damygan elderde memlekettik borysh zhәne ony tudyrgan byudzhet tapshylyktary ekonomikalyk ciklge ekonomikany turaktandyru men ony damytudyn kiriktirilgen faktorlary bolyp tabylady Halyktan korporaciyalardan bankterden baska karzhy zhәne kredit mekemelerinen karyzga alyngan akshalary onimdi pajdalanylady zhәne atalgan karyz alushylardyn aktivteri retinde karalady Memlekettik borysh ulttyn ozine ozinin karyzy retinde karalady zhәne ulttyn zhiyntyk bajlygynyn zhalpy molsherine әser etpejdi Ishki boryshty baskaru zhonindegi pajyzardy toleu kazhettigi tүrindegi onyn belgili bir teris zardaptary investiciyalarga nemese eldin ekonomikasyn damytuga kosymsha karzhylyk resurstardy zhumyldyrudan bolatyn ontajly nәtizhelermen zhabylady Ishki boryshtyn osui kezinde ulttyk tabys pen bajlyk kemimejdi munyn ozi әrine tabystardyn kajta bolinisimen bajlanysty bolatyn birkatar kelensiz saldarlardy zhokka shygarmajdy olar mynagan sayady 1 oteu men pajyzdardy toleu byudzhet karazhattary esebinen yagni salyk toleushiler esebinen zhүrgiziledi sojtip tabystar memlekettik bagaly kagazdar ielerine әdettegidej kogamnyn dәuletti zhikterine agylady 2 Salyktardy kobejtu zholymen memlekettik boryshty azajtu zhonindegi memlekettin is kimyly kezinde makroekonomikalyk tәuekelder kosylady zhiyntyk suranymnyn kyskaruy tepe ten taza ulttyk onimnin azayuyna uryndyrady kәsipkerler tarapynan karazhattardyn zhүmsalymyna degen yntalandyrmalary tomendejdi ekonomikaga karazhattardy investiciyalau kyskarady 3 Zhekeshe kәsipkerlerdin inveticiyalaryn ygystyru nәtizhesi is әreket etedi Bul kubylys mynadan tuyp otyr Memleket byudzhet tapshylygyn nemese boryshty zhabu maksatymen nesie rynogyna shyga otyryp aksha rynogynda bәsekeni kүshejtedi munyn nәtizhesinde akshalaj kapitaldyn pajyzdyk molsherlemeleri artady Bul zhekemenshik sektordy investiciyalardyn bir boliginen ajyrady al investiciyalyk shygystardyn tomendeui tepe ten taza Ұlttyk onimdi azajtady ZhIӨ pajyzy bojynsha melekettik karyz 2010 ZhIӨ pajyzy bojynsha melekettik karyz 2011 Eger memleket aksha rynogynyn okshaulandyrylgan karazhattaryn tutynu maksattaryna emes investiciyalyk tauarlarga bagyttasa eger ekonomika zhumyspen tolyk emes kamtylgan zhagdajda zhumys istese mundaj is әrekettin kelensiz nәtizhesi shektelui mүmkin Қazakstan praktikasynda byudzhet tapshylyktary men memlekettik borysh karzhylandyru nysandary zhәne tuyndajtyn zardaptary bojynsha ajtarlyktaj azhyratylady Memlekettik boryshtyn edәuir boligi memlekettik kazynashylyk mindettemeler bojynsha bereshek nysanynda korsetiledi Memlekettin koldanystagy zhogary diskontka karyz algan somasy ekinshi dengej bankteri men baska kommerciyalyk kurylymdardyn tabysyna ajnalady Ishki memlekettik boryshtyn baska nysandary mynalar boldy byudzhet tapshylygyn zhabu үshin buryn alyngan kreditter bojynsha Ұlttyk bankke bereshek obligaciyalar zhәne baska bagaly kagazdar shygarumen resimdelgen halyktan sharuashylyk zhүrgizushi subektilerden alyngan karyzdar bojynsha borysh Қazakstanda onyn derbes damuynyn basynan ishki memlekettik boryshtyn ajryksha nysandary boldy auyl sharuashylygy onimine zhenil onerkәsip үshin shikizatka bagalardagy ajyrmanyn ornyn toltyru zhәne auyl sharuashylygy onimine satyp alu