Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Марафон (гр. Μαραθών, Marathṓn), ашық кеңістікте 42 км 195 м (26 миль 385 ярд) арақашықтыққа жүгіру. Әлемнің жетекші марафондары (' AIMS) қолдауымен және ережелеріне сәйкес өткізіледі. ( AIMS) ережелері атлетика [Халықаралық жеңіл атлетика федерацияларының қауымдастығы]мен ( IAAF) расталған.
| Марафон | |
 | |
| Санаты | Циклдық спорт түрі |
|---|---|
| Тәртіптер | |
| Жолда жүгіру | |
| Алғашқы жарыстар | |
| Жылы | 1896 |
| Олимпиада ойындары | 1896 |
| Әлем чемпионаты | |
| Еуропа чемпионаты | |
| Басқа жарыстар | сериясы; |
| Халықаралық федерация | |
| Атауы | , |
| Қаланған уақыты | |
| Сайты | http://www.aimsworldrunning.org/ |
| Қатысты жобалар | |
|
| |
Алғаш рет марафон жарысы 1896 жылғы алғашқы Олимпиада ойындарында өткізілген болатын.
Марафон ұғымы 490 жылы гректерге МАРАФОН шайқасы кезінде өз әскерлерінің жеңісі туралы хабарлау үшін Марафоннан Афинаға дейін жүгіріп келген аты аңызға айналған грек жауынгерінің батырлығын еске түсіреді. 40 км астам жолдан жүгіріп келіп, өзіне берілген бұйрықты орындаған жауынгер жерге құлап мерт болған.
Қазір марафон жарысына әйелдер де, еркектер де қатысады. Жүгіруге кейде мыңдаған жүйрік қатысады, мысалы дәстүрлі Бостон марафоны (алғаш рет 1897 жылы ұйымдастырылған). Әйелдерге арналған марафон жарысы 1984 жылғы Олимпиада ойындарының бағдарламасына енген.
Тарихы
Антика
Аңыз бойынша, грек жауынгер Фидиппид деп аталатын (басқа көздерден сәйкес - Филиппид) Марафон шайқасынан кейін 490 б.з.д, тоқтамастан от Афинаға гректердің жеңіске жеткенін жариялау үшін жүгіріп жеткен. Афиныға жүгіріп жетіп, ол «Қуаныңдар! Афиндықтар, біз жеңдік!»деп айқайлай, өзі өліп құлаған. Бұл аңыз дерек көздерімен расталған емес; Геродот деректерінде Фидиппид(Pheidippides) Спарта Афинаға қосымша күш жеткізуін сүрауға хабаршы болып жіберілген, кем дегенде екі күн 230 шақырым қашықтықты жүгіріп өткен. Ол туралы аңыз алғаш бірінші Плутархтың "Жасасын Афина" эссесінде айтылады біздің заманымыздың бірінші ғасырында (нақты оқиғалардан 550-жылдан астам жыл өткен соң).
Қазіргі заман
Халықаралық Олимпиада комитеті марафонының майданнан Афинаға дейін қашықтықты нақты ұзындығын 1896 жылы өлшеді; ол 34,5 км екені анықталды. Алғашқы 1896 жылы Ойындар марафонында және 2004 жылы Олимпиада ойындарында шын мәнінде Афинаға қашықтықта өтті.
Осы жарысты ұйымдастыру идеясы осы тәртіп Афинада 1896 жылы бірінші қазіргі заманғы Олимпиада ойындарының бағдарламасына енгізілді, оны француз филологы Мишель Бреаль ұсынған болатын. Бұл идея қазіргі заманғы Олимпиада ойындарының негізін қалаушы Пьер де Кубертендікі еді, сондай-ақ оның идеясы грек ұйымдастырушылар тарапынан қолдау тапты. Грекияда бірінші біліктілік марафонында 3 сағат және 18 минут жүгіріп, Charilaos Vasilakos жеңіп алды. Грек жұртшылығының қуанышына орай Спиридон Луи біліктілік перспективада бесінші келген грек су тасымалдаушы, 2 сағат 58 минут 50 секунд есебімен бірінші Олимпиада жеңімпазы болды. Аңызға айналған желаяқ тіпті Xalandri (Халандри) ауылында жақын ағасының ұсынған бір стакан шарапбын ішіп келсе де, ол оған кедергі болған жоқ. Әйелдер марафон бірінші 1984 жылы жазғы Олимпиада (Лос-Анджелес, АҚШ) ойындарында енгізілді.
Қашықтық
| Жыл | Қашықтық, км | Қашықтық, миль |
|---|---|---|
| 1896 | 40 | 24,85 |
| 1900 | 40,26 | 25,02 |
| 1904 | 40 | 24,85 |
| 1906 | 41,86 | 26,01 |
| 1908 | 42,195 | 26,22 |
| 1912 | 40,2 | 24,98 |
| 1920 | 42,75 | 26,56 |
| с 1924 | 42,195 | 26,22 |
Ең жылдам 10 марафоншылар
Ерлер
| Уақыты | Аты-жөні | Елі | Күні | Марафон |
|---|---|---|---|---|
| 2:02.57 |  Кения | 28 қыркүйек 2014 | ||
| 2:03.13 | Кения | 28 қыркүйек 2014 | ||
| 2:03.23 | Кения | 29қыркүйек 2013 | ||
| 2:03.38 | Кения | 25 қыркүйек 2011 | ||
| 2:03.59 |  Эфиопия | 28 қыркүйек 2008 | ||
| 2:04.05 | Кения | 29 қыркүйек 2013 | ||
| 2:04.15 | Кения | 30 қыркүйек 2012 | ||
| 2:04.23 | Эфиопия | 27 қаңтар 2012 | ||
| 2:04.27 | Кения | 5 сәуір 2009 | ||
| 2:04.27 | Кения | 5 сәуір 2009 |
Әйелдер
| Уақыт | Аты-жөні | Елі | Күні | Марафон |
|---|---|---|---|---|
| 2:15.25 |  Ұлыбритания | 13 сәуір 2003 | ||
| 2:18.20 |  Ресей | 9 қазан 2011 | ||
| 2:18.37 | Кения | 22 сәуір 2012 | ||
| 2:18.47 | Кения | 7 қазан 2001 | ||
| 2:18.58 | Эфиопия | 15 сәуір 2012 | ||
| 2:19.12 |  Жапония | 25 қыркүйек 2005 | ||
| 2:19.19 |  Германия | 28 қыркүйек 2008 | ||
| 2:19.31 | Эфиопия | 27 қаңтар 2012 | ||
| 2:19.34 | Кения | 27 қаңтар 2012 | ||
| 2:19.36 |  АҚШ | 23 сәуір 2006 |
Лилия Шобухованың көрсеткіші допинг жанжалынан соң қабылданбады.
Дереккөздер
- "Britannica настольная энциклопедия" ТомI, АСТ-Астрель, Москва, 2006, ISBN 978-5-17-038532-4 (Т.1) (АСТ), ISBN 978-5-271-15120-0 (Т.1) (Астрель)
- Геродот, VI, 105—106.
- Лукиан. «Таныстырудағы қателерді түзету» (гр., анг.).
- http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Moralia/De_gloria_Atheniensium*.html De_gloria_Atheniensium (ағыл.)
- Ерлердің ең жақсы көрсеткіштері
- барлық уақыттағы әйелдердің ең жақсы көрсеткіштері
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Marafon gr Mara8wn Marathṓn ashyk kenistikte 42 km 195 m 26 mil 385 yard arakashyktykka zhүgiru Әlemnin zhetekshi marafondary AIMS koldauymen zhәne erezhelerine sәjkes otkiziledi AIMS erezheleri atletika Halykaralyk zhenil atletika federaciyalarynyn kauymdastygy men IAAF rastalgan MarafonSanatyCikldyk sport tүriTәrtipterZholda zhүgiruAlgashky zharystarZhyly1896Olimpiada ojyndary1896Әlem chempionaty1983 zhylEuropa chempionaty1934 zhylBaska zharystarseriyasy zhappaj statusy bar marafonHalykaralyk federaciyaAtauy Қalangan uakyty1896 zhylSajtyhttp www aimsworldrunning org Қatysty zhobalarVazada bejnelenge ezhelgi grek zhelayaktary shamamen b z d 530 zhyly 1896 zhylgy Olimpiadadagy marafon Algash ret marafon zharysy 1896 zhylgy algashky Olimpiada ojyndarynda otkizilgen bolatyn Marafon ugymy 490 zhyly grekterge MARAFON shajkasy kezinde oz әskerlerinin zhenisi turaly habarlau үshin Marafonnan Afinaga dejin zhүgirip kelgen aty anyzga ajnalgan grek zhauyngerinin batyrlygyn eske tүsiredi 40 km astam zholdan zhүgirip kelip ozine berilgen bujrykty oryndagan zhauynger zherge kulap mert bolgan Қazir marafon zharysyna әjelder de erkekter de katysady Zhүgiruge kejde myndagan zhүjrik katysady mysaly dәstүrli Boston marafony algash ret 1897 zhyly ujymdastyrylgan Әjelderge arnalgan marafon zharysy 1984 zhylgy Olimpiada ojyndarynyn bagdarlamasyna engen TarihyAntika Anyz bojynsha grek zhauynger Fidippid dep atalatyn baska kozderden sәjkes Filippid Marafon shajkasynan kejin 490 b z d toktamastan ot Afinaga grekterdin zheniske zhetkenin zhariyalau үshin zhүgirip zhetken Afinyga zhүgirip zhetip ol Қuanyndar Afindyktar biz zhendik dep ajkajlaj ozi olip kulagan Bul anyz derek kozderimen rastalgan emes Gerodot derekterinde Fidippid Pheidippides Sparta Afinaga kosymsha kүsh zhetkizuin sүrauga habarshy bolyp zhiberilgen kem degende eki kүn 230 shakyrym kashyktykty zhүgirip otken Ol turaly anyz algash birinshi Plutarhtyn Zhasasyn Afina essesinde ajtylady bizdin zamanymyzdyn birinshi gasyrynda nakty okigalardan 550 zhyldan astam zhyl otken son Қazirgi zaman Halykaralyk Olimpiada komiteti marafonynyn majdannan Afinaga dejin kashyktykty nakty uzyndygyn 1896 zhyly olshedi ol 34 5 km ekeni anyktaldy Algashky 1896 zhyly Ojyndar marafonynda zhәne 2004 zhyly Olimpiada ojyndarynda shyn mәninde Afinaga kashyktykta otti Osy zharysty ujymdastyru ideyasy osy tәrtip Afinada 1896 zhyly birinshi kazirgi zamangy Olimpiada ojyndarynyn bagdarlamasyna engizildi ony francuz filology Mishel Breal usyngan bolatyn Bul ideya kazirgi zamangy Olimpiada ojyndarynyn negizin kalaushy Per de Kubertendiki edi sondaj ak onyn ideyasy grek ujymdastyrushylar tarapynan koldau tapty Grekiyada birinshi biliktilik marafonynda 3 sagat zhәne 18 minut zhүgirip Charilaos Vasilakos zhenip aldy Grek zhurtshylygynyn kuanyshyna oraj Spiridon Lui biliktilik perspektivada besinshi kelgen grek su tasymaldaushy 2 sagat 58 minut 50 sekund esebimen birinshi Olimpiada zhenimpazy boldy Anyzga ajnalgan zhelayak tipti Xalandri Halandri auylynda zhakyn agasynyn usyngan bir stakan sharapbyn iship kelse de ol ogan kedergi bolgan zhok Әjelder marafon birinshi 1984 zhyly zhazgy Olimpiada Los Andzheles AҚSh ojyndarynda engizildi Қashyktyk Zhyl Қashyktyk km Қashyktyk mil1896 40 24 851900 40 26 25 021904 40 24 851906 41 86 26 011908 42 195 26 221912 40 2 24 981920 42 75 26 56s 1924 42 195 26 22En zhyldam 10 marafonshylarErler Erler Uakyty Aty zhoni Eli Kүni Marafon2 02 57 Keniya 28 kyrkүjek 20142 03 13 Keniya 28 kyrkүjek 20142 03 23 Keniya 29kyrkүjek 20132 03 38 Keniya 25 kyrkүjek 20112 03 59 Efiopiya 28 kyrkүjek 20082 04 05 Keniya 29 kyrkүjek 20132 04 15 Keniya 30 kyrkүjek 20122 04 23 Efiopiya 27 kantar 20122 04 27 Keniya 5 sәuir 20092 04 27 Keniya 5 sәuir 2009Әjelder Әjelder Uakyt Aty zhoni Eli Kүni Marafon2 15 25 Ұlybritaniya 13 sәuir 20032 18 20 Resej 9 kazan 20112 18 37 Keniya 22 sәuir 20122 18 47 Keniya 7 kazan 20012 18 58 Efiopiya 15 sәuir 20122 19 12 Zhaponiya 25 kyrkүjek 20052 19 19 Germaniya 28 kyrkүjek 20082 19 31 Efiopiya 27 kantar 20122 19 34 Keniya 27 kantar 20122 19 36 AҚSh 23 sәuir 2006 Liliya Shobuhovanyn korsetkishi doping zhanzhalynan son kabyldanbady Derekkozder Britannica nastolnaya enciklopediya TomI AST Astrel Moskva 2006 ISBN 978 5 17 038532 4 T 1 AST ISBN 978 5 271 15120 0 T 1 Astrel Gerodot VI 105 106 Lukian Tanystyrudagy katelerdi tүzetu gr ang http penelope uchicago edu Thayer E Roman Texts Plutarch Moralia De gloria Atheniensium html De gloria Atheniensium agyl Erlerdin en zhaksy korsetkishteri barlyk uakyttagy әjelderdin en zhaksy korsetkishteri