bagalaryna saralangan toleu bojynsha byudzhettin shygarylgan bereshegi bul boludin әkimshilik әdisteri zhagdajlaryndagy baga sәjkessizdikterinin nәtizhesi bolyp tabylady bankterdin nesieleri bojynsha su sharuashylygynyn auyl sharuashylygy kәsiporyndary men ujymdarynyn shygarylgan bereshegi kyrsyzdyktyn kreditteu kagidattarynyn zhәne sharuashylyk zhүrgizudin sharuashylyk esebinin buzyluynyn saldary direktivalyk kreditorlar dep atalatyndar nysanyndagy sondaj ak ishki respublikalyk esepke alu mindettemelerine kyzmet korsetu zhәne oteu bojynsha kordalangan bereshek Direktivalyk kreditterdi dagdarys zhagdajlarynda kәsiporyndar men salalarga olardyn sharuashylyk kyzmetin koldap otyru үshin Қarzhy ministrliginin kepildigimen Ұlttyk bank berip otyrdy Ishkirespublikalyk esepke alu debitorlyk zhәne kreditorlyk bereshekter bojynsha kәsiporyndar men ujymdardyn ozara boryshtaryn oteu үshin zhүrgizildi Derektivalyk kreditter men ozara esepke alulardy pajdalanudyn nәtizheleri bojynsha zhagymsyz saldarlaryna bajlanysty ishki kreditteudin bul nysandary munan bylaj koldanylmajdy Memlekettik boryshka kyzmet korsetu dep uakyttyn belgili bir kezeninde karyz alu sharttarynan tuyndajtyn syjaky komissiyalyk ajyppuldar zhәne ozge tolemderdin zhiyntyk tolemakylaryn ajtady Қaryzga kyzmet korsetu byudzhetti atkaru zhonindegi ortalyk uәkiletti organnyn nemese karyz alushynyn shottaryndagy karyzdyk karazhattardy pajdalanudyn esebi bojynsha banktin zhәne karyz sharttaryna sәjkes karyz alushynyn syjaky komissiyalyk zhәne ozge tolemderin zhүzege asyru kyzmeti Boryshty oteu karyz alushynyn karyzdyn alyngan somasyn kreditorlarmen kelisimsharttarmen belgilengen tәrtippen kajtaruy boryshtyn baska kuramdy boliginin belgilengen tәrtibi men mindettemelerdin oryndauy Algashky 20 iri memlekettin karyzdy elder 2010 zhylgy esep CIA World Factbook 2011 El Memlekettik karyz mlrd USD ZhIӨ zhan basyna USD Eskertu 2008 zhylgy esep mlrd USD USA 9 133 62 29 158 5 415 38 Japan 8 512 198 67 303 7 469 172 Germany 2 446 83 30 024 1 931 66 Italy 2 113 119 34 627 1 933 106 India 2 107 52 1 772 1 863 56 China 1 907 19 1 427 1 247 16 France 1 767 82 27 062 1 453 68 1 654 76 26 375 1 158 52 Brazil 1 281 59 6 299 775 39 Canada 1 117 84 32 829 831 64 Spain 823 60 17 598 571 41 Mexico 577 37 5 071 561 36 Greece 454 143 42 216 335 97 Netherlands 424 63 25 152 392 58 Turkey 411 43 5 218 362 40 Belgium 398 101 38 139 350 90 Egypt 398 80 4 846 385 87 Poland 381 53 9 907 303 45 South Korea 331 23 6 793 326 24 Singapore 309 106 65 144 Taiwan 279 34 12 075Public Debt is total of all government borrowings less repayments that are denominated in a country s home currency CIA s World Factbook list only percentage of GDP the debt amount and per capita is calculated with GDP PPP and population figures of same report DerekkozderSayasi tүsindirme sozdik Almaty 2007 ISBN 9965 32 491 3 Қarzhy ekonomika sozdigi Almaty ҚR Bilim zhәne gylym ministrliginin Ekonomika instituty Ziyatker ZhShS 2007 ISBN 978 601 215 003 2 Қulpybaev S Yntykbaeva S Zh Melnikov V D Қarzhy Okulyk Almaty Ekonomika 2010 522 bet ISBN 978 601 225 169 2 Country Comparison Public debt cia gov Tekserildi 8 karasha 2011 Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet